1. DIGESTINO APARATUA ETA
DIGESTINOA
Digestino prozesua
Digestestinoa hatzen doguzan elikagaiak
deskonposatu eta gure organismoarentzat
beharrezkoak diran mantenugai bihurtzeko
aldaketen multzoa da.Digestinoa digestino
aparatuan gertatzen da, eta, ahoak, faringeak,
hestegorriak, urdailak eta hestek hartzen dabe
parte prozesu horretan.
*Ahoan elikagaiak masteku eta xehatu egiten dira,
hortz haginen bidez.Mihink txu guruinek sortzen
daben txuagaz nahasten dauz elikagaiak, eta
elikadura boloa sortzen da holan.
*Faringean eta hestegorrian behera, elikadura
boloa urdaileraino heltzen da.
Urdailean, elikadura boloa urin gastrikoakaz
nahasten da, urdailaren mogimenduei esker,eta
kimoa izeneko substantzia oretsua bihurtzen da.
*Heste meharrean, kimoa prankreako urinakaz,
behazunagaz eta heste urinakaz nahasten da, eta
2. kiloa sortzen da, elikagaen mantenugaiek osotutako
subtantzia likidoa.Heste meharrean, mantenugaiak
xurgatzen dira, hau da, mantenugaiak odolera
heltzen dira, eta odolak gure gorputzeko zelula
guztietara eroaten dauz.
*Heste lodiak gure gorputzak aprobetxatu ez
dauzan subtantziak batu eta gorozki bihurtzen
dauz. Gorozkiak uzkiaren bidez egozten dira.
*Laringea faringea eta trakea lotzen dauzan
hodia da. Barruan ahots kordak daukaz.
*Trakea bronkio izeneko hodi bitan
banandutako hodia da.
*Bronkioak birikietara heltzen diran hodi bi
dira. Birikietan, bronkiolo izeneko hodi
txikiagotan adarkatzen dira.
*Birikiak larrosa koloreko organo arol bi dira.
Biriki bakotxaren barruan, bronkioloen
muturretan, biriki albeolo izeneko zakutxo
moduko batzuk dagoz.
3. ARNASA APARATUA ETA
ARNASKETEA
Arnasa aparatuaren osogaiak
*Arnasbideak aireak zirkulatzen dauan
gorputzeko hodiak dira, sudur hodiak, faringea
laringea, trakea eta bronkioak dira.
*Sudur hodiak airea gure gorputzean sartzeno
eta ateratzeko hobiak dira.
*Faringea digestino aparatuaren eta arnasa
aparatuaren osogaia da. Izan ere, hodi horrek,
ahoa eta hestegorria lotzeaz eta elikagaiak
ahotik hestegorrira eroateaz aparte airea ere.
*Laringea faringea eta trakea lotzen dauzan
hodia da. Barruan ahots kordak daukaz.
*Trakea bronkio izeneko hodi bitan
banandutako hodia da.
*Bronkioak birikietara heltzen diran hodi bi
dira. Birikietan, bronkiolo izeneko hodi
txikiagotan adarkatzen dira.
*Birikiak larrosa koloreko organo arol bi dira.
4. Biriki bakotxaren barruan, bronkioloen organo
guztietarazabaltzen dabe.
ZIRKULAZINO APARATUA ETA
ZIRKULAZINOA
Zirkulazino aparatuaren osogaiak
*Bihotza toraxaren ezkerraldea kokatuta
dago, eta, ponpa bat balitz legez, odola
gorputz guztira bultzatzen dau. Bihotzaren
hormak muskulu ehunez osotuta dagoz eta
barrualdea hutsa dauka, aurikulua,
bentrikulua, trikuspidea, mitrala.
5. *Odol basoak dauan zirkuitu,txiki bat
sortzen dabe, lodienetik meheenera.
>Arteriek odola bihotzetik gorputzeko
organo guztietarazabaltzen dabe.
>Benek odola gorputzeko atal guztietatik
bihotzera daroe.
>Kapilarrak arteriak eta zainak lotzen
dabez.
*Odola, bihotzak bultzatutako, odol
basoetan zehar zirkulatzen dauan likidoa
da.
*Plasmea likido horixka bat da, eta likido
horretan flotatzen dagoz.
*Odol zelulak globulo gorria, glóbulo
zuria eta plaketak dira.
Odol zirkulazinoa
*Zirkulazinu txikia edo birikietako
bihotzetik birikietara doa eta bihotzera
itzultzen da. Eskumako bentrikulutik
karbono dioxidoz betetako odola biriki
6. arteriaren bidez atera eta birikietara
heltzen da, Biki benen bidez , odol
oxigenatua bihotzaren bihotzaren
ezkerreko aurikularaheltze da.
*Zirkulazino nagusian edo orokorra
bihotzetik bihotzetik beste organoetara,
eta bihotzera itzultzen da. Ezkerreko
bentrikulutik odol oxigenatuak aorta
arterien bidez urteten dau. Substantziaz
betetako odola bihotzeko eskumako
aurikulara itzultzen da, kaba benen bidez.
7. IRAITZ APARATUA ETA
IRAIZKETEA
Gernu sistemea
*Kuntzurrunak baba formako organo bi
dira, eta kaxa torazikoarenazpian dagoz.
Kuntzurruneksubstantzia horreek godeten
dabez eta urez nahastuta, gernua sortzen
dabe.
*Ureterrak gernua kuntzurrunetatik hartu
eta gernu maskurira eroaten daben hodi bi
dira.
*Gernu maskurian zaku formako organo
gihartsu bat da, eta zakuan
gordetanegoten da gernua, uretratik
kanporatu arte.Maskuritik urteten izteko
gureta zabaltzen eta ixten dan esfinter
bat dauka.
*Uretra hodiaren bidez, gernu maskurian
gordetako gernua kanporatu egiten da.
8. Izerdi guruina
Nerbio amaireez eta odol basoez aparte,
izerdi gurinak dadoz.
*Izerdi guruinen bidez, horreetatik hur
dagozan kapilarretako substantzia
toxikoak ezabatzen dira. Horretarako,
izerdia sortzen dabe, hau da, gatzez eta
ehuneko laurogehita hemeretzian urez
osotuta disoluzinoa bat da.
*Izerdi guruinei esker, gorputzaren
temperaturea kontrolatzen da, izerdia
lurrundu egiten dalako azalaren beroa
