1. TANIMLAR
Risk: Zararın veyahasarın ortaya çıkmasının olasıolduğubirdurumdur.İnsanlardoğumlarından
ölümlerine kadarçoksayıda ve değişiktürlerderiskile karşıkarşıyadır.
Bu riskleryanlızcagerçekkişileriçindeğiltüzel kişiler (vakıflar,dernekler,şirket ve diğer
kurumlar) ve organizasyonlariçinde sözkonusudur.Diğeryandanbubelirsizliğeboyutlarçokdeğişik
düzeylerdeolabilir.Etkisi tekkişi ile sınırlızarar olasılığındançevre kirlenmesineve ozontabakasınakadar
uzananve dahabüyüksayıda insanıve kurumuhatta geleceknesilleri etkileyenbirboyuttaortaya
çıkabilir.Diğeryandanbirriskintehlikerinininsanlartaradındangözlenmesive bilinmesi de şartdeğildir.
Eğer birrisk varsabundanzarar görecekkişilerinbunubilmeleri riskive bununetkilerini ne
sınırlar ne de ortadankaldırır.
Bir zarar verici sonucuolmasaydıriskinbiranlamıdaolmazdı.Zarar ise birdeğerinazalmasıveya
ortadan kalkmasıbiçimindeortayaçıkar.Zararların birkısımı ekonomikkavramlarlayadaekonomikveya
parasal değerleleölçülürken.Birkısımını parasal değerlele ölçe olanağıyoktur.Birzararriskinsonucu
ortaya çıkabildiği gibi riskolmaksızındaortaya çıkabilir.Birzararın olasılığı 0 ya da 1 ise sonuçkesin
olduğundanriskmevcutdeğildir.Birbaşkadeğişle birfaaliyetinsonucuolarakbelirli birzaman
döneminde ne olacağınıbiliyorsakbufaliyetnedeniyle birriskmevcutdeğildir.Zararortaya çıkması olası
ise bubir riskdir.
Risklerinbirkısmıgözlenebilirkenbirkısmıgözlemlenemezbazırisklerkontrol edilebilirken
bazıları değildir.Riskleri bu4 özelikaçısındanaşağıda ki gibi birriskuzayı içinde gösterebiliriz.

2. Temel RiskKatagorileri
Risklerfarklıyaklaşımlaragöre sınıflandırılır.
1. Gerçek,saf,purespekülatif
2. Durağan(static) veDinamik(Dynamic)
3. Temel(fundemental) Riskler
1.Gerçek(spekülatif) Riskler
Spekülatif riskde kazanma,kaybetmeveyadeğişiklikolmamadurumusözkonusudur.Örneğin
yeni birşirkete yatırımyapabilirsinizve buyatırımzararla sonuçlanabilirveyasıfırgetiri yada pozitif getiri
elde edersiniz.Gerçekyada saf riskde kazançihtimali yoktur.Butürrisklerbelirli birolayınvukubulması
halinde zararınolduğuyada olay vukubulmazsazararortaya çıkmayan risktürü.
Gerçekve spekülatif riskleriaşağıdasıralanannedenlerdenötürübirbirindenayırmakönemlidir.
 Sadecegerçek riskler özel sigortaşirketleri tarafından sigortalanır.Bazıistisnayidurumlardışında
spekülatiflersigortalanamaz.
 Büyüksayılarkanunu gerçekrisklerde spekülatifleregöredaha kolay uygulanabilir.Spekülatif
risklerde geleceğe yönelikhasartahminlerindebulunmakoldukça güçtür.
 Bir kayıp gerçekleştiğindetoplumspekülatif riskten fayda sağlayabilir.(Örneğin teknolojik
gelişmeler bazı firmaların piyasadan çekilmesineneden olurken daha ucuza maledinimimkanı
doğurabilir.) Buna karşın gerçekriskin gerçekleşmesihalindeyani kaybın sözkonusu olduğu
durumda toplumun fayda sağlamasımümkün değildir.
SONUÇLARINA GÖRE RİSKLER
GerçekSaf Risk Spekülatif Risk
Zarar(HASAR) Zarar olmaması Zarar DeğişimYok Kazanç

