Materiały pomocnicze do zajęć z edukacji filmowej (liceum)

1. NOWE HOLLYWOOD
opracowanie: RadosławWolski

2. George Lucas – historia
prawdziwa
 „Proces pisania scenariusza był dla Lucasa koszmarem. Najpierw przez
rok powstawał wspomniany szkic, który ostatecznie okazał się dla
większości czytających niezrozumiałym bełkotem. Lucas był
sfrustrowany nie tylko własną indolencją pisarską, ale również
narastającymi problemami finansowymi. Później na ekrany trafiło
"American Graffiti", robiąc z reżysera milionera dosłownie w ciągu kilku
miesięcy, ale paradoksalnie frustracja Lucasa wzrosła. Jego żona
Marcia twierdzi, że miejsce rozwiązanych problemów finansowych
zajęła myśl, iż Lucasowi nic więcej się w życiu nie uda. Do tego wśród
kolegów z towarzystwa Lucasa zarysowywała się coraz wyraźniej ostra
konkurencja zawodowa. W towarzystwie, oprócz wspomnianych
Coppoli, Scorsesego i De Palmy byli również m.in. William Friedkin,
Steven Spielberg i John Milius. Razem tworzyli grupę czołowych
przedstawicieli tzw. Nowego Hollywood.”

3.  „Po zakończeniu zdjęć z aktorami Lucas wrócił do San
Francisco w depresji. Nazywał "Gwiezdne wojny" reklamówką
za 10 milionów dolarów i powtarzał, że udało mu się
zrealizować jedynie 30% zamierzeń. Na domiar złego odkrył,
że brytyjska ekipa montażowa traktuje film jako camp
(rozmyślnie przesadzony kicz z komediowym zacięciem)
i przycina sceny dla maksymalizacji komicznych akcentów.
Lucas zwolnił montażystów i poprosił własną żonę, Marcię,
o pomoc. Marcia nie była szczególnie zachwycona filmem
Lucasa i jeszcze przed końcem 1976 roku przerwała pracę nad
"Gwiezdnymi wojnami„ (…) zaproszona przez Martina
Scorsesego do zajęcia się montażem realizowanego właśnie
"New York, New York", o którym mówiono, że będzie
arcydziełem. Lucas nie był zachwycony - z jednej strony
kolejny raz usłyszał, że kręci bzdurę dla dzieci, a z drugiej
przegrał drobny epizod w rywalizacji z innym reżyserem.”

4.  „Scorsese cieszył się właśnie wielkim artystycznym
sukcesem "Taksówkarza", którego nagradzano
w Europie i USA. Do tego prowadził tryb życia
niezrozumiały dla Lucasa - bez przerwy imprezował,
spotykał się co rusz z innymi dziewczynami, nigdy nie
stronił od alkoholu i narkotyków itd. Co zaś być może
bolało Lucasa najbardziej, Marcia uwielbiała
towarzystwo Scorsesego. Lucas przyznawał też, że nie
rozumie jego filmów - uważał, że są zbyt depresyjne,
że brakuje im happy endu, który zagwarantowałby
dużo większe wpływy kasowe.”

5.  „Lucas był w tak złym stanie, że Steven Spielberg, traktujący
go w towarzystwie jak jednego z najbliższych przyjaciół (obaj
dla zewnętrznego świata wyglądali na podobnych sobie
nudziarzy nie potrafiących rozmawiać o niczym prócz filmów),
zaproponował mu pomoc. Chciał kierować drugim zespołem
realizacyjnym i obiecał wymyślić jakiś atrakcyjny wizualnie
sposób uśmiercania żołnierzy Imperium (jedna z koncepcji
Spielberga: powinni umierać w obłoku zielonej pary). Lucas nie
zgodził się na pomoc z dość charakterystycznego dla siebie
powodu: jego ukrywaną ambicją było pobicie świeżego
rekordu kasowego „Szczęk” i nie chciał w tym niczyjej pomocy,
tym bardziej od kolegi, z którym we własnej głowie
konkurował. Do tego Spielberg naraził się Lucasowi (…)
Sugerował podobno, że nie można tak po prostu bez sensu
stawiać kamery filmowej byle gdzie i zaczynać filmowania
biegających przed nią aktorów.”

