1. CHÖÔNG II :
Caùc lyù thuyeát quaûn lyù
I. Caùc lyù thuyeát quaûn lyù
theo tröôøng phaùi phöông
Taây
II.Caùc tröôøng phaùi quaûn lyù
phöông Ñoâng
III. Lyù thuyeát quaûn lyù cuûa
03/18/13 Truong Quang Vinh 1

2. I. Caùc lyù thuyeát quaûn lyù theo tröôøng
phaùi phöông Taây
1. Caùc tröôøng phaùi quaûn trò coå ñieån
(classical management theory)
1. 1-Thuyeát quaûn lyù theo khoa hoïc (scientific
management)
1. 2-Thuyeát quaûn lyù haønh chính (general
administrative theory)
1. 3-Thuyeát quaûn lyù kieåu thö laïi ( bureaucretic
management )
03/18/13 Truong Quang Vinh 2

3. 2. Tröôøng phaùi taâm lyù trong
quaûn lyù (behavioral theory)
1. .1- Mary Parker Follette (1868-1933)
2. .2- Nhöõng nghieân cöùu taïi
Hawthorne – Elton Mayo (1880-1949)
2. .3- Quan ñieåm haønh vi hoïc
03/18/13 Truong Quang Vinh 3

4. 3.Thuyeát X vaø Y
4. Thuyeát vaên hoaù quaûn lyù
5. Thuyeát Z cuûa Nhaät Baûn
6.Tröôøng phaùi quaûn trò heä
thoáng
7.Tröôøng phaùi quaûn trò theo tình
huoáng
8.Tröôøng phaùi quaûn trò ñònh
löôïng
03/18/13 Truong Quang Vinh 4

5. II.Caùc tröôøng phaùi quaûn
lyù phöông Ñoâng
1. Thuyeát “leã trò” cuûa
Khoång Töû
2. Thuyeát “an daân” cuûa
Maïnh Töû
3. Thuyeát “phaùp trò” cuûa
Haøn Phi Töû
03/18/13 Truong Quang Vinh 5
4. Thuyeát quaûn lyù theo luaät

6. III. Lyù thuyeát quaûn lyù
cuûa C. Mac, F. Aêngghen,
V.I. Lenin
1. Tö töôûng cuûa C. Mac veà
quaûn lyù
2. Tö töôûng cuûa F. Aênghen
(1820-1885)
3. Tö töôûng Quang Vinh V.I.Leânin
03/18/13 Truong
cuûa 6

7. Chöông II :
Caùc lyù thuyeát quaûn
Caùc tö töôûng quaûn trò ñöôïc hình
lyù cuûa nhöõng
thaønh treân neàn taûng
tieán boä khoa hoïc, nhöõng giaù
trò vaên hoùa-tinh thaàn cuøng
vôùi nhöõng kinh nghieäm thöïc
tieãn cuûa caùc nhaø quaûn lyù.
Bôûi vaäy, tö töôûng quaûn lyù 7trong moãi
03/18/13 Truong Quang Vinh

8. Tuy nhieân, veà nguyeân taéc, taát caû
moïi lyù thuyeát quaûn lyù ñeàu
höôùng ñeán vieäc giaûi quyeát
nhöõng vaán ñeà cô baûn do thöïc teá
kinh doanh ñaët ra nhö vaán ñeà
nhaân söï, ra quyeát ñònh, söû duïng
caùc nguoàn taøi nguyeân haïn cheá,
phoái hôïp caùc nguoàn löïc vaø
truyeàn thoâng trong toå chöùc.
03/18/13 Truong Quang Vinh 8

9. Do ñoù, vieäc nghieân cöùu caùc lyù
thuyeát quaûn lyù trong quaù trình phaùt
trieån cuûa chuùng coù yù nghóa heát söùc
quan troïng ñoái vôùi caùc nhaø quaûn
lyù “hieän taïi vaø töông lai”. Bôûi vì,
thoâng qua ñoù, vôùi tö caùch laø nhaø
quaûn lyù thì baïn seõ coù ñöôïc raát
nhieàu caùch xem xeùt nhöõng nhieäm vuï
quaûn trò döôùi goùc ñoä khaùc nhau
tuyø theo yù mình ñeå tìm ra “phöông
phaùp toát nhaát” ñeå quaûn lyù moät toå
chöùc.
Thaät vaäy, ñoái Truong nhöõng vaán ñeà naøo ñoù
03/18/13 vôùi Quang Vinh 9

10. Do khoâng coù
moät phöông thöùc
quaûn lyù duy
nhaát, toaøn naêng
neân caàn phaûi tìm
hieåu nhöõng lyù
thuyeát quan troïng
khaùc nhau. Vinh 10
03/18/13 Truong Quang

11. 1. Caùc tröôøng phaùi quaûn trò coå ñieån
(classical management theory )
Lyù thuye át quaûn trò c oå ñie ån c où
le õ laâu ñôøi nhaát vaø ñöôïc thöøa
nhaän roäng raõi ôû phöông Taây.
Nhöõng lyù thuye át naày ñöôïc phaân
c hia thaønh c aùc höôùng c hính:
Thuyeát quaûn lyù moät
caùch khoa hoïc
Thuyeát quaûn lyù haønh
chính
03/18/13 Truong Quang Vinh 11

12. Taát caû caùc lyù thuyeát treân ra ñôøi vaøo
cuoái theá kyû 19 ñaàu theá kyû 20- ñoù laø
thôøi ñieåm thònh vöôïng cuûa neàn coâng
nghieäp ñaïi cô khí vaø caùc kyõ sö laø nhöõng
ngöôøi ñieàu haønh doanh nghieäp. Nhöõng nhaø
quaûn lyù naày quan taâm ñaëc bieät ñeán 2
vaán ñeà:
Naâng cao naêng suaát cuûa
nhöõng ngöôøi thöïc hieän coâng
vieäc
Naâng cao hieäu quaû cuûa caùc toå
chöùc maø taïi ñoù coâng vieäc ñaõ
ñöôïc thöïc hieän.Quang Vinh chuù yù ñeán
03/18/13 Truong Hoï ñaõ 12

13. 1. 1- Thuyeát quaûn lyù theo (moät caùch)
khoa hoïc (scientific management)
Quaûn trò theo khoa hoïc laø moät heä thoáng lyù
moái quan heä
thuyeát taäp trung nghieân cöùu
giöõa ngöôøi coâng nhaân vaø maùy moùc
trong quy trình saûn xuaát.
Muïc tieâu cuûa nhöõng nhaø quaûn lyù theo
tröôøng phaùi naày laø thoâng qua
nhöõng quan saùt, thöû nghieäm tröïc
tieáp treân coâng vieäc cuûa ngöôøi
coâng nhaân nhaèm naâng cao naêng
suaát , hieäu quaû, Vinh
03/18/13 Truong Quang
giaûm 13
söï laõng

14. 1. 1.1- Fre de ric k Wins low Taylor(1856-
1915)
Hoïc thuyeát quaûn lyù moät caùch khoa hoïc
gaén lieàn vôùi teân tuoåi cuûa Taylor vôùi
taùc phaåm noåi tieáng “Nhöõng nguyeân taéc
quaûn trò moät caùch khoa hoïc” xuaát baûn
naêm 1911 taïi Myõ.
Laø kyõ sö cô khí vaø ôû cöông vò
ngöôøi giaùm saùt taïi coâng ty
theùp Midvale ôû Philadelphia vaøo
cuoái nhöõng naêm 1800, Taylor
ñaõ quan taâm Quang Vinh
03/18/13 Truong
ñeán nhöõng phöông
14

15. OÂng ñaõ nghieân cöùu coâng
vieäc cuûa töøng coâng nhaân
tieän ñeå phaùt hieän thaät
chính xaùc hoï ñaõ thöïc
hieän coâng vieäc cuûa mình
nhö theá naøo.
Oâng ñaõ nhaän daïng töøng
khía caïnh cuûa töøng
03/18/13 Truong Quang Vinh 15

16. Muïc ñích cuûa oâng laø cung caáp
cho ngöôøi thôï tieän
nhöõng tieâu chuaån khaùch
quan coù caên cöù khoa hoïc
ñeå xaùc ñònh khoái löôïng
coâng vieäc cuûa moät ngaøy
thöïc söï.
Nhöõng noå löïc cuûa Taylor cuoái
cuøng ñaõ daãn ñeánVinh nguyeân taéc
03/18/13 Truong Quang 4 16

17. 4 Nguyeân taéc quaûn trò cuûa F .
W .Taylor
1. Phaân chia coâng vieäc cuûa moãi caù
nhaân thaønh nhieàu thao taùc ñôn
giaûn .
2. Phaùt trieån, aùp duïng caùc phöông
phaùp toát nhaát moät caùch khoa hoïc
ñeå thöïc hieän moãi thao taùc naày thay
theá cho phöông phaùp kinh nghieäm
cuõ (hearsay and gesswork).
3. Tuyeån choïn vaø huaán luyeän coâng
nhaân moät caùch khoa hoïc , moãi
coâng nhaân Truong Quang Vinh moät thao taùc
03/18/13 chuyeân veà 17

18. 4. Traû löông theo saûn phaåm vaø
thöôûng cho nhöõng saûn phaåm vöôït
ñònh möùc.
5. (theâm) Caàn phaûi thaáy raèng bao giôø
cuõng caàn phaân chia coâng vieäc vaø
traùch nhieäm giöõa nhöõng nhaø
quaûn trò vaø coâng nhaân ñeå moãi
beân laøm toát nhaát coâng vieäc cuûa
mình thay vì phaàn lôùn traùch nhieäm
laïi ñoå leân ñaàu coâng nhaân nhö
tröôùc ñaây.
03/18/13 Truong Quang Vinh 18

19. 1. 1.2- Frank vaø Lillian Gilbreth :
FRANK GILBRETH (1868-1924) bieán nhöõng
nghieân cöùu thaønh moät khoa hoïc chính
xaùc. Oâng ñaõ ñi tieân phong trong
vieäc söû duïng nhöõng böùc aûnh chuïp
thao taùc cuûa ngöôøi thôï vaø saép xeáp
cho hôïp lyù caùc thao taùc laøm vieäc.
Oâng laø ngöôøi môû ñöôøng cho vieäc ñôn
giaûn hoaù coâng vieäc baèng söï phaân
chia coâng vieäc thaønh 17 loaïi thao
taùc khaùc nhau. Chaúng haïn, khi nghieân
cöùu thao taùc cuûa ngöôøi thôï xaây, oâng
03/18/13 Truong Quang Vinh 19
ñeà nghò hoï thay ñoãi caáu truùc coâng vieäc

20. Do ñoù naêng suaát xaây töø 120 vieân
gaïch/giôø taêng leân 300 vieân gaïch
/giôø vaø laøm giaûm söï moûi meät
cuûa coâng nhaân, bôûi vaäy, naêng
suaát chung cuûa toaùn coâng nhaân
ñaõ taêng 200% .
Frank ñaõ ñeà xuaát ñöôïc yù
töôûng veà vieäc tìm moät
phöông phaùp toát nhaát ñeå
thöïc hieän moïi coâng
03/18/13 Truong Quang Vinh 20

21. Sau khi Frank cheát, baø Lillian (1878-
1972) ñaõ tieáp tuïc coâng vieäc cuûa
choàng vaø taäp trung hôn vaøo khía caïnh
con ngöôøi.
Baø ñöa ra yù töôûng veà
vieäc coâng nhaân caàn ñöôïc
laøm vieäc trong nhöõng ñieàu
kieän ñaûm baûo an toaøn,
coù soá ngaøy laøm vieäc tieâu
chuaån, ñöôïcQuang Vinh giaûi lao
03/18/13 Truong
nghæ 21

22. 1. 1.3 -Henry L Gantt (1861-1919)
(Nhöõng nguyeân taéc leân lòch tieán ñoä
coâng taùc)
Laø moät coäng taùc vieân gaàn guõi cuûa Taylor , Gantt
cuõng ñaõ quan taâm ñeán nhöõng vaán ñeà naêng suaát
ôû caáp phaân xöôûng saûn xuaát.
Ñoùng goùp quan troïng nhaát cuûa Gantt
cho lyù thuyeát quaûn trò moät caùch khoa
hoïc laø sô ñoà theå hieän moái quan
heä giöõa coâng vieäc ñaõ döï kieán
vaø ñaõ hoaøn thaønh treân moät
truïc, coøn thôøi gian ñöôïc theå hieän
treân truïc kia. Quang Vinh
03/18/13 Truong 22

23. Trong khi Taylor vaø vôï choàng Gilbreth taäp trung
vaøo caùc coâng nhaân thì Gantt laïi cho raèng
caùch laøm vieäc cuûa nhöõng nhaø quaûn
trò cuõng coù theå caûi tieán vaø laøm cho
naêng suaát cao hôn.
Oâng tin raèng trình ñoä ngheà nghieäp
laø tieâu chí duy nhaát ñeå thöïc
hieän quyeàn löïc vaø nhöõng nhaø
quaûn trò coù nghóa vuï ñaïo lyù laø
ra caùc quyeát ñònh baèng phöông
phaùp khoa hoïc chöù khoâng phaûi
theo caûm nghó cuûa Vinh
03/18/13 Truong Quang mình. 23

24. 1. 1.4- Robert Owen (1771-1858).
Laø moät trong nhöõng chuû xí nghieäp
vaûi ñaàu tieân ôû Scottland tieán
haønh toå chöùc moät “xaõ hoäi coâng
nghieäp” coù traät töï vaø kyû luaät;
oâng chuù yù ñeán nhaân toá
con ngöôøi trong toå chöùc vaø
cho raèng neáu chæ quan taâm
ñaàu tö tôùi thieát bò maùy
moùùc maø queân yeáu toá con
ngöôøi thì xí nghieäp cuõng
03/18/13 Truong Quang Vinh 24

