anatomie oog

1. P3-K2 toets

2. Uit welke onderdelen
bestaat het oog.
Het oog bestaat uit 3 oogvliezen
Het buitenste oogvlies
- Tunica fibrosa externa
Bestaat uit:
1. Cornea – hoornvlies
2.Limbus – Overgangszone
3.Sclera – harde oogrok

3. Het middelste oogvlies
- Uvea of Tunica vasculosa bulbi
Bestaat uit:
4. Iris – regenboogvlies
5 Corpus ciliare – straalvormig lichaam
hierin bevindt zich de accommodatiespier
6. Chorioidea – vaatvlies
Kenmerkend voor dit vlies (Uvea) is dat het
zeer veel bloedvaten bevat: bij hart en
vaatziekten worden hier problemen gezien.

4. Het binnenste oogvlies
Tunica interna
7. Retina – netvlies
7a. Macula lutea – gele vlek
7b. Papil – blinde vlek
7c. Ora serrata = overgang tussen
netvlies en corpus ciliaris

5. Een lichtstraal passeert de:
Cornea, voorste oogkamer, pupil, lens en glasachtig
lichaam
voordat het op het netvlies valt.
1. Glasachtig lichaam – Corpus
vitreum
2. Harde oogrok – sclera
3. Choriodea – vaatvlies
4. Retina – netvlies
5. Macula lutea – gele vlek
6. Papil – blinde vlek
7. Nervus opticus – oogzenuw
8. Corpus ciliare – straalvormig
lichaam
9. Pupil
10. Iris – regenboogvlies
11. Cornea – hoornvlies
12. Lens

6. Orbita (oogkas)
1. Fissura orbitalis superior
2. Fissura orbitalis inferior
3. Foramen opticum
4. Os frontalis
5. Os zygomaticum
6. Os sphenoidale
7. Os lacrimale
8. Os maxillare
9. Os ethmoidale

7. 1 = traanklier of glandula lacrimalis
2 = bovenste ooglidrand
3 = conjunctiva
4 = iris
5 = pupil
6 = wenkbrauw
7 = wimpers
8 = traanzak of saccus lacrimalis
9 = traankanaaltjes of canaliculi lacrimalis
10 = traanpunten punctae lacrimalis
11 = Traanneuskanaal – ductus nasolacrimalis
11

8. De externe oogspieren

9. Uitwendige oogspieren
• Spier Nederlandse naam spier Latijnse naam aansturing
• Bovenste rechte oogspier - musculus rectus superior N3
• Onderste rechte oogspier - musculus rectus inferior N3
• Binnenste rechte oogspier - musculus rectus medialis N3
• Buitenste rechte oogspier - musculus rectus lateralis N6
• Bovenste schuine oogspier - musculus obliquus superior N4
• Onderste schuine oogspier - musculus obliquus inferior N3

10. De motorische aansturing (innervatie) vanuit de
zenuwbanen gaat als volgt:
• de nervus oculomotorius (N III) stuurt de volgende spieren aan:
• ·1 de musculus rectus superior, (bovenste rechte oogspier)
• ·2 de musculus rectus medialis, (binnenste rechte oogspier)
• ·3 de musculus rectus inferior en (onderste rechte oogspier)
• ·4 de musculus obliquus inferior, (onderste schuine oogspier)
• ·5 de musculus levator, (ooglid hefspier) voor het openen van de
palpebrae superior (bovenste ooglid),

11. • de nervus trochlearis (N IV) stuurt
• 1 de musculus obliquus superior (bovenste schuine oogspier) aan
• de nervus abducens (N VI) stuurt
• ·1 de musculus rectus lateralis (buitenste rechte oogspier) aan

12. • Bij recht naar beneden kijken gebruiken we
• -de musculus rectus inferior en de musculus obliquus superior
• Bij recht naar boven kijken gebruiken we
• -de musculus rectus superior en de musculus obliquus inferior
• Bij het lezen gebruiken we:
• -de musculus rectus medialis en de musculus obliquus superior

