Zajrzyj do książki "Konnica w-armii-cesarstwa-bizantynskiego-od-viii-do-xiii-w-rola-milita' w internetowej księgarni historycznej Grzbiet.pl

1. SPIS TREŚCI
l. FORMACJE JAZDY W STRUKTURZE ARMII
BIZANTYŃSKIEJ 25
1.1. Geneza struktury organizacyjnej konnicy Cesarstwa
okresu średniobizantyńskiego 25
1.2. ~owstanie i ~rganizacja "konn~cy temowej"
oraz Jednostek •ay~a"t'a (VIII-X wiek) . . . . . . . . . 37
Struktura organizacyjna konnicy w prowincjonalnych armiach
ternowych (9i~a•a). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Utworzenie kawaleryjskich formacji armii stałej (•ay~a•a) . . . 46
1.3. Reformy wojskowe w drugiej połowie Xwieku.
Utworzenie nowych formacji kawalerii. . . . . . . . . . . 51
1.4. Cudzoziemskie i bizantyńskie formacje konnicy
w armii Cesarstwa (Xl-początek XIII wieku) . . . . . . . . . 67
II. BROŃ, UZBROJENIE I EKWIPUNEKJEŹDZIECKI 87
2.1. Okres ternowy (VIII-XI wiek). 88
Jazda ciężkozbrojna. 88
Jazda średniozbrojna. 102
Jazda lekkozbrojna. 108
2.2. Epoka Kornoenów i Angelosów (l081-1204) . . 113
Rycerstwo zachodnioeuropejskie . 113
Bizantyńskie formacje kawaleryjskie
i jazda ludów koczowniczych . . . . . . . . 123
2.3. Konie i ekwipunek jeździecki w okresie średniobizantyńskim 129
http://grzbiet.pl/sklep/konnica-w-armii-cesarstwa-bizantynskiego-od-viii-do-xiii-w-rola-milita
Przykładowy rozdział książki: Konnica w armii Cesarstwa Bizantyńskiego od VIII do XIII w.
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

2. ---··6 SPIS TREŚCI
III. TAKTYKA l ROLA MILITARNA KONNICY 143
3.1. "Doktryna taktyczna" kawalerii bizantyńskiej
jako synteza wpływów sztuki wojennej ludów koczowniczych
i antycznej tradycji.Jej geneza i ewolucja. 143
3.2. Zanik taktyki "bizantyńskiej"? Sposobywykorzystywania
kawalerii w kampaniach od XI do początku XIII stulecia 172
Iv. KONNICA W SPOLECZEŃSTWIE BIZANTYŃSKIM 201
4.1. Ekonomiczne i militarne następstwa powstania systemu
ternowego a wzrost znaczenia społecznego. Zarys problematyki 20 l
4.2. "Chłopi-żołnierze" czy prowincjonalna elita?
Pochodzenie społeczne i zaplecze ekonomiczne konnicy ternowej 205
4.3. Powstanie formacji stałej armii (-ray~a-ra) jako źródło awansu
społecznego konnicy z prowincjonalnych armii . . . . . . . . 216
4.4. Rozbudowa formacji kawaleryjskich jako czynnik
stymulujący zmiany etniczne i procesy ekonomiczne
zachodzące w Cesarstwie Bizantyńskim 222
4.5. Rola militarna ciężkozbrojnej jazdy a wzrost znaczenia
społecznego i politycznego arystokracji wojskowej. 23-
ZAKOŃCZENIE. 255
SUMMARY.
WYKAZ SKRÓTÓW BIBLIOGRAFICZNYCH 259
BIBLIOGRAFIA 263
http://grzbiet.pl/sklep/konnica-w-armii-cesarstwa-bizantynskiego-od-viii-do-xiii-w-rola-milita
Przykładowy rozdział książki: Konnica w armii Cesarstwa Bizantyńskiego od VIII do XIII w.
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