25. Oâng cho raèng naâng cao
ñieàu kieän soáng cho ngöôøi
lao ñoäng chaéc chaén seõ
naâng cao hieäu quaû lao
ñoäng vaø lôïi nhuaän (xaây
döïng nhaø ôû cho coâng nhaân,
môû cöûa haøng baùn giaù reû cho
coâng nhaân, giaûm giôø laøm
xuoáng coøn 10,5 tieáng/ ngaøy,
khoâng thueâ lao doäng treû em
döôùi 10 tuoåi.)Quang Vinh
03/18/13 Truong 25

26. 1. 1.5- CHARLES BABBAGE (1792-1871)
ngoaøi
Laø moät giaùo sö toaùn hoïc Anh,
Babbage daønh nhieàu thôøi gian
nghieân cöùu caùch thöùc ñeå caùc
nhaø maùy hoaït ñoäng hieäu quaû
hôn.
Oâng tin raèng vieäc aùp duïng
caùc nguyeân taéc khoa hoïc
vaøo quaù trình laøm vieäc
coù theå vöøa naâng cao
03/18/13 Truong Quang Vinh 26

27.  Oâgn uûng hoä cho nguyeân taéc
ngoaøi
phaân chia lao ñoäng:
moãi hoaït ñoäng trong nhaø maùy
caàn ñöôïc phaân tích sao cho caùc
kyõ naêng khaùc nhau trong moät
hoaït ñoäng caàn ñöôïc taùch bieät.
Moãi coâng nhaân seõ ñöôïc ñaøo
taïo veà moät kyõ naêng ñaëc thuø
vaø chæ chòu traùch nhieäm veà
phaàn vieäc ñoù.
03/18/13 Truong Quang Vinh 27
Theo caùch thöùc naày, thôøi gian ñaøo

28. 1.2-Thuyeát quaûn lyù haønh chính
(general administrative theory)
Lyù thuyeát quaûn trò haønh chính ra
ñôøi ôû Phaùp laø moät trong nhöõng
tö töôûng quaûn trò laâu ñôøi vaø
phoå bieán nhaát ñoái vôùi taát caû
caùc loaïi toå chöùc, duø thuoäc khu
vöïc coâng hay khu vöïc tö, lôùn hay
nhoû…
phöông phaùp tieáp caän naày döïa
theo 2 giaû thieát:
03/18/13 Truong Quang Vinh 28

29. 1. -Maëc duø moãi toå chöùc ñeàu coù
nhöõng ñaëc tröng vaø muïc ñích rieâng
(doanh nghieäp, toå chöùc chính quyeàn,
toân giaùo, giaùo duïc…)nhöng chuùng
ñeàu coù chung moät tieán trình
quaûn trò coát loõi. Do ñoù,
caùc nhaø quaûn trò gioûi
coù theå hoaït ñoäng taïi baát
kyø toå chöùc naøo.
2. Tieán trình quaûn trò phoå bieán naày
coù theå cho pheùp giaûm bôùt nhöõng
03/18/13 Truong Quang Vinh 29

30. Caùc nhaø saùng laäp naày nhaán maïnh ñeán
söï chuyeân moân hoùa lao
ñoäng, maïng löôùi ra meänh
leänh (ai baùo caùo cho ai )
vaø quyeàn löïc.
Naêm 1916, cha ñeû cuûa lyù thuyeát
quaûn trò haønh chính, nhaø coâng
nghieäp ngöôøi Phaùp –HENRY FAYOL
(1841-1925) ñaõ xuaát baûn cuoán
saùch “Quaûn trò coâng nghieäp toång
quaùt” (Administration Industrielle et
03/18/13 Truong Quang Vinh 30
Generale) ñeà caäp ñeán caùc nguyeân

31. HENRY FAYOL cho raèng moät nhaø
quaûn trò thaønh coâng chuû yeáu döïa
vaøo nhöõng phöông phaùp quaûn lyù
maø ngöôøi ñoù vaän duïng hôn laø
nhöõng phaåm chaát rieâng cuûa oâng ta.
OÂng nhaán maïnh raèng, ñeå thaønh
coâng caùc nhaø quaûn trò caàn hieåu roõ
caùc chöùc naêng quaûn trò cô baûn nhö :
hoaïch ñònh, toå chöùc,
laõnh ñaïo, kieåm soaùt
vaø aùpTruong Quang Vinh nhöõng
03/18/13 duïng 31

32. Ñoàng thôøi HENRY FAYOL coøn nhaán
maïnh ñeán cô caáu cuûa toå chöùc vaø
cho raèng ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu
cuûa toå chöùc thì caàn phaûi
xaùc ñònh roõ raøng nhöõng
coâng vieäc maø moãi thaønh
vieân cuûa noù phaûi coá gaéng
hoaøn thaønh.
Oâng ta ñaõ ñöa ra 14 nguyeân taéc
quaûn trò vaø chæ roõ raèng caùc
nhaø quaûn Truong Quang Vinh ñöôïc huaán
03/18/13 trò caàn 32

33. 14 NGUYEÂN TAÉC QUAÛN TRÒ CUÛA
HENRY FAYOL
1. PHAÂN COÂNG LAO ÑOÄNG: Coâng
vieäc phaûi ñöôïc phaân chia roài laïi
chia nhoû nöõa thaønh nhöõng yeáu toá
nhoû nhaát coù theå thöïc hieän ñöôïc
ñeå taän duïng nhöõng lôïi theá cuûa
vieäc chuyeân moân hoùa, giuùp ngöôøi
coâng nhaân ñaït ñöôïc hieäu quaû cao
trong coâng vieäc.
2. SÖÏ TÖÔNG ÖÙNG GIÖÕA QUYEÀN
HAÏN VAØ TRAÙCH NHIEÄM : moãi
03/18/13 Truong Quang Vinh 33

34. 3.KYÛ LUAÄT: Nhöõng ngöôøi
coâng nhaân phaûi tuaân thuû
baát kyø thoûa thuaän naøo ñaõ
ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng giöõa
hoï vaø toå chöùc ñoù, nhöõng
nhaø quaûn lyù phaûi xöû phaït
coâng minh moïi tröôøng hôïp vi
phaïm kyû luaät.
4.THOÁNG NHAÁT CHÆ HUY:
Moãi coâng nhaân chæ nhaän
03/18/13 Truong Quang Vinh 34
meänh leänh töø moät caáp treân

35. 5. THOÁNG NHAÁT CHÆ ÑAÏO : nhöõng
hoaït ñoäng, nhöõng noå löïc cuûa taát
caû caùc thaønh vieân ñeàu phaûi
höôùng ñeán muïc tieâu chung cuûa toå
chöùc vaø chæ do moät nhaø quaûn trò
phoái hôïp vaø ñieàu haønh ñeå traùnh
söï maâu thuaãn giöõa caùc chính saùch
vaø caùc thuû tuïc.
6. QUYEÀN LÔÏI CAÙ NHAÂN PHAÛI
PHUÏC TUØNG QUYEÀN LÔÏI CHUNG :
nhöõng quyeàn lôïi cuûa toå chöùc phaûi
ñöôïc öu tieân hôn nhöõng quyeàn lôïi
cuûa caù nhaân. Quang Vinh
03/18/13 Truong 35

36. 8.TAÄP TRUNG HOÙA : Phaûi coù
moät möùc ñoä taäp trung hôïp lyù
ñeå nhaø quaûn trò kieåm soaùt
ñöôïc moïi vieäc vaø chòu traùch
nhieäm cuoái cuøng nhöng vaãn
ñaûm baûo cho caáp döôùi coù ñuû
quyeàn löïc ñeå hoaøn thaønh
coâng vieäc cuûa hoï.
9.BOÄ MAÙY THOÂNG SUOÁT
(ÑÒNH HÖÔÙNG LAÕNH ÑAÏO) :
Quyeàn löïc xuaát phaùt vaø thoâng
suoát töø ban Quang Vinh ñaïo36 caáp cao
03/18/13 Truong laõnh

37. 10.TRAÄT TÖÏ: Taát caû thieát bò,
nguyeân lieäu,vaø con ngöôøi caàn
ñöôïc ñaët ñuùng vò trí vaø ñuùng
thôøi ñieåm . Ñaëc bieät, con ngöôøi
caàn ñaët ñuùng vieäc , ñuùng vò trí
thích hôïp vôùi hoï.
11.SÖÏ COÂNG BAÈNG: Caùc nhaø
quaûn trò caàn ñoái xöû coâng baèng
vaø thaân thieän vôùi caáp döôùi cuûa
hoï.
12.OÅN ÑÒNH VEÀ NHAÂN SÖÏ:
03/18/13 Truong Quang Vinh 37
Toác ñoäï luaân chuyeån nhaân söï cao

38. 13.CHUÛ ÑOÄNG: Caùc coâng nhaân
caàn ñöôïc khuyeán khích thöïc
hieän vieäc suy xeùt ñoäc laäp trong
phaïm vi quyeàn haïn ñöôïc giao vaø
coâng vieäc ñaõ ñöôïc xaùc ñònh
cuûa mình.
14.TINH THAÀN ÑOÀNG ÑOÄI: Caùc
coâng nhaân caàn ñöôïc khuyeán
khích xaùc ñònh roõ quyeàn lôïi
cuûa mình vôùi nhöõng ngöôøi
cuøng moät toå chöùc vaø nhôø
03/18/13 Truong Quang Vinh 38
vaäy maø ñaït ñöôïc söï thoáng

39. Fayol developed the following fourteen
management principles and argued that
managers should receive formal training
in their application:
1. Division of labour: the more people
specialize
2. Authorithy
3. Discipline
4. Unity of command
5. Unity of direction
03/18/13 Truong Quang Vinh 39

40. 6. Subordination of individual intrestst to the
common good
7. Remuneration
8. Centralisation
9. Scalar chain
10.Order
11.Equity
12.Stability and tenure of staff
13.Initiative
14.Esprit de corps: promoting team spirit give
the organization a sense of unity 40
03/18/13 Truong Quang Vinh

41. 1. 3- Thuyeát quaûn trò kieåu thö laïi
(bureaucretic management)
1. 3.1- Khaùi quaùt chung
Quaûn trò kieåu thö laïi laø moät heä
thoáng döïa treân nhöõng
nguyeân taéc, heä
thoáng thöù baäc, söï
phaân coâng lao ñoäng
roõ Truong Quang Vinh nhöõng
03/18/13
raøng, 41

42. Ngöôøi saùng laäp ra tröôøng phaùi quaûn
trò naày laø nhaø xaõ hoäi hoïc ngöôøi
Ñöùc-Max Weber (1864-1920), nhöng
nhöõng coâng trình nghieân cöùu cuûa
oâng chæ ñöôïc phoå bieán roäng raõi sau
khi chuùng ñöôïc dòch thaønh tieáng Anh
vaøo naêm 1947.
Lyù thuyeát quaûn trò thö laïi
ñöa ra moät quy trình veà caùch
thöùc ñieàu haønh moät toå
chöùc . Quy Truong Quang Vinh coù 7 ñaëc
03/18/13 trình naày 42

43. 7 ñaëc ñieåm cuûa quy trình ñieàu
haønh moät toå chöùc theo
thuyeát quaûn lyù kieåu thö laïi
1.Nhöõng nguyeân taéc
Laø nhöõng höôùng daãn chính
thöùc cho (haønh vi) caùch öùng
xöû cuûa taát caû (nhöõng coâng
nhaân) trong khi hoï thöïc hieän
coâng vieäc.
Treân phöông dieän tích cöïc, nguyeân
taéc coù theå giuùp thieát laäp kyû
03/18/13 Truong Quang Vinh 43

44. Söï tuaân thuû (toân troïng) trieät
ñeå caùc nguyeân taéc baûo
ñaûm tính ñoàng boä cuûa caùc
thuû tuïc, quy trình hoaït ñoäng
vaø duy trì söï oån ñònh cuûa
toå chöùc baát keå tham voïng
caù nhaân cuûa caû nhaø quaûn
trò laãn coâng nhaân.
03/18/13 Truong Quang Vinh 44

45. 2.Tính khaùch quan
Söï trung thaønh vôùi caùc nguyeân
taéc cuûa toå chöùc seõ mang laïi
tính khaùch quan. Nghóa laø, taát
caû thaønh vieân seõ ñöôïc ñaùnh
giaù theo nhöõng nguyeân taéc
gioáng nhau nhö caùc chæ tieâu nhö
doanh soá baùn ra hay tæ leä hoaøn
voán ñaàu tö.
Maëc duø vaán ñeà naày cuõng coù maët traùi
cuûa noù, song Weber cho raèng ñaëc ñieåm
03/18/13 ñem laïi söï coâng baèng bôûi noù
naày Truong Quang Vinh 45

46. 3.Phaân coâng lao ñoäng
Laø quaù trình phaân chia caùc
nhieäm vuï thaønh nhöõng
coâng vieäc ñôn giaûn, cuï theå
hôn cho pheùp toå chöùc coù
theå söû duïng, huaán luyeän
coâng vieäc vaø giao cho nhaân
vieân thöïc hieän moät caùch
hieäu quaû hôn.
03/18/13 Truong Quang Vinh 46

47. Caû nhaø quaûn trò laãn nhaân vieân
cuõng phaûi ñöôïc (phaân coâng) giao
vieäc vaø thöïc thi nhieäm vuï döïa treân
söï chuyeân moân hoùa vaø naêng löïc
caù nhaân. Nhöõng nhaân vieân khoâng
coù kyõ naêng coù theå ñöôïc giao
nhöõng nhieäm vuï ñôn giaûn, deã hoïc,
deã thöïc hieän.
Do ñöôïc phaân chia nhoû neân haàu
heát moïi coâng vieäc ñeàu coù theå
hoïc moät caùch nhanh choùng vaø
chæ caàn nhöõng ngöôøi lao ñoäng
03/18/13 Truong Quang Vinh 47

