O desastre demográfico visto desde o Xestal, por Abel López Soto

1. O DESASTRE DEMOGRÁFICO visto desde o Xestal
(Abel López Soto. Orientador do CPI “Virxe da Cela entre os anos 2000 e 2015)
Hai 40 anos creábase unha esperanza para os concellos de Irixoa e Monfero, un Colexio no que as nenas
e nenos estudarían a educación básica obrigatoria que naquel momento se denominaba Ensino Xeral
Básico(EXB).
Dúas décadas despois os cambios nas leis educativas deron paso á Educación Infantil, Primaria e
Secundaria, ampliouse a escolaridade obrigatoria ata os 16 anos e o Colexio do Xestal convertíuse nun
Centro Público Integrado (CPI)
Cando era Colexio de EXB chegou a ter unha matrícula superior a 500 alumnos, coexistindo ademáis con
arredor de media ducia de escolas unitarias que foron pouco a pouco desaparecendo.
No ano 2000 celebramos o 25 aniversario cando no Centro prácticamente acababan de completarse
importantes transformacións para incorporar a ESO. Aquel curso, no que tiven a honra de ser o Director,
celebramos a efeméride con moita esperanza pensando que o feito de converterse nun Centro Intagrado,
con todas as etapas do ensino obrigatorio, podería contribuir positivamente a consolidar alumnado e a
mellorar os servizos educativos de Irixoa e Monfero. Infelizmente aquelas expectativas víronse frustradas.
Se daquela xa se apreciaba un importante descenso na matrícula. pasados estes últimos 15 anos, o
panorama non pode ser máis desolador. A matrícula descendeu desde os 322 alumnos e alumnas do ano
2000 aos 141 a inicios do curso 2015-2016. Unha reducción do 56,21%, pasando de dous grupos por
nivel (había 21 no ano 2000 que ocupaban outras tantas aulas), a menos da metade.
Os datos da seguinte táboa revelan a magnitude do descenso. A excepción que pode apreciarse en
Educación Infantil non é tal. Simplemente débese a que no ano 2000 ainda estaba en funcionamento o
programa Preescolar na Casa e moitas familias retrasaban o inicio da escolarización.
Etapa/ nivel educativo Alumando ano 2000 Alumnado ano 2015 Diferenza
Ed. Infantil 3 anos 7 15 +8
Ed. Infantil 4 anos 9 12 +3
Ed. Infantil 5 anos 15 12 -3
Ed. Primaria 1º 19 5 -14
Ed. Primaria 2º 21 11 -10
Ed. Primaria 3º 24 11 -13
Ed. Primaria 4º 26 4 -22
Ed. Primaria 5º 26 9 -17
Ed. Primaria 6º 25 9 -16
ESO 1º 36 15 -21
ESO 2º 49 15 -34
ESO 3º 34 10 -24
ESO 4º 31 13 -18
TOTAL 322 141 -181
Monfero diminuíu a súa poboación total nun 24,41% nos últimos 15 anos e Irixoa nun 19,20%. Isto unido
a que a poboación en idade fértil emigra, non ten fillos ou moi rara vez pasa de dous, debuxa esta
situación devastadora
POBOACION NO 2000 POBOACIÓN NO 2015 DIFERENZA
MONFERO 2.695 2.037 -24,41%
IRIXOA 1.719 1.389 -19,20%
Poidera parecer unha reflexión moi pesimista para unha festa de celebración do 40 aniversario, pero a
realidade nin se pode nin se debe ocultar, porque afecta á calidade dos servizos públicos e
concretamente aos servizos educativos do Centro.
Pero non se trata dunha situación puntual nin dun caso aillado. Non é un problema exclusivo de Monfero
ou Irixoa, é o drama do rural galego, que agoniza silenciosamente, sin molestar, diante de nós, e sin que
pareza que importe demasiado.