Do not re-up!

1. ẢNH HƯỞNG CỦA SINH VẬT
NGOẠI LAI TRONG BẢO TỒN
ĐA DẠNG SINH HỌC
TS. NGUYỄN THỊ LAN THI
thi.mimosa@gmail.com
Bộ môn Sinh thái – Sinh học tiến hóa

2. NỘI DUNG
 Giới thiệu
 Ảnh hưởng bất lợi
 Ảnh hưởng có lợi
 Một số loài thực vật ngoại lai xâm lấn
 Một số loài động vật ngoại lai xâm lấn

3. GIỚI THIỆU
• Sinh vật ngoại lai là gì?
• Thành phần của các loài sinh vật ngoại lai
• Các yếu tố giúp loài ngoại lai thành công
• Các con đường lây lan sinh vật ngoại lai
• Một số biện pháp kiểm soát

4. Sinh vật ngoại lai
• Sinh vật ngoại lai = sinh vật nhập nội: là
loài sinh vật được mang đến một vùng
nằm ngoài vùng phân bố địa lý tự nhiên
của chúng.
• Sinh vật ngoại lai xâm lấn = sinh vật
ngoại lai xâm hại: sau khi xâm nhập vào
môi trường mới, loài này mở rộng phạm vi
phân bố vào vùng địa lý mới và trở thành
loài xâm lấn.

5. • Loài ngoại lai = Loài nhập nội: là loài không
có nguồn gốc bản địa, hoặc là loài sinh vật
xuất hiện và phát triển ở khu vực vốn không
phải là môi trường sống tự nhiên của chúng.
• Loài ngoại lai xâm lấn: là loài ngoại lai lấn
chiếm nơi sinh sống hoặc gây hại đối với các
loài sinh vật bản địa, làm mất cân bằng sinh
thái tại nơi chúng xuất hiện và phát triển.
Sinh vật ngoại lai

6. Sinh vật ngoại lai
• Cỏ dại môi trường (Environmental
weeds): Trong các khu bảo tồn, tất cả các
loài cây có nguồn gốc ngoại lai là các loài
cỏ dại môi trường.
• Trên thế giới, 75% tổng số loài nhập nội
tình cờ có phạm vi phân bố hẹp không trở
thành loài xâm lấn, 25% còn lại là loài phân
bố rộng và cỏ dại.

7. • Taát caû caùc khu baûo toàn ở vùng nhieät ñôùi ñöôïc khaûo
saùt ñeàu coù loaøi nhaäp noäi, phaàn lôùn caùc loaøi nhaäp
noäi naøy laø loaøi xaâmlaán.
• Caùc vuøng ñòa lyù caùch ly nhö treân ñaûo, trong hoà, treân
nuùicao thöôøngdeã bò xaâm laánhôn.
• Caùc khu baûo toàn nhieät ñôùi treân ñaûo coù nhieàu loaøi
nhaäp noäi hôn caùc khu baûo toàn nhieät ñôùi trong ñaát
lieàn.
Sinh vật ngoại lai

8. • Hieän chæ coù 21 loaøi thöïc vaät thaân goã laø loaøi xaâm laán
treân toaøn theá giôùi, nhöng thöïc vaät thaân thaûo xaâm laán
thìraát nhieàu.
• Vuøng phía ñoâng Baéc Myõ coù 62% loaøi coû daïi laø loaøi
nhaäpnoäi.
• Tieåu luïc ñòa AÁn Ñoä coù 40% soá loaøi thöïc vaät laø loaøi
ngoaïilai.
Sinh vật ngoại lai

9. • Moãi naêm coù 11 loaøi thöïc vaät ngoaïi lai ñöôïc nhaäp noäi vaøo
UÙc vaø 18% soá loaøi thöïc vaät cuûa UÙc laø loaøi ngoaïi lai.
Nhöng con soá naøy vaãn coøn thaáp hôn so vôùi New Zealand
51%, Anh 32%, Hawaii 40%.
• Toaøn theá giôùi coù khoaûng 26.000 loaøi coû daïi xaâm laán
tieàm aån, hieän ñaõ bieát ñöôïc 10.000 loaøi, khoaûng 4.000 loaøi
naøy ñang laây lan ôû caùc nöôùc. Ngöôøi ta ñaõ trao ñoåi qua laïi
chæ 15% loaøi xaâm laán töø voán 26.000 loaøi xaâm laán toaøn
caàu, vaø 85% coøn laïi höùa heïn khaû naêng xaâm laán raát
maïnh.
Sinh vật ngoại lai