48. 4.Heä thoáng thöù baäc (caáu truùc
thöù baäc)
Haàu heát moïi toå chöùc ñeàu coù
caáu truùc thöù baäc hình kim töï
thaùp. Heä thoáng thöù baäc naày saép
xeáp coâng vieäc theo möùc ñoä cuûa
quyeàn löïc vaø quyeàn haïn (quyeàn ra
quyeát ñònh) cuûa moãi caáp, chuùng
taêng theo moãi caáp cao hôn cho ñeán
caáp cao nhaát. Moãi vò trí caáp döôùi
chòu söï ñieàu khieån vaø kieåm soaùt
cuûa caáp cao hôn.
03/18/13 Truong Quang Vinh 48

49. 5.Caáu truùc quyeàn haïn
Moãi heä thoáng ñeàu döïa treân nhöõng
nguyeân taéc, tính khaùch quan, söï phaân
coâng lao ñoäng, moät caáu truùc thöù baäc
bò coät chaët bôûi moät caáu truùc quyeàn
haïn. Cô caáu naày xaùc ñònh ai laø
ngöôøi coù quyeàn ñöa ra caùc
quyeát ñònh coù taàm quan troïng
khaùc nhau ôû caùc caáp khaùc
nhau trong moät toå chöùc.
Weber cho raèng coù 3 loaïi (caáu
03/18/13 Truong Quang Vinh 49
truùc) quyeàn haïn : kieåu döïa vaøo

50.  Kieåu quyeàn haïn truyeàn
thoáng : döïa treân truyeàn thoáng hoaëc
phong tuïc. Quyeàn haïn thieâng lieâng cuûa
caùc vò vua, caùc tuø tröôûng thuoäc loaïi (cô
caáu) quyeàn löïc naày.
 Kieåu quyeàn haïn döïa treân uy
tín laø quyeàn haïn ñöôïc sinh ra bôûi
nhöõng phaåm chaát ñaëc bieät, ñöôïc
nhöõng ngöôøi khaùc thöøa nhaän.
 Quyeàn haïn do luaät phaùp hay
03/18/13 Truong Quang Vinh 50
nguyeân taéc mang laïi ñöôïc aùp

51. 6.Söï cam keát laøm vieäc laâu
daøi
Vieäc tuyeån duïng lao ñoäng
trong heä thoáng quaûn trò
kieåu thö laïi ñöôïc coi laø
moät söï cam keát laøm vieäc
laâu daøi caû phía nhaân
vieân cuõng nhö veà phía toå
chöùc (coâng ty)
03/18/13 Truong Quang Vinh 51

52. 7.Tính hôïp lyù
Nhaø quaûn trò hieäu quaû laø
ngöôøi coù khaû naêng söû
duïng höõu hieäu nhaát caùc
nguoàn taøi nguyeân ñeå thöïc
hieän muïc tieâu cuûa toå chöùc.
Caùc nhaø quaûn trò trong heä
thoáng quaûn trò thö laïi naày
ñieàu haønh toå chöùc luoân tuaân
theo tính logich vaø tính hieäu quaû
03/18/13 Truong Quang Vinh 52

53. Theo Weber, khi taát caû moïi hoaït
ñoäng ñeàu nhaèm ñaït muïc tieâu
thì toå chöùc seõ söû duïng moät
caùch hieäu quaû caùc nguoàn taøi
nguyeân vaø nhaân löïc cuûa noù.
Hôn nöõa, tính hôïp lyù cho pheùp
phaân chia nhöõng muïc tieâu
chung thaønh nhöõng muïc tieâu cuï
theå cuûa moãi boä phaän trong toå
chöùc.
Do ñoù, neáu taát caû caùc boä phaän
03/18/13 Truong Quang Vinh 53
ñeàu hoaøn thaønh muïc tieâu rieâng thì

54. 1. 3.2- Nhaän xeùt veà thuyeát quaûn trò
thö laïi
Nhöõng lôïi ích mong ñôïi
Coù 2 lôïi ích laø tính hieäu quaû
vaø tính oån ñònh cuûa toå chöùc
do khi nhöõng nhieäm vuï caàn thieát
haøng ngaøy ñöôïc thöïc hieän toát thì
muïc tieâu cuûa toå chöùc seõ ñöôïc
thöïc hieän vì coâng vieäc cuûa
nhaân vieân trôû neân ñôn giaûn
hôn bôûi hoï thöïc hieän nhöõng
coâng vieäc ñaõ Vinh
03/18/13 Truong Quang bieán thaønh
54

55. Nhöõng haïn cheá
Nguyeân taéc cöùng ngaéc vaø quan
lieâu
Do muoán baûo veä quyeàn lôïi rieâng
neân taàng lôùp quan lieâu trong caùc toå
chöùc thöôøng baùm chaët vaøo nhöõng
nguyeân taéc vaø thuû tuïc duø chuùng ñaõ
toû ra khoâng coøn ñem laïi hieäu quaû
cho toå chöùc. Bôûi vaäy, daãn ñeán söï
laõng phí thôøi gian vaø tieàn baïc.
Tìm caùch môû roäng vaø baûo veä
quyeàn löïc Truong Quang Vinh
03/18/13 55

56.  Toác ñoä ra quyeát ñònh chaäm
Vì ñaët caùc nguyeân taéc vaø thuû tuïc cöùng
ngaéc leân treân tính hieäu quaû cho neân,
trong nhieàu tröôøng hôïp laøm trì hoaõn quaù
trình ra quyeát ñònh .
 Khoù töông thích vôùi söï thay ñoåi
coâng ngheä
Caùc nguyeân taéc cuûa lyù thuyeát quaûn trò
thö laïi khoâng phuø hôïp vôùi coâng
ngheä cao caáp vaø söï thay ñoåi
lieân tuïc tính chaát nhieäm vuï cuûa
toå chuùc cuõng nhö caùc quy trình môùi
03/18/13 Truong Quang Vinh 56

57. Tính khoâng töông thích vôùi
nhöõng giaù trò, ngheà nghieäp
truyeàn thoáng cuûa toå chöùc.
Coâng vieäc quaûn lyù cuûa nhaø
quaûn trò laø ra quyeát ñònh, trong
quaù trình naày hoï phaûi khoâng
ngöøng naâng cao kieán thöùc
chuyeân moân, tìm kieám nhöõng
giaûi phaùp ñoåi môùi trong khi
nhöõng giaù trò naày khoâng phuø
hôïp vôùi tính oån ñònh vaø traät töï
03/18/13 Truong Quang Vinh 57

58. Tuy nhieân, coù nhöõng toå chöùc vôùi nhöõng
ñieàu kieän sau cuõng vaãn ñöôïc aùp duïng
roäng raõi lyù thuyeát naày :
Coù khoái löôïng thoâng tin chuyeân
ngaønh lôùn vaø ñaõ tìm ñöôïc bieän
phaùp xöû lyù höõu hieäu.
Nhu caàu cuûa khaùch haøng coù ñoä
thay ñoåi chaäm.
Coâng ngheä oån ñònh vaø coù toác ñoä
thay ñoåi chaäm
Quy moâ hoaït ñoäng toå chöùc lôùn,
03/18/13 Truong Quang Vinh 58
ñuû ñieàu kieän cho pheùp tieâu chuaån

59. Chester Barnard (1886-1961)
Vieát taùc phaåm “The functions of the Executive”
(Caùc chöùc naêng cuûa nhaø quaûn trò) vaø noù ñaõ
trôû thaønh taùc phaåm kinh ñieån veà Quaûn Tri Hoïc
cho ñeán ngaøy nay.
Theo Barnard, toå chöc laø moät heä thoáng
hôïp taùc cuûa nhieàu ngöôøi vôùi 3 yeáu toá cô
baûn : söï saún saøng hôïp taùc _ coù
muïc tieâu chung _ coù söï thoâng ñaït
Neáu thieáu 1 trong 3 yeáu toá naày thì toå
chöùc naày seõ tan vôõ.
Cuõng nhö Weber, Barnard nhaán maïnh ñeán yeáu toá
quyeàn haønh trong toå chöùc. Nhöng Barnard cho raèng
nguoàn goác cuûa quyeàn haønh khoâng
03/18/13 Truong Quang Vinh 59

60. Söï chaáp nhaän ñoù chæ coù theå coù vôùi
4 ñieàu kieän
Caáp döôùi hieåu roõ söï ra
leänh.
Noäi dung meänh leänh phuø
hôïp vôùi muïc tieâu cuûa toå
chöùc .
Noäi dung ra leänh phuø hôïp
vôùi lôïi ích cuûa caù nhaân hoï
 Hoï
03/18/13 coù khaû naêng thöïc hieän
Truong Quang Vinh 60

61. Barnard cho raèng hoaït ñoäng
quaûn lyù laø phaûi ñem laïi hieäu
quaû vaø keát quaû. Tuy nhieân,
theo caùch dieãn giaûi cuûa
oâng thì töø “effective” ñöôïc
hieåu laø söï thoûa maõn
taâm lyù vaø tinh thaàn cuûa
moïi ngöôøi trong toå chöùc.
Oâng cuõng ñaõ ñuùng khi nhaän
ñònh raèng Truong Quang Vinh ñaïo ñöùc
03/18/13 baûn chaát 61

62. 1.4- Ñaùnh giaù chung caùc lyù
thuyeát quaûn trò thuoäc tröôøng
phaùi coå ñieån
03/18/13 Truong Quang Vinh 62

63. Qt kieåu thö laïi Qt khoa hoïc Qt kieåu haønh
chính
•Ñaëc ñieåm •Ñaëc ñieåm •Ñaëc ñieåm
Heä thoáng nguyeân taéc chính Huaán luyeän haønh Ñònh roõ caùc
thöùc ngaøy vaø tuaân theo chöùc naêng quaûn
Ñaûm baûo tính khaùch quan nguyeân taéc trò
Phaân coâng lao ñoäng hôïp lyù “luoân coù moät Phaân coâng lao
Heä thoáng caáp baäc phöông phaùp toát ñoäng
nhaát” ñeå hoaøn Heä thoáng caáp
Cô caáu quyeàn lö6c chi tieát
thaønh coâng vieäc baäc
Söï cam keát laøm vieäc laâu
Ñoäng vieân baèng Quyeàn löïc
daøi
vaät chaát Coâng baèng
Tính hôïp lyù
•Troïng taâm •Troïng taâm •Troïng taâm
Toaøn boä toå chöùc Coâng nhaân Nhaø quaûn trò
•Thuaän lôïi •Thuaän lôïi •Thuaän lôïi
Oån ñònh,Hieäu quaû Naêng Cô caáu roõ
suaát,Hieäu quaû raøng,Ñaûm baûo
nguyeân taéc
03/18/13 Truong Quang Vinh 63
•Haïn cheá •Haïn cheá •Haïn cheá

64. Con ngöôøi
03/18/13 Truong Quang Vinh 64

65. 2. Tröôøng phaùi taâm lyù (xaõ hoäi)
quaûn lyù
Tröôøng phaùi lyù thuyeát naày xuaát hieän
vaøo thaäp nieân 1930, khi maø nhöõng lyù
thuyeát quaûn trò coå ñieån boäc loä nhieàu
nhöôïc ñieåm vaø gaëp nhieàu trôû ngaïi bôûi söï
can thieäp cuûa Chính phuû vaø söï phaûn ñoái
cuûa Nghieäp ñoaøn lao ñoäng cuûa coâng
nhaân (naêng suaát lao ñoäng taêng, thôøi gian
laøm vieäc giaûm xuoáng döôùi 50% giôø /tuaàn,
ñieàu kieän thueâ möôùn haáp daãn hôn)
Tröôøng phaùi naày cho raèng
caàn phaûi Truong Quang Vinh ngöôøi vaøo
03/18/13 ñaët con 65

66. Qua caùc nghieân cöùu thöïc nghieäm, caùc
nhaø nghieân cöùu nhaän thaáy raèng vieäc
quaûn trò thaønh coâng hay khoâng tuyø thuoäc
phaàn lôùn vaøo khaû naêng hieåu bieát cuûa
nhaø quaûn trò veà tri thöùc, nhu caàu, nhaän
thöùc vaø nhöõng nguyeän voïng cuûa caáp
döôùi.
Töø nhöõng nhaän thöùc veà moái
quan heä cuûa con ngöôøi cho ñeán
söï hình thaønh hoaït ñoäng quaûn
trò hieän ñaïi trong toå chöùc ñeàu
coù theå hieän söï taùc ñoäng cuûa lyù
03/18/13 Truong Quang Vinh 66

67. moät doøng
chaûy
moät tieán
trình lieân
tuïc vaø Phaûi quan
khoâng tænh taâm ñeán
laëng nhöõng ngöôøi
lao ñoäng
Phaûi naêng
Hoaït ñoäng ñoäng, thay vì
quaûn trò aùp duïng caùc
nguyeân taéc
cöùng ngaéc
Söï phoái hôïp
laø soáng coøn
ñoái vôùi hoaït
Mary Parker Follette (1868-1933) ñoäng quaûn
lyù coù hieäu
quaû
03/18/13 Truong Quang Vinh 67

68. 2. 1- Mary Parker Follette (1868-1933)
Mary Parker Follette cho raèng
quaûn trò laø moät doøng
chaûy (a flowing), moät tieán
trình lieân tuïc (a continuous
process), vaø khoâng tænh
laëng (not a static one =
dynamic).
Theo baø, khi nhaø quaûn trò giaûi
quyeát moät vaán Quang Vinh
03/18/13 Truong ñeà naøo thì cuõng
68

69. Phaûi quan taâm (involing workers)
ñeán nhöõng ngöôøi lao ñoäng
trong quaù trình giaûi quyeát
vaán ñeà.
Caùc nhaø quaûn trò phaûi naêng
ñoäng, thay vì aùp duïng caùc
nguyeân taéc cöùng ngaéc
Follette ñaõ quan saùt ñeå nghieân cöùu caùch thöùc
giaûi quyeát coâng vieäc cuûa caùc nhaø quaûn lyù vaø
töø nhöõng quan saùt ñoù baø keát luaän raèng söï
03/18/13 Truong Quang Vinh 69

