W przedwojennej Rzeźni Miejskiej jak i w działających po II wojnie Zakładach Mięsnych w Grudziądzu nadzór nad prawidłowym procesem produkcji na wszystkich jego szczeblach sprawowała służba weterynaryjna. W okresie po odzyskaniu niepodległości wiodącą rolę odgrywał dyrektor rzeźni, którym z urzędu był lekarz weterynarii. To on sterował działalnością rzeźni, ustalał jej regulamin i wytyczał drogi higienicznego pozyskiwania zwierząt rzeźnych i mięsa. Taki porządek prawny obowiązywał we wszystkich tego typu zakładach.
3. Rzeźnia Miejska w Grudziądzu 1885 - 1939
Pod koniec XIX wieku władze pruskie zaostrzyły
przepisy dotyczące stanu sanitarnego na podległych
terenach w tym także na Pomorzu.
Zakazano między innymi prowadzenia ubojów
gospodarczych zwierząt w miejscach ich przebywania.
Ubój zwierząt mógł się odbywać wyłącznie w rzeźniach
komunalnych.
Grudziądz w II połowie XIX wieku stawał się dobrze
rozwijającym ośrodkiem przemysłowym.
Niewątpliwy wpływ na ten stan rzeczy miało
pobudowanie mostu na Wiśle a także rozwój kolei.
W Grudziądzu prężnie rozwijał się handel, a okalające
miasto tereny rolnicze wpływały na jego koniunkturę.
4. Rzeźnia Miejska w Grudziądzu 1885 - 1939
W roku 1900 Grudziądz stał się miastem
wydzielonym co było dodatkowym bodźcem do
jego rozwoju.
Rzeźnia Miejska w Grudziądzu została zbudowana
właśnie w tym okresie i uruchomiona
13 grudnia 1885 r.
W Toruniu wybudowano rzeźnię w 1883 r.
W Bydgoszczy w 1890 r.
W Brodnicy w 1894 ,
W Nakle, Świeciu w latach 1895 -1898
7. Rzeźnia Miejska po odzyskaniu niepodległości
Grudziądz odzyskał niepodległość 23 stycznia 1920 r.
Lata 1920 – 1926 to nowy rozdział w działalności
Rzeźni Miejskiej.
Była ona samodzielnym wydziałem
grudziądzkiego Magistratu.
Stanowisko dyrektora rzeźni od 01.10.1920 r.
piastował lekarz weterynarii Franciszek
Grajewski.
8. Lata 1922 - 1930
1922 - nastąpiła rozbudowa i modernizacja rzeźni pod kątem
uruchomienia eksportu. Wykonano ogrodzenie zakładu.
1924 – 1925 do Rzeźni Miejskiej doprowadzono bocznicę
kolejową.
1926 - 1929 rozbudowano baseny peklownicze dla produkcji
bekonu oraz zmodernizowano chłodnię eksportową.
Powstała także szlamiarnia jedyna w tym czasie w kraju.
Pobudowano ponadto składnicę do konserwacji i
przechowywania skór.
1927 – 1928 – zadaszono kolejkę napowietrzną służącą do
transportu tusz zwierzęcych, poprawiono utwardzenie
podwórza
Oddano do użytku chłodnię dla miejscowych rzeźników.
1929 – powstała wędliniarnia oraz pomieszczenie do
wydawania mięsa dla wojska prowadzona przez
prywatnego przedsiębiorcę.
20. Lekarze weterynarii pracujący w Rzeźni Miejskiej
w Grudziądzu 1880 – 1939
Dyrektorzy okres pruski
Edmund Uhl 1985 - Brak danych
Karol Keysser ?- Brak danych
Okres międzywojenny
Franciszek Grajewski 01.10.1920 – sierpień 1939
Inspektorzy – lekarze weterynarii w okresie międzywojennym
Jerzy Skulski 1921 - 1927
Marian Krajewski 1930 – 1934 ( zięć dr Grajewskiego )
Edward Rybacki ( zięć dr Grajewskiego, pracował po wojnie w Nowym Mieście
Lubawskim
Józef Milchert ? – 1939
21. Rzeźnia w okresie okupacji
Dyrektor Rzeźni dr Karl Geisller 1939 – 1944
Rok 1940
22. Z. M. w Grudziądzu lata 1945 – 1970
Z. M. w Grudziądzu zaczęły swoją działalność po zakończeniu II
wojny światowej przy dzisiejszej ul. Chełmińskiej (Obr. Stalingradu )
w dawnej wytwórni konserw - Przetwórnia nr 7.