10. • Caùc thuûy vöïc nöôùc ngoït vuøng nhieät ñôùi thöôøng bò xaâm
laán bôûi moät soá coû daïi thuûy sinh goác Nam Myõ nhö
Eichhornia crassipes (xaâm laán toaøn vuøng nhieät ñôùi), Salvinia
molesta (xaâm laán UÙc, AÁn Ñoä), Alternanthera philoxeroides,
Ipomoea fistulosa (xaâm laán AÁn Ñoä), Melaleuca quinquenervia
(goác chaâuUÙc xaâm laánvùngphía nam Florida, Myõ).
Sinh vật ngoại lai

12. THÀNH PHẦN CÁC LOÀI CỎ DẠI
• Cỏ dại môi trường hiện diện ở tất cả các
nhóm của thực vật bậc cao.
• Thực vật trên cạn
• Thực vật thủy sinh
• Thực vật thân gỗ
• Thực vật thân thảo
• Thực vật một năm,
nhiều năm
Phượng vĩ Delonix regia
Bèo cái Pistia stratiotes

13. CÁC YẾU TỐ GIÚP LOÀI
XÂM LẤN THÀNH CÔNG
• Các yếu tố môi trường:
Söï gioáng nhau veà khí haäu vaø thoå nhöôõng giöõa xöù baûn
ñòa vaø nôi nhaäp noäi cuûa loaøi ngoaïi lai laø yeáu toá quan
troïng nhaát giuùp cho loaøi ngoaïi lai xaâm laán thaønh coâng.
Loaøi xaâm laán deã daøng baønh tröôùng ôû nôi ñaõ giaûm söï caïnh
tranh khaùc loaøi do moâi tröôøng bò xaùo troän nhieàu.
Coû daïi thöôøng xaâm laán caùc oå sinh thaùi troáng hoaëc bò
chieám cöù khoâng ñaày ñuû.

14. • Baûnthaân loaøingoaïilai:
Coù khaûnaêngcuøng toàntaïivôùi loaøi baûn ñòa,
Haáp thutoát chaátdinh döôõng,
Taêng tröôûng vaø phaùttaùnnhanhchoùng,
Coù bieânñoä sinh thaùiroäng,
Coù ñoäc toá aùp cheá loaøi baûnñòa,
Khoângcoù loaøi thieânñòch
maø trôû thaønhloaøi xaâm laánmaïnh.
CÁC YẾU TỐ GIÚP LOÀI
XÂM LẤN THÀNH CÔNG

15. Caùc loaøi coû daïicoù theåcoù moäthoaëc nhieàucaùc ñaëc
ñieåmsau ñaây :
• laø loaøi phaùttrieånmaïnhôû nhöõngnôi bò xaùo troän.
• laø loaøi caïnhtranh maïnhveà aùnhsaùng,nöôùc, khoânggian
vaø chaátdinh döôõng.
• laø loaøi khaùnglöûa hoaëc thuùcñaåylöûa, chòu ñöïngñöôïc
thayñoåicuûa moâitröôøng nhöluõluït,haïnhaùn.
CÁC YẾU TỐ GIÚP LOÀI
XÂM LẤN THÀNH CÔNG

16. • laø loaøi coù nhu caàu dinh döôõng thaáp, coù khaû naêng töï
thuïphaán.
• taïo ra ñoäc chaát ôû reã öùc cheá söï sinh tröôûng cuûa caùc
caây khaùc.
• coù khaûnaêngsinhsaûn baènghaït,naûytöôïc khibò chaët,
baèng thaânboø vôùi caùc ñaëc ñieåmthíchnghi(troâi noåi
trong nöôùc, coù caùnh,coùgai, moùc ; haáp daãn chim vaø
ñoängvaät) giuùpchuùngphaùttaùndeã daøng, coù ngaân
haønghaït soáng raát laâu.
CÁC YẾU TỐ GIÚP LOÀI
XÂM LẤN THÀNH CÔNG