70. 4 nguyeân taéc
phoái hôïp cuûa
Mary P Follette
Söï phoái
Söï phoái hôïp hôïp laø raát
ñaït keát quaû caàn thieát
toát nhaát khi trong suoát
nhöõng ngöôøi giai ñoaïn
coù traùch ñaàu cuûa
nhieäm ra vieäc hoaïch
quyeát ñònh ñònh cho
coù tieáp xuùc ñeán khi
tröïc tieáp vôùi thöïc hieän
nhau
Söï phoái hôïp döï aùn
Söï phoái hôïp
phaûi ñöôïc caàn phaûi nhaém
thöïc hieän lieân ñeán taát caû caùc
tuïc yeáu toá trong
tình huoáng
03/18/13 Truong Quang Vinh 70

71. 4 nguyeân taéc phoái hôïp cuûa Parker
Follette
1.Söï phoái hôïp ñaït ñöôïc keát quaû
toát nhaát khi nhöõng ngöôøi coù
traùch nhieäm ra quyeát ñònh coù
tieáp xuùc (contact) tröïc tieáp vôùi
nhau.
2.Söï phoái hôïp laø raát caàn thieát
trong suoát giai ñoaïn ñaàu cuûa
vieäc hoaïch ñònh cho ñeán khi
thöïc hieän döï aùn.
3.Söï phoái hôïp caànVinh
03/18/13 Truong Quang phaûi 71
nhaém

72. Theo Follette, nhöõng ngöôøi
gaàn nhaát vôùi vieäc thöïc
hieän coâng vieäc laø nhöõng
ngöôøi coù theå ñöa ra nhöõng
quyeát ñònh toát nhaát.
Baø tin raèng caáp quaûn trò cô sôû
(first-line managers) laø coù vò trí
thích hôïp nhaát ñeå phoái hôïp caùc
nhieäm vuï saûn xuaát bôûi hoï coù nhieàu
söï giao tieáp (communication) vôùi ñoàng
03/18/13 Truong Quang Vinh 72

73. Hôn nöõa, hoï khoâng nhöõng chæ laøm
keá hoaïch, hôïp taùc vôùi nhöõng
hoaït ñoäng cuûa coâng nhaân maø
coøn tham gia (invole) trong quaù
trình thöïc hieän vôùi coâng nhaân
nöõa.
03/18/13 Truong Quang Vinh 73

74. Follette cuõng cho raèng thieát laäp nhöõng
moái quan heä toát vôùi caáp döôùi laø
coâng vieäc caàn thieát ñoái vôùi taát caû
caùc caáp quaûn lyù.
Moät trong nhöõng caùch ñeå thöïc hieän vieäc
naày laø haõy ñeå cho caáp döôùi vaø coâng
nhaân tham gia vaøo vieäc ra quyeát ñònh ôû
chöøng möïc coù lieân quan ñeán coâng vieäc
cuûa hoï duø quaù trình naày gaëp moät soá trôû
ngaïi veà taâm lyù vaø xaõ hoäi.
Caùc nhaø quaûn trò neân tìm caùch giaûi
quyeát nhöõng xung ñoät trong noäi boä
thoâng qua giao tieáp tröïc 74
03/18/13 Truong Quang Vinh tieáp vôùi

75. 2.2- Nhöõng nghieân cöùu taïi Hawthorne
(Elton Mayo 1880-1949)
Quan ñieåm veà quaûn trò haønh vi ñöôïc
nghieân cöùu trong khoaûng thôøi gian töø
1924-1933 taïi nhaø maùy Hawthorne
thuoäc coâng ty ñieän löïc mieàn
Taây,Chicago, Hoa Kyø. Vieäc nghieân
cöùu naày nhaèm traû lôøi caùc caâu hoûi
cuûa thôøi ñieåm tröôùc vaø coù 4 giai
ñoaïn nhö sau :
03/18/13 Truong Quang Vinh 75

76. Nhöõng thí nghieäm nhaèm xaùc ñònh
nhöõng aûnh höôûng cuûa söï thay ñoåi
ñoä chieáu saùng ñoái vôùi naêng suaát
lao ñoäng.
Nhöõng thí nghieäm nhaèm xaùc ñònh
nhöõng aûnh höôûng cuûa söï thay ñoåi
soá giôø vaø nhöõng ñieàu kieän laøm
vieäc khaùc (nhö thôøi gian nghæ ngôi,
giaûi lao) ñeán naêng suaát (thí nghieäm
trong phoøng kieåm tra vieäc laép raùp
rôle)
Tieán haønh chöông trình phoûng vaán toaøn
03/18/13 Truong Quang Vinh 76
nhaø maùy nhaèm xaùc ñònh thaùi ñoä vaø caûm

77. Thí nghieäm ñoä chieáu
saùng
Aùnh
saùng
giaûm Nhoù Nhoùm
mI II
Saûn löôïng tieáp tuïc taêng
Maët
traêng
Ñoä chieáu saùng choã
Saûn löôïng giaûm laøm vieäc ít aûnh
höûôûng hay khoâng
aûnh höôûng ñeán naêng
03/18/13 Truong Quang Vinh 77
suaát

78. Thí nghieäm trong phoøng kieåm tra laép rô le-hieäu
öùng Hawthrone cuûa Elton-Mayo
Ñieàu Ñieàu
kieän laøm kieän
vieäc ñöôïc laøm
caûi vieäc
thieän:ngh bình
Nhoùm I goàm 6 Nhoùm II goàm 6
æ giaûi lao, thöôøn
Nöõ coâng nhaân Nöõ coâng nhaân
nhieät ñoä, g
uoáng caø
pheâ…
Saûn löôïng ñeàu taêng Keát quaû
töông töï
vôùi 20.000
coâng nhaân
03/18/13 Truong Quang Vinh 78

79. Söï gia taêng naêng suaát
khoâng leä thuoäc vaøo
caùc nguyeân nhaân vaät
chaát maø do moät taäp
hôïp nhöõng phaûn öùng
taâm lyù raát phöùc taïp.
“khi coâng nhaân ñöôïc
chuù yù moät caùch ñaëc
bieät thì naêng suaát taêng
leân haàu nhö baát keå
caùc ñieàu kieän laøm vieäc
03/18/13 Truong Quang Vinh 79
coù
Elton Mayo thay ñoåi hay

80. 2. 2.1- Nhöõng thí nghieäm ñoä chieáu
saùng
Caùc nhaø nghieân cöùu chia nhöõng coâng
nhaân tham gia thí nghieäm thaønh 2 nhoùm
rieâng bieät.
Nhoùm thí nghieäm ñöôïc cho chieáu
saùng vôùi nhöõng cöôøng ñoä khaùc
nhau. Coøn nhoùm kia laø nhoùm
ñoái chöùng thì laøm vieäc vôùi
nhöõng cöôøng ñoä chieáu saùng
khoâng ñoåi.
Thaät ñaùng ngaïc Truong Quang caùc nhaø nghieân cöùu
03/18/13 nhieân laø Vinh 80

81. Cuoái cuøng, ñoä chieáu saùng ôû
nhoùm thí nghieäm ñöôïc giaûm
xuoáng baèng aùnh saùng
traêng. Khi ñoù vaø chæ khi
ñoù thì saûn löôïng môùi
giaûm ñaùng keå.
Caùc nhaø nghieân cöùu keát
luaän raèng ñoä chieáu saùng
choã laøm vieäc ít coù aûnh
03/18/13 Truong Quang Vinh 81

82. 2.2.2- Thí nghieäm trong phoøng
kieåm tra laép rôle
Elton Mayo vaø caùc ñoàng nghieäp cuûa ??
baø tieán haønh moät thí nghieäm môùi. Hoï ñaõ
ñöa 2 nhoùm coâng nhaân nöõ ( moãi nhoùm 6
ngöôøi) vaøo hai phoøng laøm vieäc khaùc nhau .
Nhoùm thí nghieäm laøm vieäc trong
phoøng coù nhieàu ñieàu kieän thay ñoåi,
nhoùm ñoái chöùng thì laøm vieäc trong
ñieàu kieän bình thöôøng.
Vôùi nhoùm thöïc nghieäm, ñieàu kieän laøm
03/18/13 Truong Quang Vinh 82
vieäc ñöôïc thay thay ñoåi (nhieät ñoä, giôø giaûi

83. Ñeå ñi ñeán keát luaän, oâng thöû
nghieäm vôùi 20.000 coâng nhaân
vaø keát quaû vaãn khoâng ñoåi.
Mayo keát luaän raèng, söï gia
taêng naêng suaát khoâng leä
thuoäc vaøo caùc nguyeân
nhaân vaät chaát maø do moät
taäp hôïp nhöõng phaûn öùng
taâm lyù raát phöùc taïp.
03/18/13 Truong Quang Vinh 83

84. Do hoï ñöôïc löïa choïn cho muïc ñích thí
nghieäm neân töï hoï ñaõ hình thaønh
loøng töïï haøo taäp theå neân noù thuùc
ñaåy hoï taêng naêng suaát . Hôn nöõa, söï
giaùm saùt ñaày thoâng caûm ñoäng vieân
ñöôïc hoï.
Do ñoù, Mayo phaùt hieän raèng
: “Khi coâng nhaân ñöôïc chuù
yù ñaëc bieät thì naêng suaát
taêng leân haàu nhö baát keå
03/18/13 Truong Quang Vinh 84

85. 2. 2.3- Phoûng vaán coâng nhaân
Tuy nhieân, moät caâu hoûi quan troïng maø
vaãn chöa coù caâu traû lôøi laø: Taïi sao vôùi
chæ moät chuùt quan taâm ñaëc bieät vaø
nhöõng giao öôùc lieân keát nhoùm laïi taïo
neân moät phaûn öùng maïnh meõ ñeán
nhö theá ?
03/18/13 Truong Quang Vinh 85

86. Ñeå tìm caâu traû lôøi, Elton Mayo ñaõ phoûng vaán
coâng nhaân vaø oâng phaùt hieän ra raèng
“Nhöõng nhoùm(cuøng laøm vieäc) khoâng
chính thöùc- moâi tröôøng xaõ hoäi cuûa
coâng nhaân- coù aûnh höôûng lôùn lao
ñeán naêng suaát. Nhieàu coâng nhaân cho
raèng cuoäc soáng cuûa hoï ôû beân trong
vaø caû ôû ngoaøi nhaø maùy laø buoàn
teû vaø voâ nghóa, chæ coù baïn beø taïi
nôi laøm vieäc ñem laïi yù nghóa cho cuoäc
soáng cuûa hoï hôn. Do ñoù, aùp löïc cuûa
ñoàng nghieäp coù aûnh höôûng maïnh
leân naêng suaát cuûa hoï hôn laø caùc
03/18/13 Truong Quang Vinh 86

87. 2. 3- Quan ñieåm haønh vi hoïc
Quan ñieåm haønh vi hoïc veà quaûn trò baét ñaàu
xuaát hieän vaøo ñaàu nhöõng naêm 50s . Hoï cho
raèng quan ñieåm veà quaûn trò hoïc coå
ñieån vaø quan heä giöõa con ngöôøi
khoâng phuø hôïp.
Theo hoï,nhöõng nhaø quaûn trò thöïc
söï ñaõ laäp keá hoaïch, toå chöùc,
laõnh ñaïo vaø kieåm tra nhöng hoï
cho raèng caùch xem xeùt quaûn trò
theo caùch naày ñaõ daãn ñeán choã
chuû yeáu Truong Quang Vinh
03/18/13 laø moâ taû nhöõng gì
87

88. Caùc nhaø haønh vi hoïc naày ñaõ söû
duïng söï phaân loaïi veà lyù thuyeát vaø
caùc kyõ thuaät nghieân cöùu taâm lyù
hoïc, xaõ hoäi hoïc, vaên hoùa hoïc vaø aùp
duïng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang laøm
vieäc trong caùc toå chöùc kinh doanh
hieän ñaïi.
Keát quaû laø xuaát hieän moät lónh vöïc
nghieân cöùu ña ngaønh neân nhieàu nhaø
nghieân cöùu ñaõ goïi ñoù laø moät chuû
ñeà “aûo töôûng”.
03/18/13 Truong Quang Vinh 88

89. Maëc duø vaäy, lyù thuyeát naày ñaõ
phaùt trieån khaù maïnh meõ taïi
nhieàu quoác gia coâng nghieäp môùi
(NICs) vaø ñaõ coù aûnh höôûng raát
quan troïng ñoái vôùi tö töôûng
quaûn trò hieän ñaïi bôûi vì noù giaûi
thích ñöôïc nguyeân nhaân taïi sao
ngöôøi nhaân vieân haønh ñoäng nhö
hoï laøm.
Khi söû duïng thuaät ngöõ
haønh vi hoïc laø yù89muoán
03/18/13 Truong Quang Vinh

90. Taâm lyù hoïc
Nghieân cöùu haønh vi con ngöôøi,
nhieàu nhaùnh cuûa taâm lyù hoïc ñaïi
cöông ñaõ cung caáp nhöõng khaùi nieäm
vaø lyù thuyeát raát coù ích cho vieäc
nghieân cöùu quaûn trò hoïc.
Ví duï, taâm lyù hoïc xaõ hoäi ñeà caäp
ñeán haønh vi khi noù lieân quan ñeán
nhöõng caù nhaân khaùc . Noù nghieân
cöùu caùch thöùc caùc nhoùm vaø caùc caù
nhaân coù aûnh höôûng vaø laøm thay
ñoåi haønh vi cuûa nhau nhö theá naøo.
03/18/13 Truong Quang Vinh 90

91. Ñeå laøm vieäc coù hieäu quaû,
moät nhaø quaûn trò caàn phaûi
laø moät nhaø taâm lyù hoïc
cuûa nhöõng naêm 90 ?
Chaéc chaén vaø may maén laø
khoâng. Tuy nhieân, nhaø quaûn
trò cuõng coù khaû naêng laøm
vieäc vôùi löïc löôïng lao ñoäng
cuûa nhöõng naêm 90 vôùi boä
03/18/13 Truong Quang Vinh 91
maët vaø baûn chaát luoân luoân

92.  Nhaân loaïi hoïc
Nhaân loaïi hoïc xem xeùt nhöõng haønh vi ñaõ
hoïc ñöôïc cuûa con nguôøi bao goàm taát caû
nhöõng haønh vi xaõ hoäi, kyõ thuaät vaø gia
ñình maø roäng hôn laøvaên hoùa .
Nhaân loaïi hoïc vaên hoùa, moân khoa hoïc
chuyeân nghieân cöùu caùc daân toäc
vaø caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau
coù yù nghóa ñoái vôùi haønh vi hoïc
bôûi vì caùch öùng xöû cuûa moät caù
nhaân, thöù töï öu tieân cuûa caùc
nhu caàu maø hoï coá gaéng thoûa
03/18/13 Truong Quang Vinh 92

93. Ngaøy nay, khi löïc löôïng lao ñoäng (nhaát
laø ôû coâng ty ña quoác gia) xuaát thaân
töø caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau, khi
maø xu theá toaøn caàu hoùa
nôû roä thì yù kieán, kieán thöùc
vaø caùc kieán nghò cuûa caùc
nhaø nhaân loaïi hoïc vaên hoùa
seõ giuùp ích raát nhieàu cho caùc
nhaø quaûn trò trong nhöõng moâi
tröôøng vaên hoaù Vinh
03/18/13 Truong Quang
khaùc 93
nhau.

