Үйлдлийн системийн онол лекцууд

1. 1
Хичээлийг судлах явцад
зайлшгүй унших ном
Linda Null, Julia Lobur. The essentials of
computer organization & architecture
(2003)
Үйлдлийн системийн онолд шууд
хамааралгүй ч зайлшгүй уншсан байвал
зохино.

2. Òîîáîëñ , ò¿¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿í
õýñã¿¿ä
Õè÷ýýë 1

3. 3
¯ é ë äë è é í ñè ñò åìè é í çîðè ë ãî -
Òåõíèê õàíãàìæèéã óäèðäàæ, ò¿¿íèé
õ¿÷èí ÷àäëûã õýðýãëýã÷èä äýýä
õýìæýýãýýð àøèãëàõ áîëîìæèéã îëãîõ

4. 4
Òîîáîëñ , ò¿¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿äÒîîáîëñ , ò¿¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿ä
Òîîáîëñ : Òîîöîîëîí áîëîâñðóóëàõ ñèñòåì, êîìïüþòåðèéí ñèñòåì
Òîîáîëñ ãýäýãíü
• òåõíèêèéí õóâüäîðóóëàõ , ãàðãàõ, äàìæóóëàõ,
áîëîâñðóóëàõ äýäñèñòåì¿¿ä( ðàäèî äåòàëëóóä, õàãàñ
äàìæóóëàã÷èä, ìåõàíèêòºõººðºìæ¿¿äáîëîí áóñàäõýðýãñë¿¿ä
áóþó òîäîðõîéçîðèóëàëòòàéôóíêöèîíàëü õýñã¿¿ä)
• õ¿íèéõýðýãöýý øààðäëàãûãõàíãàæáàéãààÿíç á¿ðèéí
òºâøèíäáîëîâñðóóëàãäñàí
ïðîãðàììóóäûí íèéëìýëöîãö þì.

5. 5
Òîîáîëñóóäíü ÿíç á¿ðèéí çîðèóëàëòòàéãààð
áîëîâñðóóëàãäàíà.
•Òåõíîëîãèéí ïðîöåññ óäèðäàõ òîîáîëñ
•Îíîøèëãîîíû òîîáîëñ
•Åðºíõèéçîðèóëàëòòàéòîîáîëñ
•Òóñãàé çîðèóëàëòûí
Áàãàæ-> õýðýãñýë-> ìåõàíèê->
àâòîìåõàíèê->àâòîìàò ->
òîîáîëñ -> óõààíòàéñèñòåì

6. 6
¯íäñýí ýëåìåíò¿¿ä
Ïðîöåññîð
Ñàíàõ îé
¯íäñýí ñàíàõ îé
Îðîëò ãàðàëòûí ìîäóëü
Ãàäààä ñàíàõ òºõººðºìæ
Õîëáîîíû òºõººðºìæ¿¿ä
Òåðìèíàëóóä
Ñèñòåì¿¿äèéã õîëáîã÷
Ïðîöåññîð, ñàíàõ îé áîëîí Î/Ã ìîäóëèóäûã õîëáîõ ìåõàíèçì,
ýëåìåíò¿¿ä

7. 7
Ðåãèñòð¿¿ä
¯íäñýí ñàíàõ îéãîîñ õàâüã¿é áàãà áîëîâ÷
ò¿¿íýýñ õóðäàí ñàíàõ îé
Áîëîâñðóóëàëòûí ÿâöàä ºãºãäëèéã ò¿ð
çóóð õàäãàëàõ

8. 8
Ðåãèñòð¿¿äèéí ¿¿ðýã
ÑÕÐ - Ñàíàõ îéí õàÿãèéí ðåãèñòð
ºãºãäºë óíøèõ, áè÷èõ õàÿã
ÑÁÐ - Ñàíàõ îéí áóôåð ðåãèñòð
ñàíàõ îéä áè÷èãäýõ ºãºãäºë
ñàíàõ îéãîîñ ºãºãäºë õ¿ëýýí àâíà
Î/Ã ÕÐ - Î/Ã Õàÿãèéí ðåãèñòð
ÎÃ-ûí òºõººðºìæèéã çààíà.
Î/Ã ÁÐ - Î/Ã Áóôåðèéí ðåãèñòð
Î/à ,CPU-í õîîðîíä ºãºãäºë ñîëèëöîõ

9. 9
Êîìïüþòåðèéí ýëåìåíò¿¿ä:

