Frans De Maegd Conferentie op de Marxistische Zomeruniversiteit IMAST in augustus 2018.

1. ROBESPIERRE
DE ONKREUKBARE

2. WAAROM ROBESPIERRE
VERDEDIGEN?
- Robespierre was de meest populaire
politicus gedurende de Franse Revolutie
(1789-1794)
- Toch werd hij ten val gebracht en
geëxecuteerd
- Tot op de dag van vandaag wordt hij en
zijn werk door het slijk gehaald
Waarom?

3. WAAROM ROBESPIERRE
VERDEDIGEN?
Twee opvattingen over de revolutie
De triomferende burgerij: “Het bezit is
heilig, de vrijheid om zich te verrijken
kent geen grenzen”
De volksbeweging en Robespierre:
“Het recht op bestaan (welzijn, werk,
onderwijs, sociale bijstand, recht op
spreken...) hebben de absolute voorrang”

4. WAAROM ROBESPIERRE
VERDEDIGEN?
- Robespierre wilde niet alleen het oude
uitbuiterssysteem – het Ancien Regime
– vernietigen maar hij aanvaarden ook
de kapitalistische uitbuiting en
onderdrukking niet.
- Hij verdedigde de democratie en de
sociale rechtvaardigheid, hij steunde
zich op de gewone mensen
- Dat was en is onaanvaardbaar voor de
heersende klasse van toen en nu !

5. WAAROM ROBESPIERRE
VERDEDIGEN?
- Robespierre verdedigen is kant kiezen. Aan
welke kant van de barricade staat men, in
woord en daad? Ook vandaag !
- Robespierre verdedigen is de kant kiezen
van al diegenen die streden tegen de oude
maatschappij of/en bouwden aan een
nieuwe doorheen de geschiedenis
Catalina, Huss, Marat,...Stalin, Mao....

6. WAAROM ROBESPIERRE
VERDEDIGEN?
- De propaganda tegen Robespierre en
de methode waarmee hij te val werd
gebracht helpt ons vandaag antisociale,
anticommunistische propaganda en
methodes te ontmaskeren.
- Laat u niet langer intimideren wanneer
een revolutionair wordt afgeschilderd
als: bloeddorstig, dictatoriaal,
hypocriet, wraakzuchtig...
- Zoek de waarheid in de feiten (over het
politieke leven van Robespierre is zowat
alles geweten dankzij de vele bronnen)

7. DE SITUATIE IN FRANKRIJK
EINDE ANCIEN REGIME
- Absolutisme is laatste fase van de
feodaliteit
- Sinds midden de jaren 1770: crisis van
het regime onder Lodewijk XVI
- Aristocratie en de kerk willen hun
privilegies terug
- De burgerij wil de politiek macht
(ze heeft al de economische).
- De kleine boeren willen land
- De intellectuelen vrijheid
- De werkers: een menswaardig leven

8. DE SITUATIE IN FRANKRIJK
EINDE ANCIEN REGIME
- Ideologische crisis:
1°macht van de kerk brokkelt af,
2° doorbraak van de Verlichting
(rede en wetenschap)
- Alle nog bestaande openbare machten,
plaatselijke parlementen en
rechtbanken willen hervorming met
sterke steun van de bevolking.
Deze tendens is ook zeer sterk in het
noorden van Frankrijk, in Arras

9. DE JEUGD VAN ROBESPIERRE
- Geboren in Arras (Noord-Frankrijk) in
1758, uit een bescheiden familie
- Robespierre: 6 jaar - verliest zijn moeder,
8 jaar – vader verdwijnt.
- Hij wordt hoofd van de familie: 1 broer
Augustin, twee zusters Charlotte en
Henriette
- Kinderen worden opgevangen door de
familie
- Groot plichtbesef, ernstig, gevoelig.

