1. Хичээлийн нэр: Хоолны газрын тоног төхөөөрөмж
Хичээлийн хэлбэр: Лекц№ 4
Хичээл үргэлжлэх хугацаа : 2цаг
Багш У.Батчулуун

2.  Õè÷ýýëèéí çîðèëãî: Õîîëíû ãàçàðò õýðýãëýãäýõ
òºðºë á¿ðèéí çóóðàã÷ ìàøèíû áîëîí õîëèìîã
áýëòãýã÷, ãóðèë øèãøèõ ìàøèíû àæèëëàõ
çàð÷èìòàé òàíèëöàõàä îðøèíî.

3.  Õè÷ýýëèéí àãóóëãà:
 ÒÌÌ-1Ì ìàðêûí çóóðàã÷ ìàøèí àæèëëàõ çàð÷èì, êíåìàòèê
ñõåì
 ÌÏÌ-800 ìàðêèéí ãóðèë øèãøèã÷
 ÌÂ-60Ì ìàðêûí çóóðàã÷ ìàøèí

4.  Çóóðìàã áîëîí õîëèìîã áýëòãýõ òºõººðºìæ
 Íèéòèéí õîîëíû ãàçàð òºðºë á¿ðèéí ãóðèëàí
á¿òýýãäýõ¿¿í õ¿éòýí çóóø õèéõýä çîðèóëæ ãóðèë
çóóðàã÷, ýëäýã÷, ºíãºìæ öîõèã÷ ìàøèí áîëîí íàðèéí
áîîâíû öåõýä çîðèóëàí ñîëüæ õýðýãëýõ ìåõàíèçì
á¿õèé ò¿ãýýìýë äàìæóóëàã÷èéã õýðýãëýíý.

5.  Ãóðèë çóóðàã÷ ìàøèí ÒÌÌ-1Ì
 Çîðèóëàëò:
 Á¿òýýãäýõ¿¿í õèéõ æîð, íîðìûí äàãóó òºðºë á¿ðèéí
õîëüöòîé (óñ, ãóðèë, õàºðºíãº, ýëñýí
÷èõýð, äàâñ, ºíäºã, òîñ ãýõ ìýò) ãóðèëûí çóóðìàã
çóóð÷ áýëòãýíý.

6.  Á¿òýö.
 Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð, äàìæóóëàõ ìåõàíèçì, òîãîî, õºø¿¿ðýã, çóóðàã÷
çýðãýýñ òîãòîíî.
 Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ýðãýëäýõ õºäºë㺺í ìîãîé àðàà á¿õèé
ñààëòóóð 18-ä èðæ åýâýí àðààíû ãîëîîñ õî¸ð õî¸ð ÷èãýëýëä äàìæèíà.
 Íýã òàëààñ ýðãýõ õºäºë㺺í ãèíæèí äàìæóóëàã÷ òàõèð ãîë 22-ä
äàìæèæ çóóðàã÷èéí õºø¿¿ðýãò, íºãºº òàëààñ çàâñðûí áîãèíî ãîëîîð
äàìæèí õî¸ð äàõü ìîãîé àðàà á¿õèé ñààëòóóð 16, ýðã¿¿ëýã÷ äóãóé 15-ä
èðæ òîãîîã ýðã¿¿ëíý.
 Ýðã¿¿ëýã÷ äóãóé 15 íü ãîëäîî äºðâºëæèí í¿õòýé. Òîãîîíû ¸ðîîëä æèæèã
äºðâºëæèí ãîë ñóóëãàñàí áàéäàã. ýíý ãîëûã ýðã¿¿ëýõ äóãóéí
äºðâºëæèí í¿õýíä ñóóëãàõ áºãººä ãàðãàõäàà ãèøã¿¿ð 3-ûã äîîø íü
õºëººðºº äàðíà.
 Òîãîîã ãóðâàí äóãóéòàé òýðãýíöýð äýýð áàéðëóóëæ áýõýëíý.
Õàøëàãà 6 òîãîîíîîñ á¿òýýãäýõ¿¿í õàëüæ ãàðàõààñ õàìãààëàõ
çîðèóëàëòòàé. Õàøëàãà íü áèåä ñóóëãàñàí ýðãýõ íóãàñòàé òóë
òîãîîã ñàëãàí àâàõ ¿åä äýýø íü ñºõíº. Ìàøèíû èõ áèåä óäèðäëàãûí
òîâ÷èò óíòðààëãà áàéäàã.