94. 2. 3-Tröôøng phaùi haønh vi trong quaûn
lyù
Tröôøng phaùi naày taäp trung vaän duïng
thuyeát taâm lyù trong quaûn lyù vaøo vieäc
ñieàøu haønh haønh vi cuûa con ngöôøi.
Hoï cho raèng taâm lyù cuûa con ngöôøi
thì coù nhieàu song nhöõng vaán ñeà
böùc xuùc nhaát seõ ñöôïc bieåu loä ra
ngoaøi ( baèng haønh vi ) vaø vì theá
mgöôøi quaûn lyù môùi bieát ñöôïc ñeå
ra quyeát ñònh öùng phoù. Thuyeát
haønh vi laø moät hoïc thuyeát taâm lyù
tö saûn hieän ñaïi do
 G.B.WattsonTruong Quang Vinh
03/18/13 94
(1875-1958) ñeà xöônùg

95. Noäi dung chuû yeáu cuûa thuyeát
haønh vi trong quaûn lyù laø nguyeân
lyù veà löïa choïn vaø ra quyeát
ñònh trong ñoù quan troïng laø ra
quyeát ñònh.
Trong moät toå chöùc quyeát ñònh ñöôïc
chia thaønh hai nhoùm : quyeát ñònh
veà muïc tieâu cuûa toå chöùc vaø
quyeát ñònh veà vieäc thöïc hieän
muïc tieâu. Söï hôïp nhaát cuûa hai loaïi
quyeát ñònh naày laø trung taâm cuûa
coâng vieäc quaûn lyù. Vinh
03/18/13 Truong Quang 95

96. 3. Thuyeát X vaø Y
Moät hoïc giaû khaùc thuoäc tröôøng
phaùi quaûn trò haønh vi laø Douglas Mc
Gregor (1906-1964). Naêm 1960, trong
cuoán saùch nhan ñeà “Khía caïnh con
ngöôøi cuûa toå chöùc kinh doanh”, Mc
Gregor ñaõ ñöa ra moät taäp hôïp nhöõng
nhaän ñònh raát laïc quan veà baûn chaát
con ngöôøi.
OÂng cho raèng moãi nhaân
vieân ñeàu laø nhöõng caù
nhaân saùng Quang Vinh vaø ñaày
03/18/13 Truong taïo 96

97. Lyù thuyeát laïc quan veà con
ngöôøi cuûa Mc Gregor
ñöôïc goïi laø lyù thuyeát
Y.
Ñaëc ñieåm cuûa lyù thuyeát
naày ñöôïc toùm taét trong
baûng sau vaø chuùng ñöôïc so
saùnh vôùi nhöõng nhaän
03/18/13 Truong Quang Vinh 97

98. So saùnh thuyeát X vaø thuyeát Y
Thuyeát X Thuyeát Y
 Haàu heát moïi ngöôøi  Laøm vieäc laø moät
ñeàu khoâng thích laøm hoaït ñoäng baûn naêng,
vieäc vaø hoï seõ laûng töông töï nhö nghæ ngôi,
traùnh coâng vieäc khi giaûi trí.
hoaøn caûnh cho pheùp.  Moãi ngöôøi ñeàu coù
 Ña soá moïi ngöôøi phaûi naêng löïc töï ñieàu
bò eùp buoäc, ñe doïa khieån vaø töï kieåm
baèng hình phaït vaø khi soaùt baûn thaân neáu
hoï laøm vieäc phaûi ngöôøi ta ñöôïc uûy
giaùm saùt chaët cheõ. nhieäm.
 Ngöôøi ta seõ trôû neân
gaén boù vôùi caùc muïc
tieâu cuûa toå chöùc hôn,
neáu ñöôïc khen thöôûng
 Haàu heát moïi ngöôøi kòp thôøi.
ñeàu muoán bò ñieàu  Moät ngöôøi bình
khieån. Hoï luoân tìm
03/18/13 troán
caùch Truong Quang thöôøng coù theå ñaûm
traùnh Vinh 98
nhaän nhöõng troïng

99. 4. Thuyeát vaên hoaù quaûn lyù
Laø lyù thuyeát ra ñôøi vaø phaùt trieån
töø sau Ñaïi Chieán theá giôùi laàn II vôùi
söï buøng noå cuoäc caùch maïng laàn II,
laøm cho nhu caàu vaät chaát vaø vaên
hoùa cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi khoâng
ngöøng thay ñoåi veà löôïng vaø chaát,
trong ñoù ñaëc bieät laø nhu caàu vaên
hoùa xaõ hoäi cuûa moãi con ngöôøi.
Töø choã coi thöôøng caùc nhaø quaûn lyù
phöông Ñoâng, caùc nhaø khoa hoïc vaø
quaûn lyù phöông Taây ñaõ phaûi thay
ñoåi thaùiù ñoä ñeå nhìn nhaän laïi moâ
03/18/13 Truong Quang Vinh 99

100. Khuoân maãu maø caùc nhaø quaûn
lyù phöông Taây hoïc taäp laø saûn
phaåm cuûa moät neàn vaên hoùa
Nhaät Baûn.
Tröôùc yeâu caàu ñoù, quaûn lyù
khoâng chæ thuaàn tuyù veà kinh teá
maø coøn phaûi chuù troïng ñeán
vaên hoùa xaõ hoäi coi ñoù laø ñoäng
löïc thuùc ñaåy neàn kinh teá cuûa
moät quoác gia.
Ñaïi dieän cho tröôøng phaùi naày laø
03/18/13 Truong Quang Vinh 100

101. 5.Thuyeát Z cuûa Nhaät Baûn
Trong taùc phaåm “thuyeát Z laøm theá
naøo ñeå caùc doanh nghieäp Myõ ñaùp
öùng ñöôïc söï thaùch ñoá cuûa Nhaät”
cuûa Willam Ouchi, moät ngöôøi Myõ goác
Nhaät, naêm 1980, ñaõ cho thaáy moät lyù
thuyeát ñaùp öùng ñöôïc caû khaû naêng
sinh lôïi cuaû doanh nghieäp vôùi vieäc
ñaûm baûo lôïi ích cuûa coäng ñoàng.
03/18/13 Truong Quang Vinh 101

102. Theo Ouchi, muoán doanh
nghieäp thaønh ñaït thì tröôùc
heát phaûi ñaûm baûo lôïi ích
cuûa caùc thaønh vieân trong toå
chöùc, taïo cho hoï nhöõng thuaän
lôïi trong coâng vieäc vaø nhöõng
ñieàu kieän ñeå thaêng tieán
(chuù troïng ñeán quan heä xaõ
hoäi vaø con ngöôøi) nhö caùc xí
nghieäp Nhaät ñaõ laøm.
03/18/13 Truong Quang Vinh 102
Sau khi nghieân cöùu kyõ caùc phöông

103. Caùc doanh nghieäp Caùc doanh nghieäp phöông
Nhaät Baûn Taây
Coâng nhaân laøm Coâng nhaân laøm vieäc
vieäc oån ñònh suoát khoâng oån ñònh
ñôøi Ñaùnh giaù vaø ñeà baït
Ñaùnh giaù vaø ñeà nhanh
baït chaäm Chuyeân moân hoùa
Khoâng chuyeân moân ngheà nghieäp
hoùa ngheà nghieäp
Kieåm tra cuïc boä vaø
Thöïc hieän kieåm tra cuoái cuøng
toaøn dieän Quyeát ñònh mang tính
Ra quyeát ñònh taäp caù nhaân
theå Chòu traùch nhieäm caù
03/18/13 Truong Quang Vinh
Taäp theå chòu traùch nhaân 103

104. Ngoaøi ra kyõ thuaät quaûn lyù cuûa
Nhaät Baûn coøn chuù troïng ñeán
caûi tieán moïi maët trong hoaït
trong ñoù
ñoäng cuûa coâng ty,
chuù troïng ñeán ba
yeáu toá nhaân söï laø
ngöôøi quaûn lyù, taäp
theå coâng ty vaø caù
03/18/13 Truong Quang Vinh 104

105. Baèng caùch ñoù, coâng ty luoân
ghi nhaän vaø khuyeán khích caùc
saùng kieán cuûa coâng nhaân vaø
mong hoï luoân khaùm phaù ra
nhöõng vaán ñeà phaùt sinh trong
saûn xuaát ñeå laõnh ñaïo kòp
thôøi giaûi quyeát.
Bôûi vaäy thuyeát Z coù theå
ñöôïc goïi laø thuyeát caûi
tieán toaøn dieän, lieân tuïc
03/18/13 Truong Quang Vinh 105

106. 5.Thuyeát Z cuûa Nhaät Baûn
Thuyeát Z vaø nhöõng kyõ thuaät quaûn trò Nhaät
Baûn cuûa William OUCHI
Oâng ñaõ ñöa ra thuyeát Z ñeå traû lôøi cho
thuyeát X coå ñieån vaø thuyeát Y cuûa Gregor.
Oâng cho raèng:
Trong thöïc teá, moät caùch töï
nhieân khoâng coù ngöôøi naøo
thuoäc daïng X vaø Y.
Trong thuyeát X vaø Y, Gregor ñaõ
goïi “baûn chaát con ngöôøi lao
ñoäng” thì Ouchi goïi “thaùi ñoä lao
03/18/13 cuûa Truongngöôøi” vaø 106
ñoäng con Quang Vinh thaùi ñoä

107. Moät coâng vieäc suoát ñôøi cho
Moät coâng vieäc suoát ñôøi cho
coâng nhaân, xaây döïng söï trung
coâng nhaân, xaây döïng söï trung
thaønh cuûa coâng nhaân vôùi chuû.
thaønh cuûa coâng nhaân vôùi chuû.
Ñeà cao traùch nhieäm hoå töông
Ñeà cao traùch nhieäm hoå töông
trong taäp theå
trong taäp theå
Xí nghieäp laø moät coäng ñoàng
Xí nghieäp laø moät coäng ñoàng
sinh toàn raát khaéng khít veà toå
sinh toàn raát khaéng khít veà toå
chöùc.
chöùc.
Khoâng aùp ñaët keá hoaïch töø
Khoâng aùp ñaët keá hoaïch töø
treân xuoáng nhaân vieân, ñeå nhaâ
treân xuoáng nhaân vieân, ñeå nhaâ
vieân töï xöû söï cho phuø hôïp vôùi
vieân töï xöû söï cho phuø hôïp vôùi
töøng tình huoáng.
töøng tình huoáng.
Moïi ngöôøi ñöôïc tham gia vaøo
Moïi ngöôøi ñöôïc tham gia vaøo
Xí nghieäp Z quyeát ñònh chung vì bao giôø
quyeát ñònh chung vì bao giôø
cuõng hieäu quaû hôn caù nhaân
cuõng hieäu quaû hôn caù nhaân
“baøn troøn chaát löôïng” Giaùm
“baøn troøn chaát löôïng” Giaùm
ñoác vaø coâng nhaân cuøng baøn baïc
ñoác vaø coâng nhaân cuøng baøn baï
03/18/13 Truong Quang Vinh giaûi 107
cuøng nhau tìm giaûiphaùp.
cuøng nhau tìm phaùp.