3. Bu iki riskarasındaki enbüyükfark,gerçekriskte kazanç yok.Durağan risklerdoğanınrutinolmayan
faaliyetleri ve kişilerindürüstolmayandavranışlarınedeniyleoluşanrisklerdir.Dinamikrisklerise değişen
ekonomikkoşullarnedeniyle karşıkarşıyakalınanrisklerdir.
Temel ve Özel Riskler
Temel ve özel risklerekonomiyitoplumuntamamınıetkileyenfaaliyetlar(savaş,afet) Özel
riskler,kişileri etkileyenriklerörneğinhırsızlıkvs.
Gerçek(saf) risk türleri
Gerçekrisklerfarklıbiçimde sınıflanbileceği gibigenelolarakuygulamadaaşağıdaki şekilde
sınıflandırmayatbai tutulamaktadır.
 A. Kişiyeyönelik riskler (PersonalRisks)
 B.Mala yönelikriskler (PropertyRisks)
 C.Sorumluluğa yönelikriskler(Liability Risks)
A) Doğrudankişiyi etkileyenrisklerdir.Genel olarak4ara başlıktatoplanır.
İ) Erken ya da zamansızölüm.Ailebireyleri sorumluluklarınayerine getirmedenölmesi (Riskof
premature death)
ii) Emeklilikte yeterligelire sahipolamamariski(Riskof insufficientincome duringretiredment)
iii) Hastalanmaveyamalül olmariski
iv)İşsizkalmariski
B) Kişininvarlığınayönelikrisklerdir.Bunlarise 2ana başlıktatoplanır.
i)Direkkayıplar.Malınfizikselzarargörmesi,yıkılmasıveyaçalınması sonucundaoluşankayıplar
ii)Dolaylıkayıplar.Malınfiziksel zarargörmesi,yıkılmasıveyaçalınması durumundaoluşanrisk
türü.
C) Kişininbirdiğerkişininbedenveyamalahukuki sorumlulukdoğuranrisktürü.Örn:Trafikkazası.
TEHLİKELER
Tehlikelerzararınenyakın nedenlerindendir.Kişilerriskile çevrilidirçünkükişininçevresihırsızlık
,ölüm,kazalargibi sosyalkaynaklı.Yangın,deprem,sel gibifiziksel kayanklıtehlikelerile çevrilidir.
RİZİKOLAR
Belirli birtehlikelerdenzararçıkmasının arkasındayatan koşullardır.Rizikolarbirzarar olasılığınıve
miktarını ya da ...
Fiziksel rizikolarmallarınzararortaya çıkması halini yada şansını etkileyenfiziksel özelliklerdir.Örneğin
bir bianınyeri biçimi.Kurutemizlemeci de yangınriski manavagöre daha yüksektir.

4. GAYRİ MADDİ RİSKLER
Ahlaki rizikolarsigortalanmışşeyüzerine dürüstolmadavranışıdır. Yani sigortalanmışşeylerinzarara
uğramasına teşvıkedendurumlarıkapsar.Genel olarakbirkişi zararınortaya çıkmasından kar sağlayorsa
ahlaki rizikovardır.Bu durumdariskartar.Özenrizikolarıdürüstl olamayandavranışlarile alakalıdeğildir.
Daha ziyade yeterli dikkatve özeni göstermeme olupzararınortayaçıkmasına ve ciddiyetininartmasına
nedenolur.Örneğinsigaranınyangınasebepolması,beslenme ve yemeiçme alışkanlıklarınınsağlık
üzerine olumsuzetkileri.
Riskbir durumolaraktanımlanmıştır.Bir kişi karşı karşıya olduğurisklerinbütünboyutlarını
nadirenbilir.Zararlarhakkındatarihsel verilerolsabile bunlarnadirentamdır.Ayrıcavari riskhakkında
veri toplananve bilgi sahibi olunanriskeridenfarklıolabilir.Ayrıcaverilerin toplandığıdönemile riskin
gelecekteki dönemdeçevre ve koşullarfarklıolabilir.
Diğeryandankişilerve küçükorganizasyonlarınzararolasılığıve ciddiyeti hakkındaki bilgisi
bunlarınaz sayıda örnekle karşıkaşuyaolmasınedeniyle azdır.Bunedenle küçükörneklemhacmi
gelecekteki olaylarhakkındadoğrutahminyapmayıönler.Büyükorganizasyonlarve sigortacılarbile
doğruyayakın tahminleryapabilmelerine rağmenmükemmel bilgiye sahipdeğillerdir.
Değişenkoşullar,yetersizveriler,küçükörneklem hacmi gibi nedenlerdenkararverilerriskden
ziyade belirsizlikaltındakararalırlar.Bir çokinsanbelirsizliktenhoşlanmazbarırisklerise insanlaronun
farkındaolsadaolmasadamevuttur.Örneğinkanserriski sigaranınilkiçildiğigündenberi vardır. Gerçek
risktenhaberdarolmakbelirsizliğe nedenolur.Çoğumuzriskdenkaçtığımıziçinbelirsizlikönemlidirbu
nedenle belirsizliği azaltmaniçinödeme yapmayaistekli oluruz.Riskdenkaçmakistediğimizzamanriski
yönetme yollarıarıyoruzdemektir.