7.  Àæèëëàõ çàð÷èì.
 Òîãîîíä ãóðèë, óñ áîëîí áóñàä õîëüö íàéðëàãûã æîðûí äàãóó õèéæ àñààõ
òîâ÷èéã äàðàõàä òîãîî ýðãýæ, àæëûí çóóðàã÷ áàãàæ ñàâæ ýðãýõ õºäºë㺺íä
îðæ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã çóóð÷ ýõýëíý.
 Çóóð÷ ã¿éöìýãö óëààí çîãñîîõ òîâ÷èéã äàðæ çóóðàã÷èéã äýýä áàéðëàëä íü
îðóóëæ çîãñîîãîîä õàøëàãûã äýýø íü ñºõººä ãèøã¿¿ð äýýð õºëººðºº äîîø íü äàðæ
òîãîîã ººð óðóóãàà òàòàæ ìàøèíààñ ñóëëàíà.
 Àøèãëàëòûí áîëîí òåõíèêèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû ñàíàìæ:
 Òîãîîã ñóóðü äýýð íü ñàéí óãñàð÷ çóóðàã÷ ìàøèíûã õîîñîí àæèëëóóëæ
øàëãàíà. Òîãîîíä ýõëýýä õîëüö íàéðëàãûã æîð, íîðìûí äàãóó õèéæ õàøëàãûã
áóóëãààä õàð àñààõ òîâ÷èéã äàðæ ìàøèíûã àæèëëóóëæ çóóðíà.
 Õîëüö íàéð÷ æèãäýðìýãö ìàøèíûã çîãñîîæ ãóðèëûã íýìíý. Çóóðìàã õýäèé ÷èíýý
àðãóóí áîëîõ òóòàì çóóðàã÷, õºø¿¿ðýãò Íîîãäîõ à÷ààëàë òºäèé ÷èíýý èõ
áàéäàã. èéìä øèíãýí çóóðìàãèéã òîãîîíû ýçëýõ¿¿íèé 80-90õóâüä àðãóóíä
çóóðìàãèéã 50 èàñ èë¿¿ã¿é õóâüä òóñ òóñ õèéíý. Ýíý õýìæýýã çºð÷âºë
õºø¿¿ðãèéí à÷ààëàë õýòýð÷ õóãàðàõ, ýñâýë öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ýðãýëò
ñàòàæ øàòàõ àþóëòàé.
 Çóóðìàãèéí àðãóóí, øèíãýëýã áàéäëààñ õàìààð÷, çóóðàëòûí õóãàöàà 7-20
ìèíóò ¿ðãýëæèëíý.
 Ìàøèíûã àæèëëàæ áàéõàä òîãîî óðóó òîíãîéõ, ãàðàà õèéõèéã õîðèãëîäîã.
Çóóðìàãèéã çóóð÷ äóóñìàãö óëààí òîâ÷èéã äàðæ ìàøèíûã çîãñîîíî. Ãóðèë
çóóðàã÷ ìàøèí íü 3 øèðõýã òîãîîòîé áàéäàã.
 Àæèë äóóññàíû äàðàà òîãîî õàøëàãà çóóðàã÷ õºø¿¿ðýã çýðýãò íààëäñàí
çóóðìàãèéã ñàéòàð öýâýðëýæ õàëóóí óñààð óãààæ 纺ëºí äàâóóãààð
ýãøòýë íü àð÷èíà.

