Married life

1. Counselling Referencer –
Section 08 –
Married Life
Author
Sudhir Vaidya

2. 1
स्पंदने - हौशी कौटंबिक सल्लागाराचा सखी वैवाहहक आयष्यासाठी सल्ला
ह्या घडीला मागे वळून बघताना असे वाटते कि सल्ला देण्याचा वारसा मला वडडलाांिडून ममळाला आहे. माझे आणि
वडडलाांचे खूप जिव्हाळ्याचे सांबांध होते. मला तयाांचा सहवास फक्त १८ वर्षे ममळाला. मी खूप गोष्टी तयाांच्यािडून
मििलो. एखाद्या गोष्टीचा सवव बािूने िसा ववचार िरावा हे मी तयाांच्यािडून आतमसात ि
े ले. पुढे अतत उच्च
मिक्षि पूिव िरून मी व्यावसाईि सल्लागार झालो, तयावेळी ह्या लहानपिी मििलेल्या गोष्टीांचा मला खूप
उपयोग झाला.
मी १९९८ सालापासून समुपदेिनाचे िाम (माझा व्यवसाय साांभाळून) सहतनवासातील मुले - मुली - िेष्ठ
नागररि, सुना - सासवा ह्याांचे प्रश्न सोडववण्यासाठी िरत आहे. माझ्या लेखनात िाही अनुभव मी share ि
े ले
आहेत. ज्येष्ठ नागररिाांच्या, तरुिाांच्या छोट्या, मोठ्या खािगी - िौटुांबबि Problem चा गुांता सोडवत होतो.
आिही हे िाम तनवृत्तीनांतर चालू आहे.
१९९७ साली पयावयी वैद्यि िाखेचा अभ्यास ि
े ला व १९९८ पासून तनयममतपिे Society तील लोिाांचे BP &
Pathological Reports तपासू लागलो. (ववना मोबदला) आिारी मािसाला वैद्यिीय सल्ला व धीर देऊ लागलो.
म्हाताऱ्या लोिाांसाठी वेळ िाढू लागलो. बरेच ज्येष्ठ नागररि माझ्यािडे येऊन मन मोिळे िरतात. नाहीतरी
तयाांचे ऐिायला घराच्या मांडळीना वेळ िोठे असतो? हे व्रत आितागायत चालू आहे.
गरिवांताला मानमसि आधार देिे हा समािापुढील गांभीर प्रश्न आहे. प्रतयेिानेच आपल्या हातून होईल ती सवव
मदत अश्या अभागी िीवाला ददली पादहिे.
िौटुांबबि सल्लागार म्हिून मी िोितेही प्रमिक्षि घेतले नाहीये. पि वस्तुतनष्ठ ववचार िरण्याची पद्धत
आतमसात ि
े ल्यामुळे मी हे िाम आवडीने िरू लागलो. …. ववना मोबदला.
माझ्या अनेि लेखात आयुष्याबद्दलचे ववचार िब्दबद्ध होतात. समस्येिडे िसे बतघतले पादहिे - िसा ववचार
ि
े ला पादहिे वगैरे गोष्टीांचे मागवदिवन सुद्धा असते. माझ्या सांि
े त स्थळावर आणि ब्लॉग वर हे लेख उपलब्द्ध
आहेत. ह्या मलखािाचा फायदा िदाचचत तुम्हाला सुद्धा होऊ िि
े ल?
लग्न हा माझा खूप जिव्हाळ्याचा ववर्षय आहे. मी अनेि वर्षावपूवी िगावेगळा, रूढी बाह्य, चालीररतीना पूिवपिे फाटा
देऊन नोंदिीिृ त पद्धतीने वववाह ि
े ला आणि यिस्वी सुद्धा ि
े ला. हे लग्न ३० ददवससुद्धा दटििार नाही असा
आिीवावद असतानासुद्धा, हे लग्न ३० वर्षावहून अचधि िाळ आम्ही दटिववले, दह हिीित आहे. असो.
एि हौिी समुपदेिि म्हिून िाही ओळखीचे लोि, नातेवाईि, ममत्र, माझे Assistants, Client आणि तयाांचा
िमवचारी वगव, माझा अनेिवेळा सल्ला घेतात. अनेि िि तयाप्रमािे वागायचा प्रयतन िरतात आणि तयाांना
फायदा होतो, िाही वागत नाहीत - िाही ना ते िमत नाही. पि हे लोि िालाांतराने मी ददलेला सल्ला मानायला हवा
होता असे न ववसरता साांगतात. लग्नाळू मुलीना आणि मुलाांना मी बरेच िाही साांगतो - समिावतो, िेिे िरून
लग्नानांतरच्या आयुष्यािडे बघण्याचा तयाांचा दृष्टीिोि सुधारेल.

3. 2
लग्नानांतर मािसाचे (स्त्री -पुरुर्ष ) आयुष्य मागी लागते - सुधारते - िैसे थे राहते - किां वा बबघडते. हे पूवव
सुिृ तानुसार घडते. परांतु ह्यासाठी नमिबाला सवव दोर्ष देिे योग्य नाही असे माझे मत आहे. प्रेमाचे धागे िुळावे
अिी प्रतयेिाची अपेक्षा असते. पि असे खूप प्रेमाचे सांबांध िुळतातच असे नाही, असा साववबत्रि अनुभव आहे . परांतु
तनदान वैवादहि सांबांध एिा छताखाली राहण्याइतपत तनमावि होतील - सुधारतील ह्यासाठी आपि नक्िी प्रयतन
िरू िितो.
एि ददवस एिा लग्नाळू मुलीने मला ववनांती ि
े ली कि िािा हे सगळे तुम्ही लेखात िब्दबद्ध िा िरीत नाही?
तयानांतर मी ददलेला सल्ला िब्दबद्ध ि
े रु लागलो. िाही लेख मलदहले व ब्लॉग वर अपलोड ि
े ले. हे लेख वाचून
तुमच्या ववचारसरिीत सिारातमि बदल होईल याची मला खात्री आहे. िदाचचत हे सल्ले - दटप्स थोड्या रुक्ष
वाटतील. मी मान्य िरतो कि ह्या दटप्स रुक्ष आहेत, िारि तया पूिवपिे व्यवहारीि पातळीवर मलदहलेल्या आहेत.
ह्या दटप्सप्रमािे वागले तर िाहीदह नुिसान न होता, झाला तर फायदाच होईल.
लग्न ठरलेल्या मुला - मुलीांचे िाही प्रातततनचधि प्रश्न असतात. अनेि िि हे प्रश्न ववचारतातच. तयामुळे मी
अश्या प्रातततनचधि प्रश्नाांना ददलेली उत्तरे िब्दबद्ध ि
े ली आहेत.
सधीर वैद्य
१४-०६-२०१६
Time Permitting, Follow me on .....
http://spandane.wordpress.com/
www.spandane.com

4. एका लग्नाची गोष्ट
मित्रानो, तुळशीचे लग्न आटोपले कि पालि िुला - िुलीच्या लग्नाची खटपट चालू िरतात. लग्नाच्या गाठी जरी
स्वगाात बाांधलेल्या असल्या तरी त्या गाठी शोधायला आपल्याला प्रयत्न िरावेच लागतात. अर्ाात िाही तरुण -
तरुणी प्रेि वववाह ठरववतात.
लग्न म्हटले कि अनेि प्रश्न उभे राहतात. उ.हा. सार्ीदार िसा ननवडावा, सार्ीदार िसा मिळेल, वववाहाची तयारी
िशी िरायची, आर्र्ाि ननयोजन, वववाह सिारांभ िसा पार पाडावा , नवरा - नवरीने नाते सांबांध िसे प्रस्र्ावपत
िरावे, वववाह सुख मिळेल कि नाही, वववाहातील इतर िाही बाबी वगैरे.
पालिाांनी आणण िुलगा - िुलगी हयाांनी वववाहाचा सवाांगीण अभ्यास िरणे हह िाळाची गरज आहे. सिाजातील
घटस्फोटाचे प्रिाण बनघतले तर िाझे म्हणणे तुम्हाला नक्िी पटेल.
हया सवा गोषटीांचा अभ्यास िरणे तुम्हाला सोपे जावे म्हणून िी ' Management of Marriage Event' नावाचे
पुस्ति मलहहले आहे. हया पुस्तिात खालील १८ ववषयाांचा उहापोह ि
े ला आहे.
Marriage Event Preface / Marriage Agreement / Marriage Reception Invitation List /
Marriage Dinner Menu / Marriage Expenses – Category wise /
Invitation / Invitation -1 / Marriage Expenses – Budget & Actual /
Marriage Decision Tree / Match Making & Happy Married Life /
Marriage Expectations & Opinions / Match Making / Married Life /
Predictions about Child / Tips for establishing & improving Relationship /
Behaviour Therapy for would be Brides / Behaviour Therapy for would be Bridegrooms /
Three Stages of Marriage /
मित्रानो गितीने िी असे म्हणेन कि There are three stages of Marriage namely MAD for each other /
MADE for each other / MAD because of each other.
पालिाांनी - िुला , िुलीनी वेळात वेळ िाढून हे पुस्ति वाचावे अशी िाझी नम्र ववनांती. तुिचा वेळ फ
ु िट जाणार
नाही हयाची िी खात्री देतो.
You may send your request for sharing the link of this e-book.
सुधीर वैद्य
०२-११-२०१२