5. RİSK YÖNETİMİ
Riskile karşı karşıya bulunankişilerveyakurumlargerekkoşıllargerekse risklerinözellikleri
gerekse kendi kişilikleri çevçevesinderiski yönetirler.Bukonudaçeşitli yöntemlersözkonusudur.
1.KAÇINMA
Kişisel mal ve sorumlulukrisklerindengenelolarakkaçınılamazamaböylesi risklerinbazıözel
rizokodoğurucuetkilerindenkaçınmakolasudurbirçokhalde kaçınmamümkünancak uygun
olmayabilir.Firmalarzarardoğurucubirfaliyete sonvererekrisktenkaçınabilir.
2.RİSKE KATLANMA
Riski kendine tutmakve sonuçlarınakatlanmakseçeneğidir.Diğerbirdeyişle sigortasatınalma
veyadiğertransfermekanizmalarınıkullanmayarakkarşıkarşıya kalınanriskleri muhafazaetmektir.Bu
tür riskyönetimi planlıveyaplansızolabilir.Riske katlanmakarşıkarşı yakınanrisklerdenhabersizolma
nedeniyle ortayaçıkabilllir,birbaşkadeğişleplansızkatlanmanınnedenirisktenhabersizolmaktır.İster
planlıolsunisterplansızolsunbirriskyönetiminintemeli karşıkarşıyaolunanriskleri tanımaktangeçer.
Bazı risklere ise yeterince önemligörülmemeleri nedeniylekatlanılır.Birçokkişi ve kurumsorumluluk
riskini bünyelerinde tutarve bunakatlanır;çünküolası zararların parasal büyüklüğüöylesineönemsizdir
ki bir başkayöntemle aktarılmasınagerekduyulmaz.Diğerbazırisklerise riskiniyi birşekildeanalizinin
yapılmasınsve diğerriskyönetimyöntemlerinindikkate alınmasınakarşın,tutulurve katlanılır.Bu ise
planlıbirkatlanmayoludur.Riski tutmanınbazı yararları olabilir,örneğin riskaktarmanındoğurduğu
masraflardankurtulmakve zararkontrolünüteşviketmekgibi.
3.RİSKİN AKTARILMASI
Bir riskintransferedilmesi demekriskinbirbaşkasınaaktarılmasıdemektir.Buancakriskile
faliyetinbirbirindenayrılabilmesi durumdasözkonusudur.Ancakriskinaktarılmasıherzmaantam ya da
güvenilirolmayabilir. Riskçeşitlişekillerde aktarılabilir.Biryöntemsınırlısorumluşirketkurmaktır.
Anonimşirketkurmakortakaçısından sermayaparı ile sorumluolmayıgerektirdiğindenşirketin
ekonomikfaliyetlerininsonuçlarınıortakaçısından sınırlar. Başka kişilere şirketalacaklarınaaktarır.
Halbuki kişisel işletmelerilekişi ortaklıklarıişadamınınveyaşirketortağının tam mal varılığı ile sorumlu
olduğuticari faliyetlerdir.Riskiaktarmanındiğeryolusözleşmesel yöntemdir.Buyöntemle
garanti,teminantve kefaret sigorta,kira,finansalkiralamagibi sözleşmelerile riskaktartarılmakta
bölünmekteve paylaştırılmaktadır.