108. 4. Tröôøng phaùi quaûn trò heä thoáng
Moâi tröôøng kinh
doanh
ÑAÀU ÑAÀU RA
VAØO
Nguoàn Quaù trình
nhaân löïc, cheá bieán, Saûn phaåm
nguyeân saûn xuaát hay dòch vuï
lieäu, taøi Transformatio
chính vaø n process
thoâng tin
Thoâng tin
phaûn hoài Voøng
(feedback) laëp(loops)
Neàn kinh teá
4. 1-Moâ hình ñieån hình veà moät heä
03/18/13 Truong Quang Vinhxuaát 108
thoáng saûn

109. 4. 2- Caùc loaïi vaø caùc caáp cuûa heä
 thoáng:
Coù 2 loaïi heä thoáng:
Heä thoáng kheùp kín : laø heä
thoáng khoâng coù söï taùc ñoäng qua laïi
vôùi moâi ttröôøng maø noù ñang hoaït ñoäng,
haàu heát caùc boä phaän saûn xuaát thuoäc
loaïi heä thoáng naày.
Heä thoáng môû : laø heä thoáng
coù söï taùc ñoäng qua laïi vôùi moâi tröôøng
beân ngoaøi, chaúng haïn boä phaän
marketing phaûi lieân heä vôùi caùc keânh
03/18/13 Truong Quang Vinh 109
phaân phoái ñeå tìm hieåu phaûn öùng cuûa

110. Moät heä thoáng coù nhieàu caáp.
Chaúng haïn, moät taäp ñoaøn kinh doanh laø
moät heä thoáng meï, coù nhieàu heä thoáng
con laø nhöõng chi nhaùnh taïi nhieàu quoác gia
vaø moãi heä thoáng con laø chi nhaùnh taïi
nhieàu quoác gia vaø moãi heä thoáng con laïi
coù nhieàu heä thoáng con caáp döôùi cuûa
noù…
Nhö vaäy coù theå noùi raèng, theo
quan ñieåm heä thoáng taát caû caùc
toå chöùc ñeàu laø nhöõng heä thoáng
vaø caùc heä thoáng naày coù söï taùc
03/18/13 Truong Quang Vinh 110

111. 4. 3- Chester Barnard (1886-1961)
Vôùi taùc phaåm “The functions of the Executive”
( caùc chöùc naêng cuûa nhaø quaûn trò),
Barnard cho raèng
Taát caû caùc toå chöùc laø nhöõng heä
thoáng xaõ hoäi maø trong ñoù ñoøi hoûi
moïi thaønh vieân phaûi hôïp taùc vôùi
nhau neáu muoán hoaït ñoäng coù hieäu
quaû. Do ñoù, moïi ngöôøi phaûi trao ñoåi
thöôøng xuyeân vôùi nhau.Theo oâng,
vai troø chính cuûa caùc nhaø quaûn trò
laø 03/18/13 ñoåi vôùi nhaân vieân111
trao Truong Quang Vinh
vaø ñoäng

112. (Barnard viewed organizations as
social systems that require employee
cooporation if they are to be effective.
Therefore people should continually
communicate with one another.
According to Barnard, managers’ major
roles are to communicate with
employees and to motivate them to
expend their fullest effort toward the
organization’s goals.)
03/18/13 Truong Quang Vinh 112

113. Cuõng theo Barnard, hoaït ñoäng
quaûn lyù coù thaønh coâng laø
tuyø thuoäc vaøo vieäc duy trì
moái lieân heä toát ñeïp vôùi
nhöõng ngöôøi ôû beân ngoaøi toå
chöùc vaø nhöõng ngöôøi khaùc
maø nhaø quaûn trò coù lieân heä
thöôøng xuyeân.(Barnard also
believed that successful management
depend on maintaining good relations
with people out side Vinh organization
03/18/13 Truong Quang the 113

114. Theo Barnard, söï saún saøng hôïp
taùc, muïc ñích chung vaø truyeàn
thoâng laø nhöõng yeáu toá mang
tính nguyeân taéc trong toå chöùc.
Oâng cho raèng moät toå chöùc
seõ khoâng toàn taïi ñöôïc neáu
thieáu moät trong 3 yeáu toá naày
hay giöõa chuùng khoâng coù söï
töông taùc nhau.
Trong 3 yeáu toá ñoù, oâng coi
03/18/13 Truong Quang Vinh 114
truyeàn thoâng nhö moät caây caàu

115. Tính saún Muïc ñích
saøng hôïp chung cuûa
taùc toå chöùc
Heä thoáng xaõ hoäi (hôïp taùc) cuûa
Barnard
03/18/13 Truong Quang Vinh 115

116. 6. Tröôøng phaùi quaûn trò theo tình
huoáng (the contingency viewpoint or
situational approach)
Vaøo giöõa nhöõng naêm 1960, nhieàu nhaø lyù
thuyeát vaø nhaø quaûn trò ñaõ khoâng thaønh
coâng khi coá gaéng aùp duïng nhöõng quan
ñieåm quaûn trò coå ñieån vaø heä thoáng.
moät soá ngöôøi cho raèng
Do ñoù,
trong moãi tình huoáng cuï theå
phaûi coù söï löïa choïn phöông
phaùp quaûn trò phuø hôïp. Töø ñoù
xuaát hieän lyù thuyeát quaûn trò theo tình
huoáng.
03/18/13 Truong Quang Vinh 116

117. Trong nhöõng tình huoáng
khaùc nhau thì phaûi aùp duïng
nhöõng phöông phaùp quaûn trò
khaùc nhau vaø caùc lyù thuyeát
quaûn trò ñöôïc aùp duïng
rieâng reõ hay keát hôïp vôùi
nhau tuyø theo töøng vaán ñeà
caàn giaûi quyeát.
Do ñoù, caùc nhaø quaûn trò
phaûi döïï kieán vaø hieåu
03/18/13 Truong Quang Vinh 117

118. Tính hieäu quaû cuûa töøng
phong caùch, kyõ naêng hay phong
caùch quaûn trò seõ thay ñoåi tuyø
theo töøng tröôøng hôïp.
Caùc nhaø quaûn trò theo quan
ñieåm naày caên cöù vaøo töøng
tình huoáng cuï theå ñeå löïa
choïn vaø söû duïng nhöõng
nguyeân taéc quaûn trò thuoäc
caùc tröôøng phaùi coå ñieån,
tröôøng phaùi haønh118 vi hay
03/18/13 Truong Quang Vinh

119. Quaûn trò
haønh vi
Nhaø quaûn trò taùc ñoäng
ñeán ngöôøi khaùc thoâng
qua;
Vai troø töông taùc cuûa
caù nhaân .
Vai troø thoâng tin
Vai troø ra quyeát ñònh
Quaûn trò heä
Quaûn trò coå
thoáng toá keát hôïp
Caùc yeáu
thaønh heä thoáng ñieån
Coâng vieäc cuûa caùc nhaø
quaûn trò
Caùc caù nhaân.
Hoaïch ñònh
Nhoùm
Toå chöùc
Toå chöùc
Laõnh ñaïo
Moâi tröôøng
Kieåm soaùt
Quaûn trò tình
huoáng
Caùc nhaø quaûn trò söû
duïng caùc lyù thuyeát
quaûn trò khaùc nhau
ñeå giaûi quyeát vaán ñeà
thuoäc :
Moäi tröôøng
beân ngoaøi
Coâng ngheä
03/18/13 Truong Quang Vinh
Con ngöôøi
119

120. Behavioral
viewpoint
How managers influence others
Interpersonal roles
Information roles
Decisional roles
Systems
Traditional
viewpoint together :
How the parts fit
viewpoint do
What managers
Individual
Plan
Group
Organize
Organization
Lead
Enviroment
Control
Contingency viewpoint :
one of the four viewpoimts
of managememt, which
contends that different Contingenc
y viewpoint
situations require different Managers use of other
practices and allows the viewpoint to solve problems
involving
use of the other viewpoints External
separately or in the environment
Technology
combination to deal with Individuals
various problems.
03/18/13 Truong Quang Vinh 120

121. 6. 1-Caùc bieán soá tình huoáng(contingency
variables)
Baûn chaát cuûa thuyeát quaûn trò tình
huoáng laø nhöõng bieän phaùp quaûn
trò caàn phaûi phuø hôïp vôùi caùc
bieán soá quan troïng. Caùc bieán soá naày
6.1.1-Coâng ngheä:
bao goàm:
 Laø phöông phaùp duøng ñeå
bieán caùc yeáu toá ñaàu vaøo
cuûa toå chöùc thaønh caùc
yeáu toá ñaàu ra( the method used to
transform organizational inputs into outputs.
The knowledge, tools, techniques, and actions
applied to change Quang Vinh into finished goods
03/18/13 Truong materials 121

122.  Coâng ngheä khoâng chæ ñôn giaûn
laø maùy moùc maø coøn bao goàm
tri thöùc, coâng cuï, kyõ thuaät, vaø
nhöõng hoaït ñoäng ñöôïc aùp duïng
ñeå bieán nguyeân lieäu thoâ
thaønh dòch vuï hay saûn phaåm
hoaøn thaønh.
 Coâng ngheä coù nhieàu möùc ñoä: töø
ñôn giaûn ñeán tinh vi. Coâng ngheä ñôn
giaûn lieân quan ñeán nhöõng quyeát ñònh
haøng ngaøy ñeå giuùp coâng nhaân trong
03/18/13 quaù trình saûn xuaát. Coâng ngheä
suoát Truong Quang Vinh 122

123. 6. 1.2- Moâi tröôøng beân ngoaøi
Caùc yeáu toá moâi tröôøng coù
nhöõng taùc ñoäng raát maïnh meõ
ñoái vôùi toå chöùc . Söï thaønh
coâng hay thaát baïi cuûa toå chöùc
phuï thuoäc raát nhieàu vaøo möùc
ñoä phuø hôïp cuûa caùc quyeát ñònh
quaûn lyù ñoái vôùi moâi tröôøng.
Bieán soá moâi tröôøng laø moät
yeáu toá raát phöùc taïp ñoøi hoûi
nhaø quaûn trò phaûi hieåu 123 vaø
03/18/13 Truong Quang Vinh
roõ

124. 6. 1.3- Nhaân söï
Bieán soá nhaân söï theå hieän
ôû trình doä nhaän thöùc cuûa
coâng nhaân, nhöõng giaù trò
chung veà vaên hoaù, loái soáng
vaø caùch thöùc phaûn öùng cuûa
hoï tröôùc moãi quyeát ñònh
quaûn trò
Nhaø quaûn trò caàn caên cöù
vaøo tình hình nhaân söï 124
03/18/13 Truong Quang Vinh
cuûa toå

125. 6. 2- Ñaùnh giaù chung veà tröôøng phaùi quaûn
trò tình huoáng
Raát höõu hieäu bôûi noù döïa treân
phöông phaùp tieáp caän tuyø theo tình
traïng thöïc teá cuûa toå chöùc hoaëc caù
nhaân maø löïa choïn giaûi phaùp phuø
hôïp nhaát ñeå ra quyeát ñònh quaûn trò.
Tröôøng phaùi quaûn trò naày khoâng
coù gì môùi vì noù chæ ñôn thuaàn söû
duïng moät caùch thích hôïp caùc kyõ
naêng quaûn trò cuûa caùc tröôøng phaùi
quaûn trò khaùc.
Tuy nhieân, tröôøng phaùi quaûn trò
03/18/13 Truong Quang Vinh 125

126. 7. Tröôøng phaùi quaûn trò ñònh
löôïng(quantitative techniques)-70s-80s.
Bieän phaùp haønh
ñoäng ñöôïc löïa choïn
döïa vaøo nhöõng tieâu
thöùc coù theå ño löôøng
2-Söï löïa choïn ñöôïc nhö chi phí,
2-Söï löïa choïn doanh thu,tyû leä hoaøn
döïa treân tieâu
döïa treân tieâu
chuaån kinh voán ñaàu tö vaø nhöõngâ
chuaån kinh taùc ñoäng cuûa thueá
teá
teá
1-Taäp trung 3-söû duïng caùc
Giaûi phaùp chæ roõ öu 1-Taäp trung
tieân laø ñeå
3-söû duïng caùc
moâ hình toaùn Caùc tình huoáng
öu tieân laø ñeå
haønh ñoäng tröïc tieápgiuùp cho vieäc moâ hình toaùn
giaû ñònh vaø caùc
giuùp cho vieäc Ñaëc dieåm
maø nhaø quaûn lyù coù quyeát ñònh Ñaëc dieåm hoïc ñeå tìm
hoïc ñeå tìm
ra quyeát ñònh
ra caùc giaûi phaùp vaán ñeà ñöôïc phaân
caùc giaûi phaùp
theå xöû duïng toái öu tích theocaùc moâ
toái öu
hình toaùn hoïc
Maùy ñieän toaùn ñöïoc
Söû duïng ñeå giaûi
Quyeàt nhöõng kieåu 4-maùy tính laø
4-maùy tính laø
Vaán ñeà phöùc taïp raát caàn thieát
raát caàn thieát
Khoâng theå tính
03/18/13Ñöôïc baèng tayTruong Quang Vinh 126

127. 8.Moät soá khaûo höôùng quaûn trò
1. hieän ñaïi
-Khaûo höôùng “quaûn trò tuyeät
haûo”
2.Khaûo höôùng “quaûn trò theo
quaù trình”
3.Khaûo höôùng “quaûn trò saùng
taïo”
03/18/13 Truong Quang Vinh 127

128. 8. 1.-Quaûn trò tuyeät haûo (Robert. H
.Waterman vaø Thomas.J. Peter – 1980s )
1. Khuynh höôùng hoaït ñoäng
2. Lieân heä chaët cheõ vôùi khaùch
haøng
3. Töï quaûn vaø maïo hieåm
4. Naâng cao naêng suaát thoâng qua
8 thuoäc nhaân toá con ngöôøi
tính 5. Phoå bieán vaø thuùc ñaåy caùc
cuûa söï
giaù trò chung cuûa toå chöùc
tuyeät
haûo 6. Saâu saùt ñeå gaén boù chaët cheõ
7. Hình thöùc toå chöùc ñôn
giaûn,nhaân söï goïn nheï
8. Quaûn lyù caùc loaïi taøi saûn
chaët cheõ vaø hôïp lyù
03/18/13 Truong Quang Vinh 128

129. 1. Khuynh höôùng hoaït ñoäng
Nhöõng tieâu thöùc chuû
yeáu
Quy moâ nhoû, deã thöû nghieäm
cho pheùp tích luõy kieán thöùc, lôïi
nhuaän vaø uy tín.
Caùc nhaø quaûn trò coù theå ñieàu
khieån vaø tröïc tieáp giaûi quyeát moïi
vaán ñeà lieân quan ñeán taát caû caùc
boä phaän trong toå chöùc thoâng qua
03/18/13 ñoäng, truyeàn thoâng khoâng chính
hoaït Truong Quang Vinh 129