8. Ãóðèë çóóðàã÷ ÒÌÌ-1Ì ìàøèíû åðºíõèé
áàéäàë
 1-Òýâø, 2- á¿ðõ¿¿ë, 3-ãèøã¿¿ð,
4- òýðãýíöýð, 5-òîãîî, 6-
õàøëàãà, 7- çóóðàã÷, 8- òàã,
9-
1
 ñóóðü, 10- áàðèóë, 11-õààëãà,
12-òîâ÷èò óíòðààëãà, 13-
äºðâºðæèí ãîë, 14- ï¿ðø, 15-
ýðã¿¿ëýã÷ äóãóé, 16-
ñààëòóóð, 17-õºòëºã÷ îäîí àðàà,
18-ñààëòóóð, 19-öàõèëãààí
õºäºëã¿¿ð, 20-ãèíæ, 21-
õºòëºãäºã÷ îäîí àðàà, 22-òàõèð
ãîë

9. Ãóðèë çóóðàã÷ ÒÌÌ-1Ì ìàøèíû êèíåìàòèê ñ

10. ¯ç¿¿ëýëò Íýãæ
Òîãîîíû ýçýëõ¿¿í Ë 140
Òîãîîíû ýðãýëòèéí òîî ýðã/ìèí 4
Çóóðàã÷èéí ýðã/ìèí 27
ýðãýëòèéí òîî
Öàõèëãààí êÂò 2.2
õºäºëã¿¿ðèéí ÷àäàë
Îâîðûí õýìæýý ìì
Óðò 1295
ºðãºí 840
ºíäºð 1005

11.  ªíãºìæ öîõèã÷ ìàøèí ÌÂ-60

 Çîðèóëàëò: Êðåì, öºöãèé çýðýã òºðºë á¿ðèéí
çóóðàãèéã öîõèõ, ò¿¿õèé ºíäºã õóòãàæ çàäëàõ
çýðýãò õýðýãëýíý.

12.  Á¿òýö: Øèðìýí õàâòàí , ñóóðü , öàõèëãààí
õºäºëã¿¿ð, äàìæóóëàõ ìåõàíèçì, àæëûí öîõèã÷
áàãàæ, òîðõ, ºðãºã÷ òóëãóóð çýðýã ¿íäñýí
õýñã¿¿äýýñ òîãòîíî. Ìàøèíä õî¸ð ýýëæèéí öîõèã÷
áàéäàã. (ñàðààëæèí öîõèã÷ ºíãºìæ áýëãýõ,
áàãöàí öîõèã÷- ñèéðýãæ¿¿ëñýí òîñ áýëòãýõ
çîðóëàëòòàé).

13.  Àæèëëàõ çàð÷èì: öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ýðãýõ õºäºë㺺í, ç¿ðõ
àðàà äàìæóóëãà, õºòëºã÷ººð äàìæèí àæëûí öîõèã÷ áàãàæèéí
ýðãýõ õºäºë㺺íä îðóóëíà. ¯¿íèé çýðýãöýý äîòîð àðààí
äàìæóóëãûí òóñëàìæòàéãààð öîõèã÷ ººðèéíõºº òýíõëýãèéã áàñ
òîéðîí ýðãýæ áàéäàã. Èíãýæ àæëûí öîõèã÷ áàãàæ íýãýí çýýã 2
õºäºë㺺íä îðäîã. Õàðèí õàéðöàãíû (õóðäíû âàðèàòîð)
òóñëàìæòàéãààðö îõèã÷èéã ãóðâàí ººð õóðäòàé ýðã¿¿ëíý.
 Õóðäíû áàðèóëèéí äýðãýä èõ áèå äýýð I. II. III ãýñýí òîîãîîð
òýìäýãëýñýí áàéäàã. Õóðäûã òîõèðóóëàõäàà áàðèóëûã
ýðã¿¿ëæøààðäëàãàòàé òîîíûõîî õàðàëäàà òàâèíà. Àæëûí ¿åä
çóóðàã÷ áàéãàà ç¿éëèéã ãàäàãø öàöàõã¿éí òóëä òîðõíû
àìñàðò äàâõàð õ¿ðýýã áýõýëíý. Òîðõûã ºðãºõ áóóëãàõàä
áàðèóëûã ìºí àøèãëàäàã.