5. 1
स्पंदने आणि कवडसे - वैवाहिक आयुष्य:
स्पंदने म्हणजे vibrations, मनातील क
ं पने. आपल्या मनात अनेक विचार येत असतात. काही विचार मनात घर
करतात. िाचताना - दुसऱ्याशी बोलताना हह विचार धारा सुरु होते आणण काही काळ मनात हह विचारांची क
ं पने
जाणित राहतात. काही िेळा हह मनातील विचारांची क
ं पने उन्हाच्या किडश्या सारखी शब्दरूप धारण करतात.
अशीच वैवाहिक आयुष्य या ववषयावरील मनातील ववचारांची क
ं पने आणि कवडसे आपल्या समोर सादर करत
आिे.
नातेसंबंध हा खूप गहन विषय आहे. नातेसंबंध का जुळतात, कसे जुळतात, कधी तुटतात, का तुटतात ह्या विषयाचा
ककतीही अभ्यास क
े ला, तरी नेमक
े उत्तर ममळेल ह्याची खात्री देता येत नाही. त्यामुळे आपण नातेसंबंध तोंडापुरते
का होईना म्हणून हटकविण्याचा प्रयत्न करतो.
माझ्या मते जर नाते संबंध हटकविण्यासाठी प्रयत्न करािे लागत असतील, तर हे नाते संबंध तुटलेलेच बरे.
नातेसंबंध हह दोन हातानी िाजिायची टाळी आहे, एका हातानी िाजिायची चुटकी नाही. जी चटकन दुराितात ती
नातीच नसतात.असो. माझी मते तुम्हाला पटली पाहहजेत असा माझा अजजबात हट्ट नाही.
THE RELATIONS WHICH REQUIRE EFFORTS TO MAINTAIN ARE NEVER TRUE AND
IF THE RELATIONS ARE TRUE...THEY NEVER REQUIRE ANY EFFORTS FOR
MAINTAINING.
There are three stages of Marriage namely
MAD for each other /
MADE for each other /
MAD because of each other.
Friends may read my Article on http://www.spandane.com/Spandane/Spandane-
Articles/Three_Stages_of_Marriage.pdf
आपल्या आयुष्यात िाद वििादाचे प्रसंग बरेच िेळा येतात. काही िेळेला िाद वििाद करताना मुळ विषय बाजूला
पडतो आणण ह्या िाद वििादाला िेगळेच िळण लागते. भांडण िैयजततक पातळीिर उतरते. आपला इगो दुखािला
जातो. अश्या िेळी एक गोष्ट सगळयांनी लक्षात ठेिली पाहहजे कक आरोप प्रत्यारोप न करता, शांतपणे चचाा क
े ली
पाहहजे. कारण आरोप प्रत्यारोपाचा उद्देश कोण बरोबर हे ठरिण्याचा असतो. त्यात कोणाचाच फायदा नाही. चचाा
क
े ल्यानंतर नेमक
े काय बरोबर हे कळू शकते. बघा विचार करुन.
"Argument is bad but Discussion is good, Because Argument is to find out WHO is right.. &
Discussion is to find out WHAT is right.."
काही प्रसंगात उलटा - दुसऱ्या बाजूने विचार करून प्रश्न सुटू शकतात.
उलट्या बाजूने विचार सुरु क
े ला तर कदाचचत समोरच्या माणसाची बाजूपण समजून घ्यायला मदत होते.....
बघा विचार करून !!!!!

6. 2
एका मयाादे पयंत पुरुषांना बायकांची भािननक गुंतिणूक आिडते. पण त्याचा अनतरेक होता कामा नये. क
ु ठे -कधी -
कसे थांबािे (व्यापक अथा अपेक्षक्षत) हे जर स्त्रीला कळले, तर िैिाहहक जीिनात प्रश्नच ननमााण होणार नाहीत.
बायकांनी सुद्धा नोकरी करत नसल्यास, स्ित:चे विश्ि ननमााण क
े ले पाहहजे. छंद ननमााण क
े ले पाहहजेत.
िाचनासारखा चांगला ममत्र नाही. िाचाल तर िाचाल. !!!!! दोघांनी एकमेकाना space देणे आिश्यक आहे.
निरा-बायकोचे प्रेम हे ओंजळीत धरलेल्या पाण्यासारखे असते. खूप प्रेम - खूप प्रेम म्हणून ओंजळ बंद करायला
गेलात, तर space न ममळाल्यामुळे िैिाहहक जीिनात प्रश्न ननमााण होतात. बघा विचार करून.
जस्त्रयांनी खालील िातयाचा मनापासून विचार करािा हह विनंती.
A woman’s strength amazes men. She can handle trouble and carry heavy burdens. She holds
happiness, love and opinions. She smiles when she feels like crying, cries when she’s happy and
laughs when she’s afraid. Her love is unconditional!! There’s only one thing wrong with her,
she sometimes forgets what she is worth….
“MOST PEOPLE DO NOT LISTEN WITH THE INTENT TO UNDERSTAND; THEY LISTEN
WITH THE INTENT TO REPLY…think about it…”
ह्या जगात कोणतीही गोष्ट फ
ु कट ममळत नाही, अपिाद फतत जन्माबरोबर ममळणाऱ्या नात्यांचा आणण
फ
े सबुकिरील ममत्रांचा. प्रत्येक गोष्टीची ककं मत मोजािी लागते, कधी पैशात ककिा इतर रीतीने.
दुसऱ्याला प्रेमाने जजंकता येते असे म्हणतात. पण मला िाटते कक दुसऱ्याला डोतयाने सुद्धा जजंकता येते, कारण
डोतयाच्या िापरात हृदयाचा विचार घेतला जातोच असे माझे मत आहे. मी सिा ननणाय डोतयानेच घेतो आणण
आजपयंतच्या आयुष्यात तरी माझा अनुभि चांगला आहे. हृदयाने घेतलेले ननणायच काही िेळा लाभदायक ठरले
नाहीत. असो. आपला काय अनुभि ?
िैयजततक प्रश्नांची उत्तरे िेळेिर ममळाली नाहीत तर ते प्रश्न विसरून जायचे असतात म्हणजे मनाला त्रास होत
नाही. उत्तर िेळेिर ममळण्यात जी मजा आहे, ती मजा उत्तर ओरबाडून घेण्यात नाही.
आपल्या समोरील समस्येच्या बाजूला दुसऱ्या माणसाच्या मोठ्या समस्येची रेषा आखली कक आपली समस्या हह
समस्याच नसून देिाने आपल्याला परीक्षा देण्यासाठी संधी हदली आहे असा भास होतो. बघा विचार करून ….
दुसऱ्याला गृहीत धरण्याची सिय अनेक लोकांना असते, कारण त्यांना मी आणण माझे ह्यात जास्त रस असतो.
इतर सिा लोक हे क
े िळ आपल्याला सेिा देण्यासाठी आहेत असा त्यांचा ग्रह असतो. मी गृहीत धरतो म्हणजे माझे
तुमच्यािर खूप प्रेम आहे असा युजततिादही क
े ला जातो. जेव्हा आपल्याला दुसऱ्याकडून गृहीत धरले जाते, तेव्हा
आपण नेमक
े कसे िागतो ? असा विचार क
े ला पाहहजे. असे झाले तर पररजस्थतीत नतकी सुधारणा होईल.
दुसऱ्याच्या चुका सांगताना, आपणही चुका करतो का? हे तपासले तर बरे होईल. आपण जेव्हा एक बोट दुसऱ्याकडे
दाखवितो तेव्हा तीन बोटे आपणाकडे असतात, ह्याचे भान ठेिणे आिश्यक आहे.