10. DE JEUGD VAN ROBESPIERRE
- Dankzij zijn oom krijgt hij een beurs om
te studeren in het Louis Le Grand college.
- IJverige student, geliefd door leraars en
medeleerlingen.
- Haalt rechten diploma, krijgt een premie
van 600 pond en een beurs voor zijn
broer.

11. ROBESPIERRE ADVOCAAT
- Advocaat van “de verloren” zaken.
- Pleit tegen de vooroordelen van het
Ancien Regime: bv “lettres de cachets” in
de zaak Dupond, verdedigt de
wetenschap: bv “bliksemafleiders” van de
Vissery en de zwakken in de
maatschappij: bv de zaak Deteuf tegen
het klooster van Anchin.
- Hij schrijft traktaten ten voordele van de
rechten van de bastaars, tegen repressie
tov familie van misdadigers (zal hij later
ook doen als volksvertegenwoordiger).

12. ROBESPIERRE ADVOCAAT
- Hij was geen asceet, lid van de Rosati
club, succes bij de vrouwen...

13. OORZAKEN FRANSE REVOLUTIE
- Alle sociale klassen (behalve deel van de
adel en van de kerk) verenigen zich tegen
het regime en eisen radicale
veranderingen
- Economische en financiële problemen
veroorzaken politieke crisis
- Koning roept Staten Generaal bijeen
(voorafgegaan door verkiezingen) 1788-89

14. ROBESPIERRE EN
DE STATEN GENERAAL 1788-89
- Robespierre neemt deel aan de
verkiezingscampagne
- Pamfletten tegen de privilegies, eist
rechten voor de gewone werkers en de
arme boeren
- Cahier de doléances ten voordele van de
schoenlapper.
- Wordt met succes verkozen.

15. DE VAL VAN HET ANCIEN
REGIME- In de Staten Generaal vormt zich om tot
Grondwetgevende Vergadering onder druk
van de Derde Stand
- De Koning en het hof willen contrarevolutie
organiseren
- De Derde Stand mobiliseert de Vierde Stand
(honger)
- De verovering van de Bastille en het einde
van het Ancien Regime

16. DE CONSTITUTIONELE MONARCHIE
Het onmogelijke compromis tussen het
hof, de aristocratie (Légitimisten) en de
grote burgerij (Girondijnen)
- Emigrés verzamelen zich aan de grenzen
- Verraad en bescherming van de koning
(juni 1791)
- Neerslaan van de volksbeweging (juli 1791)
- Oorlog (burgerij en hof).
- Gevaar militaire dictatuur en verraad
Lafayette
- Invasie en nederlagen

17. DE CONSTITUTIONELE MONARCHIE
Het onmogelijke compromis tussen het
hof, de aristocratie (Légitimisten) en de
grote burgerij (Girondijnen)
- 10/08/92 opstand en afzetting van de koning
- Republiek wordt uitgeroepen, september 92
- Overwinningen, Frankrijk is gered

18. DE GRONDWETGEVENDE
VERGADERING
- Moeilijke start
- Verdedigt de vierde stand, die wordt
vergeten
- Klaagt het niet respecteren van “de
Rechten van de Mens” aan.
BV : onderscheid passieve
en actieve burgers.
BV: geen deelname aan
de Nationale Garde

19. DE GRONDWETGEVENDE
VERGADERING
- Veroordeelt de repressie na voedselrellen.
- Verdedigt rechten Joden en toneelspelers
- Wil recht op petities.
- IJvert voor de afschaffing van de
doodstraf

20. DE GRONDWETGEVENDE
VERGADERING
- Robespierre is een staatsman, geen utopist.
- Pleit beperking macht van de koning
Monsieur Veto
- Klaagt de koning aan bij zijn vluchtpoging in
juni 1791 (Varennes)

21. DE GRONDWETGEVENDE
VERGADERING
- Robespierre bekampt Lafayette en Bailly
Het incident van de Champ de Mars
juli 1791

22. DE GRONDWETGEVENDE
VERGADERING
- De terreur van de koningsgezinden tegen
de democraten verplicht Robespierre tot
grote voorzichtigheid.
- Hij verhuist naar het huis van de familie
Duplay

