Hadith5

1. 3. BAB PERTAMA – AL-KHABAR
3.1.2. PERBAHASAN KEDUA: KHABAR AL-AHAD
3.1.2.2 AL-AZIZ ‫ﺍ‬
‫ﻟ‬
‫ﻌ‬
‫ﺰ‬
‫ﻳ‬
‫ﺰ‬
Sifat mushabbahah daripada ‘azza ya’izzu ‫ﻋ‬
‫ﺰ‬
ّ
‫ﻳ‬
‫ﻌ‬
ِ
‫ﺰ‬
ّ iaitu sedikit dan jarang atau daripada ‘azza ya’azzu ‫ﻋ‬
‫ﺰ‬
ّ
‫ﻳ‬
‫ﻌ‬
َ
‫ﺰ‬
ّ
kuat dan bersangatan. Dinamakan demikian sama ada kewujudannya yang sedikit dan jarang ataupun
kerana kekuatannya kerana ia datang dari tariq (jalan sanad) yang lain.
Dari Segi Istilah
Hadith yang bilangan perawi-perawinya tidak kurang daripada dua orang di semua peringkat sanad.
Huraian Ta’rif
Iaitu perawi-perawinya tidak kurang dari dua orang pada setiap tabaqat (lapisan atau genarasi) sanad.
Sekiranya didapati pada sesetengah sanad tiga orang atau lebih itu tidak menjadi hal (tidak mengapa)
dengan syarat ada dua orang perawi walaupun pada satu peringkat kerana yang diambil kira ialah had
minimum mana-mana peringkat sanad.
Definisi ini merupakan definisi yang terpilih sebagai mana yang diputuskan oleh Hafiz Ibn Hajar.
Sebahagian ulama’ berpendapat Hadis ‘aziz ialah periwayatan dua orang atau tiga orang. Dengan itu
mereka tidak mengasingkan hadis ‘aziz daripada hadis mashhur dalam beberapa bentuk.
Contohnya
Hadith yang diriwayatkan oleh Imam Al-Bukhari dan Muslim daripada hadis Anas dan Imam al-
Bukhari daripada hadith Abu Hurairah bahawa Rasululah s.a.w bersabda:
‫ﻻ‬
‫ﻻ‬
‫ﻳ‬
ُ
‫ﺆ‬
ْ
‫ﻣ‬
ِ
‫ﻦ‬
ُ
‫ﺃ‬
َ
‫ﺣ‬
َ
‫ﺪ‬
ُ
‫ﻛ‬
ُ
‫ﻢ‬
ْ
‫ﺣ‬
َ
‫ﺘ‬
ّ
‫ﻰ‬
‫ﺃ‬
َ
‫ﻛ‬
ُ
‫ﻮ‬
‫ﻥ‬
َ
‫ﺃ‬
َ
‫ﺣ‬
َ
‫ﺐ‬
‫ﱠ‬
‫ﺇ‬
ِ
‫ﻟ‬
َ
‫ﻴ‬
ْ
‫ﻪ‬
ِ
‫ﻣ‬
ِ
‫ﻦ‬
ْ
‫ﻭ‬
‫ﺍ‬
‫ﻟ‬ِ
‫ﺪ‬
ِ
‫ﻩ‬
ِ
‫ﻭ‬
َ
‫ﻭ‬
َ
‫ﻟ‬
َ
‫ﺪ‬
ِ
‫ﻩ‬
ِ
‫ﻭ‬
َ
‫ﺍ‬
‫ﻟ‬
‫ﻨ‬
‫ﱠ‬
‫ﺎ‬
‫ﺱ‬
ِ
‫ﺃ‬
َ
‫ﺟ‬
ْ
‫ﻤ‬
َ
‫ﻌ‬
‫ﻴ‬
‫ﻦ‬
َ
“Tidak sempurna iman seseorang dari kalangan kamu sehingga aku lebih dikasihinya daripada bapanya, anaknya
dan sekalian manusia”.