Rzeźnia Miejska działała w ramach struktur miejskich.
W roku 1949 powstaje przedsiębiorstwo państwowe o nazwie
Zakłady Mięsne podległe C. Z. Przem. Mięs.
1949 – 1954 modernizacja zakładu
1952 – oddział Świeciu w magazynach po bekoniarni
1961 likwidacja bekoniarni
Lata 1960 – 1970 dalsza modernizacja: nowa linia rozbioru, myjka
do tusz (Gr ), mechaniczna myjnia skrzyń, klimatyzacja hal
ubojowych, kapitalny remont chłodni.
27 lutego 1968 r. pożar w wędliniarni .
Nowy budynek wędliniarni oddano w 1971 t.
23. Z. M. w Grudziądzu lata 1970 – 1990
W 1972 zmodernizowano zgodnie z wymogami halę ubojową
trzody chlewnej a w roku 1981 dział uboju bydła.
W ternie działało 35 punktów skupu –Grudziadz, Świecie, Wąbrzeźno
Zakłady Mięsne przeżywały okres prosperity, który trwał do
początku lat 90 – tych.
Od stycznia 1990 r. Zakład wydzielono ze struktur Przedsiębiorstwa
Mięsnego powołując samodzielne przedsiębiorstwo państwowe.
Od roku 1993 dla zakładu przyjęto nazwę
„Zakłady Mięsne w Grudziądzu”.
24. Z. M. w Grudziądzu w latach 1990 – 2007
Od października 1998 roku przekształcono „Zakłady Mięsne w
Grudziądzu” w spółkę akcyjną , której akcjonariuszem
został Skarb Państwa.
Powolny spadek rentowności zakładu.
Nieskuteczna próba sprywatyzowania Zakładów Mięsnych
Upadek Zakładów Mięsnych Grudziądz SA, który nastąpił w roku
2007, kończąc 122 letnią historię Rzeźni Miejskiej
oraz Zakładów Mięsnych w Grudziądzu.
Zakład będący własnością Państwa nie uzyskał finansowego
wsparcia Ministerstwa Skarbu Państwa, nie sprostał
wysokim normom i wymaganiom jakie narzuciła Unia
Europejska.
25. ROK 2007
Po 122 latach istnienia Rzeźnia Miejska w Grudziądzu ,
która działała w trzech wiekach, przetrwała I i II
wojnę światową, była wizytówką i dumą Grudziądza,
dochodowym zakładem eksportowym zakończyła
swoją działalność
Wiodące w Polsce Zakłady Mięsne, które były w latach
60 – 90 tych źródłem utrzymania dla wielu rodzin
z racji zatrudniania ok. 1000 osób
przestały istnieć w roku 2007
26. Kierownicy Zakładowego WIS w Zakładach Mięsnych w Grudziądzu
Tadeusz Krąkowski 01.05.1945 - 31.10.1970
Kazimierz Owsiany 01.11.1970 - 01.01.1979
Zbigniew Zawadzki 01.01.1979- 31.11.1998
27. Dyrektor Rzeźni Miejskiej dr Franciszek Grajewski
Urodził się 29 kwietnia 1880 r. w Świeciu
Studia weterynaryjne – Berlin – dyplom 1905.