6. 4.ZARARIN(HASARIN)KONTROLÜ
Zararın kontrolüesasitibari ile ikianagrupfaliyeti kapsar.Bunlardanilki zararınönlenmesidir.Bu
bir zararın ortaya çıkma olasılığını azaltmayayönelikçabalardır.Örneğinyangınadayanıklıbinaların
yapılması, sıkı denetimkurallarıveyabirgüvenlikprogramıgibi.
İkincisi ise zararınazaltılmasıdır.Bu yöntemzararlarınsonuçlarınınetkisini azaltmayayöneliktir.
Örneğinotomatikbiryangınsulamasistemi yangınınsonuçlarınınetkisini azaltabilir.
Zarar kontrolütoplumaçısındanideal birriskyönetimidir.Böylece toplumdagenelolaraktiskleri
ve zararları elemine edilerekveyaazaltarakzararlarınekonomiketkisininenazaindirgenmesine
çalışılmaktadır.Zarar kontrolüsosyal olarakarzulanabilir.Ancakherzamanekonomikolarakuygun
değildir. Diğeryandanbirçokyasal düzenleme kişilerekurumlarayerelve merkezi idare birimlerine
zararın kontrolükonusundazorluklardayükleyebilir.
5.KENDİ KENDİNE SİGORTA(KKS)
KKSgelecekteki potansiyel zararlariçinformal birfinansal planlamanınyapıldığı ,riske
katlanmanınbilimsel birbiçimidir.KKS,riski aktarmadığıiçinsigortadanfarklıdır. Ancak KKSbirriskin
sigortalanabilirolmasıiçingerekenniteliklerinhepsini taşıyanbirplandır.Diğerbirdeğişle KKSyapan
sigortaylaaynıesaslarçerçevesinde riskini yönetmekdurumundadır.
Sigortalanabilirnitelikleresahipbirrisk(yani potansiyel zararlarınönemliolmasınakarşınolasılığı
düşükvr olasılıkdağılımlarınınhesaplanırolamsı.Benzerriske tabi birimlerinbüyükörneklerininolması
ve tedasüfi ve yıkıcı değil) KKSile yönetilebilir.KKSprogramlarıçoğukezbüyükşirketlerve kurumlar
tarafındanbaşvrulanbiryöntemolarakortaya çıkmasıdır. KKSkullanmanınbirçoknedeni olabilir.
A) Sigortaprimlerindentasaruuf sağlamak.
B) Bir sigortahizmetlerinintahminedici olmayışı.
C) Ticari sigortakurumlarının sigorlatamadığıbirriske sahipolmak.
D) Mevcut sigortasözleşmelerinde bütükindirimleri nedeniylesigortanınyararınıyitirmesi.
Diğeryandnabazı yararlarına karşın sigortapoliçesi almakKKSyapmayatercihedilmektedir.
Bununbaşlıca nedenleri ise şunlarolabilir.
i. Sigortaprimleri KKSMaliyetine kıyaslatahminedilebilirve dahaistikrarlıdır.
ii. KKSile karşılaılanayrıtılardankaçınmak.
iii. Sigortacınınsağladığı hizmetlerdenyararlanmak
iv. Zarar olasılığı ve riski KKSyapmanınbütüngereklerinikarşılamayabilir.
v. KKSkarşılıkları vergi hukukuncagiderkabul edilmeyebilir.
KKSye örnekolarakülkemizde bankalarınsahipolduğuözel emekli sandıklarıgösterilebilir.

7. 6.DİĞER YÖNTEMLERİN KOMBİNASYONU
Yukarıda sıraladığımız yöntemlerinkombinasyonudakullanabiliriz.Örneğinzararınkontrolüaynı
zamandahemkatlanmahemde riskinaktarılmasıile uygulanabilir.Zararınilkkesimibirsigorta
sözleşmesinde indirimolaraktutulabilirve bukısımına katlanır.Gerçektende sigortasözleşmesi ile
indirimüstündeki birzararile sözleşmeninsorumlulukriskininaltındaki zararriski aktarılır.
Diğeryandansigortasözleşmelerigenelolaraksigortalıyazararıönleme hususundaiyi niyet
kurallarıçerçevesindegerekenözeni göstermehükümlülüğügetirmektedir.
Sigorta, belirli birücret(prim) karışılığındakişininparaile ölçülebilirbirmenfayiteninuğrayacağıhasarı
veyazararı tanzimetmeküzere yapılananlaşma(sigortasözleşmesi) çerçevesinde riskinsigorta
şirketlerine transferedilmesidir.
i. Sigortariski transferetmeninenuygunyöntemlerindenbiridir.
ii. Havuz(pool) tekniği ile kayıplargenişbirgrupiçinde dağılır.
iii. Büyüksayılar kanununuygulanmasıile riskinazaltılmasıihtimaliolabilir.Başkabirdeğişle
sigortacı geleceğe ilişkinbeklentilerinidahadoğrutahminedebilir.
Sigortanın Temel Özellikleri
 Kayıplarınbir havuziçinde dağılması
 Kaybınbeklenmedikve anidengerçekleşmesi
 Risktransferi
 Kaybıntazminedilmesi
SigortalanabilirRiskin Özelikleri
 Homojenve büyüksayıdagösterenbiçimolmalıdır
 Hasar tanımlanbilirve ölçülebilirolmalıdır
 Hasar katastrofikolmamalı
 Kaybınolması şansı hesaplanabilirolmalıdır
 Primsigortalınınkarşılayabileceği düzeyde olmalıdır

8. Bir Sigortadeviniminiaşağıdaki gibi gösterebiliriz.
Bizbu derste Riski alanIolarak davranacağız hesaplamalarıonagöre yapacağız.
HASAR RV RA1 RA2
9 9 - -
14 10 4 -
201 10 190 1
Riske karşı korunmakamacıylaRA1 in yaptığı kapsamsınırlamaları vardır Bunlaraingilizce coverage
limitationdenir.Şimdibunlarınnelerolduğunabakalam5alt grup halinde inceleyelim.
Riski Veren
(RV)
Riski Alan(RAI)
Riski Alan II
(RAII)
Riski Alan(RAI)
RAII >200
RAI 10<>200
RV< 10 birim

9. Coverage Limitation
1. Sabirçıkarılabilirmiktar
2. Yok olançıkarılan miktarveyaazalan çıkarılan miktar
3. “Franchise”çıkarılan (çıkarılabilen) miktar
4. Kota paylaşımı
5. Reteşın(retention)