6. „Moc”, „the Force of others”
 kolaudacja…

7.  „Pokaz filmu okazał się katastrofą. Po zakończeniu projekcji na sali
zapanowała zupełna cisza. W końcu żona Lucasa rozpłakała się,
komentując, że film jest zupełnym nieporozumieniem (odbył się bez
efektów, zatem musiał przecież wyglądać idiotycznie). Lucas, zupełnie
zastrzelony zażenowaniem kolegów, zaczął komentować w typowy dla
siebie sposób, że w takim razie film zarobi może mniej pieniędzy, niż
się początkowo spodziewał – może zamiast 16 milionów dojdzie tylko
do 8-10 milionów. (…) Brian de Palma w swoim komentarzu nie
zostawił ani na filmie, ani na Lucasie suchej nitki. Komentował, że
postacie na planie ubrane są jak w „Czarnoksiężniku z krainy Oz”, że w
filmie roi się od narracyjnych błędów, że frunące napisy na początku to
kompletny bełkot, który ciągnie się bez końca i wygląda tak, jakby ktoś
zapisał całą autostradę (podobno we wstępnej wersji wprowadzenie
było strasznie długie i dorównywało początkowi szkicu scenariusza).
(…) Wytykał, że już w pierwszym akcie filmu historia nie ma sensu
fabularnie – że nie ma ani wprowadzenia, ani wyjaśnienia „kim są te
futrzaki”, ani jaki w ogóle film oglądamy (…) zarzucił Lucasowi, że tylko
wykręca się formułą bajki dla dzieci, żeby usprawiedliwić kompletnie
niezrozumiały film.”

8.  „Po pokazie jedynym członkiem całego towarzystwa przekonanym, że
Lucas nakręcił coś niezwykłego, był Steven Spielberg. Od razu
powiedział Lucasowi, że film jest rewelacyjny i zarobi pewnie 100
milionów, jeśli nie więcej. W świetle przeżyć tego wieczoru brzmiało to
jak niezbyt udany, fałszywy komplement. Nawet sam Lucas w niego
nie uwierzył i założył się ze Spielbiergiem, kończącym właśnie
realizację „Bliskich spotkań trzeciego stopnia”, że film Spielberga
zarobi 4-5 razy więcej niż „Gwiezdne wojny”. Spielberg przekonywał,
że Lucas się myli – że tym razem to właśnie „Gwiezdne wojny” będą
filmem dla szerokiej publiczności, a nowy film Spielberga dla wąskiej
(„tym razem” nawiązywało do poprzednich filmów obu reżyserów –
Spielberg dotarł ze „Szczękami” do wszystkich, Lucas nakręcił
„American Graffiti” dla podstarzałych nastolatków). Na szczęście to
Spielberg miał w całej grupie najsilniejszą pozycję, toteż to właśnie do
niego zadzwonił tego wieczoru Alan Ladd Jr. z prośbą o komentarz.
Spielberg zapewnił go, że film Lucasa zrobi wielką kasę. Ciekawe
jednak, że podał producentowi przypuszczalną kwotę wpływów na
dużo niższym poziomie niż samemu Lucasowi – 35 milionów, może
więcej.”

9.  „Początkowo film prezentowano jedynie w garstce amerykańskich kin,
gwarantujących odpowiednio wysoką jakość projekcji. Mimo to
„Gwiezdne wojny” notowały rekordowe wyniki oglądalności. Od dnia
premiery kina były dosłownie okupowane przez widzów. Kolejki do kas
ciągnęły się przez całe przecznice – w większości przypadków i tak na
darmo, ponieważ bilety na kolejne seanse wykupywano błyskawicznie.
Kolejki w centralnych punktach miasta potrafiły być długie do tego
stopnia, że z powodu zagrożenia zamykano nawet niektóre fragmenty
jezdni. Zwykłym widokiem było podobno ustawienie się ponownie w
kolejce po bilety widzów, którzy dopiero co wyszli z kina po seansie.
Media, prezentując apokaliptyczne sceny spod kin wyświetlających
„Gwiezdne wojny”, podkręcały jeszcze bardziej atmosferę, napędzając
do kin kolejnych widzów. Po kilku dniach nie było wątpliwości –
„Gwiezdne wojny” okazały się fenomenalnym sukcesem.
 Lucas dowiedział się o swoim sukcesie z telewizji i telefonów od
znajomych. Postanowił pozostać kilka dni na Hawajach, unikając
całego medialnego cyrku, jaki rozkręcił się wokół filmu. Zamiast listu z
gratulacjami, Coppola przysłał mu w tym czasie humorystyczny
telegram: Przyślij kasę. Francis.”