23. DE GRONDWETGEVENDE
VERGADERING
- Bij de ontbinding van de
grondwetgevende vergadering is enorm
populair (eind september 1791)
- Om het carrierisme te beletten konden de
vroegere volksvertegenwoordigers geen
kandidaat zijn voor de wetgevende
vergadering
- Geen volks-
vertegenwoor-
diger meer
1 oktober 1792
- diger

24. DE WETGEVENDE VERGADERING
EN DE OORLOG
- Girondijnen en koning willen oorlog (voorjaar ‘92)
- Robespierre waarschuwt tegen oorlogen: “niemand
houdt van gewapende missionarissen”
- Lafayette speelt dubbel spel. Wil macht veroveren
- Robespierre: “Liever constitutionele monarchie
dan militaristische republiek

25. DE WETGEVENDE VERGADERING
EN DE OORLOG
- Oorlog begint slecht, ontbinding van het
leger, overlopen van generaals
- Robespierre eist de afzetting van
Lafayette: liever een constitutionele
monarchie dan een militaristische
republiek.
- Lafayette loopt
over naar de vijand

26. DE WETGEVENDE VERGADERING
EN DE OORLOG
- Frankrijk bedreigd door invasie van
Oostenrijk, Pruisen en de émigrés
- Robespierre wil koning, regering en
parlement afzetten. Oproep opstand
- Opstand 10 augustus 92. Robespierre
leidt de opstand vanuit de Jacobijnen club

27. DE CONVENTIE EN DE STRIJD
TEGEN DE GIRONDIJNEN
- Robespierre wordt verkozen voor de
Conventie – 21 september 1792 (jaar I)
- Robespierre eist de verderzetting van de
revolutie: “Willen jullie een revolutie, zonder
revolutie”?
- Girondijnen vallen “dictator Robespierre” aan
- Robespierre zet zich in om de koning en de
Girondijnen te ontmaskeren

28. DE CONVENTIE EN DE STRIJD
TEGEN DE GIRONDIJNEN
- De koning en de koningsgezinden zijn
uitgeschakeld – augustus ‘92
- De Girondijnen komen aan de macht – sept. ‘92
- Girondijnen houden geen rekening met de noden
en de eisen van de volksbeweging – sansculotten
- Girondijnen willen de koning redden – jan ‘93
- Girondijnen steunen de provincies tegen Parijs,
federalisme, 2/3 Frankrijk burgeroorlog
- Nieuwe invasies en nederlagen. Voorjaar 1793
- Opstand van 2 juni 1993, Girondijnen verdreven,
de Jacobijnen (Montagnards) hebben de macht

29. DE CONVENTIE EN DE STRIJD
TEGEN DE GIRONDIJNEN
- Proces van de koning – jan 1793
- Robespierre eist de executie van de koning

30. DE CONVENTIE EN DE STRIJD
TEGEN DE GIRONDIJNEN
- Robespierre eist de executie van de koning
- De Girondijnen brengen de Republiek in gevaar
- Robespierre eist tegen de invasie en de
burgeroorlog: 1° arrestatie gevaarlijke
aristocraten, 2° een revolutionair leger, 3°
terugdrijven invasie, 4° oorlogsindustrie, 5°
Revolutionair Tribunaal, 6° bevoorrading van de
steden, 7° armoede bekampen
- Robespierre steunt de sansculotten

31. DE CONVENTIE EN DE STRIJD
TEGEN DE GIRONDIJNEN
- Robespierre pleit voor een nieuwe grondwet
(Conventie 4 april 1793)
“Het recht op bestaan moet voorrang hebben
op het recht op bezit”. Zijn droom: Frankrijk
een land van kleine bezitters.
- Recht op werk, onderwijs, ... Een waardig
inkomen
- Progressieve belastingen en aanslaan van de
goederen van corrupte rijken.
- Democratie (organisatie, vergaderen, wapens)
- Recht en plicht om in opstand te komen wanneer
regering onrechtvaardig is