17. • Khả năng của chính loài cỏ dại:
- Có khả năng sinh sản, nhân giống và duy trì giống cao.
Ví dụ: mai dương Mimosa pigra, cúc liên chi dại
Parthenium hysterophorus, cỏ cú Cyperus rotundus.
Hạt cỏ dại nhỏ, nhẹ hơn hạt giống cây trồng. Số mầm
ngủ/1m chiều dày thân của khoai lang là 20-30, của cỏ
gà Cynodon dactylon >50, của cỏ tranh >100.
- Có tính dễ rụng và có nhiều hình thức phát tán. Quả và
hạt thường có nhiều bộ phận phụ như lông, râu, móc,
cánh giúp dễ phát tán. Ví dụ: cỏ cứt lợn, cỏ mực, cỏ
xước. Hạt chín không đều làm cỏ dại kéo dài thời gian
phóng thích hạt.
CÁC YẾU TỐ GIÚP LOÀI CỎ DẠI
THÀNH CÔNG

18. Cỏ cứt lợn
Ageratum conyzoides
Cúc liên chi dại
Parthenium hysterophorus
Cỏ lào Eupatorium odoratum
Cỏ xước Achyranthes aspera
Mikania micrantha
Cỏ gà Cynodon dactylon Mai dương Mimosa pigra

19. • Có khả năng lan rộng rất nhanh để ổn định
quần thể. Ví dụ: Cỏ lào Eupatorium odoratum,
Mikania micrantha (tạo lượng hạt rất lớn, sinh
sản sinh dưỡng từ thân dù đã bị chặt và đốt
nhiều lần).
• Có hiện tượng nảy mầm không đều và giữ sức
nảy mầm rất lâu trong nước, đất, phân. Ví dụ:
hạt mai dương có thể sống trong đất đến 23
năm.
CÁC YẾU TỐ GIÚP LOÀI CỎ DẠI
THÀNH CÔNG

20. - Có khả năng chống chịu ngoại cảnh cao, có biên
độ sinh thái rộng. Ví dụ: cỏ tranh Imperata
cylindrica có thể chịu hạn rất tốt, Lantana camara
nhờ thường biến kiểu hình mà bao phủ phạm vi
phân bố rất rộng từ đồng bằng đến cao độ 2000m.
- Có cả hai hình thức sinh sản vô tính và hữu tính
rất mạnh. Ví dụ: mai dương, Lantana camara.
- Có độc tố áp chế sự sinh trưởng của các loài cây
khác. Ví dụ: Lantana camara, cúc liên chi dại.
CÁC YẾU TỐ GIÚP LOÀI CỎ DẠI
THÀNH CÔNG

21. PHƯƠNG THỨC LÂY LAN
• Sinh vật ngoại lai có thể đi theo con đường tự
nhiên như theo gió, dòng biển và bám theo
các loài di cư, nhưng quan trọng hơn cả là do
hoạt động của con người.
• Cùng với sự phát triển của giao thông vận tải
và hoạt động thông thương, con người đã
mang theo, một cách vô tình hay hữu ý, các
loài sinh vật từ nơi này đến nơi khác thậm chí
đến những vùng rất xa quê hương của chúng.

22. • Việc kiểm soát sự du nhập của các loài sinh
vật ngoại lai là rất khó, đặc biệt là đối với các
trường hợp du nhập một cách vô thức.
• Các loài này có thể trà trộn trong hàng hoá,
sống trong nước dằn tàu, bám vào các
phương tiện vận tải như tàu thuyền và nhờ đó
được mang đến đến môi trường sống mới.
• Nhiều loài được du nhập một cách có chủ ý
cho các mục đích kinh tế, giải trí, khoa học
nhưng do không được kiểm tra và kiểm soát
tốt đã bùng phát số lượng.
PHƯƠNG THỨC LÂY LAN

23. PHƯƠNG THỨC LÂY LAN
CỦA CỎ DẠI
• Con đường tự nhiên:
Hạt cỏ dại di chuyển nhờ dòng chảy của
nước, nhờ gió, nhờ các loài động vật di cư.
• Con đường nhân tạo:
- Hạt cỏ dại lẫn trong hạt giống.
- Hạt cỏ dại lây lan nhờ dính vào gia súc, các
loài động vật khác và con người.
- Cỏ dại được nhập khẩu làm cây cảnh, sau
đó thoát ra môi trường tự nhiên.

