Czy zastanawiałeś się kiedyś co dzieje się po włączeniu komputera lub wciśnięciu przycisku RESET? Zanim uruchomi się Twój system operacyjny mija kilka sekund - przyjrzymy się im z bliska. Odpowiemy na pytania co to jest firmware i jakie są jego rodzaje.

1. Skazani na firmware
S07:E01
“Świat komputera przed systemem operacyjnym”

2. Plan prezentacji
1. Proces uruchamiania komputera krok po kroku
2. Co to jest firmware - podstawowe zadania
3. Czy na pewno jesteśmy na niego skazani?
4. W tle systemu operacyjnego
5. “Ciemna strona” firmware

3. Plan prezentacji
1. Proces uruchamiania komputera krok po kroku
2. Co to jest firmware - podstawowe zadania
3. Czy na pewno jesteśmy na niego skazani?
4. W tle systemu operacyjnego
5. “Ciemna strona” firmware

4. Proces uruchamiania

5. Proces uruchamiania

7. Typowa ścieżka Intela

8. Typowy układ firmware w pamięci ROM
● Firmware IME oraz UEFI znajdują się w tym samym flash’u
● PEI jest wykonywany bezpośrednio z pamięci ROM (cache)
● Kod UEFI jest kopiowany do pamięci RAM
● UEFI nie ma dostępu do regionu IME

9. Przykładowa ścieżka dla serwera ARMv8

10. Plan prezentacji
1. Proces uruchamiania komputera krok po kroku
2. Co to jest firmware - podstawowe zadania
3. Czy na pewno jesteśmy na niego skazani?
4. W tle systemu operacyjnego
5. “Ciemna strona” firmware

11. Rodzaje firmware

12. Słownik angielsko-polski
BOOTLOADER - Program Rozruchowy
FIRMWARE - Oprogramowanie układowe

13. Zadania firmware
1. Autotest podzespołów elektronicznych - Power-On Self-Test
2. Konfiguracja ustawień sprzętowych
3. Udostępnienie interfejsu dla użytkownika
4. Przygotowanie struktur opisu sprzętu
5. Funkcjonalności bezpieczeństwa (opcjonalnie)
--- Bootloader ---
1. Przygotowanie środowiska
2. Inicjacja startu systemu operacyjnego

14. Power-on self-test
Sprawdzane są w kolejności:
1. Poprawność parametrów zasilania
2. Poprawność pracy procesora
3. Poprawność pracy kontrolera pamięci
4. Poprawność pracy mostka północnego i południowego
5. Poprawność pracy karty graficznej (opcjonalnie)
6. Pozostałe kontrolery IO (opcjonalnie)

15. Konfiguracja ustawień sprzętowych
● Ustawianie konfigurowalnych parametrów
procesora - np. częstotliwości taktowania;
realne “podkręcanie” zachodzi na tym
etapie
● Wykrywanie ilości i parametrów
zainstalowanych kości pamięci
● Porównanie możliwości sprzętowych z
parametrami zadanymi przez użytkownika

16. Interfejs użytkownika

17. Oldschool

18. Device tree & ACPI
● Struktura danych opisująca sprzęt
● Kompilowana z kodu źródłowego, ale może być
modyfikowana w run-time
● Urządzeniom odpowiadają węzły (node)
● Każde urządzenie ma zestaw właściwości
● Jeden obraz jądra - wiele maszyn

19. Device tree & ACPI
● Tablice opisujące sprzęt, są tworzone przez firmware
● Tablice są wykorzystywane przez sterowniki wewnątrz
systemu operacyjnego
● Tablice zawierają zarówno opis sprzętu jak i częściowo
kod, który jest warstwą pomiędzy systemem
operacyjnym a hardware

