2. Uvod u carinski sistem
Carinski sistem je segment pravnog
sistema jedne zemlje.Kao integralni dio
privrednog sistema uopšte, on definiše
pravila po kojima se moraju vladati
domaća pravna i fizička lica
koja uspostavljaju ekonomske odnose
sa inostranstvom u oblasti carinske
zaštite domaće proizvodnje.
3. Uvod u carinski sistem
Znatno šira definicija od dosadašnje je da
carinski sistem predstavlja carinski
suverenitet određene zemlje koji se
konkretno izražava kroz niz instituta,
instrumenata, mjera, postupaka i
mehanizama utvrđenih zakonima i drugim
pravnim propisima kojima se ostvaruje
strategija i politika pasivne i aktivne
zaštite nacionalne ekonomije u robnoj
razmeni sa inostranstvom.
5. Karakteristike i pojam carina
Carine predstavljaju vrstu fiskalnih prihoda,
odnosno posebnu dažbinu koja država
naplaćuje prilikom prelaska robe preko
državne, odnosno carinske
granice.Spadaju u posredne poreze i
predstavljaju jedan od najznačajnijih
instrumenata spoljno-trgovinske razmjene.
6.
7. Značaj carina sa fiskalnog stanovišta naročito je bio
izražen u Starom i Srednjem veku. Danas,
međutim, carine više služe ekonomsko-političkim
nego čisto fiskalnim ciljevima, zbog čega se često
izučavaju i van nauke o finansijama, a usklopu
političke ekonomije, spoljno-trgovinske i devizne
politike.Kao instrument spoljno-trgovinske politike,
carine mogu da djeluju na formiranje i mjenjanje
odnosa troškova i cjena na domaćem tržištu, a
preko cjena i na uvoz i izvoz, na ravnotežu
trgovinskog i platnog bilansa na ubrzanje ili
usporavanje razvoja određene grane ili privrede,
zaposlenosti, tražnju i potrošnju i sl.
8. Ciljevi carine
Ciljevi zbog kojih se uvode carine mogu biti:
a) Fiskalni
– da se prikupe odgovarajuća finansijska sredstva državi;
b) Ekonomski
– mogu biti brojni i raznovrsni. Pre svega, carinom se može štititi
domaća privreda, ili samo određena grana od spoljne
konkurencije. Carinom
se može povećati cijena uvoznoj robi, potencirati razvoj
određene grane,djelovati na strukturu troškova i raspodijelu
društvenog proizvoda, investicija isl.
c) Socijalni
-ogleda se u tome da se kroz sniženje carina na određene
proizvode bitne za životni standard određenih socijalnih grupa,
deluje na pojeftinjenje, odnosno stimulisanje potrošnje.
9.
10. Mišljenja finansijskih stručnjaka o mestu i ulozi carina u
ekonomskom i
finansijskom sistemu zemlje u značajnoj mjeri se razlikuju.
Jedni ukazuju na negativne karakteristike i osporavaju
carinu, dok drugi u carinama vide značajan instrument za
realizaciju brojnih ekonomskih i finansijskih ciljeva.Oni koji
osporavaju carine mišljenja su da:
a) Carine ograničavaju razvoj međunarodne trgovine
b)Carine usporavaju rast produktivnosti rada, razvoj tehnike i
tehnologije itd
c)Carine vode odražavanju visokih troškova proizvodnje
d)Carine su nepravedne jer one realno teže pogađaju
siromašnije slojeve stanovništva nego bogatije itd.
12. Vrste carina
U finansijskoj literaturi i praksi postoje više
kriterijuma za podelu carina.Danas se
najčešće koristi podela carina na:
a)Carine prema pravcu kretanja robe;
b)Carine prema načinu obračunavanja;
c)Carine prema načinu uvođenja;
d)Carine prema visini opterećenja iz određene
destinacije;
e)Carine prema osnovnoj ekonomskoj funkciji
13. Carina prema pravcu kretanja robe
Prema pravcu kretanja robe, carine mogu biti:
uvozne
– naplaćuju se prilikom uvoza robe u carinsko područje. Uvozne
carine danas primenjuju sve zemlje, kako razvijene tako i zemlje
u razvoju, a služe za ograničavanje uvoza, zaštitu domaće
privrede i ostvarivanje fiskalnih prihoda. Naš carinski sistem
poznaje samo uvozne carine.
izvozne
– naplaćuju se kod izvoza robe na inostrano carinsko područje.
Vrlo se rijetko primenjuju.
prevozne ili tranzitne
– naplaćuju se na robu koja se prijevozi ili provozi iz jedne u
drugu zemlju – preko nacionalnog carinskog područja. Ove
carine imaju istorijsko značenje.
14.
15. Carine prema načinu obračunavanja
Prema načinu obračunavanja, carine mogu biti:
specifične
– obračunavaju se po vrsti i količini robe, a carinska stopa je određena
prema mjernim jedinicama (metar, kilogram, litar, itd.). Danas se,zbog
nepraktičnosti, retko primenjuju.
vrijednosne (advalorem)
– obračunavaju se na bazi carinskih stopa koje su
izražene u procentu od vrednosti robe. Ovo je danas osnovni oblik
obračunavanja carine. Teškoće koje se pojavljuju kod ovih carina
izražavajuse u smislu realne procene vrednosti uvezene robe. U našem
carinskom sistemu carine se određuju u procentu od vrednosti robe.
Vrijednost koja služi kao osnovica za plaćanje carine je fakturisana
vrijednost robe koja se uvozi.
mešovite
– predstavljaju kombinaciju vrijednosne i specifične carine. Npr;odredi se
carina na uvoznu robu advalorem, ali se istovremeno utvrdi i najviši i
najniži iznos carine. Danas se u svim carinskim sistemima susrećemo sa
mešovitim tipom carina, naročito kod proizvoda čije cene značajnije
oscilirajuu toku godine.
16.
17. Carine prema pravcu kretanja robe
a)Uvozne
b)Izvozne
c)provozne (tranzitne)
Po nacinu propisivanja
a) autonomna carina – jedna drzava je zavodi
samostalno i nezavisno odmedjunarodnih normi
snagom svog suvereniteta.
B ugovorne (konvencionalne) carine – propisuju se
na bazi dvostranih ilivisestranih sporazuma izmedju
drzava. Tako izmedju zemalja clanica EUnema carina
pri prometu roba, a postoji zajednicka carinska tarifa
prematrecim zemljama.
C)kombinovane – kombinacija a) i b)