24. CÁC PHƯƠNG PHÁP
KIỂM SOÁT CỎ DẠI
• Phương pháp cơ học
• Phương pháp hóa học
• Phương pháp sinh học
• Phương pháp sinh thái
• Phương pháp tổng hợp

25. • Trong nhiều nguyên nhân gây tổn thất đa dạng sinh
học, sự xâm lấn của các loài sinh vật ngoại lai xâm
hại được xem là nguyên nhân lớn thứ hai gây nên.
• Taùc haïi cuûa loaøi xaâm hại taïi nhieàu vuøng laø raát nghieâm
troïng, ñoâi khi ngaám ngaàm, vaø trong nhieàu tröôøng hôïp taùc
haïi cuûa chuùng laø khoâng khoâi phuïc ñöôïc.
• Chuùng chaúng nhöõng laøm maát hoaëc suy thoaùi truù quaùn,
maø coøn huûy hoaïi caùc heä sinh thaùi vaø caùc loaøi baûn ñòa ôû
qui moâ toaøn caàu.
• Chi phí kieåm soaùt söï xaâm laán thöôøng raát lôùn.
Ảnh hưởng bất lợi

26. • Loaøi xaâm laán thöôøng ñoäc chieám moâi tröôøng. Khi ñoù,
nhöõng thay ñoåi ñoät ngoät cuûa tieåu moâi tröôøng seõ ngaên
caûn söï oån ñònhcuûaloaøi baûn ñòa.
• Do đó, söï baønh tröôùng cuûa loaøi nhaäp noäi thöôøng gaây
taùc haïinghieâmtroïngtrong caùc khubaûo toàn.
Ảnh hưởng bất lợi

27. • Nhöng cuõng loaøi ngoaïi lai ñoù laïi coù lôïi khi noù chieám cöù
moâi tröôøng bò suy thoaùi, vì noù sinh tröôûng nhanh, haáp thu
vaø giöõ chaát dinh döôõng trong sinh khoái nhanh, giuùp choáng
xoùimoønvaø thaátthoaùtchaátdinhdöôõng.
• Do ñoù, khoâng phaûi baûn thaân loaøi ngoaïi lai gaây haïi maø
chính söï ñoäc chieám moâi tröôøng laâu daøi cuûa chuùng môùi
gaây haïi.
Ảnh hưởng bất lợi

28. • Veà maët sinh thaùi, söï xaâm laán cuûa loaøi ngoaïi lai coù nguy
cô laøm tuyeät chuûng loaøi baûn ñòa do ñoù laøm giaûm ña
daïng sinh hoïc, laøm thay ñoåi caáu truùc vaø chöùc naêng
cuûa heä sinh thaùi, nhö thay ñoåi caùc quaù trình ñòa maïo,
cheá ñoä thuûy vaên, cheá ñoä löûa, thaønh phaàn dinh döôõng
trong ñaát, thaønh phaàn vaø ñoä phong phuù cuûa heä ñoäng,
thöïc vaätbaûn ñòa.
Ảnh hưởng bất lợi

29. • Thöïc vaät ngoaïi lai xaâm laán thay theá thaûm thöïc vaät baûn
ñòa baèng caùc quaàn theå thuaàn loaïi loaøi ngoaïi lai, laán aùt
khoâng cho thaûm thöïc vaät baûn ñòa phuïc hoài, do ñoù laøm
giaûm hoaëc tuyeät chuûng loaøi baûn ñòa, laøm giaûm ña daïng
sinhhoïc.
• Theo sau söï xaâm laán, quaàn xaõ thöïc vaät thay ñoåi laøm thay
ñoåi saâu saéc quaàn xaõ ñoäng vaät ñoàng boä vôùi thaûm thöïc
vaät.
• Ñoäng vaät ngoaïi lai xaâm laán laøm xaùo troän moâi tröôøng,
taïoñieàukieänthuaänlôïi cho thöïc vaät ngoaïilai xaâmlaán.
Ảnh hưởng bất lợi

30. • Söï xaâm laán cuûa loaøi ngoaïi lai laøm thay ñoåi chu trình sinh
ñòa hoùa cuûañaát.
• Söï xaâm laán cuûa loaøi ngoaïi lai laøm thay ñoåi cheá ñoä löûa
cuûa röøng.
• Ngoaïi tröø taùc haïi laøm xoùi moøn voán gen cuûa röøng, röøng
pha troän loaøi baûn ñòa vôùi loaøi ngoaïi lai coøn laøm suy thoaùi
vi khíhaäu,ñaát,nöôùc vaø caùcñieàukieän khaùc.
Ảnh hưởng bất lợi

