Deze week in het Noordhollands Dagblad. De pers van Drukkerij Rijser in Purmerend was een van de vele waarop in de Tweede Wereldoorlog de verzetskrant Vrij Nederland werd gedrukt. Het was bloedlink, maar Simon Rijser vond dat het moest gebeuren. Het blijft een trots verhaal van een geweldige man. Mijn grootouders, daarna mijn oom en tante en nu mijn nicht Annet en neef Martijn Rijser in de zaak. "Als hij was betrapt, was de derde generatie die nu in de drukkerij aan het roer staat, er niet geweest." #vrij #nederland #4mei #5mei

1. DINSDAG 1 MEI 2018 WAT 14
4Regionaal
Reportage
Als hij was betrapt, was de derde
generatie die nu in de drukkerij
aan het roer staat, er niet geweest.
Talloze drukkers en verspreiders
van de illegale pers zijn door de
bezetter opgepakt, naar kampen
gestuurd of gefusilleerd.
Annet Rijser (41) praat met ontzag
over haar grootvader. Zij en haar
broer Martijn (40) hebben de druk-
kerij van hun ouders Dick en Ria
Rijser overgenomen. Dertien jaar
zwaaien ze de scepter over de druk-
kerij op bedrijventerrein Baanstee.
Visitekaartjes, briefpapier en bro-
chures gaan naar klanten in heel
Nederland. Onder hen gerenom-
meerde namen als de Nierstich-
ting, Reumafonds, Waterlandzie-
kenhuis, Westfriesgasthuis, Victo-
ria Hotel en zelfs het Koninklijk
Paleis in Amsterdam.
Trots
Aan kranten waagt Drukkerij Rij-
ser zich niet meer, ze maakt alleen
nog het huis-aan-huisblad Binnen-
dijks dat in de Beemster verschijnt.
,,Soms vind ik in mijn brievenbus
in Zuidoostbeemster een Binnen-
dijks en een folder van SOS Kinder-
dorpen’’, zegt Annet. ,,Dan ben ik
trots, beide komen uit eigen druk-
kerij.’’
Simon vertelde nauwelijks over
zijn tijd in de oorlog. ,,Hij werkte
mee aan de illegaliteit omdat hij
vond dat je dat gewoon deed. Hij
liep er niet mee te koop. Opa was
een fiere man, nuchter. Een man
van niet lullen, maar poetsen.’’
Ze weet dat hij zich een keer te
pletter schrok toen marcherende
Duitse laarzen door de Gasthuis-
steeg denderden. Daar had hij toen
zijn drukkerij. Tot zijn grote op-
luchting liep de colonne zijn deur
voorbij. Hij zocht snel het zetsel bij
elkaar en verborg het op zolder bij
de banketbakker aan de andere
kant van de steeg.
,,Toen ik klein was, vertelde opa
dat hij ’s avonds op de fiets stapte
om Vrij Nederland zelf weg te
brengen naar personen die de
kranten aan huis bezorgden. Pas
als de ontvanger het juiste code-
woord uitsprak, ontving hij een
exemplaar. Meer zei hij er niet
over.’’
Gelukkig dook een album op vol
stille getuigen van opa’s verzets-
werk. Het bevat tientallen vergeel-
de edities van Vrij Nederland,
vervaardigd bij Drukkerij Rijser te
Purmerend. In een oorkonde wordt
Simon bedankt voor zijn hulp ’bij
het uitdragen van de geest van
verzet tegen den Duitschen onder-
drukker onder de bevolking van
Purmerend en omgeving door het
illegale blad Vrij Nederland’. De eer
was hem toegekend door de afde-
ling Purmerend van de Vereniging
Vrij Nederland.
,,Echt een wonder dat dit album er
is’’, vertelt Annet Rijser. ,,Het
meeste had Simon vernietigd. Het
was immers strafbaar om dat mate-
riaal te hebben. Ik weet niet wie
het album heeft gemaakt, ik denk
mijn moeder. We zijn er in elk
geval heel blij mee.’’ Ook verstopte
Simon verboden radiotoestellen op
de zolders van stadgenoten. Simon
Rijser overleed in 2002 op 89-jarige
leeftijd.