Hadith ini telah diriwayatkan daripada Anas oleh Qatadah, ‘Abdul Aziz bin Suhaib dan diriwayatkan
daripada Qatadah oleh Shu’bah dan Sa’id dan diriwayatkan pula daripada ‘Abdul ‘Aziz oleh Isma’il bin
‘Ulayyah dan ‘Abdul Warith. Dan diriwayatkan daripada setiap mereka itu oleh sebilangan yang ramai.
Karangan Yang Terkenal
Ulama’ tidak menulis karangan yang khusus berhubung dangan hadith ‘aziz. Sebabnya yang jelas ialah
kerana bilangannya yang sedikit dan kerana tidak didapati faedah yang penting daripada penulisan itu.
3.1.2.3. HADITH GHARIB ‫ﻏ‬
‫ﺮ‬
‫ﻳ‬
‫ﺐ‬
Definisi Dari Sudut Bahasa
Sifat mushabbahah dengan erti yang bertunggalan atau yang berjauhan dari sanak saudara.
Dari Segi Istilah
Firefox https://onlinehadits.wordpress.com/2019/04/23/sesi-5-al-aziz-hadis-gharib/
1 of 3 24/10/2021, 11:32 am

2. Hadith yang seorang perawi berseorangan dalam meriwayatkannya.
Huraian Definisi
Iaitu hadith yang seorang perawi berseorangan meriwayatkannya sama ada pada setiap tabaqah sanad
atau pada sebahagiannya walaupun pada satu tabaqah sahaja. Ta’rif gharib tidak terjejas dengan adanya
lebih daripada seorang perawi pada tabaqah yang lain kerana yang diambil kira ialah had minimum.
Nama Lain Bagi Hadith Gharib
Ramai dari kalangan ulama’ menyebut hadith gharib dengan nama lain iaitu al-fard dengan makna yang
sama. Tetapi sebahagian ulama’ membezakan antara kedua-duanya, dengan menjadikan kedua-duanya
sebagai bahagian yang berasingan. Al-Hafiz Ibnu Hajar menganggapnya sama makna dari segi bahasa
dan istilah. Bagaimanapun beliau berkata: “Ulama Mustalah membezakan antara keduanya dari sudut
banyak dan kurang pengunaannya. Mereka lebih banyak menyebut al-fard sebagai al-fard al-mutlaq
dan al-gharib pula sebagai al-fard al-nisbi“.
Bahagian–bahagiannya
Berdasarkan tempat berlaku tafarrud (keseorangan), gharib dibahagikan kepada dua iaitu gharib mutlaq
dan gharib nisbi.
1. Al-gharib al-mutlaq atau al-fard al-mutlaq
Ta’rifnya: hadith yang gharabah berlaku pada asal sanad iaitu hadith yang seorang perawi berseorangan
meriwayatkan pada asal sanad. Contohnya hadith:
‫ﺇ‬
ِ
‫ﻧ‬
‫ﱠ‬
‫ﻤ‬
َ
‫ﺎ‬
‫ﺍ‬
‫ﻷ‬
ْ
َ
‫ﻋ‬
ْ
‫ﻤ‬
َ
‫ﺎ‬
‫ﻝ‬
ُ
‫ﺑ‬
ِ
‫ﺎ‬
‫ﻟ‬
‫ﻨ‬
ِّ
‫ﻴ‬
‫ﱠ‬
‫ﺎ‬
‫ﺕ‬
ِ
“Sesungguhnya amalan itu dikira dengan niat”
Sayyidina ‘Umar bin Al-Kha�ab berseorangan meriwayatkannya (tafarrada) dan ini kadang-kala
berterusan sehingga akhir sanad dan kadang-kadang sebilangan perawi meriwayatkan daripada
perawi-perawi yang berseorangan itu (al-Mutafarrid).