31. • Thöïc vaät thuûy sinh taïo beø noåi daøy treân maët nöôùc, taäp
trung nhieàumuøn baõ laøm suy kieät oxy cuûa nöôùc, vaøhaøng
loaïtcaùc thayñoåiveà vaät lyù, hoùa hoïckhaùc.
• Söï xaâmlaán cuûa thöïcvaät thuûysinh laøm taêngtoác ñoä caïn
cuûa thuûyvöïc.
• ÔÛ AÁn Ñoä, coû daïithuûysinh laøm giaûmtoác ñoä doøng
nöôùc trong caùc kinh ñaøo khoaûng40-50%, coù khiñeán80%.
Ảnh hưởng bất lợi

32. • Beø noåi daøy cuûa luïc bình vaø beøo tai chuoät laø nôi cö truù
thích hôïp cho caùc loaøi caây öa nöôùc noâng vaø ñaàm laày nhö
Polygonum, Rumex, Ludwigia, Paspalum, Typha vaø Phragmites
vaø cuoáicuønglaø caùcloaøi caây goã.
Ảnh hưởng bất lợi

33. • Loài heo nhập nội vào đảo Hawaii làm thay
đổi chu trình dinh dưỡng trong hệ sinh thái
bởi vì loài heo này ăn trái chín của cây ổi
(Psidium spp.) và cây nhãn lồng (Passiflora
spp.) và một trong các loài nhãn lồng này là
Passiflora mollisima làm thay đổi chu trình
dinh dưỡng khu vực này.
Ảnh hưởng bất lợi

34. • Việc nhập nội loài cá chẽm sông Nile (Lates
niloticus) vào hồ Victoria ở Đông Phi đã gây ra
hậu quả nghiêm trọng.
• Hầu như tất cả các loài cá ăn thực vật và cá
ăn thịt của địa phương đã biến mất.
• Loài cá chẽm này chiếm đến 80% sinh khối
thu được của hồ, loài này lại nằm ở bậc tiêu
thụ cao nhất của chuỗi thức ăn, nên đây là
một quá trình không bền vững.
Ảnh hưởng bất lợi

35. • Ngoại trừ việc loại trừ các loài cá bản địa, nó
còn ăn loài tôm he Cardina.
• Loài ngoại lai này gây thiệt hại cho sinh học
tiến hóa vì làm mất đi hàng trăm loài đặc hữu
(hồ Victoria là trung tâm của các loài cá
Cichlid).
• Cá chẽm mắc tiền hơn các loài cá địa phương
từ 6-8 lần, kích thước to hơn, nên không thể
phơi khô mà phải hun khói, dẫn tới phá rừng
lấy củi đun.
Ảnh hưởng bất lợi

36. • Nhím châu Âu là loài ăn tạp, được du nhập
vào một hòn đảo thuộc Úc châu với số lượng
ban đầu chỉ có 5 cá thể. Qua một thời gian dài
không có loài thiên địch và bệnh tật, nguồn
thức ăn dồi dào tạo điều kiện cho quần thể
loài này tăng số lượng lên đến 10.000 con.
• Loài nhím này ăn nhiều loài động vật không
xương sống trên đảo.
• Loài này ăn trứng chim làm thay đổi cả quần
thể của loài chim sẻ trắng bản địa trên đảo
này và các đảo lân cận.
Ảnh hưởng bất lợi

37. Coû daïi ñang ñe doïa caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc trong caùc
khu baûo toàn nhieät ñôùi. Taùc ñoäng chuû yeáu cuûa coû daïi
leân chöùc naêngcuûa heäsinh thaùinhö:
• Caïnh tranh aùnh saùng, nöôùc, khoâng gian vaø chaát dinh
döôõng vôùi loaøi baûn ñòa, coù ñoäc chaát ngaên caûn loaøi
baûn ñòa sinhsaûn.
• Thay ñoåi quaù trình ñòa maïo (xoùi moøn hoaëc tích tuï),
thaønhphaàn dinhdöôõng trong ñaát.
Ảnh hưởng bất lợi