7. 3
चूक कबूल करायला धैया लागते. चूक कबूल करताना आपल्या मनाला ज्या िेदना होतात, तीच आपली कालांतराने
शतती बनते आणण आपण निीन चुक करण्यापासून परािृत्त होतो.
नाते आणण पैसा दोन्हीही आपापल्या जागी योग्यच. पण नात्यात पैसा आला ककिा पैशात नाते लुडबुड करायला
लागले कक प्रश्न ननमााण होतो.
मन जेव्हा अस्िस्थ असेल तेव्हा मनाचे मन व्हा आणण मनाची समजूत काढा म्हणजे सिा गोष्टी सोप्या होतात.
संिाद करायला माणूस २ िषांचा असताना मशकतो. पण काय बोलािे , कसे बोलािे, काय बोलू नये िगैरे मशकायला
कधी कधी एक जन्म सुद्धा अपुरा पडतो.
मन मारून काहीही करू नये. जे करायचे ते मनापासून आणण मनाचा कौल जाणून. जे आपल्या मनाला पटते तेच
करािे, पण त्यामुळे दुसऱ्याला त्रास होणार नाही याची काळजी घेणे आिश्यक आहे.
चांगल्या शारीररक आरोग्यासाठी आणण मनाच्या शांती साठी जजभेिर ननयंत्रण हिे.
फसिणुकीचे दु:ख नेहमी जास्त असते. फसिणूक ककतीची झाली आणण कोणी क
े ली यािर ते अिलंबून असतेच असे
नाही.
एकटेपणा हा काही िेळा माणसाचा भोग असतो . कधी तो पररजस्थतीने लादला जातो. तर काही िेळा मनुष्याच्या
स्िभािामुळे तो एकटा पडतो. एकटेपणा काही िेळा थोड्या काळापुरता असतो तर काही िेळा अचधक काळासाठी.
मनाशी संिाद साधून ह्या एकटेपणातून मागा काढता येतो.
ककत्येक िेळा पररजस्थती माणसाला मामसक दृष्ट्या स्िािलंबी बनिते. पण कोणीही हे करू शकतो. ह्याची सुरिात
लहान लहान सुखे नाकारून करता येते. मनाची शतती आपोआप िाढते. स्ित:ची कामे शतयतो स्ित: करणे हा
दुसरा उपाय. जेव्हा तुम्ही फार कमी गोष्टींसाठी दुसऱ्यांिर अिलंबून राहता, तेव्हा तुमची बरीच tension
साहजजकपणे कमी होतात.
आपण जेव्हडे दुसऱ्यािर अिलंबून राहतो (प्रेमाचा बुरखा पांघरून) तेव्हडे आपण स्ित:चे नुकसान करत असतो. मी
माझ्या संपकाात येणाया लोकांना ' मानमसक दृष्ट्या ' स्िािलंबी' होण्यास प्रिृत करतो. मी स्ित: कोणाच्यात गुंतत
नाही आणण कोणाला माझ्यात गुंतू देत नाही.
एकटेपण माणसाला ध्येय देऊ शकते पण सर्ाांगीण आनंद नाही. म्हणून माणसे लग्न करतात का?
आयुष्य म्हणजे ऊन आणण सार्लयांचा खेळ आहे.
सुखी होण्याचा एक मागा म्हणजे आपले कोणािाचून अडता कामा नये. हा ननयम मी माझ्या ४० िषांच्या career
मध्ये पाळला आणण घरात सुद्धा पाळतो. आपण दुसऱ्याची मदत जरूर घ्यािी पण अिलंबून राहू नये. हह विचार
धारा एकदा समोरच्याला कळली की तुम्हाला कोणीच त्रास देत नाही. My results are Gr8. :)

8. 4
प्रत्येकाला आयुष्यात एखादे प्रेरणा स्थान असािे असे िाटते. प्रेरणा स्थानामशिाय हह यश ममळू शकते. पण आपली
साथ देणारे कोणी असेल तर त्या यशाला सोनेरी ककनार लाभते. पण सगळयात मुख्य म्हणजे दुसऱ्याला क्र
े डीट देणे.
We are very good Lawyers for our mistakes & Very good Judges for other’s mistakes……….!!
खऱ्या प्रेमात त्याग करायची तयारी असािी लागते. हहंमती मशिाय प्रेम सफल होत नाही.
दुसऱ्याला सांभाळून घेण्यासाठी स्ित:चा इगो आकारात असणे गरजेचे आहे.
जेव्हा नम्रता हह तुमची कमजोरी आहे, असा चुकीचा पवित्रा समोरच्या कडून घेतला जातो आणण तुम्ही गप्प बसता,
तेव्हा नम्रता हा दोष ठरतो असे मला िाटते.
नात्यांचे गणणत सोडविणे हे बरेच िेळा अिघड असते.
काही िेळा हृदयाचा आिाज (आतला आिाज- मनाचा कौल ) ऐकणे फायद्याचे ठरते.
चांगुलपणा बरोबर unpredictable पणा जपला, तर गोष्टी थोड्या सोप्या होतात .
संसाराच्या चक्रात अडकले तरी संसारात गुंतता कामा नये. कारण शेिटी संसार हा असार आहे.
आपले आयुष्य म्हणजे असंख्य घटनांची साखळी असते. काही घटना अनपेक्षक्षत असतात, काही घटना घडणार हे
माहहत असते, पण त्याची िेळ माहहत नसते, काही घटनांची िेळ माहहत असते. प्रत्येक घटनेच्या िेळी बरेच िेळा
आपण ' प्रनतकक्रया ' (Reaction ) देत असतो . त्याऐिजी आपण Response देण्याचा प्रयत्न क
े ला पाहहजे, म्हणजे
आयुष्यातील बरीच tensions कमी होण्यास मदत होते. अथाात ह्या साठी त्या घटनेिर आधी विचार करािा
लागतो. ह्या विषयी अचधक जाणून घेण्यासाठी माझा मराठी लेख िाचािा लागेल. मलंक:
http://www.spandane.com/Spandane/Spandane-Articles/38-ThankGod.pdf
बबदाईच्या िेळी आपल्या माहेरच्या माणसांना सोडून जाताना िाईट िाटणे स्िाभाविक आहे. पण गळयात पडून घाय
मोकलून रडण्यासारखा हा प्रसंग आहे असे मला िाटत नाही . बऱ्याच लोकांना माझे म्हणणे पटणार नाही ककिा
पचिता येणार नाही याची मला कल्पना आहे . अश्या प्रसंगी रडणे म्हणजे सासरच्या मंडळींबरोबर ि
निऱ्यािर अन्याय करण्यासारखे आहे. आपले आयुष्य एका चाकोरीबद्ध रस्त्यािरून जाते, ज्यात लग्न हा एक
महत्िाचा टप्पा असतो. लग्नानंतरहह माहेरचे नातेिाईक भेटणार असतातच. पूिी लहान ियात लग्ने होत तेव्हा
कदाचचत हे रडणे योग्य िाटू शक
े ल. पण हल्लींच्या काळात मुली मशकलेल्या असतात, चांगल्या िाईटाची त्यांना
ओळख असते, त्यामुळे रडणे पटत नाही . असो. मला कोणाच्याही भािना दुखिायच्या नाहीत.
माझ्या मते, कोणी विचारल्यानंतरच आपले मत द्यािे . अश्यािेळी आपण जर ' श्रेयस्कर मत ' (समोरच्यासाठी
श्रेयस्कर - पण त्याला ऐकायला कदाचचत आिडणार नाही ) देणार असो तर फारसा प्रश्न पडत नाही . पण लोकांना '
वप्रय मत' आिडते . प्रत्येकाला मत स्िातंत्र्य आहे, पण जेव्हा Your Right is at the cost of My Right ' अशी
पररजस्थती येते तेव्हा संघषा अटळ असतो.

9. 5
सून म्हणजे सूचना नकोत. सासू म्हणजे सारख्या सूचना.
नाती तुटायला कोणते कारण लागतेच असे नाही.
भांडणामुळे निरा - बायकोचे नाते ताजे राहते. भांडणाचे सुद्धा एक शास्त्र आहे. पुढे मागे नतकी मलहीन या
विषयािर.
माझ्या मते चांगले िागणे आणण िाईट िागणे हे समोरचा माणूस कसा आहे हे बघूनच ठरिािे लागते. जास्त
चांगुलपणा हा तुमची कमजोरी असे समजले जाते. आपण िाईट िागू शकतो हा आभास समोरच्याला मनात असणे
आिश्यक असत.
समोरच्यासाठी श्रेयस्कर िागणे आणण समोरच्यासाठी वप्रय िागणे ह्याची सीमा रेषा ठरिािी लागतेच.
आपण काय बोलतो हे आपल्याला कळणे जास्त महत्िाचे असते . इतरांचा विचार करू नये.
काही नाती एखाद्या कारणासाठी ननमााण होतात. काही नाती काही काळापुरती साथ देतात. तर काही नाती जन्म
भरासाठी ननमााण होतात. सिाच नाती संपताना मनाला चटका लािून जातात. आयुष्य असेच चालू राहते म्हणून तर
जगण्यात गंमत आहे.
जर आपल्या िागणुकीचा त्रास दुसयांना होत नसेल, तर आपल्या मनाप्रमाणे िागायला हरकत नाही . लोगोका काम
है कहेना !!!
आपले अजस्तत्िच ह्या जगात शाश्‍
ित नाही, तेथे शाश्‍
ित आधार ममळणे दुरापास्तच आहे.
संिादामशिाय माणूसाचे जगणे सुसह्य नसते. त्याचा मनाशी संिाद सतत सुरु असतो पण जगाशी संिाद
साधल्यामशिाय त्याला चैन पडत नाही. मनातील भािनांचा ननचरा क
ु टुंबात झाला नाही, तर तो ममत्र जिळ करतो.
फ
े सबुकने तर संिाद साधायची खूप मोठी सोय क
े ली आहे . प्रश्न असा आहे कक आपण एकमेकांशी का बोलतो.?
ह्याचा काही काळापूिी मी खूप विचार क
े ला ि मला जे काही सुचले ते शब्दबद्ध क
े ले. मलंक:
http://www.spandane.com/Spandane/Spandane-
Articles/124_Why_we_speak_with_others.html
ज्या िेळी महहलांना बरोबरीचा दजाा खऱ्या अथााने प्राप्त होईल, त्या िेळी जागनतक महहला हदन साजरा करण्याची
गरज भासणार नाही .
मनातल्या भािनेनुसार एका नात्याची प्रनतमा मनात अनुभिणं याला ियाचं काही बंधन नसािे असे मला िाटते.
ककत्येक िेळा लहान मुले मोठ्या माणसासारखी बोलतात - सल्ला देतात. तेव्हा ते बोलणे गांभीयााने घेतले पाहहजे.
आपला मुद्दा जर बरोबर असेल तर मोठ्या माणसांसमोर बोलताना घाबरायचे काहीच कारण नाही, फतत नम्रपणे
ि ठामपणे बोलािे . मी हेच आजपयंत करत आलो.