13. Spieren in de iris
Musculus spincter (kringspier)
• zorgt voor pupilvernauwing
• wordt aangestuurd door het
parasympatische zenuwstelsel (onderdeel
van het autonome zenuwstelsel.)
---------------------------------------------
• Musculus dilatator
(straalsgewijs lopende spier)
• zorgt voor pupil verwijding
• wordt aangestuurd door het sympatische
zenuwstelsel. (onderdeel van het autonome
zenuwstelsel.)
---------------------------------------------
• Samen regelen deze twee spieren de
hoeveelheid licht die het oog binnenvalt.
Musculus sphincter
is aangespannen Musculus dilatator
Is aangespannen
Accommodatie gaat samen met convergentie en kleinere pupillen
Bij de consensuele pupilreactie vernauwen beide pupillen
tegelijkertijd

14. 1. Zien in de verte
• De accommodatie-spier is ontspannen.
• De lensbandjes staan strak.
• De lens is plat
2. Zien van dichtbij
• De accommodatie-spier is aangespannen.
• De lensbandjes staan slap.
• De lens is bol
Zie ook onderstaand filmpje
https://www.youtube.com/watch?v=vNbRCUYnhcQ

15. Stroming en afvoer van
kamerwater
• Aanmaak in de processus ciliaris
van het corpus ciliaris
• Komt het in de achterste
oogkamer terecht
• Vervolgens naar de voorste
oogkamer
• Daarna afvoer via:
• het trabeculum ofwel
trabekelsysteem
• Het kanaal van Schlemm
• Onderweg voedt het de lens en de
cornea, daarnaast houdt het de
oogdruk in stand (normaal 10-21
mmHG)

16. De fundus vaten voeden het netvlies tot aan de oranje pijl
De chorioidea voedt het netvlies tot aan de rode pijl
Voeding van het netvlies
1 ganglioncel van de nervus opticus
2 bipolaire ganglioncel
3 staafjes en kegeltjes
4 pigmentepiheel

17. Waar komt een voorwerp op
het netvlies terecht en waar in
de hersenen?
Een fietser die van rechts komt,
komt op het groene deel van het netvlies
terecht en
de signalen komen in de linkerhersenhelft
aan.
Een fietser die links komt
komt op het rode deel van het netvlies
terecht en
de signalen komen in de rechterhersenhelft
aan.
----------------------------------------------------
Van de signalen die in het rechteroog
aankomen gaat het nasale deel naar de
linkerhersenhelft
En van de temporale deel naar de
rechterkant van de hersenen
--------------------------------------------------
In het chiasma kruisen de banen die van de
nasale zijden komen
rechts
links

18. Visus en gezichtsscherpte
Wat verstaan we onder ‘visus’?
• Getal waarmee we de kwaliteit van de gezichtsscherpte aangeven.
Wat is gezichtsscherpte?
• Vermogen om kleine details van een object te kunnen waarnemen
• Wordt ook wel ‘oplossend vermogen van het oog’ genoemd

19. Optotypen
• Op 6 meter is een letter dus 9 m.m. hoog.
Waarom?
• In praktijk bruikbare maar niet ideale letters
 vormherkenning!!
• Dit noemen we contourgezichtsscherpte
• Contour is te voorkomen met neutrale
optotypen, welke ken je?
• Landolt C
• Goldmann
5-5-2021 Deltion Optiek Henri Eek 19

20. Netvliescellen
• Dezelfde hoek kunnen we ook gebruiken naar een object op 6
meter:
• OR/AR = 0,0003, ?/6000 = 0,0003
• OR (0,0003 x 6000 m.m.) = 1,8 mm.
• Om een letter E (5 blokjes) te zien moet de afstand tussen de
poten 1,8 m.m. zijn. Deze wordt dus 5 x 1,8 = 9 m.m. hoog
• Oogarts snellen heeft o.b.v. deze theorie onderstaande
optotypen ontwikkeld.
5-5-2021 Deltion Optiek Henri Eek 20