38. • Thay ñoåi cheá ñoä thuûyvaên, cheá ñoä löûa.
• Thay ñoåi ñoä phong phuùcuûa heäñoängvaät baûn ñòa do laøm
thay ñoåi nôicö truù.
Coû daïi gaây aûnhhöôûngñeáncon ngöôøi do :
• Caïnhtranhvôùi muøa maøng.
• Laøm thöôngtoån hoaëc ñoäc haïicho ngöôøi vaø ñoäng vaät.
• Chöùa coân truønggaây haïivaø maàmbeänh.
Ảnh hưởng bất lợi

39. • Gaây taùc haïi cho saûn xuaát noâng nghieäp, laøm oâ nhieãm
nguoàn nöôùc.
• Taêng chi phí duy trì cô sôû haï taàng nhö ñöôøng saù, ñöôøng
daãn nöôùc, ñöôøng daãn ñieän,vaø caùc coâng trình thuûylôïi.
Ảnh hưởng bất lợi

40. • Tăng số loài trong quần xã, do đó gia tăng độ
đa dạng sinh học.
• Tăng lượng lớn sinh khối sinh vật cho môi
trường, nhất là nơi có môi trường sống khắc
nghiệt hoặc bị xáo trộn quá nhiều.
Ảnh hưởng có lợi

41. MỘT SỐ LOÀI THỰC VẬT
NGOẠI LAI XÂM LẤN
• Cây Mai dương (Mimosa pigra)
• Cây Lục bình (Eichhornia crassipes)
• Cây Trinh nữ móc (Mimosa diplotricha)
• Cây Cỏ đuôi voi (Pennisetum polystachyon)
• Cây Cúc liên chi dại (Parthenium hysterophorus)

42. Lục bình trên sông Vàm Cỏ Đông

43. MỘT SỐ LOÀI ĐỘNG VẬT
NGOẠI LAI XÂM LẤN
• Theo thông tư 22 về việc ban hành Danh lục
loài ngoại lai xâm hại của Bộ Tài nguyên và
Môi trường (2011), 9 loài cá (gồm Cá rô phi
đen, Cá tỳ bà lớn, Cá lau kiếng, Cá trê phi, Cá
ăn muỗi, Cá vược miệng bé, Cá vược miệng
rộng, Cá hổ, Cá rô mo Trung Quốc), 2 loài bò
sát (rùa tai đỏ, Cá sấu Cuba Crocodylus
rhombifer) là loài ngoại lai xâm hại đã được
ghi nhận tại Việt Nam.

44. • Các loài này du nhập vào nước ta chủ yếu
phục vụ mục đích kinh tế (nuôi trồng) và làm
cảnh. Cũng theo thông tư trên, 2 loài cá, 3 loài
ếch nhái và 1 loài rắn có nguy cơ xâm hại
nhưng chưa có ghi nhận tại Việt Nam.
MỘT SỐ LOÀI ĐỘNG VẬT
NGOẠI LAI XÂM LẤN

45. MỘT SỐ LOÀI ĐỘNG VẬT
NGOẠI LAI XÂM LẤN
• Ốc bươu vàng (Pomacea canaliculata)
• Cá trê phi (Clarias gariepinus)
• Rùa tai đỏ (Trachemys scripta subsp. elegans )

46. Ốc bươu vàng
• Năm 1988, Ốc bươu vàng được nhập bằng
nhiều cách khác nhau như một nguồn thực
phẩm cung cấp cho người và động vật nuôi.
Ốc bươu vàng đã xâm nhiễm vào đồng ruộng
ở Việt Nam và với điều kiện sinh thái phù
hợp, chúng đã phát triển nhanh chóng, trở
thành dịch hại trên nhiều loại cây trồng trên cả
nước.
• Ốc bươu vàng là loài động vật ăn mạnh và có
sức sinh sản rất nhanh.