10. 10
Ïðîöåññîðûí ðåãèñòð¿¿ä
Õýðýãëýã÷äýä õàðàãääàã ðåãèñòð¿¿ä
Ìàøèíû õýë äýýð òýäãýýðòýé õàðüöàæ áîëíî.
Á¿õ ÏÕ-ä àøèãëàíà - Õýðýãëýã÷èéí áîëîí
ñèñòåìèéí
Ðåãèñòð¿¿äèéí òºðë¿¿ä
ªãºãäºë
Õàÿã
Òºëâèéí êîä

11. 11
Õýðýãëýã÷äýä õàðàãääàã ðåãèñòð¿¿ä
ªãºãäëèéí ðåãèñòð¿¿ä
Ïðîãðàììèñòууä àøèãëàæ áîëíî
Õàÿãèéí ðåãèñòð¿¿ä
ªãºãäºë áîëîí êîìàíäûí ñàíàõ îé äàõü õàÿãèéã
àãóóëíà.
¯íäñýí ñàíàõ îéí õàÿãèéí àëü íýã õýñãèéã àãóóëæ
áîëíî.
Èíäåêñ ðåãèñòð
Ñåãìåíò ðåãèñòð
Ñòåê ðåãèñòð

12. 12
Õýðýãëýã÷äýä õàðàãääàã
ðåãèñòð¿¿ä
Õàÿãèéí ðåãèñòð
Èíäåêñ ðåãèñтð
¯íäñýí õàÿã äýýð èíäåêñèéí óòãûã íýìäýã
Ñåãìåíò ðåãèñòð
Ñàíàõ îé ñåãìåíò¿¿äýä õóâààñàí ¿åä ñåãìåíò,
øèëæèëòèéí õàÿãèéã õàäãàëàõ
Ñòåêèéí çààã÷
Ñòåêèéí îðîéã çààã÷

13. 13
Õýðýãëýã÷äýä õàðàãääàã
ðåãèñòð¿¿ä
Òºëºâèéí êîä áóþó ôëàãóóä
¯éëäëèéí ¿ð ä¿íä ïðîöåññîð óòãûã íü òîãòîîæ
ºãäºã. (Áèò¿¿äýä)
Ïðîãðàììààð õàíäàæ áîëîõ áîëîâ÷ óòãà íü
ººð÷ëºãäºõã¿é.
Æèøýý
Ýåðýã , ñºðºã óòãà
Òîîã 0-ä õóâààõ
Õÿçãààðààñ õýòðýõ

14. 14
Óäèðäëàãûí áîëîí òºëºâèéí ðåãèñòð¿¿ä
Ïðîãðàììûí Òîîëóóð (ÏÒ)
Êîìàíäûã óíøèõ õàÿãèéã àãóóëíà.
Êîìàíäûí Ðåãèñòð (ÊÐ)
Õàìãèéí ñ¿¿ëä óíøñàí êîìàíäûã àãóóëíà
Ïðîãðàììûí òºëºâèéí ¯ã (ÏÒ¯)
Òºëºâèéí êîä
Òàñàëäàë çºâøººðºõ/õîðèãëîõ
Óäèðäëàãûí áà õýðýãëýã÷èéí ãîðèì

15. 15
Êîìàíä áèåë¿¿ëýõ
Êîìàíäыг ñàíàõ îéãîîñ óíøèна
Ïðîöåññîð êîìàíäûã áèåë¿¿ëýõ

16. 16
Êîìàíä óíøèõ , áèåë¿¿ëýõ
Ïðîöåññîð ñàíàõ îéãîîñ êîìàíä óíøèõ
ÏÒ ðåãèñòðèéí óòãà íýãýýð íýìýãäýõ
Óíøèãäñàí êîìàíä ÊÐ ðåãèñòеðò
àãóóëàãäàõ
Ïðîöåññîð êîìàíäûã òàéëæ óíøààä
çààñàí ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ

17. 17
Êîìàíäûí òºðºë
Ïðîöåññîð - Ñàíàõ îé
ªãºãäëèéã ïðîöåññîð ба ñàíàõ îéн õîîðîíä äàìæóóëàõ
Ïðîöåññîð-Î/Ã
ªãºãäºë ãàäààä òºõººðºìæ ба ïðîöåññîðûí õîîðîíä äàìæуулах
ªãºãäºë áîëîâñðóóëàõ
ªãºãäºë äýýð àðèôìåòèê ëîãèê ¿éëäýë õèéõ
Óäèðäëàãà
Áèåëýãäýæ áàéãàà êîìàíäûí äàðààëëûã ººð÷ëºõ ãýõ ìýò

