1. MARKO LEGALA
Azken urte hauetan, hezkuntza administrazioek hainbat motatako agiriak
argitaratu dituzte hezkuntza-sistema antolatzeko; bada, ikastetxeetako
bizikidetzaren gaineko erreferentziak ageri dira haietako batzuetan:
• Otsailaren 19ko 1/1993 Legea, Euskal Eskola Publikoari
buruzkoa. Xedeetan, bizikidetza demokratikoa ahalbidetzen duten
balioetan oinarrituriko heziketa nabarmentzen du; eta, 17.1
artikuluan, esaten du euskal eskola publikoko ikastetxeek bizikidetza
bultzatu behar dutela hezkuntzarako eskubidea bideratzeko.
• Hezkuntzaren Lege Organikoa (LOE) (II kap., 121,2 art.). Esaten
du hezkuntza proiektuak ikastetxeek eratutako bizikidetza plana jaso
behar duela.
• 175/2007 Dekretua, Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko
Hezkuntzaren Curriculuma ezartzekoa. Delors txostenetik (1996)
hartzen ditu zenbait ideia. Txosten horretan ezartzen diren
“hezkuntzaren lau oinarri”etako lehenak berebiziko garrantzia dauka:
“Elkarrekin bizitzen ikastea” du izenburua. Izan ere, printzipio
orokorretan (I kap., 3.6. art.), adierazten du bake-kultura bat sortzeko
egitasmoak eta bizikidetza positiboan ardaztutako jardunbideak
garatu behar dituztela ikastetxeek.
• Abenduaren 2ko 201/2008 Dekretua, Euskal Autonomia
Erkidegoko unibertsitateaz kanpoko ikastetxeetako ikasleen
eskubide eta betebeharrei buruzkoa. Dekretuak elkarbizitza-
esparrua arautzen du, ikasleek –esparru hori baliatuta– ikas dezaten
nola gauzatu behar dituzten beren eskubideak eta betebeharrak;
horrela, gizartean eskubide osoko herritar gisa integratzeko
gaitasunak eskuratuko dituzte.
MARKO TEORIKOA
Ikastetxeek lehentasuna eman behar diote bizikidetzarako hezkuntzari,
garrantzi handia baitu hezkuntza komunitateko kide guztien ongizatean, bai
eta ikasleen garapen pertsonal zein sozialean eta haien errendimendu
akademikoan ere.

2. Beraz, ikastetxeek bizikidetza osasungarria eta –nahi eta nahi ez sortzen
diren– gatazken konponbide baketsua bultzatzeko neurriak eta ekimenak
proposatu behar dituzte.
Bizikidetza plan honek hausnarketarako dokumentua izan nahi du: izan ere,
alde batetik, Institutuak elkarbizitza hobetzeko bultzatuko dituen jardueren
oinarri teorikoak jartzen ditu; bestetik, iradoki beharko luke nola jokatu
hurrengo urteotan Institutuko hainbat esparrutan.
Planaren oinarriak honako hauek dira:
1. Bizikidetza hezkuntza komunitateko kide guztiei dagokie. Beraz,
ezinbestekoa da guztion partaidetza eta inplikazioa hura hobetzeko.
2. Oso garrantzitsua da denok erabiltzea hizketa modu bera bizikidetzaz
hitz egiten dugunean. Beraz, beharrezkoa da hausnartzea gure
sinesmenez, harremanetan jartzeko moduez…
3. Bizikidetzak hezkuntza komunitateko kide guztiek dituzten eskubide
eta betebeharrei zor zaien errespetuan dauka oinarria.
4. Bizikidetza positiborako hezkuntzak, berez, xede hezigarria dauka.
Hortaz, Institutuak funtsezko helburutzat hartu behar du.
Azkenari dagokionez, gogoratu behar da hezkuntza sistemaren xede
nagusietariko bat “elkarrekin bizitzen ikastea” dela. Hori dela eta, ez da
harritzekoa Oinarrizko Hezkuntzaren Curriculumean beste gaitasun batzuk
agertzea, “elkarrekin bizitzen ikastea” oinarrizko gaitasuna garatzeko
beharrezkoak direnak. Esate baterako:
• Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna: herritartasuna
arduraz betetzea, ikastetxean eta gizartean (oro har) parte hartzeko
prestatzea, elkarrizketara jotzen ikastea, giza eskubideak
errespetatzea, enpatia, gatazkak positiboki konpontzea…
• Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna: gizarte-
trebetasunak eta kontrol emozionala garatzea, ideiak ekintza
bihurtzeko aurrera eramateko gaitasuna, nork bere burua ezagutzea
eta autoestimua garatzea...
Gaitasun horiek zehar-izaera dute, eta, curriculumeko arlo edo irakasgai
jakinekin lotura zuzena ez dutenez, alboratuta gera litezke. Bizikidetza
positiboa eraikita –bai curriculumaren bidez, bai berariazko esku-hartzeen
bidez–, bete ditzakegu –bete behar ditugu– xede horiek; bestela, baztertuta
geratuko dira, inork aintzat hartu gabe.
Horregatik, gaitasunok garatzeko aukera eman nahi du bizikidetza plan
honek, zeren –esan dugun bezala–, curriculumeko irakasgai jakin batean
egon ez arren, ezinbestekoak baitira ikasleen garapen osorako –bai esparru
akademikoan, bai esparru pertsonalean–.