10. 6
Generally there are fights between two rights, rather than right & wrong. The only precaution
one has to take is that your Right should not be at the cost of my RIGHT. With this basic
understanding, the dispute can always be resolved.
It is also necessary to understand as to why conflict takes place between the persons. Friends
may read my article. Link: http://www.spandane.com/Spandane/Spandane-Articles/68-
conflict.pdf
प्रत्येक सुखात एक दु:ख असते आणण प्रत्येक दु:खात एक सुख. बघा विचार करून.
एखादा माणूस आपल्याला का आिडतो ह्याचे विश्लेषण करता आले पाहहजे. खरेतर असे मत एका ठराविक
काळानंतरच देता येते कारण आपली समोरच्या माणसाबद्दलची मते काळानुसार, अनुभिािरून बदलत
असतात. आपले पहहले मत हे बरेच िेळा 'व्यततीचे हदसणे' यापुरते मयााहदत असते. जसा सहिास िाढतो तेव्हा
आपण मत बनिू लागतो. आपण स्ित:च नकळतपणे आपली एक प्रनतमा बनित असतो. समोरच्या व्यततीने जर
त्या प्रनतमेला धतका हदला नाही तर ती व्यतती आपल्याला आिडू लागते. पण जर आपल्या प्रनतमेला धतका लागला
आणण विचारांती त्याचे िागणे बरोबर आहे असे आपण मनोमन कबुल क
े ले, तर ती व्यतती आपल्याला आणखीन
जिळची िाटू लागते.
इथे शाश्ित असे काहीच नाही....!! हे जजततया लिकर मनात रुजेल तो तुमच्या भाग्याचा हदिस असे समजािे.
सुखाचा रस्ता ह्याच हदशेला जातो.
एखाद्या गोष्टीबाबत सगळ अगदी जमून आलंय असं कधी होतंच नाही.....काहीतरी राहूनच जात, नकळत......!!
कदाचचत ह्यामुळेच आपल्या जगण्याला संजीिनी ममळत असेल.
माणसाने कळपातून फ
ु टणे हा अनतरेकी व्यतती स्िातंत्र्याचा पररणाम आहे बहुतेक.
निरा - बायकोच्या नात्यात इतर लोकांच्या अपेक्षांमुळे गुंता होतो. तेव्हा लग्नापूिी एकमेकांच्या मुलभुत अपेक्षांची
चचाा करा. इतरांच्या कोणत्या अपेक्षा आहेत याचाही विचार करा, पण त्या अपेक्षांना अिाजिी महत्ि देऊ नका.
अश्या अपेक्षांच्या बाबतीतील कृ ती योजना तयार करा. क
ु टुंबबयांना सुद्धा तुम्ही ि तुमची पत्नी कोणत्या अपेक्षा
पूणा करू शकणार नाही ककिा कशा रीतीने पूणा कराल याची कल्पना द्या.
प्रयत्न आणण यश यांची ज्याच्या मुळे भेट होते ककिा होत नाही, ते नशीब.
आयुष्यात मानमसक शांती हिी असेल तर नाही ऐकायची आणण नाही म्हणण्याची सिय क
े ली पाहहजे .
आयुष्यात सुखी व्हायचे असेल तर, मी काय करू शकतो, मी काय करणार, ककती - क
ु ठपयंत तडजोड करणार,
स्ित:ला काय नको, मी काय करणार नाही, हे नतकी हिे.
बरेच िेळा हृदयाचा आिाज (आतला आिाज- मनाचा कौल ) ऐकणे फायद्याचे ठरते.

11. 7
सुखी िैिाहहक जीिनासाठी त्याग करायची तयारी आहे का ? असल्यास ककती ह्याची सीमा रेषा आखा आणण त्याग
करण्याची सिय अंगी बाणिा. त्यानंतरच लग्नाचा विचार करा.
प्रत्येक प्रेम वििाह यशस्िी होत नाही कारण ननणाय बरेच िेळा फतत चांगल्या बाजूचा विचार करून, बेननकफट ऑफ
doubt देऊन घेतलेला असतो. प्रेम जरी आंधळे असले तरी लग्नाचा ननणाय घेताना बुद्धी आंधळी होणार नाही
ह्याची काळजी जरूर घ्या.
जोडीदाराला गुण आणण दोषांसकट स्िीकारले तरच िैिाहहक आयुष्य सुखाचे जाते. अथाात काही दोष
स्िीकारण्याच्या पलीकडचे असतात हे मान्य करािेच लागेल.
समस्येिर उपाय शोधत असाल तर प्रथम त्या समस्येचा मनापासून स्िीकार करा. ज्या क्षणी तुम्ही समस्येचा
स्िीकार कराल, त्या क्षणी त्या समस्येचा तुमच्या मनािरील ताण कमी झालेला आढळेल. त्यानंतर समस्या
सोडविण्यासाठी तुम्ही यशस्िी प्रयत्न करू शकाल.
अहंकार हा माणसाचा मोठा शत्रू आहे. अमभमान आणण अहंकार ह्यातील सीमारेषा खूप धुसर आहे. माणसाला
अहंकार िाटू लागला कक समोरची व्यतती, पररजस्थती आणण िस्तू यांचे आकलन करण्याची शतती धुसर होते.
ननणाय चुकतात, पण तो पयंत िेळ ननघून गेलेली असते.
ह्या सगळयाची सुरिात ममळालेले यश न पचिता आल्यामुळे होते. प्रथम ह्या यशाचा अमभमान िाटू लागतो.
कालांतराने अमभमानाची जागा अहंकार घेतो. त्यामुळे यश पचिायला मशका म्हणजे अहंकाराचा प्रश्नच ननमााण
होणार नाही.
बदल हा आपल्या जीिनाचा अविभाज्य भाग आहे. शारीररक बालपण सिांचेच संपते. पण मनातील बालपण आणण
ननरागसता हरिणार नाही हह काळजी प्रत्येकाने घेणे आिश्यक आहे.
आपले आयुष्य म्हणजे जन्मापासून - मृत्यू पयंत येणाऱ्या अनेक क्षणांचे एक जाळे असते. हे क्षण आनंदाचे, सुखाचे,
दुुःखाचे, समाधानाचे, यशाचे, अपयशाचे, इच्छापूतीचे, अपेक्षापूतीचे, समस्येचे, काळजीचे, हुरहुरीचे, प्रेमाचे, रागाचे,
अहंकाराचे, िेदनेचे …. ……असतात . (हह यादी ककतीही लांबू शक
े ल…………………… )
आपले आयुष्य म्हणजे अश्या असंख्य क्षणांची - घटनांची, साखळी - जाळे असते. काही घटना अनपेक्षक्षत असतात,
काही घटना घडणार हे माहहत असते, पण िेळ माहहत नसते. आपण ह्या क्षणाना - घटनांना कसे सामोरे जातो ह्या
गोष्टीिर आपल्या आयुष्याचा डोलारा उभारलेला असतो प्रत्येक घटनेच्या िेळी बरेच िेळा आपण ' प्रनतकक्रया '
(Reaction) देत असतो. त्याऐिजी आपण Response देण्याचा प्रयत्न क
े ला पाहहजे, म्हणजे आयुष्यातील बरीच
tensions कमी होण्यास मदत होते. ममत्रानो, बघा विचार करून.
स्त्री हह खरेतर पुरुषा पेक्षा जास्त काटक असते. स्त्री हह व्यिस्थापन गुरु असते. पण हह िस्तुजस्थती पुरुष मान्य
करत नाहीत, हे दुभााग्य आहे.