18. 18
Ïðîãðàìì áèåëýõ æèøýý

19. 19
Òàñàëäëóóä
Ïðîöåññîðûí õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã
òàñàëäóóëàõ
Ïðîöåññîðûã ¿ð àøèãòàé àøèãëàõ
Î/Ã ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýæ áàéõàä
ïðîöåññî𠺺ð êîìàíäóóäûã ã¿éöýòãýõ

20. 20
Òàñàëäëûí òºðë¿¿ä
Ïðîãðàììûí
Óòãûí õÿçãààð õàëèõ
Òîîã 0-ä õóâààõ
Àëäààòàé êîìàíä áèåë¿¿ëýõ
ªºðò îëãîãäîîã¿é ñàíàõ îéä õàíäàõ
Timer (Õóãàöààò ºäººã÷)
Îðîëò ãàðàëò
Òåõíèê ýâäðýë

21. 21
Òàñàëäàëòàé êîìàíäûí öèêë

22. 22
Òàñàëäëûí áîëîâñðóóëàã÷
Òóõàéí òàñàëäëûí ¿¿ðãèéн äàãóó
øààðäëàãàòàé êîìàíäóóäûã ã¿éöýòãýõ
ïðîãðàìì
Òàñàëäàë àæèëëàõàä óäèðäëàãà ýíý
ïðîãðàììä øèëæäýã.
¯éëäëèéí ñèñòåìèéí íýã õýñýã áîëíî.

23. 23
Òàñàëäëûí öèêë
Ïðîöåññîð òàñàëäëûã øàëãàíà.
Òàñàëäàë ¿¿ñýýã¿é áîë ïðîöåññîð
õýâèéí àæèëëàãààãàà ¿ðãýëæë¿¿ëíý.
Òàñàëäàë ¿¿ññýí áàéâàë ïðîãðàììûí
áèåëýëòèéã çîãñîîãîîä òàñàëäëûí
áîëîâñðóóëàã÷èéã àæèëëóóëíà.

24. 24
Òàñàëäàë áîëîâñðóóëàõ ñõåì

25. 25
Îëîí òàñàëäàë

26. 26
Îëîí òàñàëäëûã äàðààëæ
áîëîâñðóóëàõ
Òóõàéí òàñàëäëûã áîëîâñðóóëæ
äóóñòàë ººð òàñàëäàë ¿¿ñýõèéã
õîðèãëîõ
Ïðîöåññîð òàñàëäëûã çºâøººðºõ õ¿ðòýë
òàñàëäëûí ñèãíàë áàéñààð áàéõ áîëíî.
Òàñàëäëûí áîëîâñðóóëàã÷ àæèëëàæ
äóóñàõàä ïðîöåññî𠺺ð òàñàëäëûí
ñèãíàë ¿¿ññýí ýñýõèéã øàëãàíà.

27. 27
Îëîí òàñàëäëûã çýðýãëýëýýð
çîõèöóóëàõ
ªíäºð çýðýãëýëòýé òàñàëäàë íü áàãà
çýðýãëýëòýé òàñàëäëûí áîëîâñðóó-
ëàëòûã òàñàëäóóëæ ÷àäíà.
Æèøýý íü : Ñ¿ëæýýíèé øóãàìààñ ºãºãäºë
èðýõýä ò¿¿íýýñ áàãà çýðýãëýëòýé
òàñàëäàë àæèëëàæ áàéâàë ò¿¿íèéã
òàñàëäóóëàí ººðºº àæèëëàæ ºãºãäºëä
çàé ãàðãàæ ºã÷ áîëîõ

28. 28
Ñàíàõ îéí øàòëàñàí á¿òýö
Ðåãèñòð¿¿ä
Êýøîé
¯íäñýí ñàíàõ îé
Äèñêêýø
Ñîðîíçîí äèñê
Ñîðîíçîí òóóç Îïòèêäèñê

29. 29
Øàòëàë äîîøëîõ òóñàì
Íýã áèòèéí ¿íý áàãàñч áàéíà
Õýìæýý, áàãòààìæ èõэñч áàéíà
Õàíäàëòûí õóðä багасч áàéíà
Ïðîöåññîðûí òóõàéí ñàíàõ îéä õàíäàõ
õàíäàëòûí äàâòàìæ áóóð÷ áàéíà