Toen Dick Blokker, voorzitter van
het 4-5 mei-comité in Purmerend
haar vroeg om dit jaar het pro-
grammaboekje voor de herden-
kingsbijeenkomst op 4 mei te
drukken, zei Annet Rijser niet nee.
,,Wij hebben er bewust voor geko-
zen om dit boekje te drukken,
omdat ik het heel belangrijk vind
te laten zien dat onze vrijheid er
niet zomaar is. De verhalen moeten
doorverteld worden. Ze getuigen
van lef, durf en moed.’’
Simon Rijser (r.) aan het werk. Simon Rijser ten tijde van de oorlog. De drukpers. FOTO’S ARCHIEF DRUKKERIJ RIJSER Verzetskrant Vrij Nederland.
De pers van Drukkerij Rijser in Purmerend was een
van de vele waarop in de Tweede Wereldoorlog de
verzetskrant Vrij Nederland werd gedrukt. Het was
bloedlink, maar Simon Rijser vond dat het moest
gebeuren.
Annet en Martijn Rijser in de drukkerij. FOTO ELLA TILGENKAMP
Rijser, drukker
van verzet in
Purmerend
Annette Snaas
Purmerend Q Tientallen exempla-
ren van het verboden Vrij Neder-
land rolden in de Tweede Wereld-
doorlog van zijn drukpers in Pur-
merend. Daarmee pleegde Simon
Rijser daden van verzet.
WAT 15 DINSDAG 1 MEI 2018
Regionaal 5
Reportage
’Duitse laarzen
marcheerden door
de Gasthuissteeg’
Corrie Hupkes luisterde als te-
lefoniste gesprekken af en
waarschuwde het verzet als de
Duitsers mensen wilden gaan
oppakken. Lodewijk Stiemer
vertelt over de steeds gevaarlij-
ker wordende situatie door sa-
botage aan sluizen. Phiel Jan-
sen vertelt dat zijn vader die in
het verzet zat, niet thuis kon
zijn.
Toon Capel blikt terug op een
joodse luitenant die zich van
het leven beroofde. Dirkje Dre-
wes maakte in Amsterdam als
jong meisje de jodenvervol-
ging mee. De vijf geportret-
teerden zijn nog in leven. Do-
cumentairemaker Eric Bijte-
laar legde hun verhaal vast.
De Stille Tocht waarbij de
slachtoffers worden herdacht,
begint om 18.55 op de Kaas-
markt. Aansluitend volgt om
20.15 uur de gratis toegankelij-
ke bijeenkomst in de Nicolaas-
kerk aan de Kaasmarkt. Het
thema van de avond is ’Jaar van
verzet’.
Een keur aan muziek wordt
uitgevoerd door onder meer
organist Peter van Voorst, Pop-
Musicalkoor Purmerend, en de
Classic Frogs van Muziek-
school Waterland.
Tussendoor worden videobeel-
den vertoond van de vier oor-
logsmonumenten van de stad,
mede ter nagedachtenis aan de
overleden Klasien Viskoper,
dochter van verzetsheld Klaas
de Boer.Na afloop om 21.20 uur
is er koffie of thee.
In de Purmer is de herden-
kingsdienst om19.45 uur bij de
Purmerkerk. Namens de ge-
meente legt wethouder Mario
Hegger een krans.
Hetfilmhuis(Kerkstraat11)ver-
toont om 20.30 uur de film ’Al-
one in Berlin’. Meer over het
programma is te vinden op
www.4en5meipurmerend.nl
Purmerenders
over de oorlog
Annette Snaas
Purmerend Q Vijf Purmeren-
ders vertellen vrijdag in video-
interviews over hun oorlogser-
varingen. Dat gebeurt na de
Stille Tocht in de Nicolaaskerk
in Purmerend.