12. 8
हदसणे आणण असणे ह्यातील नेमका फरक जेव्हा माणसाला कळेल तो सुहदन.
घर लहान असले तरी मोठे मन हह उणीि भरून काढू शकते.
काही हदिसापूिी मी समस्येचे ननराकरण ह्या बद्दल काही हटप्स हदल्या होत्या. त्यानंतर एका फ
े सबुक मैबत्रणीने
मला message पाठविला कक सर, जर समस्या हीच समस्या असेल तर काय ? मी जे नतला उत्तर हदले ते तुमच्या
माहहतीसाठी देत आहे .
" जर समस्या हीच समस्या असेल तर काय ? … तूच समस्येची समस्या हो. जर कोणी माणूस तुझ्या समस्येचे
कारण असेल तर तू सुद्धा त्याच्या समस्येला कारणीभूत असू शकतेस, ह्याचे भान ठेि. " ममत्रानो, तुम्हाला काय
िाटते.
खरेतर निरा - बायकोनी माप ओलांडून गृह प्रिेश क
े ला पाहहजे, कारण क
ु टुंबाचे सुख , शांती आणण मयाादा
सांभाळण्याची जबाबदारी दोघांची आहे .
मशतािरून भाताची परीक्षा करता येते. नाते संबंधात अशी परीक्षा घेतली तरी आपले मन सहजा सहजी अवप्रय
ननणाय असला तर मानायला तयार होत होत नाही हा खरा प्रश्न आहे .
यशाचे मोजमाप हे माणूस कोठे पोचला ह्या िरून ठरविले जाते. पण त्याच बरोबर हा प्रिास कोठू न सुरु झाला हेही
महत्िाचे असते.
तुम्ही स्ित:ला सामान्य स्त्री का समजता ? मी साधी गृहहणी आहे असे तुम्ही का म्हणता? खरेतर साधी गृहहणी
होणे हे खूप कठीण असते. कोणतीही स्त्री हह आद्य management गुरु असते.
ममत्रानो, ह्या विषयािरील तुमची मते जाणून घेण्यास मी आतुर आहे.
सुधीर वैद्य
१२-०९-२०१३

13. ४८६) तडजोड आणि वैवाहिक आयुष्य
तडजोड हा वैवाहहक आयुष्याचा पाया आहे. अर्ाात वववाहानंतर सुनेला सवाात जास्त तडजोड करावी
लागते. लग्नानंतर सासरच्या प्रत्येक व्यक्तीला सुद्धा तडजोड करावी लागते. नवीन सून ककती काळात मनाने
सासरी रुळेल हे ठरवणे कठीण असते. ततच्या आजपयंतच्या आयुष्यात तडजोड करण्याची ततची ककती
मानससक तयारी झाली आहे, ह्यावर हह गोष्ट अवलंबून आहे असे मला वाटते.
प्रत्येक माणूस वेगळ्या वातावरणात लहानाचा मोठा होत असतो. त्याने क
े लेले तनरीक्षण, त्याला आलेले अनुभव,
घरातील वातावरण - संस्कार - चालीरीती हे सगळे वेगळे व व्यक्ती सापेक्ष असते.
जोडीदाराकडूनच्या सवा अपेक्षा पूणा होतील असे मानणे म्हणजे भाबडेपणा आहे. परंतु वववाहाला संमती देण्यापूवी
आपल्या नेमक्या काय अपेक्षा आहेत ह्याचा मागोवा घेणे गरजेचे आहे. ह्या अपेक्षांची चचाा सुद्धा झाली पाहहजे.
चचेनंतर मुलाला व मुलीला नेमका अंदाज येईल कक लग्नानंतर आपले ककती पटेल? आपल्या तडजोडीची सीमारेषा
नक्की क
े ली असेल, तर फारसा त्रास होत नाही. काही कारणांनी तडजोड करायला जमले नाही तर, ह्या मानससक
कोंडीतून कसा मागा काढता येईल ह्या गोष्टीवर सुद्धा ववचार करून ठेवला पाहहजे.
लग्नाला ववलंब झाला असेल तर काही अपेक्षा काळानुसार गळून पडतात - दडपल्या जातात. पण अपेक्षा मनात
जजवंत असतात व वैवाहहक आयुष्याच्या वळणावर एक हदवस त्या अपूणा अपेक्षा मनात नागासारखा फणा काढतात
व क्षुल्लक कारण घडले तरी मनाचा स्फोट घडवतात.
काही वेळा सुनेला वाटते कक आपण सहज तडजोड करू शक
ू , ती प्रयत्न सुद्धा करते पण ततला जमत नाही. ततची
मानससक घुसमट होते. ततची खंत नवऱ्याला कळली तरी ततला र्ोडाफार हदलासा समळतो.
अश्या वेळी माझा असा सल्ला असेल कक सुनांनी मनातील घुसमट दाबून न ठेवता नवऱ्याशी, सासू सासऱ्यांशी
मोकळेपणाने बोलली पाहहजे. ह्यातून काय - कसा मागा काढता येईल हे सांगगतले पाहहजे. तुम्हालाच पुढाकार
घ्यावा लागेल, कारण हा तुमचा प्रश्न आहे व तुम्हालाच तो सोडवायचा आहे.तुमची घुसमट सासरच्या मंडळींनी
ओळखली असेल तर ह्यातून नक्की मागा तनघेल.
मनाला जास्त त्रास देत बसून नका व तुम्हाला करावी लागणारी तडजोड ककं वा पूणा होत नसलेल्या अपेक्षा ह्याची
मोकळेपणी चचाा करा. परंतु आपण सासरच्या मंडळींना कबुल क
े लेल्या अपेक्षा पूणा क
े ल्या आहेत का ह्याचा ववचार
करायला ववसरू नका. तुमच्या वाटचालीसाठी माझ्या शुभेच्छा.
हौशी कौटुंबबक सल्लागाराचे तनरीक्षण आणण फ
ु कटचा सल्ला. :) :)
सुधीर वैद्य
१२-१०-२०१६

14. Three Stages of Marriage
There are three stages of Marriage namely MAD for each other / MADE for each other /
MAD because of each other.
It is said that ‘Marriage Knots’ are tied in the ‘heaven’ but executed on ‘earth’. Marriage is
one of the most important events in the life of every person. It is often said jokingly that
‘Marriage is such a ‘Ladoo’ that whosoever eats the said ‘Ladoo’ repents as much as who does
not eat.’ Joke apart. Marriage brings two families together. It also brings tension, more so for
bride’s parents.
If marriage is based on the strong foundation, then one may not come across these stages.
But this is not the case most of the time. The success of the marriage largely depends on clear
decision making on various issues and maintaining transparency with other family members.
All management principles such as Planning, decision making, delegation, control and review
have role to play in this event.
Marriage is one the important event in everybody’s life. Marriage can be crudely defined as
society’s recognition of sexual relationship between the husband & wife. Marriage is a gamble
and every one plays at least once. Marriage is like a walking on a rope tied above the ground
level.
Marriage is the important junction in our life. Till marriage our life is smooth and keeps
running on the single track of education, service, parents, etc. Your parents carry your
responsibility on their shoulders. For the first time in your life, you undertake somebody’s
responsibility on your shoulders. If you are not adequately trained, then you feel the pain.
Marriage may be a function for the bridegroom but it is challenging time for the bride.
She has to leave her parents & her residence, compromise on her likes and dislikes and stay in
in-laws house with husband (known to her for last few days.). It is really difficult decision to
execute.
Every girl makes all compromises on her marriage. She leaves her house, her near and dear
ones with whom she has stayed for years together and joins husband's family of unknown

15. 2
Species. She takes this bold decision purely trusting her ‘would be husband.’ In fact he is the
only person to whom she claims that she knows a bit and if her expectations and assumptions
are not met, she gets mentally depressed. Husband’s status/value literally falls in her mind
though again she can not discuss this with anyone openly. Even her parents will try and
blame her only.
It is also necessary to understand the Anomalies of Marriage and Social Customs.
It is also necessary that a boy and the girl should discuss their opinions and expectations on
various issues such as food habits, hobbies, clothing preferences, career, education, staying
separately or in a joint family etc. Your attention is invited to the Spandane article namely
Marriage expectations-opinions under event management section of www.spandane.com.
‘Relationship’ is born simultaneously with our birth. Relationship is a complex phenomenon.
Our entry in this world creates various relationships whether we like them or not at a latter
stage in our life.
If we wish to have cordial relationship with others, it is necessary to cultivate the relationship
on same footing.(equality complex) e.g. We must forget our education, designation, status
while dealing with spouse, children, parents, friends, In-laws etc.
One should remember that we are all Guests in this world. We don’t know our last moment
in this world. Then why not try and develop cordial relationship with others.
I am aware that developing any relationship is a long drawn process. You can vouch for this
statement from the fact that how our relationship with parents has taken ‘swings’ over the
years and it will be a bold statement to make that relationship has now settled.
As stated earlier that Relationship is a complex phenomena and any number of laid down
principles may still fail because after all each person is unique. Moreover building cordial
relationship you need similar thinking from opposite camp as well. You need two hands for
‘Clapping’ but need only one hand for ‘Chutki.’
If your relationship gets clicked spontaneously, then nothing likes it. But there is no guarantee
that it would so happen. Why not make an attempt to develop relationship professionally