1. Al-gharib al-nisbi
Ta’rifnya: hadith yang gharabah berlaku pada pertengahan sanad iaitu lebih daripada seorang perawi
yang meriwayatkan pada asal sanad kemudiannya seorang perawi berseorangan meriwayatkannya
daripada perawi-perawi itu. Contohnya Hadith Malik daripada al-Zuhri daripada Anas r.a bahawa:
‫ﺃ‬
‫ﻥ‬
‫ﺍ‬
‫ﻟ‬
‫ﻨ‬
‫ﺒ‬
‫ﻲ‬
‫ﺻ‬
‫ﻠ‬
‫ﻰ‬
‫ﷲ‬
‫ﻋ‬
‫ﻠ‬
‫ﻴ‬
‫ﻪ‬
‫ﻭ‬
‫ﺳ‬
‫ﻠ‬
‫ﻢ‬
‫ﺩ‬
‫ﺧ‬
‫ﻞ‬
‫ﻣ‬
‫ﻜ‬
‫ﺔ‬
‫ﻭ‬
‫ﻋ‬
‫ﻠ‬
‫ﻰ‬
‫ﺭ‬
‫ﺃ‬
‫ﺳ‬
‫ﻪ‬
‫ﺍ‬
‫ﻟ‬
‫ﻤ‬
‫ﻐ‬
‫ﻔ‬
‫ﺮ‬
“Rasululah s.a.w memasuki Mekah dalam keadaan memakai mighfar (tudung)“
Malik telah berseorangan meriwayatkannya daripada al-Zuhri sebab itu dinamakan gharib nisbi. Sebab
dinamakan bahagian ini gharib nisbi ialah kerana tafarrud berlaku dengan nisbah kepada individu
tertentu.
Antara bentuk hadith gharib nisbi ialah: Terdapat beberapa bentuk gharabah atau tafarrud yang boleh
dikira sebagai gharib nisbi kerana gharabah padanya tidak mutlak. Gharabah padanya wujud secara nisbah
atau merujuk kepada sesuatu yang tertentu.
Firefox https://onlinehadits.wordpress.com/2019/04/23/sesi-5-al-aziz-hadis-gharib/
2 of 3 24/10/2021, 11:32 am

3. Bentuk-Bentuk gharib nisbi
1. Tafarrud thiqah dengan periwayatan hadith seperti kata-kata ulama’ hadith: Tidak seorang pun
thiqah yang meriwayatkannya kecuali si fulan.
2. Tafarrud perawi tertentu daripada perawi tertentu: Seperti kata ulama hadith: “Perawi itu
berseorangan meriwayatkan daripada si fulan. Walaupun diriwayatkan dengan sanad atau dengan
jalan yang lain melalui perawi yang lain.
3. Tafarrud penduduk negeri seperti kata ulama’ hadith iaitu diriwayatkan oleh ahli Makkah atau ahli
Sham.
4. Tafarrud penduduk sebelah negeri daripada penduduk negeri lain seperti kata mereka: Tafarrud
penduduk Basrah daripada penduduk Madinah atau tafarrud dalam meriwayatkan hadith ini
penduduk Sham daripada penduduk Hijaz.
Pembahagian Lain
Dari segi Gharabah sanad dan matan, ulama’ hadith membahagikan gharib kepada
1. Gharib matan dan sanad
Iaitu hadith yang seorang perawi berseorangan meriwayatkan matannya
2. Gharib sanad tidak matan
Seperti hadith yang matannya diriwayatkan oleh sekumpulan perawi daripada kalangan Sahabat
kemudian seorang perawi berseorangan meriwayatkan daripada Sahabat yang lain berkenaan dengan
hadith ini Imam al-Tirmizi menyebut “gharib min hadha al-wajh” gharib dari wajah ini atau jalan ini,
Kitab-Kitab Yang Terdapat Banyak Hadith Gharib
1. Musnad al-Bazzar
2. Al-Mu’jam al-Awsat oleh al-Tabarani
Kitab-Kitab Yang Terkenal
1. “Ghara’ib Malik” karangan al-Daruqutni
2. “Al-Afrad” juga oleh al-Daruqutni
3. “Al-Sunan Allati Tafarrada Bi kulli Sunnah Minha Ahlu Baldah” oleh Abu Daud al-Sajistani.
Firefox https://onlinehadits.wordpress.com/2019/04/23/sesi-5-al-aziz-hadis-gharib/
3 of 3 24/10/2021, 11:32 am