130. 2. Lieân heä chaët cheõ vôùi khaùch
haøng
Nhöõng tieâu thöùc chuû yeáu
Söï thoûa maõn cuûa khaùch
haøng laø yù thöùc chung
cuûa toå chöùc. Thoâng tin
veà khaùch haøng ñöôïc thu
thaäp thoâng qua thieát keá
03/18/13 phaåm, saûnVinh
saûn Truong Quang xuaát vaø
130

131. 3. Töï quaûn vaø maïo
hieåm
Nhöõng tieâu thöùc chuû
yeáu
Khuyeán khích söï chaáp nhaän ruûi
ro, chòu ñöïng söï thaát baïi.
Caùc nhaø ñoåi môùi ñöôïc uûng hoä
ñeå “ñaáu tranh” cho caùc döï aùn
ñoåi môùi cuûa hoï ñöôïc hoaøn
thaønh.
Cô caáu linh hoaït cho pheùp thaønh
laäp nhöõng nhoùmVinh
03/18/13 Truong Quang laøm vieäc theo
131

132. 4. Naâng cao naêng suaát thoâng qua
Phaåm giaù cuûa con
con ngöôøi
chuû yeáu
ngöôøi ñöôïc toân troïng.
Nhöõng tieâu thöùc Bieát nuoâi döôõng loøng
nhieät tình, loøng tin vaø
tình caûm gia ñình cuûa
moïi ngöôøi.
Moïi ngöôøi ñöôïc khuyeán
khích ñeå giöõ moät baàu
khoâng khí laøm vieäc vui
veû, thoaûi maùi vaø caûm
thuï ñöôïc yù nghóa veà söï
hoaøn thaønh.
03/18/13 Truong Quanglaøm vieäc ñöôïc duy
Ñôn vò Vinh 132

133. Trieát lyù cuûa coâng ty
roõ raøng, ñöôïc phoå
bieán roäng raõi vaø
5. Phoå bieán vaø thuùc
chuû yeáu
Nhöõng tieâu thöùc ñöôïc chaáp haønh.
chung cuûa toå chöùc
ñaåy caùc giaù trò
Caùc phaåm chaát caù
nhaân ñöôïc thaûo luaän
coâng khai.
Heä thoáng tín ñieàu
cuûa coâng ty ñöôïc
cuûng coá thoâng qua söï
chia xeû thöôøng xuyeân
nhöõng caâu chuyeän
giai thoaïi vaø truyeàn
03/18/13 thuyeát.
Truong Quang Vinh 133

134. 6. Saâu saùt ñeå gaén
boù
Nhöõng tieâu thöùc chuû
yeáu
Caùc nhaø quaûn
trò luoân gaén boù
vôùi coâng ty ñeå
hieåu roõ veà noù.
Chuù troïng phaùt
trieån töø beân
03/18/13 trong, Quang Vinh
Truong khoâng 134

135. 7. Hình thöùc toå chöùc ñôn
giaûn
Nhöõng tieâu thöùc
chuû yeáu
-Quyeàn löïc caøng ñöôïc
phaân taùn caøng toát.
- Nhaân söï haønh chính goïn
nheï, nhaân taøi ñöôïc tung
vaøo thöông tröôøng. 135
03/18/13 Truong Quang Vinh

136. 8. Quaûn lyù caùc loaïi
taøi saûn chaët cheõ
vaø hôïp lyù
Nhöõng tieâu thöùc chuû yeáu
Chieán löôïc chung chaët cheõ
vaø söï kieåm soaùt taøi
chính phuø hôïp vôùi möùc
ñoä phaân quyeàn, söï töï
quaûn vaø tuyø theo töøng cô
03/18/13 Truong Quang Vinh 136

137. 8. 2- Quaûn trò theo quaù trình (Michael
Hammer vaø James Champy – ñaàu 1990s
taïi Myõ )
Coi söï thoûa maõn nhu caàu
rieâng cuûa khaùch haøng laø
muïc tieâu soáng coøn cuûa
doanh nghieäp.
Khaùc vôùi thuyeát quaûn trò theo khoa hoïc
cuûa Tatlor : laáy coâng ngheä laøm Do
troïng taâm vaø tieán haønh phaân ñoù
nhoû quaù trình saûn xuaát, cheá taïo
thaønh nhöõng thao taùc ñôn giaûn
nhaèm giuùp cho ngöôøi coâng nhaân
nhanh choùng naém vöõng kyõ naêng
vaø daøng thöïc hieän coâng vieäc cuûa
hoï.
03/18/13 Truong Quang Vinh 137

138. Cô caáu toå chöùc, nhaân söï ñöôïc
taùi caáu truùc cho phuø hôïp vôùi
muïc tieâu thoûa maõn nhu caàu cuûa
khaùch haøng. Toaøn boä caùc hoaït
ñoäng naày ñöôïc lieân keát vaø
thoáng nhaát thaønh moät “quaù
trình” bao goàm toaøn boä caùc hoaït
ñoäng töø hình thaønh yù töôûng, toå
chöùc thöïc hieän, löïa choïn nhaân
söï… vaø hieäu quaû ñöôïc ño baèng
möùc ñoä thoûa maõn cuûa khaùch
haøng.
03/18/13 Truong Quang Vinh 138
Tieán haønh lieân keát, thoáng nhaát

139. Hình thaønh caùc ñoäi coâng taùc
chöùc naêng cheùo, coù tính linh hoaït
raát cao vaø sau khi hoaøn thaønh
nhieäm vuï cuûa noù, nhöõng ñoäi
naày seõ töï ñieàu chænh hoaëc giaûi
theå.
Cô caáu toå chöùc phaùt trieån theo
chieàu ngang (caùi chaën giaáy :paper
weight organization), caùc caáp quaûn trò
trung gian bò giaûm ñeán möùc toái
ña vaø nhaân vieân phaûi ñöôïc trang
bò nhöõng kieán thöùc toång hôïp, coù
khaû naêngTruong Quang Vinh quyeát ñònh
03/18/13 ñöa ra caùc 139

140. hình con daáu
(hay caùi chaën
giaáy)
03/18/13 Truong Quang Vinh 140

141. Moâ hình toå chöùc
03/18/13 Truong Quang Vinhmaïng 141
löôùi cuûa
quaûn trò saùng taïo

142. 8. 3- Quaûn trò saùng taïo (theo caùc nhaø
nghieân cöùu Nhaät baûn thì ñaây laø phong
caùch quaûn trò cuûa theá kyû 21.
Chieán löôïc kinh doanh:
doanh nghieäp thieát laäp
nhöõng keá hoaïch daøi
haïn töø 7-10 naêm laøm
chieán löôïc quaûn trò
trung taâm. Chieán löïc
kinh doanh khoâng
nhöõng ñöôïc hình thaønh
Nhöõng ñaëc döïa treân yù töôûng cuûa
03/18/13
tröng chuû Truong Quang Vinh 142
taát caû caùc thaønh

143. 8. 3- Quaûn trò saùng taïo (theo caùc nhaø
nghieân cöùu Nhaät baûn thì ñaây laø phong
caùch quaûn trò cuûa theá kyû 21.
Cô caáu toå chöùc cuûa
doanh nghieäp ñöôïc toå
chöùc theo cô caáu maïng
löôùi laáy moãi thaønh vieân
laøm ñôn vò cô sôû. Cô caáu
naày cho pheùp caùc thaønh
vieân taän duïng toái ña caùc
cô hoäi trao ñoåi caùc quan
Nhöõng ñaëc
ñieåm, yù töôûng saùng taïo
03/18/13
tröng chuû vaø Truong Quang coù baát cöù söï
khoâng Vinh 143

144. Quaûn trò nguoàn
nhaân löïc : caùc
doanh nghieäp luoân
tìm caùch ñöa ra
nhöõng caùch ñoái
xöû toát nhaát ñoái
vôùi nhaân vieân ñeå
thuùc ñaåy tieàm
Nhöõng ñaëc naêng cuûa hoï,
tröng chuû
03/18/13
yeáu doanh Quang Vinh
Truong nghieäp 144
seõ

145. Quaûn trò thoâng
tin : toái ña hoùa
vieäc chia xeû vaø
truyeàn ñaït moïi
thoâng tin ñeán taát
caû caùc thaønh
vieân trong toå
Nhöõng ñaëc
chöùc nhaèm taïo
tröng chuû
03/18/13
yeáu ñieàu Quang Vinh cho söï
Truong kieän 145

146. So saùnh ñaëc tröng cô baûn cuûa lyù thuyeát quaûn
trò khoa hoïc, quaûn trò theo quaù trình vaø quaûn
Tieâu Quaûn trò trò saùng taïo theo
theo Quaûn trò Quaûn trò
thöùc khoa hoïc tieán trình saùng taïo
Troïng Coâng ngheä Khaùch haøng Caùc thaønh
taâm vieân cuûa
toå chöùcù
Tieâu chuaån Tri thöùc ña
YÙ töôûng
Kyõ hoùa vaø ngaønh
saùng taïo
naêng chuyeân moân
hoùa Cô caáu moûng Maïng löôùi
Cô caáu Kim töï thaùp
toå chöùc Uûy quyeàn Uûy quyeàn toái
Quyeàn Taäp trung ña
Gia taêng
löïc Taäp trung tuyeàn thoâng
Thoâng vaøo caùc Truyeàn thoâng
tin quaûn trò gia toái ña vaø
caáp cao xöû hoaøn toaøn töï
lyù, truyeàn Phaùt trieån do giöõa caùc
03/18/13 thoâng coù Quang Vinh saûn 146
Truong quy moâ thaønh vieân
cuûa toå chöùc

147. II.Caùc tröôøng phaùi quaûn lyù
phöông Ñoâng
1. Thuyeát leã trò cuûa Khoång
Töû (551-478 tr CN)
2. Thuyeát an daân cuûa Maïnh
Töû (372-289 tr CN)
3. Thuyeát phaùp trò cuûa Haøn
Phi Töû (280-233 tr CN)
03/18/13 Truong Quang Vinh 147

148. 1. Thuyeát lễ trị cuûa Khoång Töû (551-
478 tr CN)
Laø hoïc thuyeát quaûn lyù ở thôøi
kyø coå ñaïi Trung Hoa baøn veà lẽ
phaûi trong quaûn lyù.
Xaõ hoäi maø Khoång Töû muoán
xaây döïng laø moät xaõ hoäi phong
kieán coù toân ti traät töï.
Töø thieân töû ñeán caùc chö haàu
lôùn nhoû, töø giôùi quyù toäc ñeán
bình daân ai coù phaän naáy. Caùc
baäc minh quaân phaûi 148
03/18/13 Truong Quang Vinh coù boån

149. Oâng cho raèng muoán thaønh coâng
trong baát cöù lónh vöïc naøo, duø laø “teà
gia hay trị quoác” cũ ng caàn coù chính
danh.
Con ngöôøi sinh ra coù 2 loaïi : quaân töû
thì coù nghóa, coøn tieåu nhaân thì chæ
chă m lo cho tö lợ i.
Muoán quaûn lyù xaõ hoäi thì nhaø quaûn
lyù phaûi laø ngöôøi hieàn taøi, phaûi thu
phuïc loøng ngöôì, phaûi ñuùng ñaïo vaø
tieát kieäm.
Ñaây coù theå Truong laø moät tröờ ng phaùi
03/18/13 coi Quang Vinh 149

150. Thuyeát “chính danh” cuûa Khoång
Töû laø hoïc thuyeát chính trò vaø
quaûn lyù ñöôïc ñuùc keát thaønh
khaùi nieäm “tam cươ ng” ( quan heä
vua – toâi, cha-con, vợ -choàng ) ñeå
höớ ng tơ ùi moät xaõ hoäi coù traät töï
theo ngoâi thöù ñaõ ñị nh saün.
03/18/13 Truong Quang Vinh 150

151. Chính danh trong quaûn lyù
laø phaûi laøm vieäc xöùng
ñaùng vôùi danh hieäu,
chöùc vuï maø ngöôøi ñoù
ñöôïc giao. Muoán chính
danh thì phaûi coù nhaân
taâm, khoâng xaûo traù, löøa
loïc, khoâng laïm duïng
chöùc quyeàn. Laøm vöôït
quaù thaåm quyeàn vaø danh
vị thì coi nhö “vieät vị ”.
oâng cho raèng maàm moùng cuûa
03/18/13 laïc, baát oån quoác gia laø do
loaïn Truong Quang Vinh 151

152. Noäi dung xuyeân suoát cuûa tö töôûng
Khoång Töû veà quaûn lyù nhaø nöôùc
laø “ñöùc trò” vì theá vai troø cuûa
phaùp cheá vaø lôïi ích kinh teá
ñoái vôùi xaõ hoäi khoâng ñöôïc
coi troïng :
“neáu nhaø caàm quyeàn chuyeân
duøng phaùp cheá, caám leänh maø
daãn daét daân chuùng thì daân sôï
maø chaúng phaïm toäi ñoù thoâi.
Vaäy muoán Truong Quang Vinh daân chuùng,
03/18/13 daãn daét 152

153. “ xöû kieän ta cuõng bieát xöû nhö
ngöôøi, ta cuõng bieát xeùt ñoùan ai
phaûi ai quaáy vaø tröøng trò keû
phaïm. Nhöng neáu daïy cho daân
bieát nhöôøng nhòn, bieát giöõ gìn,
ñaëng hoï chaúng ñem nhau ñeán
tuïng ñình, nhö vaäy chaúng hay
hôn sao?”
Hoïc thuyeát “ñöùc trò” cuûa Khoång Töû
ñaõ töøng laø moät coâng cuï baûo veä
cho neàn phong kieán Trung Quoác
suoát 2000 naêmQuang Vinh
03/18/13 Truong vaø ñöôïc coi laø hoïc
153

