Selección de recursos estilísticos para o manexo do alumnado de Bacharelato

1. RECURSOS
ESTILÍSTICOS

2. RECURSOS NO NIVEL FÓNICO
Recurso estilístico Definición Exemplo
Aliteración Repetición de sons nun mesmo
verso, estrofa ou texto
Din que nacín no confín de
Portosín
Onomatopea Emprego de palabras
imitadoras de sons da
natureza ou artificiais
Qui-qui-ri-quí
Boom!
Paronomasia Emprego intencionado de
grupos de palabras de forte
semellanza fonética , mais de
distinto significado
Magnates e mangantes
Eco Repetición dunha palabra ou
parte dela co fin de obter
unha nova, distinta no
significado e semellante na
forma
O volcán voltaba lava-la aba
coa lava
Anagrama Cambio de orde das letras
dunha palabra ou palabras,
resultando outras novas de
diferente sentido; emprégase
moitas veces para agachar os
verdadeiros nomes de persoas
Carla por Clara

3. RECURSOS NO NIVEL MORFOSINTÁCTICO
Pleonasmo Redundancia ou insistencia nunha idea con
novas e innecesarias palabras
Vino cos meus propios ollos
Sinonimia Acumulación de sinónimos para reiterar un
concepto
Era suave, doce, lene, esponxosa
Epíteto Acumulación de adxectivos cualificativos
epítetos ou explicativos, innecesarios para a
comprensión dos contidos.
Naquel frío inverno asturiano a xélida neve
impedía ver as bocas de entrada ás minas do
negro carbón
Asíndeto Supresión dos enlaces Cheguei, vin ,vencín
Elipse Supresión dalgunha palabra no texto, por
sobreentenderse ou pola economía.
Uxía foi para o monte coas ovellas, Xurxo foi
coas vacas e Martiño, cos cabalos
Anáfora Consiste en iniciar do mesmo xeito unha serie
de oracións dun texto, en prosa ou en verso,
buscando certos determinados matices ou
obxectivos.
Chovía naquel serán invernizo. Chovía na
destellada casiña.Chovía na despallada
pendella. Chovía a sete choveres e o gando na
corte, sen herba.
Paralelismo Repetición da maioría das palabras de dous
versos, do seu significado ou do seu esquema
sintáctico
Ondas do mar de Vigo/ se vistes o meu amigo!
Ondas do mar levado/ se vistes o meu amado!

4. RECURSOS NO NIVEL MORFOSINTÁCTICO
Concatenación Repetición da parte final dun verso
ou dunha frase no verso ou na frase
seguinte (epanadiplose)
O día que aló casaches/casaches
para o teu ben:/ben está que agora
o fales,/ o fales ti con alguén.
Polisíndeto Emprego desmesurado de enlaces ou
conxuncións, non sempre necesarias
para a comprensión da mensaxe
Anoitecía e chovía e non aparecía o
neno e a nai choraba e eu non sabía
o que facer... e choraba tamén
Retrócano Repetición de varias palabras e ata
dunha oración enteira, invertindo a
orde dos seus elementos
Neste país non se le porque non se
escribe ou non se escribe porque non
se le
Polípote Repetición de palabras seguindo
unhas determinadas pautas: a)
repetición dun nome en varios casos
diferentes, podendo variar o xénero
e o número
b) repetición dun verbo en diferentes
tempos
O caso deste caso é que se trata dun
caso que nin é o caso xeral, nin un
caso calquera. En calquera caso,
destes casos que non se dean moitos
Silepse Alteración da concordancia entre os
sintagmas
A maioría chegaron tarde
Diloxía Emprego de palabras con dobre
sentido
Traballo nun banco da Praza do
Concello
Hipérbato Alteración da orde lóxica das
palabras na oración
Un varón naceu daquela unión.
Derivación Utilización de familias de palabras
nun mesmo e curto texto
Estará o vencedor vencendo,
mentres viva o vencido

5. RECURSOS NO NIVEL SEMÁNTICO
Imaxe Identificación entre elementos expresos
que teñen algunha relación
O poeta é un mestre sen ira
(Luís Pimentel)
Imaxe visionaria Identificación entre elementos sen
relación lóxica
Unxe o moucho a esperma árdiga que acende a
dubidosa chama amarela do recordo.
(M. Cuña Novás)
Metáfora Substitución dun elemento por outro co
que se relaciona por semellanza
Dime onde vas, miña cerva ferida.
(A. Cunqueiro)
Metonimia Substitución dun elemento por outro co
que mantén algunha das seguintes
relacións:
 causa-efecto
 concreto- abstracto
 continente-contido
 instrumento-utilizador
 lugar-produto
 materia-obxecto
 autor-obra
 físico-espiritual
 símbolo-simbolizado...
Mozo, non traias viños tristes de Hungría.
Quero Burdeos, graza de Aquitania, quero
Marsala ardente, non tampouco millor
horaciáns Palermos...
(Otero Pedrayo)
Sinécdoque Metonimia na que se establece unha
relación de cantidade (parte polo todo,
todo pola parte, singular por plural,
plural por singular, especie por xénero,
etc.
Mais o latino vingouse levando a Baco a mesma
patria casta dos deuses esgrevios.
(Otero Pedrayo)

6. RECURSOS NO NIVEL SEMÁNTICO
Alegoría Metáfora continuada “Cando penso que te fuches...”
Rosalía de Castro
Símbolo Representación dun elemento intelectual por
outro material
Colle a forma espiral-colle a forma da historia-
Méndez Ferrín
Hipérbole Esaxeración excesiva con fins expresivos Sinto no peito uns afogos/ que parece que mo
morde sete ducias de cans dogos...
Curros Enríquez
Personificación Atribución de características propias de seres
animados ou humanos a elementos que non o
son.
Hoxe cásanse os paxaros
L. Amado Carballo
Símil Comparación entre dous termos expresos. Unha canción tan lonxana e lene como a sombra
do aire na herba
Antítese Oposición de contrarios Nin me abandonarás nunca/
sombra que sempre me asombra...
Rosalía de Castro
Paradoxo Unión de ideas aparentemente contraditorias E nais que non teñen fillos/ e fillos que non ten
pais
Rosalía de Castro
Lítote Afirmar desde unha estrutura negativa E se fose rico habíasme querer máis?/Non tiña
por que che querer menos
Castelao
Gradación Escala ascendente ou descendente de conceptos
que culmina nun clímax ou anticlímax
Son néboa, sombra, po, son vento e fume
Vázquez de Neira
Ironía Dar a entender o contrario do que se di. Que ben que a bomba vén co seu rebumbio
C. E. Ferrreiro