2. C’KUPTOJME ME PARA???
Me para kuptojme gjithçka të
shprehur në njësi monetare që
pranohet përgjithësisht si mjet
këmbimi e pagese. Si para mund të
shërbejë çdo instrument financiar që
kryen funksionet e parasë si mjet
këmbimi, matës i vlerës dhe ruajtës i
vlerës.
4. FUNKSIONET E PARASE:
*MJET KEMBIMI
*LEHTESIA NE KEMBIM
*QENDRUESHMERIA
*UNIFORMITET I PARAQITJES
*LEHTESI NE TRANSPORT
*MAJTESE E VLERES
*RUAJTESE E VLERES
5. PARAJA:
Paraja është përmbledhje e një paradoksi. Ajo
është njëkohësisht malli më i rëndsishëm dhe
më i parëndsishëm i ekonomisë. Paraja nuk
mund të përdoret si ushqim, veshje ose
drejtpërdrejt për të prodhuar mallra të tjera
ekonomike. Por nga ana tjetër zotrimi i sajë jep
mundësin të sigurohet një shumëllojshmëri
mallrash të tjera të dobishëm apo të lluksit. Në
kohë të ndryshme dhe vende të ndryshme
funksionin e paras e kanë luajtur sende të
ndryshme.
6. KUPTIMI I PARASE:
Në bisedat e përditshëme paraja ka kuptimin e shumë gjërave, por
për ekonomistët ajo ka një kuptim shumë të veqantë. Për të
shmangur keqkuptimin trajtojm se në qfar kuptimi e perdorin
ekonomistet fjalën para në dallim nga përdorimi i zakonshëm.
Ekonimistet e përcaktojn paranë si cdo gjë që përgjithsisht pranohet
në blerjen e mallrave, kryerjen e shërbimeve ose në shlyrjen e
borgjeve. Paraja shpeshë në jetën e përdishme përdoret edhe si
sinonim i pasurisë. Ekonomistët bëjn një dallim midis parasë që
perdoret drejtëperdrejt për blerjen e mallrave dhe sherbimeve ( në
formën e kartmonedhave, monedhave, qeqeve etj ) dhe pasurisë që
perfshinë qdo gjë që zotron njeriu dhe që shërben si rezervë vlerë.
Pasurija përvec parasë përfshin edhe elemente të tilla siqë jan:
aksionet, obligacionet, toka bujqësore, trualli, shtëpija etj. Paraja
dhe të gjitha këto pasuri e kanë një karakteristik të përbashkët dhe
konsiderohen si assete.
7. EVOLUCIONI DHE FORMAT E
PARASE:
Nevoja për para është shumë e madhe saqë cdo ekonomi e
shpikë atë. Që një mall të luaj rrolin e parasë ai duhet ti
plotsoj disa kushte: Duhet të jetë i standarizuar, Duhet ti
matet vlera,Duhet të pranohet gjërsisht,Duhet të jetë i
ndashëm,Duhet të jetë lehtësisht i transportueshëm,Duhet
të jetë i qëndrushëm.Format e parasë që kanë këto kritere
kan qenë të ndryshme gjatë historis njerzore duke filluar
nga lekura e kafshëve, gjëja e gjallë, kripa, cigaret etj. Në
evulucionin e materialit të parasë ka qenë një prirje e
lëvizjes nga lëndet më të dobishme tek ato më pak të
dobishme. Evulucioni i formave të parasë ka qenë kalimi
nga paraja mall tek paraja kredi. Vetem paraja mall ka
perjetuar dy ndryshime dhe ka kaluar në dy etapa. Paraja
mallë Paraja kredi
8. PSE INDIVIDET E MBAJNE
PARANE:
Individët e mbajnë paranë me
qëllim qëtë realizojnë
transaksionet që dëshirojnë ose
për të ruajtur kursimet etyre.
Zotërimi apo mbajtja e parasë
shoqërohet me koston e saj.
9.
10. MBAJTJA E PARASE:
Mbajtja e parasë do të thotë të
heqësh dorë nga investimi i saj në
formën aktiveve, të cilat sjellin
interes.