14. •Ñóóðü, 2- èõ
áèå, 3- ºðãºã÷
òóëãóóð, 4.7-
áàðèóë, 5-
òîâ÷èò
óíòðààëãà, 6-
öàõèëãààí
õºäºëã¿¿ðèéí
á¿ðõ¿¿ë, 8-
àæëûí ãîë, 9-
õ¿ðýý , 10- òîðõ,

15.  Àøèãëàëòûí áîëîí òåõíèêèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû
ä¿ðìýýñ:
 Àìñàðò íü õ¿ðýý áýõýëñýí òîðõîíä çîðèóëàëòûí àæëûí
öîõèã÷ áàãàæèéã õèéæ òóëãóóðò óãñàðíà. Äàðàà íü
öîõèã÷èéã àæëûí ãîëä ñóóëãàæ áýõëýýä áàðèóëèéã
ýðã¿¿ëæ òîðõûã ýöýñò íü òóëòàë äýýø ºðãºíº.
Öîõèã÷èéí õóðäûã 1 äýýðõ òîõèðóóëãàí äýýð òàâüæ
àñààõ òîâ÷èéã äàðæ ìàøèíûã õîîñîí àæèëëóóëæ
øàëãàíà. Õýðýâ õýâèéí áàéäëààð àæèëëàæ áàéâàë
çîãñîîõ òîâ÷îîð ìàøèíûã çîãñîîíî.

16.  Äàðàà íü òîðõîíä öîõèõ á¿òýýãäýõ¿¿íýý õèéæ öîõèã÷
àæëûí áàãàæèéã ýðã¿¿ëýõ õóðäûã òîõèðóóëààä àñàà
òîâîîð ìàøèíûã àæèëëóóëíà.
 Öîõèæ ã¿éöñýíèé äàðàà àæëûí áàãàæíû ýðãýëò á¿ðýí
çîãñîõûã õ¿ëýýæ çîãññîíû äàðàà òîðõíû äîîð áàéðëàõ
ãóðâàí äóãóéòàé òýðãýíöðèéã òàâüæ áàðèóëààð
òîðõûã äîîø áóóëãàí öîõèã÷èéã ãîëîîñ íü ñàëãàíà. ¯¿íèé
äàðàà òîðõòîé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òýðãýíöýðäýýð ò¿ðæ
áîëîâñðóóëàëòûí äàðààãèéí äàìæëàãàä õ¿ðãýíý. Àæèë
äóóññàíû äàðàà òîðõ áîëîí öîõèã÷èéã õàëóóí óñààð
óãààæ öýâýðëýíý. Àæëûí öîõèã÷ áàãàæèéí ýðãýëò á¿ðýí
çîãñîîã¿é áéàõ ¿åä òîðõûã áóóëãàõ, öîõèã÷èéã ãîëîîñ íü
ñàëãàõûã õàòóó õîðèãëîíî.

17. 1.3.7.9.11.15- îãòîðãóéí
áàéðëàëòàé ñýâñèéëã
õîëèõ õóòãóóð, 1.4.13
õàâòãàé õýëáýðèéí
ñàðààëæèí
õóòãóóðóóä, 8.10.12-
çóóðàìòãàé ìàòåðèàë
ºâºðìºö õýëáýðèéí
õóòãóóð, 5 äýãýý
õýëáýðèéí õóòãóóð,
ðàì õýëáýðèéí õóòãó
16- äàëáàíò õóòãóóð

18. Ìàøèíû ìàðê
Õýì
¯ç¿¿ëýëò æèõ ÌÑ47-8-
ÌÂ-6 ÌÂ-35Ì ÌÂ-60 ÌÂÏ-Ï-1
íýãæ 20
Òîðõíû
Ë 6 35 60 25 20
ýçýëõ¿¿í
Õºòëºã÷
ãîëûí
ýðãýëòèéí
òîî Ýðã/ì
èí
I õ¿ðä 110 60 21 71 46