32. DE CONVENTIE EN DE STRIJD
TEGEN DE GIRONDIJNEN
- Nieuwe grondwet gaat gedeeltelijk in op zijn
voorstellen
Oktober ‘93

33. DE TERREUR VAN DE VRIJHEID
- Franse Republiek kent opnieuw nederlagen
De Girondijnen en Danton zijn pessimistisch.
Ze willen kost wat kost vrede
- Robespierre wil elke onderhandeling met de vijand
verbieden - april 93
- In mei 93 eist hij dat de Girondijnen uit de
Conventie worden verwijderd.
Gevolg:
opstand van
31 mei en 2 juni 1793

34. DE TERREUR VAN DE VRIJHEID
- Robespierre wordt lid van het Comité de
Salut Publique (de revolutionaire regering)
in juli 1793 (nog 1 jaar te leven)
- Hij neemt de politieke leiding (al heeft hij
formeel maar 1/12 macht en is het Comité
onderworpen aan de Conventie

35. DE TERREUR VAN DE VRIJHEID
- Robespierre en het Comité nemen
gigantische taak op: invasie terug drijven,
opstanden neerslaan, verwijdering van
extreem links en rechts, straffen
contrarevolutionairen, bevoorrading
verzekeren, ...

36. DE TERREUR VAN DE VRIJHEID
- Revolutionaire regering: Comité de Salut
Publique – juli 1793
- Revolutionair Tribunaal wordt actief
- “Terreur van de vrijheid tot de overwinning”
- Toegevingen aan het volk, strijd tegen
corruptie, speculatie en honger
- Revolutionair massaleger gaat in de
tegenaanval

37. DE TERREUR VAN DE VRIJHEID
- Uitschakeling van de LINKSE fractie, maart 94
- Hébert en aanhangers stelden overdreven eisen.
Antireligieuze campagne.
Brachten de eenheid van het land in gevaar. Ze
bereiden een staatsgreep voor

38. DE TERREUR VAN DE VRIJHEID
- Uitschakeling van de RECHTSE fractie – april 94
- Danton: schurk, corrupt en verrader.
Geheime afspraken met de Engelsen (Pitt)
Hij sleurt vriend Camille Desmoulins mee in zijn
val.
- Rechten van de verdediging worden zwaar met
de voeten getreden

39. DE TERREUR VAN DE VRIJHEID
- De regering wil eenheid en stabiliteit
- De wetten van 22 Prairial II (juni ‘93) moeten
de contrarevolutie volledig uitschakelen
- De burgerij wil de toegevingen aan het volk
stoppen
- De burgerij wil zo snel mogelijk vrede
- Maar het is te vroeg: buitenlandse troepen
hebben Frankrijk nog niet volledig verlaten, de
burgeroorlog is nog niet ten einde (Vendée)

40. DE TERREUR VAN DE VRIJHEID
- Robespierre steunt de uitschakeling van de
fractie. Nodig om de revolutie te redden en
de mensen te verenigen
- Houdt zich op de achtergrond (ziek)
- Had Danton en Desmoulins lang verdedigd
Film Danton
-
-
-

41. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- Robespierre stelt het einde van de terreur
in het verschiet (zegt niet wanneer),
zonder de revolutie in gevaar te brengen
- Maatregelen – vooral tegen de excessen:
1° ontbinden revolutionaire legers
2° terugroepen proconsuls
-
Fouché Lyon
Carrier Nantes

42. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- Robespierre verdediger van de Cultus van het
Opperwezen:
1° godsdienst noodzakelijk (moraal),
2° atheïsme aristocratisch,
3° mensen verenigen (diverse godsdiensten)

43. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- Robespierre steunt de wet van Prairial (juni 94)
Uitzonderingswet, geen recht op verdediging,
veroordeling op basis van ernstige vermoedens
en morele integriteit van de rechters en de jury...
- Robespierre dacht: een laatste keer hard en
juist toe te slaan (vooral tegen de proconsuls)
-
-
-

44. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- Na uitschakeling van de fracties rekent de
Conventie en de revolutionaire regering op
stabiliteit en het einde van de toegevingen
aan de volksbeweging
- Robespierre, een minderheid van de
Montagnards en van het Comité de salut
publique willen de revolutie niet beeindigen
- Saint-Just: “De Revolutie is bevroren”.
-
-
-

45. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- Nu gaat de burgerij alles in het werk stellen
om Robespierre te isoleren
- Fouché en Vadier gebruiken de zaak
Catherine Théot tegen hem
- Robespierre voelt de bui hangen, hij is
uitgeput en verschijnt niet meer op de
Conventie en op het Comité. Grote fout!

46. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- De executies worden opgedreven, de lonen
bevroren, de levensduurte stijgt, ....:
“De schuld van Robespierre”
Dictator

47. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- Hij verdedigt zich in de Jacobijnenclub
- 11 juli 1794
“Ik wil de Conventie niet kelen, ik wens
het einde van het bloedvergieten...”
- Hij verdedigt zich schijnbaar met succes op
8 thermidor. Hij stelt zich defensief op en als
“martelaar”.

48. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- 9 Themidor, Saint-Just levert kritiek maar
wil tegelijk de eenheid herstellen
- Saint-Just wordt ven het spreekgestoelte
verjaagd, Robespierre krijgt het woord niet
- Frontale aanval tegen Robespierre en
arrestatie van Robespierre, broer Augustin,
Couthon, Saint-Just, ...

49. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- De nacht van 9-10 Themidor. Robespierre en
de zijnen worden bevrijd
- Een deel van de Commune verzamelt op het
stadhuis maar Robespierre aarzelt en neemt
geen leiding van de opstand
- Arrestatie

50. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- Themidor. Robespierre en de zijnen worden
geëxecuteerd (zonder enige vorm van
proces) en in een massagraf gegooid

51. DE VAL VAN ROBESPIERRE
- De bezitters hebben de staatsmacht
opnieuw in handen
- Witte terreur, de volksbeweging wordt
gebroken, de Jacobijnen club gesloten, de
verworvenheden van de sansculotten
vernietigd,...
- Laster campagne tegen Robespierre en de
sansculotten beweging begint en duurt voort
tot vandaag..

52. ROBESPIERRE EN
DE GESCHIEDENIS
- Alleen links verdedigt Robespierre (PCF,
Melenchon, ... De Sovjet-Unie, China)
- Robespierre was geen socialist wel een
idealistische linkse democraat.
- Zat gevangen in de limieten van zijn tijd
(opgang kapitalisme)
- Veel van zijn sociale en democratische
idealen en eisen blijven zeer actueel (de
rijken doen betalen, antiracisme, verdediger
rechtvaardige vrede, tegen veroveringen, ..)

53. ROBESPIERRE EN
DE GESCHIEDENIS
- Babeuf en de eerste communisten wisten
de limieten te overstijgen
- Babeuf wijst op wil privébezit van
productiemiddelen niet beperken maar
collectiviseren. Opent de weg naar het
marxisme en het socialisme
- Zijn poging tot opstand mislukt, hij wordt
geëxecuteerd

54. ROBESPIERRE EN
DE GESCHIEDENIS
- Onder het kapitalisme kan de
antagonistische tegenstelling tussen arbeid
en kapitaal niet worden opgelost door
“beperking, intomen van het kapitalisme”
zoals Robespierre voorstelde
(dat gaat in tegen de natuur zelf van
het kapitalisme – wel toegevingen
afdwingen)

55. ROBESPIERRE EN
DE GESCHIEDENIS
- Onverzoenlijke tegenstenstelling wordt
opgelost door de socialistische revolutie en
de dictatuur van het proletariaat
- 1848: “Communistisch Manifest”
Karl Marx en Friedrich Engels