30. 30
Äèñê êýø
Äèñêèéí çàðèì õýñãèéí ºãºãäëèéã ò¿ð
õàäãàëàõ çîðèëãîîð àøèãëàäàã ¿íäñýí ñàíàõ
îéí õýñýã þì
Äèñêýíä êëàñòåðààð õàíäàõ - Áàãà
õýìæýýòýé ºãºãäëèéã îëîí óíøñàíààñ öººí óäàà èõ
ºãºãäëèéã óíøèõ
Çàðèì ºãºãäºë íü äàõèí õàíäàãäàæ áîëíî.
Èéìä äàõèí äèñêýýñ óíøñàíààñ ñàíàõ îéãîîñ
óíøñàí íü õóðäàí áàéõ áîëíî

31. 31
Êýø ñàíàõ îé
¯éëäëèéí ñèñòåìä õàðàãäàõã¿é
Âèðòóàë ñàíàõ îéòîé àäèë çàð÷ìààð
àøèãëàãääàã
Ïðîöåññîðûí õóðä íü ñàíàõ îéí õóðäààñ
õàðüöàíãóé õóðäàí áîëíî
Ñàíàõ îéí õóðäûã èõýñãýõ
Санах ой руу хандах давтамжийг бууруулах

32. 32
Êýø ñàíàõ îé
¯íäñýí ñàíàõ îéí íýã õýñãèéã àãóóëíà
Ïðîöåññîð õàìãèéí ò¿ð¿¿íä êýø ñàíàõ îéã
øàëãàäàã
Хэрэв хайж буй мэдээлэл îëäîõã¿é áîë
¿íäñýí ñàíàõ îéí òóõàéí áëîêийã ñàíàõ îéä
à÷ààëäàã

33. 33
Êýø áîëîí ¿íäñýí ñàíàõ îéí á¿òýö

34. 34
Îðîëò ãàðàëòûí òåõíîëîãè
Ïðîãðàìì÷èëñàí Î/Ã
Òàñàëäëààð óäèðäàãäàõ Î/Ã
Direct Memory Access (DMA) áóþó ñàíàõ
îéí øóóä õàíäàëò

35. 35
Ïðîãðàìì÷èëñàí Î/Ã
Ïðîöåññîð áèø, Î/Ã ìîäóëü ¿éëäëèéã
ã¿éöýòãýíý.
Î/à òºëâèéí ðåãèñòеðò òºëâèéí
áèò¿¿äèéã òîãòîîíî.
ßìàð ÷ òàñàëäàë ¿¿ñýõã¿é
Ïðîöåññ ÎÃ-ûí òºëâèéã øàëãàí ìàø çàâã¿é
àæèëëàíà.

36. 36
Òàñàëäëààð óäèðäàãäàõ Î/Ã
Î/à ìîäóëü ºãºãäºë ñîëèëöîõîä áýëýí áîëìîãö
òàñàëäàë ¿¿ñãýíý
Ïðîöåññîð áóñàä ¿éë àæèëëàãàà
ã¿éöýòãýæ áîëíî
Õ¿ëýýæ öàã àëäàõ øààðäëàãàã¿é
Ïðîöåññîðûí õóãàöààã èõ çàðöóóëíà. Ó÷èð
íü óíøèõ, áè÷èõ ºãºãäºë á¿ð ïðîöåññîðîîð
äàìæèãäàíà

37. 37
Ñàíàõ îéí øóóä õàíäàëò (Direct
Memory Access)
Î/à ìîäóëü øóóä ñàíàõ îéòîé ºãºãäºë
ñîëèëöîíî.
Ïðîöåññîð Î/Ã ìîäóëüä ñàíàõ îéãîîñ óíøèõ,
áè÷èõ ýðõèéã îëãîæ ºãíº.
Ïðîöåññîðûã àæëààñ ÷ºëººëíº
Ïðîöåññîð áóñàä ¿éëäëýý ã¿éöýòãýæ
áîëíî.

38. 38
Ñàíàõ îéí øóóä õàíäàëò (DMA)
Áëîê ºãºãäëèéã øóóä ñàíàõ îéä áè÷èæ ,
óíøèíà.
Î/Ã-ûí ¿éëäýë ã¿éöýòãýãäýæ äóóñìàãö
òàñàëäëûí ñèãíàë ïðîöåññîðò î÷íî.
Ïðîöåññîð ¿éëäëèéí ýõýíä áîëîí òºãñãºëä ë
¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëíà.

39. 39