BHBW wil u met deze rapportage een beeld geven van de alcoholverkoop na de invoering van de leeftijdsgrens van achttien jaar. De resultaten van dit onderzoeken vloeien voort uit nulmetingen die worden uitgevoerd in opdracht van gemeenten en resultaten afkomstig uit bezoeken die op basis van een convenant tussen gemeenten en alcoholverstrekkers zijn uitgevoerd. Daarnaast hebben wij voor dit onderzoek onaangekondigde steekproeven in diverse gemeenten verricht.

1. Rapportage
Mysteryshopping 2014

2. Bureau Horeca Bijzondere Wetten – Rapportage Mysteryshopping 2014 2
Samenvatting Mysteryshopping 2014
Driekwart jaar na de invoering van de nieuwe alcoholleeftijd krijgt nog steeds ruim 50 % van de jeugd
jonger dan 18 jaar alcohol mee in supermarkten, slijterijen, cafetaria’s, horecagelegenheden en
sportkantines. Bureau Horeca Bijzondere Wetten (BHBW) voerde afgelopen maanden meer dan 500
bezoeken uit in het land.
Op 1 januari 2014 is de gewijzigde Drank- en Horecawet in werking getreden. Hiermee is de alcoholleeftijd
omhoog gegaan van zestien naar achttien jaar. De wetswijziging ging gepaard met intensieve campagnes
zowel op landelijk als lokaal niveau, waarin de overheid met de NIX18 campagne met name jongeren en
opvoeders duidelijk wilde maken dat het heel gewoon en eenvoudig is om voor je achttiende jaar niet te roken
en te drinken. Daarbij heeft de media veel aandacht besteed, zeker voor aanvang van de zomer, aan de
verhoging van de leeftijdsgrens.
Onderzoek
De meest prangende vraag is echter hoe doen we het nu eigenlijk? BHBW wil u met deze rapportage een
beeld geven van de alcoholverkoop na de invoering van de leeftijdsgrens van achttien jaar. De resultaten van
dit onderzoeken vloeien voort uit nulmetingen die worden uitgevoerd in opdracht van gemeenten en
resultaten afkomstig uit bezoeken die op basis van een convenant tussen gemeenten en alcoholverstrekkers
zijn uitgevoerd. Daarnaast hebben wij voor dit onderzoek onaangekondigde steekproeven in diverse
gemeenten verricht.
Resultaten
De naleving van de nieuwe alcoholleeftijd blijft een zorgpunt maar we zien toch verbeteringen. Dit blijkt uit de
resultaten van meer dan 500 aankooppogingen bij alcoholverstrekpunten in het hele land. Slechts bij minder
dan de helft (48%) van de aankooppogingen wordt de aankoop van alcoholhoudende drank geweigerd. Uit
onderzoek blijkt dat supermarkten het hoogst scoren met een nalevingspercentage van 64%, gevolgd door de
slijterijen en reguliere horeca. De supermarkten zijn de enige alcoholverstrekkers die tijdens meer dan de helft
van de bezoeken de verkoop van alcoholhoudende drank heeft geweigerd.
Opvallend is dat daar waar de methodiek van BHBW wordt toegepast, doormiddel van een convenant, het
gemiddelde nalevingspercentage op bijna 70% ligt. De overige gemeenten blijven slechts steken op een
gemiddeld nalevingspercentage van 27%. Dit betekent dat nog steeds meer dan de helft van de jeugd jonger
dan achttien jaar alcohol meekrijgt.
Preventie
Gemeenten die extra aandacht besteden aan voorlichting, toezicht en handhaving kunnen het
nalevingsgedrag positief beïnvloeden en ook de verstrekkers bewuster betrekken en hun
verantwoordelijkheid teruggeven. Een goed voorbeeld hiervan zijn gemeenten die een convenant hebben
gesloten met de alcoholverstrekkers. In deze gemeenten krijgen 7 van de 10 jongeren geen alcohol mee van
de alcoholverstrekker.
Conclusie
BHBW kan uit de onderzoeksgegevens uit het werkveld concluderen dat na de inwerkingtreding van de
gewijzigde Drank- en Horecawet verbeteringen in gang zijn gezet maar nog veel werk valt te verzetten. De
jeugd komt nog vaak te gemakkelijk aan de alcohol. Het nalevingsgedrag is per gemeente verschillend door
vaak uiteenlopende oorzaken zoals onder andere geen beleid, prioriteit, geen budget voor toezichthouders,
verkeerd beeld feitelijke situatie, lange omscholing en bijscholingstrajecten.

