Orientacións sobre o tratamento da lectura comprensiva en Ciencias Sociais.

1. Lectura comprensiva
Presentación sobre a lectura
comprensiva na materia de
Ciencias Sociais en Secundaria.
Curso 2013-2014
Traballo colaborativo para o Proxecto
lingüístico do IES de Ponte Caldelas

2. Lectura comprensiva
O mal lectorO bo lector
• É quen de comprender o
contido
• Interpreta as palabras
escritas, capta as ideas e
integra o contido nos seus
coñecementos
• Fai unha valoración crítica
do que le
• Le moito
• Fai un esforzo por ter as
ideas claras
• Non é quen de centrar a
atención na lectura.
• Pasa as páxinas sen
captar o seu contido nin
a mensaxe do autor.
• Escapa de reler, facerse
preguntas, subliñar ideas,
reflexionar.
• Le moi lento.
• Hai moito vocabulario
que non entende
SI NON
Fonte: “Las mejores técnicas de estudio” Bernabé Tierno

3. Lectura comprensiva
Malos hábitos de
lectura
• O mal lector volve sobre o lido antes de rematar o parágrafo.
Fragmenta o pensamento, perdendo a idea xeral e diminuíndo a
concentración sobre o que le
• O mal lector le lento e vocaliza cada palabra. Está máis
pendente de identificar as palabras que a idea.
• O mal lector vai pronunciando mentalmente cada palabra
mentres le cando o que importa é a idea, a mensaxe e a postura
valorativa sobre o que se le.
• O mal lector presenta unha deficiente postura corporal no
momento de ler, utiliza o dedo.
NON
Corrección • Ler sempre cara adiante. Ampliar o campo visual do que
se está a ler. Deslizar a vista polas palabras
• Ler en silencio. Só debemos mover os ollos polas liñas
• Debemos facermos preguntas sobre o que lemos
• Debemos adaptar o ritmo de lectura á dificultade do
texto.
SI
Fonte: “Las mejores técnicas de estudio” Bernabé Tierno

4. Lectura comprensiva
• O importante é captar as ideas
expresadas.
• A lectura veloz permite captar o significado
das frases como un todo.
• A lectura rápida permite buscar datos,
ideas como paso previo para unha lectura
máis crítica e valorativa.
• Resulta imprescindible ampliar o
vocabulario básico.
• Hai que ler moito
Lembra que: Onde están as ideas?
• As ideas habitan nos parágrafos.
• Un parágrafo serve para expor unha idea.
• Cando unha idea ten categoría de principal
expresa o fundamental do pensamento do
autor, resulta a máis xenérica, a
imprescindible .
• Cando unha idea ten categoría de
secundaria proporciona detalles ou
argumentos sobre a idea central. Se as
suprimimos perdemos matices, pero non
afectan ao contido esencial.
• As ideas principais poden estar ao comezo
do parágrafo, no medio ou no final
• Ás veces a idea principal non aparece
explicitada porque se estende por todo o
texto ou pode haber varias.
Aplica estas recomendacións lendo este texto
Agora convidámoste a que probes con este banco de textos da
páxina das probas PISA
Fonte: “Las mejores técnicas de estudio” Bernabé Tierno

5. Lectura comprensiva
O tipo de textos máis frecuentes en Ciencias Sociais
O texto expositivo Son moi comúns. A idea principal adoita ir ao comezo do
parágrafo. As máis das veces aparece explícita aínda que
ás veces se constrúe en todo o parágrafo. As ideas
secundarias achegan matices: amplian, reforzan, explican
a idea principal.
O texto descritivo Moi utilizados en xeografía cando describen as
características dun fenómeno ou unha paisaxe
bioclimática. Hai un conxunto de cualidades,
características ou rasgos que van explicando o concepto.
O texto argumentativo
Os textos argumentativos expoñen a idea principal ao
comezo ou ao final. O resto non é máis que unha
enumeración de razóns que reforzan e sosteñen esa postura
principal.
Aquí tes algún exemplo de texto
expositivo para aprender máis
Aquí tes un exemplo de texto descritivo
Aquí tes un exemplo e explicación dun
texto argumentativo
Fonte: http://razonamiento-verbal1.blogspot.com.es/2013/05/textos-continuos-y-discontinuos.html

6. Lectura comprensiva
O tipo de textos máis frecuentes en Ciencias Sociais
O texto narrativo
En historia este tipo de texto é a súa esencia. A historia
narra acontecementos do pasado e polo tanto para
comprendelos necesitamos saber:
• Onde se producen os feitos?
• Cando se producen?
• Quen os protagoniza?
• Que causas interveñen no inicio dos feitos?
• Como se desenvolve o conflito?
• Que produce? Que muda?
• Como finaliza?
Esa estrutura repítese con maior ou menor profundidade.
Un exemplo dun texto narrativo en historia
Fonte: http://razonamiento-verbal1.blogspot.com.es/2013/05/textos-continuos-y-discontinuos.html