16. 3
instead of relying on your mood /ringing of bells in your mind?
We don’t like every person around us but still for the sake formality we tolerate him up to
the point. You will agree that in office we wish our boss, colleagues etc. though we may not
like them. We do it under the tag ‘Job compromise’. If that is the case, why not apply the same
formality in dealing with spouse & In-Laws. (An irreversible decision with your marriage.)
Your attention is invited to Spandane Articles namely behaviour therapy for brides and
bridegrooms under the section Spandane articles of www.spandane.com for various tips to
develop cordial relationship between the couple.
MAD for each other stage starts from few days prior to engagement and lasts up to few
days after honeymoon.
MADE for each other stage generally lasts for a long time.
MAD because of each other stage may start anytime but generally after 15-20 years of
marriage anniversary.
The above situation may be avoided by adhering to the following general tips.
➢ Let there be spaces in your relationship.
➢ Give respect to get respect. Due respect has to be given without any expectations.
➢ All fingers are not alike.
➢ Each person inherits good and bad qualities.
➢ Your behaviour with any one should be the replica of your expectation of their
behaviour with you.
➢ Respect individuality.
➢ Always remember that our opinions change from time to time.
➢ We all need each other.
➢ No body is perfect.
➢ When you are angry, criticize the behaviour, not the person.
➢ Human being is a social ‘ANIMAL.’
Best of Luck. I request the readers to share their experiences to make this Article as elaborative
as possible. Do share your observations on the subject with me on spandane2008@gmail.com.
Tuesday, April 26, 2022

17. 1
नवरा - बायकोचे भाांडण - चचांतन:
मला कल्पना आहे कक ह्या विषयाशी प्रत्येक जोडपे connect करेल. निरा - बायकोत भाांडण नाही असे साधारणपणे
शक्य नाही. प्रश्न हा आहे कक हे भाांडण लग्नानांतर ककती काळाने सुरु होते आणण त्याची तीव्रता ककती असते. भाांडण
ककती दििस चालते?
लेख िाचण्यापूिी, स्त्रियाांनी खालील िाक्याचा मनापासून विचार करािा असे मला िाटते.
A woman’s strength amazes men. She can handle trouble and carry heavy burdens. She holds
happiness, love and opinions. She smiles when she feels like crying, cries when she’s happy and
laughs when she’s afraid. Her love is unconditional!! There’s only one thing wrong with her,
she sometimes forgets what she is worth….
ज्या िेळी मदहलाांना बरोबरीचा िजाा खऱ्या अर्ााने प्राप्त होईल, त्या िेळी जागततक मदहला दिन साजरा करण्याची
गरज भासणार नाही .
रिी दह खरेतर पुरुषा पेक्षा जारत काटक असते. रिी दह व्यिरर्ापन गुरु असते. पण दह िरतुस्त्रर्ती पुरुष मान्य
करत नाहीत, हे िुभााग्य आहे.
दिसणे आणण असणे ह्यातील नेमका फरक जेव्हा माणसाला आणण जोडप्याला कळेल तो सुदिन.
घर लहान असले तरी मोठे मन दह उणीि भरून काढू शकते.
खरेतर निरा -बायकोनी माप ओलाांडून गृह प्रिेश क
े ला पादहजे, कारण क
ु टुांबाचे सुख , शाांती आणण मयाािा
साांभाळण्याची जबाबिारी िोघाांची असते.
शशतािरून भाताची परीक्षा करता येते. नाते सांबांधात अशी परीक्षा घेतली तरी आपले मन सहजा सहजी अवप्रय
तनणाय असला तर मानायला तयार होत नाही हा खरा प्रश्न आहे .
यशाचे मोजमाप हे माणूस कोठे पोचला ह्या िरून ठरविले जाते. पण त्याच बरोबर हा प्रिास कोठू न सुरु झाला हेही
महत्िाचे असते. दह िरतुस्त्रर्ती कळल्यानांतर माणसाला ओळखणे सोपे जाते.
समरत रिी िगाासाठी माझा प्रश्न आहे कक तुम्ही रित:ला सामान्य रिी का समजता? मी साधी गृदहणी आहे असे
तुम्ही का म्हणता? खरेतर साधी गृदहणी होणे हे खूप कठीण असते. कोणतीही रिी दह आद्य management गुरु
असते.
निरा - बायकोचे भाांडणह्या विषयािर अधधक बोलण्याआधी , मुळात निरा - बायकोच्या नात्यासांिभाात काही
मुलभूत गोष्टी विचारात घेणे आिश्यक आहे.

18. 2
नातेसांबांध हा खूप गहन विषय आहे. नातेसांबांध का जुळतात, कसे जुळतात, कधी तुटतात, का तुटतात ह्या विषयाचा
ककतीही अभ्यास क
े ला, तरी नेमक
े उत्तर शमळेल ह्याची खािी िेता येत नाही. त्यामुळे आपण नातेसांबांध तोंडापुरते
का होईना म्हणून दटकविण्याचा प्रयत्न करतो.
नाती तुटायला कोणते कारण लागतेच असे नाही.
प्रत्येक सुखात एक िु:ख असते आणण प्रत्येक िु:खात एक सुख. बघा विचार करून.
काही नाती एखाद्या कारणासाठी तनमााण होतात. काही नाती काही काळापुरती सार् िेतात. तर काही नाती जन्म
भरासाठी तनमााण होतात. सिाच नाती सांपताना मनाला चटका लािून जातात. आयुष्य असेच चालू राहते म्हणून तर
जगण्यात गांमत आहे.
There are three stages of Marriage namely
MAD for each other /
MADE for each other /
MAD because of each other.
ह्या जगात कोणतीही गोष्ट फ
ु कट शमळत नाही, अपिाि फक्त जन्माबरोबर शमळणाऱ्या नात्याांचा आणण
फ
े सबुकिरील शमिाांचा. प्रत्येक गोष्टीची ककां मत मोजािी लागते, कधी पैशात ककिा इतर रीतीने.
फसिणुकीचे िु:ख नेहमी जारत असते. फसिणूक ककतीची झाली आणण कोणी क
े ली यािर ते अिलांबून असतेच असे
नाही.
प्रत्येकाला आयुष्यात एखािे प्रेरणा रर्ान असािे असे िाटते. प्रेरणा रर्ानाशशिाय दह यश शमळू शकते. पण आपली
सार् िेणारे कोणी असेल तर त्या यशाला सोनेरी ककनार लाभते. पण सगळ्यात मुख्य म्हणजे िुसऱ्याला क्र
े डीट िेणे.
खऱ्या प्रेमात त्याग करायची तयारी असािी लागते. दहांमती शशिाय प्रेम सफल होत नाही.
सुखी िैिादहक जीिनासाठी त्याग करायची तयारी आहे का ? असल्यास ककती ह्याची सीमा रेषा आखा आणण त्याग
करण्याची सिय अांगी बाणिा. त्यानांतरच लग्नाचा विचार करा.
जोडीिाराला गुण आणण िोषाांसकट रिीकारले तरच िैिादहक आयुष्य सुखाचे जाते. अर्ाात काही िोष
रिीकारण्याच्या पलीकडचे असतात हे मान्य करािेच लागेल.
अहांकार हा माणसाचा मोठा शिू आहे. अशभमान आणण अहांकार ह्यातील सीमारेषा खूप धुसर आहे. माणसाला
अहांकार िाटू लागला कक समोरची व्यक्ती, पररस्त्रर्ती आणण िरतू याांचे आकलन करण्याची शक्ती धुसर होते.
तनणाय चुकतात, पण तो पयंत िेळ तनघून गेलेली असते.
ह्या सगळ्याची सुरिात शमळालेले यश न पचिता आल्यामुळे होते. प्रर्म ह्या यशाचा अशभमान िाटू लागतो.
कालाांतराने अशभमानाची जागा अहांकार घेतो. त्यामुळे यश पचिायला शशका म्हणजे अहांकाराचा प्रश्नच तनमााण
होणार नाही.