154. Ngaøy nay, nhìn laïi chuùng ta thaáy tö
töôûng quaûn lyù cuûa Khoång Töû coù
nhöõng ñieåm baûo thuû vaø aûo töôûng,
vì trong thôøi ñaïi cuûa oâng, phaùp luaät
coøn raát haïn cheá, quyeàn löïc thöïc söï
taäp trung vaøo tay nhaø vua vaø caùc
taàng lôùp cai trò, coøn ngöôøi daân
ngheøo ñoùi khoâng töï baûo veä ñöôïc
mình .
Trong hoaøn caûnh ñoù, Khoång Töû
muoán xaây döïng moät xaõ hoäi coù traät
töï töø treân xuoáng döôùi, trong ñoù caàn
coù03/18/13
söï göông maãuQuang Vinh
Truong cuûa caùc nhaø quaûn
154

155. Theo ñaïo Khoång thì soá phaän con ngöôøi laø do
“trôøi” ñònh vaø khoâng theå thay ñoåi tình traïng con
ngöôøi bò phaân chia thaønh “quaân töû” hay “tieåu
nhaân”. Ngöôøi treû phaûi ngoan ngoaõn phuïc tuøng
ngöôøi lôùn, ngöôøi döôùi phaûi ngoan ngoaõn phuïc
tuøng ngöôøi treân. (Töø ñieån Trieât Hoïc – trang285-
NXB Tieán Boä Matxcôva).
“daân ñöôïc giaùo hoùa thì deã sai baûo, deã trò, coâng
vieäc chính hình (chính laø chính leänh, hình laø hình
phaùp) seõ nheï ñi nhieàu; neáu keát quaû cuûa söï giaùo
hoùa cöïc toát thì nhaø caàm quyeàn chaúng phaûi laøm
gì maø nöôùc cuõng trò”
“duøng chính leänh ñeå daét daãn daân, duøng hình
phaït ñeå baét daân vaøo khuoân pheùp, daân traùnh
khoûi toäi, nhöng khoâng bieát hoå theïn. Duøng ñaïo
ñöùc ñeå daét daãn daân, duøng leã giaùo ñeå ñaët daân
vaøo03/18/13
khuoân pheùp, daân bieát hoå theïn maø theo
Truong Quang Vinh 155

156. “Nhöng oâng ñaõ baûo coù haïng ngöôøi haï ngu
khoâng giaùo hoaù khoâng ñöôïc, cho neân baát
ñaéc dó phaûi duøng chính hình, khoâng theå
boû phaùp leänh, thöôûng phaït ñöôïc. Thöôûng
phaït kheùo duøng thì coù theå giuùp cho söï
giaùo hoùa vaø giöõ cho nöôùc ñöôïc trò . Vaäy
phaùp trò boå tuùc cho nhaân trò. Caàn leã giaùo
nhöng cuõng caàn caû chính hình.”
“Muoán ñöôïc danh chính thì thaân phaûi chính.
Ngoân cuõng phaûi chính nöõa : lôøi mình noùi
vôùi vieäc mình laøm phaûi hôïp nhau, khoâng
ñöôïc noùi nhieàu maø laøm ít , khoâng ñöôïc
lôøi noùi thì kính caån maø trong loøng thì
khoâng; hôn nöõa phaûi sieâng naêng veà vieäc
laøm, thaän troïng veà Quang Vinh vaø neân chaäm
03/18/13 Truong lôøi noùi, 156

157. 2. Thuyeát an daân cuûa Maïnh Töû
Laø ngöôøi keá tuïc hoïc thuyeát cuûa
Khoång Töû, neân oâng ñöa ra chuû
tröông chaêm lo caûi thieän ñôøi soáng
cuûa daân laø haøng ñaàu. Oâng noùi
“daân laø ñaùng quyù, sau
ñeán xaõ taéc vaø cuoái cuøng
môùi laø vua”.
Oâng phaùt hoïa ra moät xaõ hoäi chæ
toaøn laø nhöõng ngöôøi toát vaø bình
ñaúng vôùi nhau töø vua ñeán daân.
Maïnh Töû ca ngôïi Vinh
03/18/13 Truong Quang moät thieát cheá
157

158. 3. Thuyeát phaùp trò cuûa Haøn Phi Töû
(280-233 tr CN)
Oâng laø coâng töû nöôùc Haøn, hoïc
roäng taøi cao nhöng nhöng laïi uûng hoä
cheá ñoä chuyeân cheá phong kieán. Haøn
Phi Töû laø laø ñaïi dieän cho taàng lôùp
quyù toäc môùi, oâng ñaõ keá thöøa
nhöõng tö töôûng duøng luaät ñeå trò
nöôùc cuûa moät soá ngöôøi (phaùi phaùp
gia) coù taøi veà quaûn lyù ñaát nöôùc
tröôùc oâng nhö Quaûn Troïng, Thöông
Öôûng, Töû Saûn, Thaân Baát Haïi, Thaän
Ñaùo, Lí Khoâi, Ngoâ Khaûi 158 ñeà ra
03/18/13 Truong Quang Vinh
ñaõ

159. Theo oâng, vua phaûi naém
quyeàn thöôûng phaït,
quyeàn haønh phaùp, laäp
phaùp vaø tö phaùp thì môùi
ngaên caûn heát toäi loãi, môùi
duy trì ñöôïc kyû cöông cuûa xaõ
hoäi .
Oâng cho raèng nhaø nöôùc raát
caàn ñeán phaùp luaät, bôûi
03/18/13 Truong Quang Vinh 159
phaùp luaät laø moät coâng cuï

160. Theo oâng moïi ngöôøi phaûi ñöôïc
bình ñaúng tröôùc phaùp luaät :
“phaùp luaät khoâng a dua
quy taéc, phaùp luaät ñaõ
ñaët ra thì ngöôøi coù tieàn
cuõng khoâng töø ñöôïc,
ngöôøi duõng cuõng khoâng
traùnh ñöôïc, hình phaït
khoâng traùnh quan ñaïi
03/18/13 Truong Quang Vinh 160

161. “Duøng phaùp luaät ñeå trò nöôùc chæ laø
ñeå khen ñuùng ngöôøi phaûi, traùch
ñuùng keû quaáy maø thoâi. Phaùp luaät
khoâng theå a dua ngöôøi sang cuõng nhö
daây möïc khoâng theå uoán theo goã
cong...(cho neân) Trò toäi thì khoâng
chöøa caùc quan lôùn, thöôûng coâng thì
khoâng boû soùt daân thöôøng (...) Hình
phaït naëng thì ngöôøi sang khoâng daùm
khinh keû heøn; phaùp luaät phaân minh
thì ngöôøi treân ñöôïc toân troïng, khoâng
bò laán.”
Nguyeãn
03/18/13 Hieán Quang Vinh
Truong Leâ-Haøn Phi
161 Töû-

162. •Phong ki kieán : phong laø röøng caây
Phong
chia ranh giôùi, kieán laø kieán quoác;
phong kieán laø caét ñaát, ñònh ranh giôùi
cho chö haàu laäp quoác
03/18/13 Truong Quang Vinh 162

163. Haøn Phi Töû nghieâm khaéc
pheâ phaùn teä luõng ñoaïn
quyeàn löïc vaø cho raèng phaûi
thöïc hieän phaùp luaät vì lôïi ích
toái cao cuûa toaøn xaõ hoäi
“Neáu boû phaùp luaät maø
cöù laøm theo taâm yù rieâng
khi trò nöôùc thì coù caùc baäc
thaùnh hieàn Nghieâu-Thuaán
cuõng khoângQuang Vinh cho ngay
03/18/13 Truong giöõ 163

164. Haøn Phi Töû coøn nhaán maïnh khaùi
nieäm: “cao thuaät, thuaän theá”
nghóa laø ngöøôi quaûn lyù phaûi bieát
duøng thuaät vaø duøng theá .
Ñeå chöùng toû ñieàu naày oâng ñöa ra
hình aûnh : hieàn taøi nhö vua Nghieâu
khi chöa laøm vua thì noùi khoâng ai
nghe; baïo taøn nhö vua Kieät nhöng noùi
khoâng ai daùm traùi lôøi.
Oâgn noùi “cai
trò baèng söùc maïnh
thì ñöôïc laøm vua, khoâng cai trò
03/18/13 Truong Quang Vinh 164

165. Veà chöõ thuaät , oâng giaûi
thích theo hai nghóa :
 Kyõ thuaät : caùch thöùc
tuyeån duïng vaø kieåm tra
naêng löïc cuûa quan laïi.
 Taâm thuaät : laø möu moâ ñeå
che maét ngöôøi khaùc, khoâng
cho hoï bieát ñöôïc taâm yù
thöïc cuûa mình. Nhö vaäy môùi
03/18/13 Truong Quang Vinh 165
tröø ñöôïc gian, duøng ñöôïc

166.  Veà chöõ theá , Haøn Phi Töû môû
roäng nhöõng quan ñieåm cuûa mình
veà nhaø nöôùc, oâng cho raèng lòch
söû xaõ hoäi loaøi ngöôøi luoân bieán
ñoåi, khoâng coù cheá ñoä xaõ hoäi
naøo laø vónh vieãn, keû caàm quyeàn
phaûi caên cöù vaøo nhu caàu khaùch
quan ñöông thôøi vaø xu theá cuûa
thôøi cuoäc maø laäp ra cheá ñoä môùi.
Oâgn noùi “khoâng coù thöù phaùp
luaät naøo luoân luoân ñuùng,
gaëp
03/18/13 vieäc khaùc thöôøng thì
Truong Quang Vinh 166

167. Haøn Phi Töû coøn neâu leân nguoàn goác
cuûa giaøu ngheøo trong xaõ hoäi laø do
baát bình ñaúng sinh ra . Söï baát bình
ñaúng daãn ñeán tình traïng ngöôøi noï
boùc loät ngöôøi kia, keû coù chöùc
quyeàn ñi öùc hieáp ngöôøi heøn moïn .
Ñieàu ñoù döôøng nhö moät quy luaät.
Hoïc thuyeát Haøn Phi Töû loä roõ nieàm say
meâ quyeàn löïc ñeán möùc coâ ñoäc, laïnh luøng
vaø taøn nhaãn. Nhöng nhìn laïi cuoäc ñôøi oâng
ta laïi thaáy ñoù laø con ngöôøi daùm hy sinh vì
söï nghieäp, coù trí tueä vaø raát uyeân thaâm.
Baèng tö töôûng phaùp trò, Haøn Phi Töû ñaõ
03/18/13 Truong Quang Vinh 167
phaûn aûnh moät caùch nhìn nhaän hoaøn toaøn

168. 4.Thuyeát quaûn lyù theo luaät Hoàng
Ñöùc
Ôû caùc trieàu ñaïi phong kieán Vieät Nam
cuõng ñaõ xuaát hieän caùc tö töôûng
quaûn lyù, trong ñoù chuû yeáu taäp trung
vaøo quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc.
Döôùi thôøi Leâ, nhaø nöôùc thi haønh
chính saùch ñeà phoøng vaø traán aùp
caùc khuynh höôùng, tö töôûng phaân
taùn, caùt cöù quyeàn löïc vaø kinh teá.
Nhaø nöôùc laáy ñaïo Nho laøm quoác
giaùo, caùc tö töôûng “toân quyeàn”,
“quaân chuû thaàn quyeàn”, “chính
03/18/13 Truong Quang Vinh 168
danh”, “leã trò”, “ñöùc trò”...ñöôïc giai

169. Taàng lôùp Nho só ñöôïc ñeà cao
trong xaõ hoäi, vieäc hoïc vaø thi
Nho giaùo raát ñöôïc nhaø nöôùc
khuyeán khích.
Ñeán thôøi Leâ sô (theá kyû thöù XV)
ñaõ coù nhöõng hoaït ñoäng laäp
phaùp cuûa nhaø nöôùc phong kieán
Vieät Nam. Quaù trình xaây döïng
luaät phaùp trong thôøi kyø naày ñaõ
theå hieän ñöôïc yù chí cuûa giai caáp
thoáng trò cuõng Quang Vinh
03/18/13 Truong nhö phaùt 169
huy ñöôïc

170. Quaù trình xaây döïng heä thoáng phaùp
luaät naày ñöôïc baét ñaàu töø thôøi vua
Leâ Thaùi Toå ñeán ñôøi vua Leâ Cung
Hoaønh (1526-1527) nhöng taäp trung
nhaát laø thôøi Leâ Thaùnh Toâng vôùi
boä luaät Hoàng Ñöùc ñöôïc coi laø khaù
hoaøn haûo ñeå quaûn lyù giang sôn, xaõ
taéc.
Boä luaät Hoàng Ñöùc ñöôïc giao cho
Haøn laâm Vieän soaïn thaûo kyõ löôõng
thaønh caùc chöông muïc vaø ñieàu
khoaûn roõ raøng. Boä luaät naày ñöôïc
hình thaønh vaøo naêm Vinh
03/18/13 Truong Quang 1483 laáy teân laø
170

171. Qua quaù trình boå sung, hoaøn chænh,
boä luaät Hoàng Ñöùc goàm 6 quyeån
vôùi 722 ñieàu. Ñaây laø boä luaät coù
tính chaát toång hôïp cuûa nhieàu
ngaønh luaät : hình söï, daân söï, hoân
nhaân, gia ñình, haønh chính, quaân söï
...caên cöù vaøo caùc ñieàu luaät ñeå xöû
phaït ñöôïc coâng baèng. Cuøng vôùi
chöùc naêng cai trò, Nhaø nöôùc phong
kieán Vieät Nam ñaõ can thieäp vaøo
kinh teá trong ñoù chuù troïng nhaát laø
phaân chia loäc ñieàn,
03/18/13 Truong Quang Vinh 171