1. Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын
ЕББДС
Мэдээллийн технологийн
үндсэн ухагдахуунууд
Боловсруулсан багш: Х.Энхсаран

2. Зорилго
Goal
• Мэдээллийн технологийн ерөнхий түвшний суурь
ухагдахуунуудыг ойлгож авах.

3. Зорилт
• Мэдээллийн зуунд амьдарч байгаа хүний
мэдэж байвал зохих ерөнхий суурь
ойлголтуудыг мэдэхээс гадна өөрийн
хэрэгцээ, шаардлага, боломжоор сонголт,
өөрчлөлт хийх чадвартай болно.

4. Мэдээллийн технологи
Information Technology -IT
• Мэдээлэл гэж юу вэ?
• Мэдээ мэдээллийн ялгаа
• Технологи гэж юу вэ?
• Мэдээллийн технологи гэж юу вэ?
• Мэдээллийн технологиуд, ямар ямар технологийг бид ашиглаж
байдаг вэ?
• Мэдээлэл авах сувгууд үүнд компьютерийн эзлэх
байр суурь
• Мэдээллийн технологийн хэрэглээ
• Баримт бичиг, илтгэл боловсруулах
• Хүснэгтэн мэдээлэл боловсруулах
• Сүлжээний орчинд мэдээлэлтэй ажиллах
• Интернетэд хайлт хийх, электрон шуудан илгээх

5. I Мэдээллийн тухай ухагдахуун
“Мэдээлэл” нэр томъѐо нь informatio гэсэн
тайлбарлах, хэлэх гэсэн утгатай латин үгнээс
гаралтай. Иймээс мэдээлэл нь орчлон
ертөнцийн юмс үзэгдлийг тэмдэгт болон
дохионы тусламжтайгаар илэрхийлсэн тусгал
болно.

6. Мэдээллийг хүлээж авна гэдэг нь биднийг хүрээлэн
буй юмс үзэгдлийн харилцан үйлчлэл тэдгээрийн
талаархи өгөгдөл, факт, материал олж авч байна
гэсэн үг юм.

7. Мэдээллийн шинж чанарууд:
Мэдээллийн үнэн зөв найдвартай байх чанар:
Хэрэв мэдээлэл нь тухайн зүйлийн үнэн
байдлыг тусган илэрхийлж байвал тэр үнэн
зөв найдвартай мэдээлэл болно. Найдвартай
биш мэдээлэл нь буруу ойлголт өгч буруу
шийдвэр гаргах нөхцлийг бүрдүүлж болно.
• Мэдээлэл ойлгомжтой байх чанар:
Зориулалтын субъектэд мэдээллийг
илэрхийлсэн байдал тодорхой байх.

8. Мэдээллийн гүйцэд байх чанар: Хэрэв
мэдээлэл нь ойлголт өгөх болон шийдвэр
гаргахад хүрэлцээтэй байх нөхцлийг
бүрдүүлж байвал түүнийг гүйцэд мэдээлэл
гэнэ.

9. Мэдээлэл үнэ цэнэтэй байх чанар: Мэдээллийн
үнэ цэнэ нь түүний тусламжтайгаар ямар
асуудлууд шийдэж байна гэдгээр
тодорхойлогдоно.
• Мэдээлэл эрэлт хэрэгцээтэй байх чанар:
Аливаа нөхцөлд үнэн хэрэгцээтэй мэдээлэл
байна.

10. Хадгалалт Мэдээлэл нь хүн амьтны ой ухаанд,
байгаль дэлхийд, тусгай хэрэгслэлүүд (цаас, кино
хальс, соронзон болон лазер гэх мэт)-д хадгалагдана.
Мэдээллийн хадгалалт гэдэг бол орон зай цаг
хугацаанаас хамааран мэдээллийг түгээх арга юм .
Мэдээлэл хадгалалтын арга нь түүний зөөгчөөс
хамаарна . Жнь : ном гэвэл номын сан , уран зураг
гэвэл музей , фото зураг гэвэл альбом, файл гэвэл
диск гэх мэт. Хамгийн их нягтралтайгаар , хамгийн
хурдан хүргэх зөөгч нь диск юм.
ХАДГАЛАЛТ

11. Дамжуулалт Мэдээллийг дамжуулах
төхөөрөмжүүд нь радио, телевиз, телефон,
телеграф, интернет зэрэг болно. Мэдээллийг
ямар нэг дохио болон тэмдэгтүүдийн дараалал
хэлбэрт оруулсныг кодчлол гэж болно.
Кодчлогдсон мэдээлэл нь мэдээлэл үүсгэгчээс
мэдээлэл хүлээн авагчид очно
. Үүнд кодлох ба
код тайлах төхөөрөмжүүд байна.
ДАМЖУУЛАЛТ

12. Боловсруулалт Хүн ба адгуус амьтан нь өөр
өөрсдийн уураг тархины үйл ажиллагаагаар
мэдээллийг боловсруулдаг. Мэдээллийг
боловсруулах үйл ажиллагааг механикжуулж,
автоматжуулах байгууламжууд нь арифмометр,
төрөл бүрийн тооцоологчид, компьютерүүд болно.
Боловсруулалт нь тодорхой формалчилагдсан
дүрмийн дагуу мэдээллийг нэг хэлбэрээс нөгөөд
шилжүүлж байгаа хувиргалт юм.
БОЛОВСРУУЛАЛТ

13. Хайлт Хадгалж байгаа мэдээллийг гаргах үйл явцыг хайлт
гэнэ Хайлтын олон янзын аргууд байна. • Ажиглах
• Тухайн асуудлаар мэргэжилтнүүдтэй ярилцах
• Холбогдох ном зохиол, сонин сэтгүүл
• Видео болон телевизийн програм үзэх
• Радио нэвтрүүлэг аудио кассет сонсох
• Номын сан болон архивт ажиллах
• Компьютер өгөгдлийн бааз болон мэдээллийн системийн
баазад хайлт хийх
ХАЙЛТ

14. Ашиглах ба хамгаалалт
Тодорхой шийдвэр гаргахын тулд мэдээллийг
ашиглана. Мэдээллийг алдах болон аюултай
байдалд хүргэхээс хамгаалахын тулд
мэдээлэлд хүрэх үйл ажиллагааг хаахыг
мэдээллийн хамгаалалт гэнэ. Мэдээллийг
хүлээж авсны дараа юу болохыг дамжуулагч
хүлээхгүй , хүлээн авагчаас хамаарна
АШИГЛАХ ХАМГААЛАХ

15. Мэдээллийн процесст
компьютерийн давуу талыг
ярилцаад гэртээ зохион бичлэг
илтгэл бэлтгэж ирээрэй ?
Мэдээлэл цуглуулах
Боловсруулах
Хадгалахад
Дамжуулах
Хайх
Хамгаалахад

16. Гар утас Компьютер
ХАРЬЦУУЛАН ЯРИЛЦЬЯ

17. Телевиз Компьютер
АЛЬ НЬ ДАВУУ ВЭ?