Roczna służba w wojsku niemieckim
Rzeźnia gdańska , Prabuty , Schöneberg , Radzyń
Od 1916 r. Grudziądz – wolna praktyka, Szpital koni nr 1
Od 01.10.1920 – Dyr. Rzeźni – okres próbny (trwał 4lata )
Od 01.01.1925 etatowy urzędnik z dożywotnimi ustaleniami
Córka Małgorzata była żoną lek. wet. Mariana Krajewskiego
Syn Grzegorz lekarz wet. zginał w wypadku samochodowym
w XI/1934
Stop. wojskowy – major pospolitego ruszenia
Odznaczony „Medalem Dziesięciolecia Odzyskania
Niepodległości”
W 1939 został aresztowany wraz z 26 letnim synem Marcinem
i zamordowany przez hitlerowców
29. Rok 1927 Dr Franciszek Grajewski z dziećmi : Grzegorzem, Małgorzatą, Elżbietą i Janem
w otoczeniu pracowników wyposażonych w narzędzia ubojowe na tle samochodu do
transportu zwierząt. Na zdjęciu widoczne są także zwierzęta rzeźne
33. Tadeusz Krąkowski
Urodził się dnia 10 lipca 1910 r. w Srebrnej Górze pow. Żnin.
Absolwent uczelni lwowskiej z 1930 r.
Do roku 1935 pracował jako kierownik Rzeźni Miejskiej w Starogardzie.
Od lutego 1935 roku do czerwca 1939 r. był PLW w Chełmnie.
Od 07.do 09.1939 r. był grodzkim lekarzem weterynarii w Bydgoszczy.
W czasie okupacji od stycznia do marca 1940 r. pracował Lisewie pow. Chełmno
Z nakazu władz okupacyjnych pracował w rzeźni w Gdyni 30.04.45 do wyzwolenia
.
Od 01.05.1945 do 31.03.1949 był dyrektorem Rzeźni i Bekoniarni w Grudziądzu.
Potem od 01.04.1949 do 31.10.1970 r. był naczelnym lekarzem weterynarii –
kierownikiem ZWIS ZM w Grudziądzu.
Od 01.11.1970 do emerytury pracował we ZM w Grudziądzu jako inspektor WIS.
Zmarł 02.03.1980 w Grudziądzu
• Źródło : Akta osobowe WZWet w Bydgoszczy Nr Grudziądz 1/85 ( R.T.)
36. Zbigniew Zawadzki
Urodził się dnia 25 sierpnia 1938 w Grudziądzu.
Absolwent uczelni wrocławskiej z 1966 r.
Po stażu w P. Z. Wet w Oleśnicy przeniósł się do Grudziądza
i pracował od 16.03.1968 w Z.M. w Grudziądzu jako
kierownik Oddz. WIS.
Od 01.01.1979 do 30.11.1998 był kierownikiem Z.WIS
Z.M. w Grudziądzu.
Do 10. 2004 r. pracował jako organ urzędowego badania
zwierząt rzeźnych i mięsa w prywatnej Spółce San – Wet
na rzecz ZM Grudziądz.
Obecnie na emeryturze.
Odznaczenia Zasłużony Pracownik Rolnictwa – 1980 ,
Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej – 1984,
Srebrna odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu
Spożywczego i Skupu, SKZ – 1985
37. Inspektorzy Weterynaryjnej Inspekcji Sanitarnej
Mieczysław Domaszewski 1954 – 1986
Józef Paszotta 1960 – 1966 oraz 1976 – 1980
Kazimierz Owsiany 1960 – 1970
Henryk Skolimowski 1965 – 1975
Zenon Nowacki 1967 – 1987
Zbigniew Zawadzki 1968 – 1978
Aleksander Wiecki 1972 – 1976
Mieczysław Ziejka 1973 – 1981
Janusz Zygmont 1977 – 1979
Bogdan Radomski 1977 - 1983
Edmund Knitter 1978 – 1979
Kazimierz Pabian 1978 – 1982
Jerzy Prus 1989 – 1990
Mariusz Figalski 1989 – 1994
45. ZA UWAGĘ DZIĘKUJĄ
Autorzy opracowania :
Lek. wet .Zbigniew Zawadzki
Lek. wet .Ryszard Tyborski
Antiqua quae nunc sunt, fuerunt olim nova
To, co jest dziś stare, było kiedyś nowe. ( Seneka )
46.
47. Lek. wet Marian Krajewski
Ur. 02 lipca 1905
Zm. 26 czerwca 1977
Styczeń 1930 – marzec 1934 praca
w Rzeźni Miejskiej w Grudziądzu