7. Lectura comprensiva
Os textos discontinuos
Ás veces a información vén condensada en gráficos, táboas, diagramas, mapas, formularios, véndonos na
obriga de extraela e interpretala de acordo cun contexto determinado. As cores, as frechas indican relación
e información.
Na ligazón das probas PISA tes algún exemplos

8. Lectura comprensiva
A técnica do suliñado
Fonte: “Las mejores técnicas de estudio” de Bernabé Tierno
• Permite a comprensión e a estrutura dun texto
• Axuda a fixar a concentración
• Axuda no repaso e na elaboración de resumos e esquemas.
• Favorece a capacidade de análise e valoración crítica.
Cando debemos subliñar? O alumnado debe ler tres veces un texto. Na primeira lectura
sacará unha idea global do lido que se ratificará ou non nunha
segunda lectura. Aquí xa irá precisando máis os detalles do
texto. Na terceira lectura é cando debe subliñar
Que se debe subliñar? O fundamental, a idea principal, as palabras clave
As palabras técnicas, datos relevantes.
Aquel texto que responda ás preguntas claves de cada
parágrafo.
Como se debe subliñar?
Subliñar so os libros propios.
Utilizar un lapis de cor para as ideas principais e outro para as
ideas secundarias. Ver un exemplo.

9. Lectura comprensiva
O esquema Expresión gráfica do subliñado, é dicir, a estrutura
do texto en ideas principais e ideas secundarias
• Ofrece unha clara estrutura visual do lido
• Debe ser resultado dun traballo persoal
• Facilita os exercicios de análise e síntese
• Promove a comprensión e a concentración sobre o lido
• Axuda a memorizar o lido porque xerarquiza as ideas e
os matices
• Aforra moito tempo no repaso de cara a unha proba.
Aquí podes ollar
diferentes tipos
elaborados e un
exemplo resolto
esquema
Fonte: “Las mejores técnicas de estudio” de Bernabé Tierno

10. Lectura comprensiva
O resumo Unha síntese do contido elaborada polo alumnado coas
súas propias palabras, recollendo o contido esencial do
texto.
• Cómpre ter moi claras as ideas principais e as ideas
secundarias
• Trátase dun traballo de personalización do lido, pero
debe evitar valoracións que distorsionenn o expresado
no texto.
• Debe ser breve e conciso
• Para elaboralo non se ten por que seguir a mesma orde
que presenta o texto lido, incluso podemos enriquecelo
con alguna observación procedente doutra fonte ou
apuntamentos de clase.
Un exemplo de
resumo
Fonte: “Las mejores técnicas de estudio” de Barnabé Tierno

11. Lectura comprensiva
Os mapas conceptuais Rede gráfica do lido onde só se destacan as
palabras clave e as ligazóns entre elas.
Aquí o que importa son as relacións entre
conceptos. Esixe dominio do tema
Ideal para representar a xerarquización de
conceptos
Exemplo
Se queres aprender podes probar
premendo nas palabras mapa conceptual

12. Lectura comprensiva
Metodoloxía de aplicación
Cada estilo docente hai que respectalo.
Aquí presentamos dúas secuencias posibles, poderían
darse outras, para abordar a comprensión oral e lectora
en clase:
Escenario A: Un traballo máis cooperativo
1. Lectura individual e en silencio do aspecto a tratar en
clase
2. Compartir esa lectura co compañeiro máis próximo,
de xeito que un alumno explique ao outro o que estivo
lendo e viceversa. Estarían traballando a comprensión
oral, a lectora e a propia expresión.
3. Identificar as palabras clave do lido e definilas
4. Resumir coas propias palabras o contido lido
anteriormente
5. Elaborar un esquema conceptual que una as ideas
clave.
6. Intercambiar os resumos e os esquemas para
enriquecer a proposta individual.
7. Elaborar as preguntas clave do aspecto lido.
Escenario B: Un traballo máis individual e tradicional
1. O profesor explica durante cinco minutos, o alumnado
escoita e toma notas.
2. O alumnado confronta as súas anotacións co compañeiro e
trata de completalas ou melloralas
3. O alumnado debe redactar un texto coherente a partir das
súas anotacións.
4. O alumnado debe ler ese mesmo aspecto explicado en clase
polo profesor, pero no libro para que se acostume a ver unha
explicación expresada de formas diferentes coa intención de
gañar en memorización comprensiva.
5. O profesor propón unha actividade de ampliación e
profundización que obrigue a unha reflexión.
Neste escenario B a explicación do profesor pode ser substituída
por un vídeo ou por unha secuencia dunha película. A cuestión
é que a escoita sexa activa.
Ponte Caldelas, 28 de febrero de 2014