3. Bureau Horeca Bijzondere Wetten – Rapportage Mysteryshopping 2014 3
Feit is wel dat gemeenten die werken met een convenant dat is afgesloten met alcoholverstrekkers
het beter doen, dan niet-deelnemers door een actieve betrokkenheid van alcoholverstrekkers in het
proces, opleiding en begeleiding en door hun eigen verantwoordelijkheid te stimuleren en te belonen.
Naast het nemen van verantwoordelijkheid zouden de ketenpartners (consultatiebureau, ouders,
producenten, marketeers, media, onderwijs en voorlichting, verstrekkers, jeugd en de overheid in diverse
rollen waaronder natuurlijk ook toezichthouders) ook nog meer moeten samenwerken om de leeftijdsgrens
te hanteren.
Resultaten in beeld
Hieronder vindt u een overzicht van de resultaten die voortvloeien uit geanonimiseerde steekproeven,
nulmetingen en resultaten van bezoeken die op basis van een convenant tussen gemeenten en
alcoholverstrekkers zijn uitgevoerd. Onderstaande resultaten zijn gesplitst in de onaangekondigde
steekproeven tezamen met de nulmetingen en de resultaten op basis van de convenanten. Vervolgens
zijn de resultaten onderverdeeld in diverse categorieën: supermarkten, slijterijen, paracommerciële
instellingen (o.a. sportverenigingen), cafetaria’s en de reguliere horeca.
Resultaten steekproeven en nulmetingen
De afgelopen periode zijn onaangekondigde steekproeven en nulmetingen in diverse gemeenten verricht.
Middels deze onaangekondigde bezoeken wil BHBW het nalevingsgedrag binnen diverse gemeenten toetsen
met als doel om een objectief beeld te creëren van de daadwerkelijke alcoholverstrekking aan jongeren
beneden de achttien jaar. Hierbij zijn ook een aantal nulmetingen, waarbij zogenaamde ‘mystery kids’
onaangekondigd een alcoholverstrekker hebben bezocht in opdracht van de gemeente, die door BHBW zijn
uitgevoerd meegenomen in het totaal resultaat.
Nalevingspercentage Afwijkingspercentage
Supermarkten 53% 47%
Slijterijen 37% 63%
Cafetaria’s 10% 90%
Paracommerciële instellingen 15% 85%
Reguliere horeca 12% 88%
Nalevingspercentage Afwijkingspercentage
Totaal 27% 73%
Uit bovenstaande resultaten blijkt dat bij de gemeenten waar steekproeven en nulmetingen zijn
uitgevoerd slechts een gemiddeld nalevingspercentage van 27% scoren. Hieronder volgen de resultaten
van de steekproeven en nulmetingen per branches.
Supermarkten
De aankooppogingen door onze mystery kids in het
kader van de steekproeven of nulmetingen leverde
een gemiddeld nalevingspercentage op van 53%.
Hiermee scoorden de bezochte supermarkten het
hoogste nalevings-percentage. In het cirkeldiagram
hiernaast vindt u een overzicht van het resultaat.
47%
53%
Aankooppoging
en geslaagd
Aankooppoging
en niet
geslaagd

4. Bureau Horeca Bijzondere Wetten – Rapportage Mysteryshopping 2014 4
Slijterijen
De aankooppogingen door onze mystery
kids in het kader van de steekproeven of
nulmetingen leverde slechts een gemiddeld
nalevingspercentage op van 37%. Hiermee
scoorden de slijterijen als tweede branche
het hoogste nalevingspercentage. In het
cirkeldiagram hiernaast vindt u een
overzicht van het resultaat.
Cafetaria’s
De aankooppogingen door onze mystery
kids in het kader van de steekproeven of
nulmetingen leverde een gemiddeld
nalevingspercentage op van 10%. Uit ons
onderzoek bleek dat de cafetaria’s het
slechtste de alcoholleeftijd hanteerde. In
het cirkeldiagram hiernaast vindt u een
overzicht van het resultaat.
63%
37%
Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen
niet geslaagd
85%
15%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen
niet geslaagd
90%
10% Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen
niet geslaagd
88%
12%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen
niet geslaagd
Reguliere horeca
De aankooppogingen door onze mystery kids in
het kader van de steekproeven of nulmetingen
leverde een gemiddeld nalevingspercentage op
van 12%. In de grafiek die hieronder staat
weergegeven vindt u een overzicht van het
resultaat.
Paracommerciële instellingen
Onder paracommerciële instellingen vallen
onder andere dorpshuizen en
sportverenigingen. De aankooppogingen door
onze mystery kids in het kader van de
steekproeven of nulmetingen leverde een
gemiddeld nalevingspercentage op van 15%. In
de grafiek die hieronder staat weergegeven
vindt u een overzicht van het resultaat.