21. Optotypen
• Landolt C :
• Gelijkwaardige tekens
• Bruikbaar voor
‘anderstaligen’.
• Nauwkeurige visus-bepaling
• Nadeel is tijdverlies en
gevoeligheid voor kleur,
contrast, afstand etc.
5-5-2021 Deltion Optiek Henri Eek 21

22. Optotypen
• Goldmann:
• Series vierkanten met blokjes
• Bijv. drie vlakken visus 1,0. 1 1 1 vlak
visus 0,8.
• Voor diverse visusgetallen aparte
kaarten
• Vloeien vlakjes samen of niet?
• Dit heet rastergezichts- scherpte
• Raster visus is lager dan contour
• Ligt wel dichter bij de werkelijkheid
• Figuren zijn vormneutraal en gelijkwaardig
• Nadeel: Veel en grote kaarten nodig, daarom in praktijk
nauwelijks nog gebruikt
5-5-2021 Deltion Optiek Henri Eek 22

23. Gezichtsscherpte
• Afhankelijk van:
• Beeldscherpte op het netvlies, invloed door:
• Correctietoestand van het oog
• Pupildiameter
• Helderheid oogmedia
• Optische kwaliteit cornea en ooglens
• Beeldgrootte op het netvlies, invloed door:
• Ooglengte, hoe?
• Hoornvliesafstand
• Correctie, hoe?
• Netvliesstructuur
• Lichtsterkte en contrast staafjes en kegeltjes
5-5-2021 Deltion Optiek Henri Eek 23

24. Gezichtsscherpte
• Wat is de visus van een oog met een receptorgrootte van
0,007 m.m.?
• Berekening:
• 1 2/3 x 0,007=0,011666.
• Tan 0,011666/16,66=0,00070028
• Inv. tang=0,0401 gr. x 60 = 2,4074 minuut
• Visus = 1/ 2,4074 = 0,42
• Wat is de visus van een oog met een receptorgrootte van
0,002 m.m.?
• Berekening:
• 1 2/3 x 0,002=0,003333.
• Tan 0,003333/16,66=0,00020008
• Inv. tang=0,0115 gr. x 60 = 0,69 minuut
• Visus = 1/ 0,69 = 1,45
5-5-2021 Deltion Optiek Henri Eek 24

25. Netvliescellen
• Hoek van waarneming in graden:
• 0,005/16,66 = 0,0003
• Inv. tangens = 0,017 graden
• Een graad heeft 60 ‘minuten’
• 0,017 graad x 60 = 1’ (minuut)
• Conclusie: Een oog heeft visus 1,0 als het 2 punten, die
onder een hoek van 1 minuut verschijnen, gescheiden kan
waarnemen. Dit wordt de voorwaarde van Hooke genoemd.
5-5-2021 Deltion Optiek Henri Eek 25

26. Vormen van strabisme
• Manifest = zichtbaar = tropie
• Latent = verborgen = forie (alleen te zien bij vermoeidheid of borrel
op, want dan is het moeilijker om de
spierspanning, ofwel tonus, vast te
houden)
Bij orthoforie is er geen richtingsafwijking (ortho = recht)
Cyclo- wil zeggen draaiing

27. Vormen strabisme
• Esotropie / convergent
scheelzien
• Exotropie / divergent
scheelzien
• Hypertropie
• Hypotropie

28. Afwijkende hoofdstand
• Om dubbelzien te vermijden nemen mensen soms een bepaalde
stand van het hoofd aan, dit wordt een torticollis genoemd

29. Stadia van zien
• 1. Monoculair zien: het zien met 1 oog . Eén oog werkt ander oog is
blind of niet aanwezig
• 2. Alternerend zien: (Om de beurt) Beide ogen hebben meestal een
gelijke visus, maar zijn niet instaat om met
elkaar samen te werken, of alleen het
rechter oog kijkt of alleen het linker oog.
• 3. Binoculair zien: Beide ogen zien tegelijk, maar de beide
netvliesbeelden vallen niet samen.
Hier is sprake van hinderlijk dubbel zien.