19. 3
बिल हा आपल्या जीिनाचा अविभाज्य भाग आहे. शारीररक बालपण सिांचेच सांपते. पण मनातील बालपण आणण
तनरागसता हरिणार नाही दह काळजी प्रत्येकाने घेणे आिश्यक आहे.
भाांडण नेमक
े का होते ?
निरा - बायकोच्या नात्यात इतर लोकाांच्या अपेक्षाांमुळे गुांता होतो. तेव्हा लग्नापूिी एकमेकाांच्या मुलभुत अपेक्षाांची
चचाा करा. इतराांच्या कोणत्या अपेक्षा आहेत याचाही विचार करा, पण त्या अपेक्षाांना अिाजिी महत्ि िेऊ नका.
अश्या अपेक्षाांच्या बाबतीतील कृ ती योजना तयार करा. क
ु टुांबबयाांना सुद्धा तुम्ही ि तुमची पत्नी कोणत्या अपेक्षा
पूणा करू शकणार नाही ककिा कशा रीतीने पूणा कराल याची कल्पना द्या. अधधक मादहतीसाठी माझा लेख ' लग्न
पूिातयारी' िाचा. शलांक
http://www.spandane.com/Event%20Management/Marriage/Marriage_Expectations_Opinio
ns_checklist..pdf
एका मयाािे पयंत पुरुषाांना बायकाांची भाितनक गुांतिणूक आिडते. पण त्याचा अततरेक होता कामा नये. क
ु ठे - कधी
- कसे र्ाांबािे (व्यापक अर्ा अपेक्षक्षत) हे जर रिीला कळले, तर िैिादहक जीिनात प्रश्नच तनमााण होणार नाहीत.
निरा-बायकोचे प्रेम हे ओांजळीत धरलेल्या पाण्यासारखे असते. खूप प्रेम - खूप प्रेम म्हणून ओांजळ बांि करायला
गेलात, तर space न शमळाल्यामुळे िैिादहक जीिनात प्रश्न तनमााण होतात. बघा विचार करून.
िुसऱ्याला गृहीत धरण्याची सिय अनेक लोकाांना असते, कारण त्याांना मी आणण माझे ह्यात जारत रस असतो.
इतर सिा लोक हे क
े िळ आपल्याला सेिा िेण्यासाठी आहेत असा त्याांचा ग्रह असतो. मी गृहीत धरतो म्हणजे माझे
तुमच्यािर खूप प्रेम आहे असा युस्त्क्तिािही क
े ला जातो. जेव्हा आपल्याला िुसऱ्याकडून गृहीत धरले जाते, तेव्हा
आपण नेमक
े कसे िागतो ? असा विचार क
े ला पादहजे. असे झाले तर पररस्त्रर्तीत नक्की सुधारणा होईल.
नाते आणण पैसा िोन्हीही आपापल्या जागी योग्यच. पण नात्यात पैसा आला ककिा पैशात नाते लुडबुड करायला
लागले कक प्रश्न तनमााण होतो.
सांिाि करायला माणूस २ िषांचा असताना शशकतो. पण काय बोलािे , कसे बोलािे, काय बोलू नये िगैरे शशकायला
कधी कधी एक जन्म सुद्धा अपुरा पडतो.
आपण जेव्हडे िुसऱ्यािर अिलांबून राहतो (प्रेमाचा बुरखा पाांघरून) तेव्हडे आपण रित:चे नुकसान करत असतो. मी
माझ्या सांपकाात येणाया लोकाांना ' मानशसक दृष््या ' रिािलांबी' होण्यास प्रिृत करतो. मी रित: कोणाच्यात गुांतत
नाही आणण कोणाला माझ्यात गुांतू िेत नाही.
We are very good Lawyers for our mistakes & Very good Judges for other’s mistakes……….!!
Generally there are fights between two rights, rather than right & wrong. The only precaution
one has to take is that your Right should not be at the cost of my RIGHT. With this basic
understanding, the dispute can always be resolved.

20. 4
It is also necessary to understand as to why conflict takes place between the persons. Friends
may read my article. Link: http://www.spandane.com/Spandane/Spandane-Articles/68-
conflict.pdf
भाांडणाचे शास्त्र :
भाांडणामुळे निरा - बायकोचे नाते ताजे राहते. भाांडणाचे सुद्धा एक शारि आहे.
आपल्या आयुष्यात िाि वििािाचे प्रसांग बरेच िेळा येतात. काही िेळेला िािवििाि करताना मुळ विषय बाजूला
पडतो आणण ह्या िाि वििािाला िेगळेच िळण लागते. भाांडण िैयस्त्क्तक पातळीिर उतरते. आपला इगो िुखािला
जातो. अश्या िेळी एक गोष्ट सगळ्याांनी लक्षात ठेिली पादहजे कक आरोप प्रत्यारोप न करता, शाांतपणे चचाा क
े ली
पादहजे. कारण आरोप प्रत्यारोपाचा उद्िेश कोण बरोबर हे ठरिण्याचा असतो. त्यात कोणाचाच फायिा नाही. चचाा
क
े ल्यानांतर नेमक
े काय बरोबर हे कळू शकते. बघा विचार करुन.
"Argument is bad but Discussion is good,
Because Argument is to find out WHO is right.. &
Discussion is to find out WHAT is right.."
िुसऱ्याच्या चुका साांगताना, आपणही चुका करतो का? हे तपासले तर बरे होईल. आपण जेव्हा एक बोट िुसऱ्याकडे
िाखवितो तेव्हा तीन बोटे आपणाकडे असतात, ह्याचे भान ठेिणे आिश्यक आहे.
जेव्हा नम्रता दह तुमची कमजोरी आहे, असा चुकीचा पवििा समोरच्या कडून घेतला जातो आणण तुम्ही गप्प बसता,
तेव्हा नम्रता हा िोष ठरतो असे मला िाटते.
िुसऱ्याला साांभाळून घेण्यासाठी रित:चा इगो आकारात असणे गरजेचे आहे.
भाांडण न होण्यासाठी - ककां िा टाळण्यासाठी खालील गोष्टीांचा विचार व्हािा, असे मला िाटते.
काही प्रसांगात उलटा - िुसऱ्या बाजूने विचार करून प्रश्न सुटू शकतात. उल्या बाजूने विचार सुरु क
े ला तर किाधचत
समोरच्या माणसाची बाजूपण समजून घ्यायला मित होते.....
बायकाांनी सुद्धा नोकरी करत नसल्यास, रित:चे विश्ि तनमााण क
े ले पादहजे. छांि तनमााण क
े ले पादहजेत.
िाचनासारखा चाांगला शमि नाही. िाचाल तर िाचाल. !!!!! िोघाांनी एकमेकाना space िेणे आिश्यक आहे.
िुसऱ्याला प्रेमाने स्त्जांकता येते असे म्हणतात. पण मला िाटते कक िुसऱ्याला डोक्याने सुद्धा स्त्जांकता येते, कारण
डोक्याच्या िापरात हृियाचा विचार घेतला जातोच असे माझे मत आहे.
िैयस्त्क्तक प्रश्नाांची उत्तरे िेळेिर शमळाली नाहीत तर ते प्रश्न विसरून जायचे असतात म्हणजे मनाला िास होत
नाही. उत्तर िेळेिर शमळण्यात जी मजा आहे, ती मजा उत्तर ओरबाडून घेण्यात नाही.

21. 5
आपल्या समोरील समरयेच्या बाजूला िुसऱ्या माणसाच्या मोठ्या समरयेची रेषा आखली कक आपली समरया दह
समरयाच नसून िेिाने आपल्याला परीक्षा िेण्यासाठी सांधी दिली आहे असा भास होतो. बघा विचार करून ….
चूक कबूल करायला धैया लागते. चूक कबूल करताना आपल्या मनाला ज्या िेिना होतात, तीच आपली कालाांतराने
शक्ती बनते आणण आपण निीन चुका करण्यापासून परािृत्त होतो.
मन जेव्हा अरिरर् असेल तेव्हा मनाचे मन व्हा आणण मनाची समजूत काढा म्हणजे सिा गोष्टी सोप्या होतात.
मन मारून काहीही करू नये. जे करायचे ते मनापासून आणण मनाचा कौल जाणून. जे आपल्या मनाला पटते तेच
करािे, पण त्यामुळे िुसऱ्याला िास होणार नाही याची काळजी घेणे आिश्यक आहे .
चाांगल्या शारीररक आरोग्यासाठी आणण मनाच्या शाांती साठी स्त्जभेिर तनयांिण हिे.
एकटेपणा हा काही िेळा माणसाचा भोग असतो . कधी तो पररस्त्रर्तीने लािला जातो. तर काही िेळा मनुष्याच्या
रिभािामुळे तो एकटा पडतो. एकटेपणा काही िेळा र्ोड्या काळापुरता असतो तर काही िेळा अधधक काळासाठी.
मनाशी सांिाि साधून ह्या एकटेपणातून मागा काढता येतो.
ककत्येक िेळा पररस्त्रर्ती माणसाला माशसक दृष््या रिािलांबी बनिते. पण कोणीही हे करू शकतो. ह्याची सुरिात
लहान लहान सुखे नाकारून करता येते. मनाची शक्ती आपोआप िाढते. रित:ची कामे शक्यतो रित: करणे हा
िुसरा उपाय. जेव्हा तुम्ही फार कमी गोष्टीांसाठी िुसऱ्याांिर अिलांबून राहता, तेव्हा तुमची बरीच tension
साहस्त्जकपणे कमी होतात.
सुखी होण्याचा एक मागा म्हणजे आपले कोणािाचून अडता कामा नये. हा तनयम मी माझ्या ४० िषांच्या career
मध्ये पाळला आणण घरात सुद्धा पाळतो. आपण िुसऱ्याची मित जरूर घ्यािी पण अिलांबून राहू नये. दह विचार
धारा एकिा समोरच्याला कळली की तुम्हाला कोणीच िास िेत नाही.
नात्याांचे गणणत सोडविणे हे बरेच िेळा अिघड असते.
काही िेळा हृियाचा आिाज (आतला आिाज- मनाचा कौल ) ऐकणे फायद्याचे ठरते.
चाांगुलपणा बरोबर unpredictable पणा जपला, तर गोष्टी र्ोड्या सोप्या होतात .
सांसाराच्या चक्रात अडकले तरी सांसारात गुांतता कामा नये. कारण शेिटी सांसार हा असार आहे.
आपले आयुष्य म्हणजे असांख्य घटनाांची साखळी असते. काही घटना अनपेक्षक्षत असतात, काही घटना घडणार हे
मादहत असते, पण त्याची िेळ मादहत नसते, काही घटनाांची िेळ मादहत असते. प्रत्येक घटनेच्या िेळी बरेच िेळा
आपण ' प्रततकक्रया ' (Reaction ) िेत असतो . त्याऐिजी आपण Response िेण्याचा प्रयत्न क
े ला पादहजे, म्हणजे
आयुष्यातील बरीच tensions कमी होण्यास मित होते. अर्ाात ह्या साठी त्या घटनेिर आधी विचार करािा लागतो.