5. Bureau Horeca Bijzondere Wetten – Rapportage Mysteryshopping 2014 5
Resultaten Jong Proef Preventiemethodiek
Naast de bovenstaande resultaten uit de nulmetingen en steekproeven zijn de resultaten van de Jong Proef
Preventiemethodiek in het onderzoek meegenomen. Deze methodiek van BHBW is ontwikkelt om
zelfregulering te stimuleren en de verantwoordelijkheid weer terug te leggen bij de verstrekkers. Het is een
preventiemethode die toezicht bij de deelnemers met goede resultaten overbodig moet maken. We
stimuleren het personeel en de eindverantwoordelijken door opleiding en begeleiding de regels nog beter na
te leven. De uitgangspositie van het convenant is dat deze ondernemers zich conformeren aan de nieuwe
wetgeving en dit laten toetsen door middel van het Jong Proef Onderzoek. De deelnemende bedrijven
worden tijdens de convenantperiode niet meegenomen in het reguliere toezicht in het kader van de Drank-
en Horecawet.
De methodiek, hier kort uiteengezet, werkt als volgt. Na het overeenkomen en ondertekenen van het
convenant, wat volgt na overleg, voorlichting en afstemming over de voorwaarden van dat convenant, volgt
eerst een instructiebijeenkomst voor de kassamedewerkers. Daarna onderzoekt BHBW door middel van een
aantal afgesproken bezoeken per jaar of de deelnemende ondernemingen zich aan de voorwaarden van het
convenant houden. Dit wordt gedaan middels het Jong Proef Onderzoek, waarbij jongeren die niet
onmiskenbaar ouder zijn dan 18 jaar een aankooppoging doen van alcoholhoudende drank.
Nalevingspercentage Afwijkingspercentage
Supermarkten 69% 31%
Slijterijen 50% 50%
Cafetaria’s 75% 25%
Paracommerciële instellingen 50% 50%
Reguliere horeca 65% 35%
Nalevingspercentage Afwijkingspercentage
Totaal 67% 33%
Uit bovenstaande resultaten blijkt dat bij de gemeenten waar de Jong Proef Preventiemethodiek wordt
uitgevoerd men een gemiddeld nalevingspercentage van 67% gescoord. Hieronder volgen de resultaten
van de deelnemers van de methodiek onderverdeeld in verschillende categorieën.
Reguliere horeca
De aankooppogingen door onze mystery kids in
het kader van de Jong Proef Preventiemethodiek
leverde een gemiddeld nalevingspercentage op
van 65%. In het cirkeldiagram die hieronder
staat weergegeven vindt u een overzicht van het
resultaat.
Supermarkten
De aankooppogingen door onze mystery kids in
het kader van de Jong Proef Preventiemethodiek
leverde een gemiddeld nalevingspercentage op
van 69%. In het cirkeldiagram die hieronder
staat weergegeven vindt u een overzicht van het
resultaat.
35%
65%
Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen
niet geslaagd
31%
69%
Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen
niet geslaagd

6. Bureau Horeca Bijzondere Wetten – Rapportage Mysteryshopping 2014 6
Slijterijen
De aankooppogingen door onze mystery
kids in het kader van de steekproeven of
nulmetingen leverde slechts een gemiddeld
nalevingspercentage op van 50%. Hiermee
scoorden de slijterijen als tweede branche
het hoogste nalevingspercentage. In het
cirkeldiagram hiernaast vindt u een
overzicht van het resultaat.
Overzicht
50%
50%
Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen
niet geslaagd
Paracommerciële instellingen
De aankooppogingen door onze mystery kids
in het kader van de steekproeven of
nulmetingen leverde een gemiddeld
nalevingspercentage op van 50%. In de grafiek
die hieronder staat weergegeven vindt u een
overzicht van het resultaat.
Cafetaria’s
De aankooppogingen door onze mystery kids
in het kader van de steekproeven of
nulmetingen leverde een gemiddeld
nalevingspercentage op van 75%. In de grafiek
die hieronder staat weergegeven vindt u een
overzicht van het resultaat.
25%
75%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen niet
geslaagd
50% 50%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Aankooppogingen
geslaagd
Aankooppogingen
niet geslaagd

7. 27%
67%
48%
73%
33%
52%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Steekproeven en nulmetingen Jong Proef Preventiemethodiek Totaal
Nalevingspercentage
Afwijkingspercentage