30. Vervolg: stadia van zien
• 4. Fusioneel zien: Beide ogen zien gelijktijdig enkelvoudig, ondanks
mogelijke geringe standsverschillen van het oog, versmelten de
beide netvliesbeelden tot een eenheid en deze persoon neemt
enkelvoudig waar. Beeldgrootte verschillen,
kleurverschillen, visusverschillen kunnen
ondanks de fusie het eindbeeld ongunstig
beïnvloeden.
• 5. Stereoscopisch zien: Beide ogen zien gelijktijdig, de netvliesbeelden
versmelten tot een eenheid, en deze persoon
is in staat om diepte waar te nemen.:
• 6. Stereopis: Beide ogen zien gelijktijdig en diepte, zonder trucjes,
ervaring, lichteffecten en andere steunende
elementen. Dit is het allerhoogste niveau van
zien en alleen te constateren in de refractie ruimte,

31. Asthenope klachten
• Onduidelijke klachten / vage klachten zoals
• snel vermoeide ogen, pijn in de ogen en hoofdpijn. Hierbij kan het zijn
dat iemand minder ziet, licht moet vermijden en last heeft van
tranende ogen

32. Glaucoom:
• Er is sprake van glaucoom wanneer de oogzenuw beschadigt raakt door de druk
in het oog.
• ofwel
• Glaucoom is een oogziekte waarbij de zenuwvezels van de oogzenuw geleidelijk
aan verloren gaan, meestal door een verhoogde oogdruk
• De symptomen zijn pijnloos en geven in het begin meestal geen klachten van
gezichtsverlies. Uitval van het gezichtsveld aan het ene oog kan dan nog worden
opgevangen door het andere oog. Daar komt bij dat we gewend zijn op één punt
te focussen en juist het midden van het gezichtsveld raakt bij symptomen van
glaucoom in eerste instantie niet aangetast. Uitval vindt meestal plaatst aan de
randen (scotomen). Daardoor merkt men meestal pas dat er iets aan de hand is
als de ziekte al gevorderd is en er daadwerkelijk klachten door het glaucoom
ontstaan.

33. Vervolg glaucoom
• Bij acuut glaucoom zijn de symptomen duidelijk en meestal maar aan
één oog. Acute glaucoom symptomen zijn als volgt te herkennen:
• Rood en dof oog
• Het oog doet veel pijn
• Wazig zicht
• Ook ernstige hoofdpijn, misselijkheid en braken kunnen optreden.
Deze heftige klachten worden veroorzaakt door een extreem hoge
oogdruk.

34. Staar ofwel cataract
• Staar is een veelvoorkomende oogziekte. Het kan aan één oog
voorkomen maar ook aan beide. Bij staar (cataract) wordt de ooglens
troebel. Hierdoor kan het licht het netvlies niet meer goed bereiken
en ga je waziger zien
• Met het ouder worden kunnen eiwitten in de lens samenklonteren,
waardoor de lens troebel wordt. Dit is een normaal
ouderdomsverschijnsel.
• Daarnaast verminderd de accommodatie, hebben deze mensen meer
last van fel licht en visusdaling

35. Macula degeneratie
• Is meestal leeftijdsgebonden, d.w.z. dat het op latere leeftijd
voorkomt
• De achteruitgang van het gezichtsvermogen bij maculadegeneratie is
groot, maar het proces gaat bij droge maculadegeneratie meestal
langzaam. Mensen met maculadegeneratie worden doorgaans niet
blind. Het centrale zien wordt wazig, maar het beeld daaromheen
blijft in de meeste gevallen goed

36. Droge maculadegeneratie
• Bij droge maculadegeneratie ontstaat er een opeenhoping van
afvalstoffen achter het netvlies. Dit noemen we drusen. Na verloop
van tijd gaan deze afvalstoffen het netvlies beschadigen, waardoor
het langzaam afsterft. Ook ontstaan er bij droge maculadegeneratie
pigmentveranderingen in de onderste laag van het netvlies die de
macula aantasten.
• De droge vorm van maculadegeneratie ontstaat bijna altijd in beide
ogen tegelijk en verloopt traag. Droge maculadegeneratie komt vaker
voor dan natte maculadegeneratie.