Klasyka pod lupę: Jak Lucas zmienił wszystko
 Michał Chaciński

10. „Movie brats” -
Spielberg, Scorsese, De
Palma, Lucas, Coppola

11. Przemiany w latach 70:
 pod koniec lat 60-tych powstaje sporo filmów dla
młodszej widowni (16-24 lata). Są to m.in.
„Absolwent”, czy „Bonnie & Clyde” (kontrkultura)
 dojście do głosu nowego pokolenia reżyserów
(Coppola, Lucas, Spielberg, Scorsese i in.)
 zastosowanie nowych strategii marketingowych:
intensywna reklama
 przekształcenia własnościowe: dojście do głosu
mniejszych producentów
 przenoszenie się produkcji poza USA

12. Geneza
 szukanie nowych sposobów wyrazu
 nowa widownia
 koniec epoki magnatów hollywoodzkich lat
60-tych

13. „Szczęki” –
reż. Steven Spielberg 1975
Film okrzyknięto arcydziełem światowego kina,
bardzo szybko przekroczył wpływy rzędu 100
milionów dolarów.
U wybrzeży fikcyjnej wyspy Amity Island pojawia
sie rekin ludojad, Policjant Roy Sheider i dwóch
innych mężczyzn starają sie zawalczyć o
bezpieczeństwo wyspy.

14. Rewizjonizm gatunkowy
 Upada gatunek westernu, musicalu, czy filmu noir,
ale pojawiają się w nowej formie jako odnowienie
gatunku: np. filmy Briana de Palmu
„Człowiek z blizną” – remake filmu z lat 30 (oryg.
Howard Hawks), Blow Out (oryg.Antonioni –
Powiększenie); „Dress to kill”, „Furia”, „Carrie” z
nawiązaniem do „Psychozy” Hitchcock’a
 Twórcy mają wysoką świadomość konwencji
gatunkowej i nawiązują do klasyki gatunków, status
rzemieślnika-autora
 Pojawia się kino osobiste (niezależne artystycznie).
Przykładem może byćWoody Allen, Robert Altman.

15. „Człowiek z blizną”, reż.
Brian de Palma
1983

16. „Ojciec chrzestny”, reż.
F.F. Coppola 1972

17. „Taksówkarz”
reż. M. Scorsese 1976

18. Wzrost budżetów i zysków:
 W 1983 r. przeciętny budżet wynosił 16 mln $,
zaś w 1992 – 40 mln $
 Dochód z kin „E.T.” w 1982 r. przekroczył 200
mln $
 Zaczęły się liczyć dochody pojedynczego
filmu, a nie wytwórni. Stąd wszelkiego
rodzaju serie, sequele (np. Indiany Jonesa).
Ponieważ okazało się, że mogą być one
hitami

19.  Pojawiają się nowe techniki eksploatacji filmu:
-tv kablowa (m.in. HBO)
-odtwarzacze video, DVD (pod koniec lat 80
większość gospodarstw w USA posiadała
magnetowidy)
 Zyskowne okazują się wypożyczalnie filmów
 zaczęto budować multipleksy – eleganckie,
sterylne, czyste.
 sprzedaż gadżetów, gier video, itp.

20. Kino nowej przygody
 Określenie, które pojawiło się w Polsce w latach 80-tych (aut.
Jerzy Płażewski) na oznaczenie grupy filmów z kręgu s.f.,
fantasy, baśni i klasycznego kina przygodowego, które
zdominowały ówczesnego repertuar kin. Początek zjawiska
można zauważyć w końcu lat 70-tych, gdy na ekranach
znalazły się Bliskie spotkania trzeciego stopnia (1977) S.
Spielberga, Gwiezdne wojny (1977) G. Lucasa, Star Trek
(1978) R. Wise’a i Superman (1978) R. Donnera; zasadniczą
rolę odegrały późniejsze filmy: Poszukiwacze zaginionej Arki
(1981) i E.T. (1982) Spielberga; Terminator (1984) J.
Camerona; Nieśmiertelny (1985); Miłość, szmaragd i
krokodyl (1984) i cykl Powrotu do przyszłości z (1985-1990)
Zemeckisa. W latach 90-tych nastąpił zmierzch popularności
filmów tego typu.

21. „E.T.”
reż. Steven
Spielberg
1982

23. „Gwiezdne wojny”
reż. G. Lucas 1977