22. 6
माझ्या मते, कोणी विचारल्यानांतरच आपले मत द्यािे . अश्यािेळी आपण जर ' श्रेयरकर मत ' (समोरच्यासाठी
श्रेयरकर - पण त्याला ऐकायला किाधचत आिडणार नाही ) िेणार असो तर फारसा प्रश्न पडत नाही . पण लोकाांना '
वप्रय मत' आिडते . प्रत्येकाला मत रिातांत्र्य आहे, पण जेव्हा Your Right is at the cost of My Right ' अशी
पररस्त्रर्ती येते तेव्हा सांघषा अटळ असतो.
माझ्या मते चाांगले िागणे आणण िाईट िागणे हे समोरचा माणूस कसा आहे हे बघूनच ठरिािे लागते. जारत
चाांगुलपणा हा तुमची कमजोरी असे समजले जाते. आपण िाईट िागू शकतो हा आभास समोरच्याला मनात असणे
आिश्यक असत.
समोरच्यासाठी श्रेयरकर िागणे आणण समोरच्यासाठी वप्रय िागणे ह्याची सीमा रेषा ठरिािी लागतेच.
आपण काय बोलतो हे आपल्याला कळणे जारत महत्िाचे असते . इतराांचा विचार करू नये.
जर आपल्या िागणुकीचा िास िुसयांना होत नसेल, तर आपल्या मनाप्रमाणे िागायला हरकत नाही . लोगोका काम
है कहेना !!!
आपले अस्त्रतत्िच ह्या जगात शाश्‍
ित नाही, तेर्े शाश्‍
ित आधार शमळणे िुरापारतच आहे.
एखािा माणूस आपल्याला का आिडतो ह्याचे विश्लेषण करता आले पादहजे. खरेतर असे मत एका ठराविक
काळानांतरच िेता येते कारण आपली समोरच्या माणसाबद्िलची मते काळानुसार, अनुभिािरून बिलत
असतात. आपले पदहले मत हे बरेच िेळा 'व्यक्तीचे दिसणे' यापुरते मयाादित असते. जसा सहिास िाढतो तेव्हा
आपण मत बनिू लागतो. आपण रित:च नकळतपणे आपली एक प्रततमा बनित असतो. समोरच्या व्यक्तीने जर
त्या प्रततमेला धक्का दिला नाही तर ती व्यक्ती आपल्याला आिडू लागते. पण जर आपल्या प्रततमेला धक्का लागला
आणण विचाराांती त्याचे िागणे बरोबर आहे असे आपण मनोमन कबुल क
े ले, तर ती व्यक्ती आपल्याला आणखीन
जिळची िाटू लागते.
इर्े शाश्ित असे काहीच नाही....!! हे स्त्जतक्या लिकर मनात रुजेल तो तुमच्या भाग्याचा दििस असे समजािे.
सुखाचा ररता ह्याच दिशेला जातो.
एखाद्या गोष्टीबाबत सगळ अगिी जमून आलांय असां कधी होतांच नाही.....काहीतरी राहूनच जात, नकळत......!!
किाधचत ह्यामुळेच आपल्या जगण्याला सांजीिनी शमळत असेल.
आयुष्यात सुखी व्हायचे असेल तर, मी काय करू शकतो, मी काय करणार, ककती - क
ु ठपयंत तडजोड करणार,
रित:ला काय नको, मी काय करणार नाही, हे नक्की हिे. बरेच िेळा हृियाचा आिाज (आतला आिाज- मनाचा कौल
) ऐकणे फायद्याचे ठरते.
आयुष्यात मानशसक शाांती हिी असेल तर नाही ऐकायची आणण नाही म्हणण्याची सिय क
े ली पादहजे .

23. 7
समरयेिर उपाय शोधत असाल तर प्रर्म त्या समरयेचा मनापासून रिीकार करा. ज्या क्षणी तुम्ही समरयेचा
रिीकार कराल, त्या क्षणी त्या समरयेचा तुमच्या मनािरील ताण कमी झालेला आढळेल. त्यानांतर समरया
सोडविण्यासाठी तुम्ही यशरिी प्रयत्न करू शकाल.
आपले आयुष्य म्हणजे जन्मापासून - मृत्यू पयंत येणाऱ्या अनेक क्षणाांचे एक जाळे असते. हे क्षण आनांिाचे, सुखाचे,
िुुःखाचे, समाधानाचे, यशाचे, अपयशाचे, इच्छापूतीचे, अपेक्षापूतीचे, समरयेचे, काळजीचे, हुरहुरीचे, प्रेमाचे, रागाचे,
अहांकाराचे, िेिनेचे …. ……असतात . (दह यािी ककतीही लाांबू शक
े ल…………………… )
काही घटना अनपेक्षक्षत असतात, काही घटना घडणार हे मादहत असते, पण िेळ मादहत नसते. आपण ह्या क्षणाना -
घटनाांना कसे सामोरे जातो ह्या गोष्टीिर आपल्या आयुष्याचा डोलारा उभारलेला असतो प्रत्येक घटनेच्या िेळी
बरेच िेळा आपण ' प्रततकक्रया ' ( Reaction ) िेत असतो. त्याऐिजी आपण Response िेण्याचा प्रयत्न क
े ला
पादहजे, म्हणजे आयुष्यातील बरीच tensions कमी होण्यास मित होते. शमिानो, बघा विचार करून.
No & Yes R 2 short words, which need a long thought. Most of the things we miss in life R due
to saying No 2 soon or Yes 2 late.
Relationship doesn’t shine by just shaking hands at best time. But it blossoms by holding firmly
in times of critical need.
Life is all about d little decisions u make everyday. U can’t change d decisions of the past, but
every new day offers opportunity 2 make ‘Right’ decisions.
Good relationships are like Trees. They demand attention & care in the beginning but once they
blossom, they provide u shade in all situations of life.
Silence & Smile are two powerful tools. Smile is the way to solve many problems & Silence is
the way to avoid many problems.
Life means missing expected things & facing unexpected things. When U R right, No1
remembers, But when U R wrong. No1 4gets.
Expect more from yourself than from others because expectation from others hurts a lot, while
expectation from you inspires a lot.
The sign of Maturity is not when U start saying Big things but actually it is when U start
Understanding Small Things.
“Changing the face” can change nothing. But “facing the change” can change everything. Don’t
complain about others. Change yourself if you want peace.
Lovely thing to learn from Water! “Adjust yourself in every situation”. But most importantly,
always find out your “own way to flow” &take everything within it which come with it.
''Waves are inspiring, Not because they Rise & Fall, But because they Never Fail to Rise Again''

24. 8
मोलाचा सल्ला:
लग्नानांतर निरा - बायकोत प्रेमाचे सांबांध प्ररर्ावपत व्हािेत दह अपेक्षा बरोबर आहे. पण असे लगेच घडतेच असे
नाही. परांतु ह्या काळात नाते कसे पारिशी आणण व्यािसाईक तत्िािर कसे ठेिता येईल, यासांिभाात काही Tips
सांकशलत क
े ल्या आहेत. शलांक खाली िेत आहे.
http://www.spandane.com/Spandane/Spandane-Articles/83-
Behaviour_Therapy_for_would_be_Brides.pdf
http://www.spandane.com/Spandane/Spandane-Articles/84-
Behaviour_Therapy_for_would_be_Bridegroom.pdf
तुमच्या िैिादहक आयुष्यासाठी माझ्या best wishes आणण न भाांडता सांसार कराल दह अपेक्षा.
सुधीर वैद्य
२४-१०-२०१४