47. • Chúng sống ở nhiều nơi có nước như ao,
đầm lầy, đầm sen, kênh mương nước, ruộng
lúa. Ốc bươu vàng nhờ hệ thống hô hấp đặc
biệt: vừa thở được bằng mang dưới nước,
vừa thở được trong không khí, nên chúng
chịu đựng được điều kiện khắc nghiệt như bị
ô nhiễm, tù đọng thiếu ôxy.
• Ốc bươu vàng di chuyển rất dễ dàng và
nhanh chóng qua con đường nước (sông,
kênh mương, nước ngập tràn).
Ốc bươu vàng

48. • Đến năm 1998, 57/64 tỉnh thành và 309/534
huyện trong cả nước đã bị nhiễm ốc bươu
vàng, 109 ngàn ha lúa; 3,5 ngàn ha rau
muống; 15km2 mặt nước ao hồ, 4 km2 sông
rạch đã bị xâm nhiễm ốc bươu vàng. Tháng
5/1998 loài này được Chính phủ xác định như
là dịch hại cây trồng nguy hiểm (đối tượng
kiểm dịch nhóm II). Nhiều biện pháp phòng trừ
ốc bươu vàng đã được nghiên cứu và ứng
dụng rộng rãi.
Ốc bươu vàng

49. • Một số thuốc hóa học đã được sử dụng để trừ
ốc bươu vàng.
• Tuy nhiên, việc sử dụng nhiều loại thuốc hóa
học đã ảnh hưởng tới các loài động vật thủy
sinh, làm nghèo đi sự đa dạng sinh học, nhất
là cá, động vật là mồi cho các loài chim, ngay
cả chính các loài ốc hến và các loài thân mềm
nói chung có vai trò quan trọng trong chu trình
chuyển hóa vôi, làm giảm sức sinh sản và sức
sống của nhiều loài chim.
Ốc bươu vàng

50. Cá trê phi
• Phân bố rộng rãi ở Châu Phi và một phần
châu Á. Môi trường sống chủ yếu của chúng
là các hồ nước tĩnh, vũng đầm lầy hay những
dòng sông. Cá trê phi có phổi giả, cơ thể thon
dài và có khả năng sản sinh số lượng lớn chất
nhầy giúp chúng thích nghi được trong môi
trường nước tù động hay khô hạn.
• Trong môi trường tự nhiên, cá trê phi là loài ăn
tạp, thức ăn của có thể là mảnh vụn thực vật,
phiêu sinh thực vật, động vật chân khớp nhỏ,
ốc, cá thậm chí là một số loài ếch nhái, bò sát.

51. • Từ những năm 1990, cá trê phi bắt đầu được
nuôi trong các trang trại ở châu Âu, châu Á
đến châu Mỹ Latinh.
• Chính việc nới lỏng quản lý đã tạo điều kiện
cho loài này phát tán ra ngoài tự nhiên và ảnh
hưởng đến hệ sinh thái bản địa.
• Tại Brazil, cá trê phi đã được công bố là sinh
vật ngoại lai nguy hại, làm suy giảm quần xã
cá của nhiều lưu vực.
Cá trê phi

52. Rùa tai đỏ
• Rùa tai đỏ là loài bản địa của vùng Đông Bắc
và Trung Mỹ nhưng đã được du nhập làm
cảnh tại hơn 30 quốc gia trên khắp thế giới
với hàng triệu cá thể được bán trong những
thập kỷ gần đây.
• Con non có kích thước chỉ vài cm có hình
thức rất đẹp, hai bên tai sau mắt có dải màu
đỏ hoặc cam, mai có sọc xanh và vàng, yếm
màu vàng tươi có chấm tròn màu đen. Tuy
nhiên, khi lớn lên thì yếm của chúng biến
thành toàn màu đen.

53. • Đó là nguyên nhân để những người mua rùa
tai đỏ nhỏ về làm sinh vật cảnh, khi chúng lớn
lên và không còn đẹp nữa thì ném rùa ra
ngoài sông hồ. Từ đó rùa tai đỏ mới phát triển
và sinh con đẻ cái trên khắp thế giới.
• Rùa tai đỏ hiện nằm trong danh sách 206 loài
xâm hại toàn cầu và 100 loài xâm hại nguy
hiểm nhất thế giới.
Rùa tai đỏ

54. • Việc nhập khẩu rùa tai đỏ đã bị cấm ở các
nước châu Âu từ năm 2003 bởi vì chúng được
đánh giá là đe dọa đến hệ sinh thái nước ngọt
của khu vực.
• Sự hiện diện với số lượng lớn cá thể rùa tai đỏ
có thể thay đổi hệ thực vật của các khu vực đất
ngập nước cũng như quần xã động vật đáy
không xương sống cỡ lớn và các loài ếch nhái.
• Việt Nam cũng là một trong những nơi nhập
khẩu và trung chuyển rùa tai đỏ với số lượng
lớn.
Rùa tai đỏ