Në jetën e përditshme ekzistojnë dy
motive parësore për mbajtjen e
parasë:1) Nevoja për të blerë mallra
dhe shërbime,
11. MBAJTJA E PARASE:
2:Motivi tjetër buron nga
funksioni I parasë si ruajtëse e
vlerës.Individët një pjesë të
pasurisë së tyre e ruajnë në
formën e parasë, sepse paraja për
ta shërben si mjet kursimi.
12. TEORIA E PORTOFOLIT:
*Sipas kësaj teorie individët nga njera
anë dëshirojnë që pasurinë e tyre ta ruajnë
në formën që u sjell të ardhurasa më të
mëdha, por nga ana tjetër, ata nuk
dëshirojnë që të bëjnë investimeme shkallë
të lartë risku.
Risku më i vogël është paraja që
zakonisht është më e qendrueshme për
dallim nga aksionet ……
13.
14. Rëndësia e politikës
monetare
Politika monetare është puna më e
rëndësishme e Bankës Qendrore të
çdo shteti ,dhe paraqet një nga
politikat më të shpeshta
makroekonomike që përdoret
Banka Qendrore krijon dhe zbaton
politikën monetare.
15.
16. PROBLEMET E POLITIKES
MONETARE
Pesë problemet e politikës monetare:
Të dihet të zbatohet kjo politikë.
Të kuptohet veprimi i këtij instrumenti.
Lëvizjet në veprimin e politikës monetare.
Problemi i likuiditetit
Presionet politike
17. DISA GJERA QE NUK I DINI
PER EKONOMISTET:
GJEJA ME E VESHTIRE NE BOTE PER TU
KUPTUAR ESHTE TATIMI MBI TE
ARDHURAT
*NUK MUND TE KET EKONOMI KU NUK KA
EFICENSE
*EKONOMIKSE ESHTE NJE NJERI QE DO TA
MAR VESH NESER ,PSE AJO QE PARASHKOI
DJE NUK NDODHI SOT.
*INXHINIERI PROJEKTON,JEMI NE QE
VENDOSIM SI TA SHESIM
18. *Je ekonomist nese kupton perse nje liter
qumesht i sapo mjele kushton 50 lek dhe kur
e blen ne dyqan kushton 150 lek!
19. KRYEZITET:
Shumica e njerezve nuk e dine se
si funksionon ne te vertet sistemi
bankar,nqs do e dinin e nesermja
do na sillte nje Revolucion
*Nje ekonomist behet I pasur
duke ju shpjeguar te tjereve pse
ato jan te varfer
20. vendet me te varefra ne
bote:
1. Zambia- vendni me I varfër në
botë. Në 2007 qeveria kishte shtypur
fatura 100 bilion dollarëshe që pastaj
njerëzit kishin të holla të blinin vetëm
disa vezë. Në vitin 2009 3 nga 4
spitalet më të mëdha të vendit ishin
mbyllur.
21. 2:Republika Demokratike e Kongo- Ngrënia e
njerëzve është njëra ndër mënyrat për të
hequr të zitë e bukës që afekton 67% të
popullatës. Popullata e Kongo-s është më e
madhe sa ajo e Francës.
22. 3.Liberia - Pas një lufte civile për diamante të
përgjakur ,Liberia hyri në kriza ekonomike
tepër të mëdha. Papunësia është në një
shkallë prej 85%. Duke pasur parasysh se
mesatarja që një grua lind është rreth 7 fëmijë
Shpresa për jetesë deri në moshë 44 vjeçare
është shumë e vogël.
23. 4. Burundi-Arsyeja se pse janë kaq të varfër
është përshkak se asnjëherë nuk kanë pasur
paqe prej luftës civile. Burundi njihet si njëri prej
vendeve më të korruptuara , qasje e vogël në
shkollë si dhe përqindje e lartë e HIV dhe AIDS.
80% jetojnë në varfëri, 57% janë fëmijë nën
moshën 5 vjeçare që vuajnë nga mosushqyerja.
93% prej të hyrave të vendit janë nga shitja e
kafesë. Rezultati I varfërisë është pothuajse në
atë se ata gati të gjithë varen nga ndihmat e
jashtme.