20. Załadowanie i uruchomienie systemu operacyjnego
● Sterowniki do kontrolerów IO, pozwalające na załadowanie obrazu z różnych
lokalizacji - napęd CD/DVD, dyski twarde, karty SD, sieć
● Zazwyczaj uruchamiany będzie “dedykowany” bootloader np. GRUB, LILO,
BOOTMGR
● W przypadku UEFI, możliwe jest uruchomienie jądra linuxa bezpośrednio z
firmware, ponieważ jądro (skompilowane z odpowiednią opcją) samo w sobie
zawiera minimalny loader
● Obraz jądra zostaje załadowany do pamięci RAM,
opcjonalnie również initramfs
● Ponadto przekazujemy również “command-line arguments”

21. Plan prezentacji
1. Proces uruchamiania komputera krok po kroku
2. Co to jest firmware - podstawowe zadania
3. Czy na pewno jesteśmy na niego skazani?
4. W tle systemu operacyjnego
5. “Ciemna strona” firmware

22. Po co nam firmware?
● Duplikacja kodu między firmware a systemem operacyjnym
● Wydłużenie czasu uruchamiania
● Większe zużycie miejsca w pamięci
● Wyższy poziom uprzywilejowania - możliwe groźniejsze ataki
Czy nie prosimy się sami o kłopoty?

23. Po co nam firmware?
● Ograniczenie ilości dostępnej pamięci ROM
● Sekrety producenta sprzętu w procedurach inicjalizacji
● DUAL-BOOT
● Jeden obraz jądra działający na różnych maszynach
● Dynamiczny opis sprzętu
● Opcje Recovery

24. Plan prezentacji
1. Proces uruchamiania komputera krok po kroku
2. Co to jest firmware - podstawowe zadania
3. Czy na pewno jesteśmy na niego skazani?
4. W tle systemu operacyjnego
5. “Ciemna strona” firmware

25. W tle systemu operacyjnego
● Generyczny interfejs firmware - OS
poprzez dodatkową warstwę abstrakcji na
sprzęcie
● Przykładem są Runtime Services
oferowane przez UEFI - korzysta z nich
zarówno Windows jak i Linux
● Zarządzanie energią w systemach
opartych o procesory ARMv8
● Systemy heterogeniczne

26. “Ukryte” funkcje firmware
● Ukryte funkcje w oprogramowaniu
koprocesorów
● Bezpieczne systemy operacyjne
wykorzystujące technologię ARM TrustZone
● System Management Mode
● Intel Management Engine
● AMD Platform Security Processor

27. Plan prezentacji
1. Proces uruchamiania komputera krok po kroku
2. Co to jest firmware - podstawowe zadania
3. Czy na pewno jesteśmy na niego skazani?
4. W tle systemu operacyjnego
5. “Ciemna strona” firmware

28. Ciemna strona firmware
● Podczas uruchamiania systemu, firmware wykonywany jest jako pierwszy i to
on zawiera kod ładujący system operacyjny
● W trakcie pracy systemu operacyjnego, firmware jest wykonywany przez
procesor działający na wyższym poziomie uprzywilejowania
● Można ukryć pewne działania przed systemem operacyjnym, wywłaszczenie
może nastąpić w każdym momencie

29. Ciemna strona firmware
● Secure Boot
● Data Rights Management (Digital Restrictions Management)
● Sposób na problemy z upstream’em - “worek na śmieci”
● Zazwyczaj zamknięte oprogramowanie
● Idealna płaszczyzna do ataku

30. Projekt NERF i open-source firmware
UEFI - Unified Extensible Firmware Interface
NERF - Non-Extensible Reference Firmware
https://www.youtube.com/watch?v=iffTJ1vPCSo
Coreboot, Libreboot

31. Referencje
https://www.slideshare.net/hafizhanif86/5-post-bios-cmos
https://libreboot.org/faq.html
https://www.coreboot.org/
https://www.youtube.com/watch?v=4kCICUPc9_8 - IME

32. PYTANIA?
KONTAKT:
jsd@semihalf.com