1. Програмчлалын хэл
Logo
Програмчлалын тухай
багш Б.Ганзориг
Улаанбаатар Их Сургууль
2013 он

2. Logo
Агуулга
1
2
Ангилал
3
Түүх
4
Онцлогууд
5
Програмчлалын хэл
Програмчлалын үндсэн ойлголт
Сайн програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

3. Logo
Програмчлалын тухай үндсэн ойлголт
1. Програмчлалын аливаа хэл нь програмыг
бичихэд ашиглах тэмдэгтүүд, тусгай үг болон
өгүүлбэрүүдийг бичих дүрмүүдийн цогц байдаг
юм.
2. Өгүүлбэрүүдийг зөв бичих болон бичсэн
өгүүлбэрийн утгыг тодорхойлох хоѐр төрлийн
дүрэм байдаг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

4. Logo
Програмчлалын тухай үндсэн ойлголт
1. Өгүүлбэрийн зөв бичгийн дүрмүүдийг уг хэлний
синтакс гэдэг.
2. Бичиж болох өгүүлбэр бүрийн зөв утгыг
тодорхойлсон дүрмийг хэлний семантик гэдэг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

5. Logo
Програмчлалын тухай үндсэн ойлголт
1. Тухайн хэлэнд ямар цагаан толгойн үсэг, цифр,
тэмдгүүдийн яг ямар дарааллыг бичиж болохыг
тодорхойлсон дүрмүүд нь уг хэлний синтакс
болно.
2. Програмчлалын хэлээр програмыг бүтээхэд
“үндсэн
материал”
болж
хэрэглэгддэг
зүйлүүдийг уг хэлний “үндсэн элементүүд” гэж
нэрлэнэ.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

6. Logo
Програмчлалын тухай үндсэн ойлголт
1. Энэ үндсэн элементүүдийг ашиглаж зөв бичгийн
дүрмийн (ө.х. синтаксийн) хувьд зөв програм
(бүтэц) -ыг бичих замыг хэлний синтакс дүрэм
бидэнд зааж өгдөг.
2. Хэрвээ бидний бичсэн програмд уг хэлний
аливаа дүрэм зөрчигдсөн байвал тэр програмын
синтакс алдаатай болж, алдааг бүрэн засах
хүртэл компилятор зөв хөрвүүлж чадахгүйд
хүрдэг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

7. Logo
Програмчлалын тухай үндсэн ойлголт
1. Хүмүүсийн харилцааны төрөлх хэлэнд олон
утгаар ойлгож болох өгүүлбэрийг ярих, бичих
тохиолдол зөндөө байдаг.
2. Харин хүн өөрөө тунгаан бодох чадвартай
учраас зөв ойлгож чаддаг.
3. Жишээ нь: “монголчууд буруу ярьж, зөв
ойлгодог” гэдэг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

8. Logo
Програмчлалын тухай үндсэн ойлголт
1. Гэтэл ямарч компьютер бодож чаддаггүй,
програм зохиогч юу хүсч тухайн өгүүлбэрийг
бичсэнийг мэдэхгүй учраас, нэг талаас ийм олон
утгатай зүйл гарахгүй байхаар програмчлалын
хэлний синтакс дүрмийг зохиосон байдаг.
2. Нөгөө талаас хэлний дүрмийг өөрийг нь маш
тодорхой
бөгөөд
энгийн
хэлбэртэйгээр
тайлбарлаж хүмүүст хүргэх шаардлагатай
байдаг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

9. Logo
Програмчлалын тухай үндсэн ойлголт
1. Гэтэл ямарч компьютер бодож чаддаггүй,
програм зохиогч юу хүсч тухайн өгүүлбэрийг
бичсэнийг мэдэхгүй учраас, нэг талаас ийм олон
утгатай зүйл гарахгүй байхаар програмчлалын
хэлний синтакс дүрмийг зохиосон байдаг.
2. Нөгөө талаас хэлний дүрмийг өөрийг нь маш
тодорхой
бөгөөд
энгийн
хэлбэртэйгээр
тайлбарлаж хүмүүст хүргэх шаардлагатай
байдаг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

10. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
 1983 – 1995 оны үед хамгийн чухал, хүчирхэг хэл
нь С++ байсан.
 Интернэт
хөгжиж
мултимедиа
технологи
програмчлалын ирээдүйг тодорхойлж эхэлсэн.
 Хэрэглэгчдэд дуу дүрс, сүлжээ бүхий өндөр хурд,
өргөн
боломжийг
хамарсан
технологи
шаардагдаж эхэлсэн.
 Компьютер
болон
бусад
электрон
төхөөрөмжүүдийг хамтад нь удирдах чадвартай
хэл шаардагдаж эхэлсэн.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

11. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
 Програм бичих нь зөвхөн нэг компьютер хийх биш
бүхэл бүтэн дэлхийг хамарсан сүлжээг ашиглаж
ажиллах ѐстой болж ирэв.
 Интернэтэд олон төрлийн компьютерүүд өөр өөр
үйлдлийн системтэйгээр ажилладаг тул тэдгээрт
үл хамааран ажиллах чадвартай хэл хэрэгтэй
болсон.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

12. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
 Жишээ нь: С++ дээр windows үйлдлийн системд
зориулан бичсэн програм нь Linux гэх мэт өөр
үйлдлийн систем дээр ажилладаггүй.
 Харин Java –г ашиглан гар утас, компьютер
болон бусад төхөөрөмжүүдийг сүлжээнд мөн
дангаар нь ашиглаж үйлдлийн системээс үл
хамааран програмчилж болно.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

13. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
 1995 онд гарсан Java хэл нь тулгарч буй дээрх
асуудлуудыг бүрэн шийдвэрлэж чадаж байв.
 Иймээс 2001 он гэхэд АНУ-н их дээд
сургуулиудын 86% нь Java –г заадаг болсон байв.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

14. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Пейжер
Гар утас
PDA (personal
digital assistance)
Java
Notebook
Камер
Марс өөрөө явагч
Програмчлалын хэл
Компьютерийн сүлжээ
Машин
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

15. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

16. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Java код
…….
…….
үл мэдэгдэх код
Java виртуль машин
“Ажиллах кодыг шалгана”
Аюулгүй код
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

17. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
…
Irix
JAVA
IBM
Sun
Macintosh
Програмчлалын хэл
PC
…
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

18. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Linux (Red hat, Suse..)
Windows
JAVA
UNIX
Macintosh
Solaris
Програмчлалын хэл
FreeBSD
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

19. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Програмистууд
Энгийн хэрэглэгчид
Сонирхогчид
НЭЭЛТТЭЙ СИСТЕМ
Багш, оюутнууд
Хакерууд
Програмчлалын хэл
Корпорациуд (IBM, SUN, Microsoft…)
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

20. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Процедур хандалтат
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
Програмчлалын хэл
Обьект хандалтат
.
..
…
…
..
.
..
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

21. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
С хэл дээр бичиж байсан програмистууд Java хэлийг
амархан сурдаг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

22. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Java олон улс даяар хамгийн
их хэрэглэгддэг хэл тул
Интернэтэд Java дээр
бичсэн, найдвартай ашигтай
нь батлагдсан бэлэн
классууд асар их хэмжээтэй
байдаг. Шинэ програм
бичихэд хэрэгтэй ихэнх класс
функцүүд тэнд бэлэн байж
байдаг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

23. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Unicode нь тэмдэгтийн
өргөтгөсөн төрөл юм. Олон
улсын 65535 тэмдэгтийг
агуулж байдаг (ASCII-д бол
255 тэмдэгт л байдаг).
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

24. Logo
Жава програмчлалын хэлийг сонгох шалтгаан
Хамгийн гол нь энэ хэлийг хэн ч хаана
ч үнэгүй ашиглаж болно. Гэтэл бусад
ихэнх хэлнүүд (Delphi, Visual Basic, C#,
.NET …) –ийг ашиглахын тулд
худалдаж авах ѐстой. Мөн интернэт
эдгээр хэлүүд дээрх чухал нөөцүүд нь
(функц, компонентууд) үнэтэй байдаг.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

25. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
 Java системийг ашиглахын тулд:
1. JVM (Java Virtual Machine) системийг суулгах
2. JVM (Java Virtual Machine) системийг тохируулах
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

26. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
 Java системийг суулгах
 http://java.sun.com/j2se сайтнаас татна.

(jdk-1_7_0-windows-i586.exe) гэх мэт.
 Суулгаж байхдаа ямар дискэн дээр хаана сууж
байгааг анхаарах хэрэгтэй
c:Program FilesJavajdk1.7.0 гэх мэт.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

27. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
 Суулгасны дараа үүсэх “c:Program FilesJavajdk1.5.0”
хавтасны бүтэц:
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

28. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
 Java-г системд тохируулах:
 Суулгаж дууссаны дараа системийн Path
хувьсагчид Java-гийн Bin хавтасны байгаа
замыг (жишээ нь c: Program Files Java
jdk1.5.0 bin) зааж өгнө.
 Үүний тулд:
• Control Panel->System->Advanced->
Environment Variables… сонголтыг хийнэ.
• System Variables хэсгээс Path-ийг сонгон
Edit хийнэ.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

29. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
 Java системийг суулгах:
 Энд гарч ирсэн цонхны Variable Value хэсгийн
хамгийн сүүлд нь “;” нэмж бичээд хойноос
Java-гийнхаа “bin” хавтасны замыг хуулж
тавина.
 Ингэхэд дараах байдалтай харагдана.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

30. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

31. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
 Зөв суулгаж тохируулсан эсэхээ шалгахдаа:
 Start->Run цонхон дээр cmd команд өгч DOS
Prompt командын цонхыг гаргана.
 javac гэж бичээд Enter дарна.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

32. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

33. Logo
Жава системийг суулгах, тохируулах
 Java –г зөв суулгаж тохируулсаны дараа
програмын кодыг бичих зориулалттай EDITER гэж
нэрлэгдэх дараах програмуудаас тохиромжтой
гэж үзсэнээ компьютер дээрээ суулгах
шаардлагатай.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Eclipse
Jcreater
NetBeans
JBuilder
Notepad
WordPad, Winword
MS Word гэх мэт.
Програмчлалын хэл
Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

34. Програмчлалын хэл
Logo
Монгол Улаанбаатар Их Сургууль
2013 он