24. 5*Somalia- Jo si vendet tjera Afrikane vetëm
Somalia asnjëherë zyrtarisht nuk është
kolonizuar ku Perandoria Britanike ishte
tërhequr 4 herë. Kohëve të fundit somalezët
kanë gjetur një mënyrë për të fituar para duke
sulmuar anije ndërkombëtare dhe duke
mbajtur peng njerëzit dhe mallrat.
25. 6.Nigeria është vendi më I varfër në Afrikë ku
80% është shkretinë e Saharasë. Shkretëtirat
ekzistojnë gjatë 2000 viteve të fundit. Derisa
vendi është më I madh se Franca ka vetëm 10
000 km rrugë ku më pak se 800 km janë të
shtruara dhe vetëm brenda qyteteve. Nigeria
është eksportuesi më i madh botëror i
uraniumit. Vetëm 1 në 4 persona është
shkolluar. Nigeria poashtu ka edhe një armatë
me rreth 1200 trupa dhe vetëm 4 aeroplanë.
26.
27. SHPENZIMET:
Kur një njeri i shpenzon paratë e tij për të blerë diçka
për veten e tij, ai është shumë i kujdesshëm në lidhje
me se sa ai shpenzon dhe se si ai e shpenzon atë. Kur
një njeri i shpenzon paratë e tij për të blerë diçka për
dikë tjetër, ai është ende shumë i kujdesshëm në
lidhje me se sa ai shpenzon, por disi më pak se si ai e
shpenzon atë. Kur një njeri shpenzon paratë e dikujt
tjetër për të blerë diçka për veten e tij, ai është
shumë i kujdesshëm në lidhje me atë që ai blen, por
nuk kujdeset aspak se sa ai shpenzon. Dhe kur një
njeri shpenzon paratë e dikujt tjetër per dikë tjetër,
ai nuk ka kujdes se sa ai e shpenzon e se si e
shpenzon.
29. 7.Eritrea-Eritrea ishte përdorur si burim I
luftës së elefantëve. Kohëve të fundit gati të
gjithë elefantët janë zhdukur nga ky vend.
Besohet se elfantët kanë rënë viktima të
luftërave të Eritresë. I tërë vendi ka vetëm
824 shkolla dhe 2 universitete për të rezultuar
kështu në një shkallë të lartë të
analfabetizmit. Pa brenga edhe Eritria është
vendi më I varfër në botë.
30. 8.Sierra Leone- është një vend I varvër I
Afrikës perëndimore që ka gjuhën angleze si
gjuhë zyrtare. Mes viteve 1991-2001 rreth 50
000njerëz ishin vrarë në luftën civile duke
lënë njerëzit edhe më tëvarfër. Së paku 500
000 ikin në GUINEA dhe Liberi. Rreth 66%
janë analfbetë.
31. 9. Republika e Afrikës Qendore- edhe pse
40% e të ardhurave të importit duke shitur
miniera diamantesh nga tokat e pasura të
vendeve. Në vitin 2006 forcat rebeleuese të
pakënaqur me gjerat që ndodhnin në qeveri I
sulmuan forcat qeveritare duke rezultuar për
të lënë 50 000 njerëz të vdesin nga skamja.
32. 10. Afganistani – më shumë se 70% e
Afganëve jetojnë me më pak se 2 dollarë në
ditë dhe Afganistani njihet si shteti më I madh
exportues I heroinës. 17% e policisë vendore
përdorin drogë dhe nuk është e quditshme që
ky vend të jetë I varfër kur vetëm 30% e
policisë dijnë të lexojnë.
33. 10. Afganistani – më shumë se 70% e
Afganëve jetojnë me më pak se 2 dollarë në
ditë dhe Afganistani njihet si shteti më I madh
exportues I heroinës. 17% e policisë vendore
përdorin drogë dhe nuk është e quditshme që
ky vend të jetë I varfër kur vetëm 30% e
policisë dijnë të lexojnë.
34. ……………………………………
……………..
PUNUAN:
GENTJANA DANJELA
LIKA
ZENELAJ. ENEDA
ESMERALDA KUQJA
MUSTA GENTJANA
GURRA