37. Natte maculadegeneratie
• Bij natte maculadegeneratie groeien er nieuwe, abnormale
bloedvaatjes in de macula. Deze bloedvaatjes zijn van slechte
kwaliteit, bloeden gemakkelijk en lekken eiwitten, vet en vocht. Dit
beschadigt de cellen (kegeltjes) van de macula.
• Natte maculadegeneratie verloopt veel sneller dan droge
maculadegeneratie en begint vaak eerst in één oog, waarna later het
andere oog volgt. Hier kan soms best wat tijd tussen zitten

38. Amblyopie ofwel lui oog
• Een lui oog is een oog die in de ontwikkeling is achter gebleven. Als
één oog zich beter ontwikkeld dan de andere kunnen de beelden van
het achtergebleven oog onderdrukt worden door de hersenen.
Hierdoor wordt de ontwikkeling van het oog ook onderdrukt en komt
er uiteindelijk een afwijking die niet door een bril gecorrigeerd kan
worden.
• Scheelzien en refractieafwijkingen zijn de belangrijkste veroorzakers

39. Syndroom van Horner
Door de uitval van het
sympatische zenuwstelsel naar het
linker oog wordt de
spier van Muller (de tweede
ooglidhefspier)
en de musculus dilatator (pupil
verwijding, niet meer aangestuurd.
(De parasympatische zenuwen
voeren dan de boventoon.)
_____________________________
Een pupil afwijking in het algemeen
wordt anisocorie genoemd
Rechter oog Linker oog
Normaal Hangend ooglid
Kleinere pupil

40. Exophthalmus
is een uitpuilend oog

41. Oculaire afwijkingen die een exopthalmus
kunnen veroorzaken
Kan gevolg zijn van verschillende
aandoeningen:
• Ziekte van Graves (te snel werkende
schildklier – hyperthyreoidie)
• Plotselinge bloeding of ontsteking in
de oogkas
• Gezwel achter het oog.

42. Keratoconus
• Abnormale kegelvormige cornea
• Keratoconus is een aangeboren oogziekte waarbij het hoornvlies
net onder het midden wat dunner is. Hierdoor gaat het hoornvlies
(in de puberteit) uitpuilen en verliest zijn mooie bolle vorm. In
plaats daarvan krijgt het de spitse vorm van een kegel. Vaak is de
kegelvorm iets naar onderen uitgezakt.
• Mensen met de oogziekte keratoconus hebben dit meestal aan
beide ogen (80-90%). Vaak is het bij het ene oog erger dan bij het
andere oog. Keratoconus komt niet veel voor; ongeveer 1 op de
2.000 mensen wordt ermee geboren.
• Bij een normaal hoornvlies wordt het licht dat het oog binnenvalt,
naar alle kanten in dezelfde richting gebroken. Bij keratoconus is
door de kegelvorm van het hoornvlies de breking van het licht niet
gelijkmatig. Hierdoor valt het licht niet meer in één punt op het
netvlies achter in het oog en ontstaan er klachten.
• Symptomen van keratoconus:
• Wazig zien
• Vervormd zicht
• Hoofdpijn
• Overgevoeligheid voor licht

43. Retinitis pigmentosa
• Retinitis pigmentosa is de
verzamelnaam voor een grote
groep erfelijke ziekten aan het
netvlies. Bij retinitis pigmentosa
gaan de lichtgevoelige cellen in
het netvlies, de staafjes en de
kegeltjes, te gronde.
• Hierdoor zien mensen slecht in het
donker (nachtblind) en hun
blikveld wordt steeds kleiner
(kokerzien). De achteruitgang van
het zicht gaat meestal langzaam.
• Retinitis pigmentosa is een
ernstige oogziekte