3. w:odróżnieniu od armii starożytnej Grecji iRzymu, których podstawę sta­
nowiła ciężkozbrojna piechota, wśród ludów centralnej i południowo­
-zachodniej Azji dominującym rodzajem wojska stała się konnica. Na rozle­
głych terytoriach dało znać o sobie naturalne dążenie do tego, aby wygrywać
bitwy dzięki szybkości i jak największej zdolności manewrowej własnych
wojsk 1• Pierwszą potęgą militarną wdziejach ludzkości, która na szeroką skalę
stosowała konnicę, była Asyria. Za panowania Tiglat-Pilesara III (744-727
p.n.e.) i Sargona II (721-705 p.n.e.) kawaleria wznacznym stopniu zastąpiła ry­
dwany. Jednakże walory bojowe konnicy w pełni zostały wykorzystane przez
1 Problematyka udomowienia konia oraz jego roli w gospodarce pierwszych cywilizacji jest przed­
miotem sporów whistoriografii. Cf. A. A z z ar o l i, AnEarly HistoryofHorsemanship, Leiden 1985,
passim; P. Wa p n i s h, B. H e s s e, Equids, [in:] The Oxford Encyclopedia ojArchaeology in the Near
East, ed. E.M. Me y er s, vol. l, New York-Oxford 1997, s. 255-256; M. L e v i n e, The Origins oj
Horse Husbandry on the Eurasian Steppe, [in:] Late Prehistorie Exploitation ojthe Eurasian Steppe, ed.
i d e m, Y. Ras s a m ak i n, A. Ki s l e n k o, N. T a t ar i n t s e v a, Cambridge 1999, s. 5-59;
J. O a t e s, A Noteon the Early Evidencefor Horse in Western Asia, [in:] Prehistorie Steppe Adaptation
and the Horses, ed. M. L e v i n e, C. Re n f re w, K. Bo y l e, Cambridge 2003, s. 115-126; P. K e l e­
k n a, The Politico-Economic Impaet ojthe Horse on Old World Cultures: AnOverview, SPP 190,2009,
s. 1-31. Odnośnie do znaczenia militarnego rydwanów, genezy jeździectwa i powstania pierwszych
zorganizowanych grup konnych wojowników cf. A.R. S c h u l m a n, Representations oj Harsemen
and R1dingin the New Kingdom,JNES 16, 1957, s. 263-271; i de m, Egyptian Chariotry: aRe-examina­
tion,JARCE 2, 1963, s. 75-98; Y. Ya d i n, The Art ojWarjare in Biblical Landsin the LightojArchaeo­
logical Discovery, Jerusalem 1963, s. S, 297; M.A. L i t t a u er, The Military Use ojthe Chariot in the
Aegean in the Late Bronze Age, AJA 76, 1972, s. 145·157; W. H e l c k, Ein indirekter Belegfurdie Benut­
zung des leichten Streitwagens in Agypten zu Ende der 13. Dynastie,JNES 37, 1978, s. 337-340; M.A.
L i t t a u e r,J.H. C r o u we l, Wheeled Vehicles and Ridden Anima/s in the Ancient Near E<JSt, Leiden­
Koln 1979, passim; A.R. Sc h u l m a n, Chariots, Charivtry and the Hyksos,JSSEA 10, 1980, s. 105-
153; P.R.S. M o o re y, The Emergence oj the Light, Horse-Drawn Charivt in the Near-East c. 2000-
1500 B.C., WA 18, 1986, s. 196-215; K. H a n s e n, Collection in Ancient Egyptian Charivt Horses,
JARCE 29, 1992, s. 173-179; R. Dr e w s, The E11d vjthe Bronze Age. Changes in Warjare and the Ca­
tastrophe ca. 1200 B.C., Princeton 1993, s. 164-174; A. Fer r i II, The Origins o{ Warfare. From the
Stone Age to Alexander the Great, London 1997, s. 83-85; M.A. L i t t a u e r,J.H. C r o u w e l, The
Origin ojthe True Chariot, [in:] Selected Writings on Chariots, Other Early Vehicles, Ridingand Harness,
ed. P. Ra u l w i n g, Leiden 2002, s. 45-53; M.A. L i t t a u er, J. H. C r o u we l, Chariots in Late
Bronu Age Greece, [in:] Selected Writings on Chariots...,s. 53-61; R. Dr e ws, Early Riders. The Begin­
nings oj Mounted Warjare in Asia and Europe, London-New York 2004, s. 8-26; WJ. H a m b l i n,
Warjare in the Ancient Near East to 1600 BC. Holy Warriors at the Dawn oj History, London 2006,
s. 129-153; P. Si d n e II, Warhorse. Cavalry in Ancient Warjare, London 2006, s. 1-23; D.W. A n­
t ho n y, The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes
Shaped the Modern World, Princeton 2008, s. 196-225; R. Ar c h er, Chariotry to Cavalry: Develop­
ments in the Early First Millennium, [in:] New Perspectives on Ancient Warjare, ed. G.G. F a g a n,
M. T run d l e, Leiden-Boston 2010, s. 57-81,209-227.
http://grzbiet.pl/sklep/konnica-w-armii-cesarstwa-bizantynskiego-od-viii-do-xiii-w-rola-milita
Przykładowy rozdział książki: Konnica w armii Cesarstwa Bizantyńskiego od VIII do XIII w.
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

4. _.-_...
8 WSTĘP
imperium Achemenidów dysponujące licznymi oddziałami konnych łuczników
i włóczników2• Jazda perska przez długi czas nie była jednak w stanie pokonać
zdyscyplinowanej piechoty greckiej i macedońskiej. Z biegiem czasu konfron­
tacja pomiędzy dwiema cywilizacjami reprezentującymi odmienne tradycje
w sztuce wojennej doprowadziła do powstania ciężkozbrojnej jazdy przezna­
czonej do łamania zwartych szyków nieprzyjacielskich, która współdziałała
zlekkozbrojnymi łucznikami. Powstanie ciężkozbrojnej konnicy było odpowie­
dzią ludów ipaństw Azji Środkowej na grecką imacedońską falangę'. Nie nale­
ży jednakwykluczyć, iż powstanie ciężkiej jazdy mogło być związane zpojawie­
niem się formacji konnych łuczników ipowszechnego użycia łuku, co powodo­
wało konieczność zabezpieczenia wierzchowców przed działaniem tej broni•.
Kawaleria zawsze należała do najsłabszych elementów armii rzymskiej, jednak
w wyniku długotrwałych walk z przeciwnikami dysponującymi silną jazdą Rzy­
mianie zaczęli coraz bardziej zdawać sobie sprawę zpotrzeby większej mobilno­
ści, szybkości i zdolności manewrowej własnych wojsk. Polegająca głównie na
piechocie, tradycyjna armia rzymska wkonfrontacji zuzbrojonymi w łuki jeźdź­
cami okazała się mało skuteczna5• Dlatego też Rzymianie, korzystając zdoświad­
czeń swoich przeciwników, tworzyli i rozwijali własne formacje ciężkiej jazdy
i lekkozbrojnych łuczników. Mimo że dominującym rodzajem sił zbrojnych
w dalszym ciągu pozostała piechota, dążono przede wszystkim do tego, aby wy­
grywać bitwy dzięki szybkości manewrujących wojskprzy jaknajmniejszych stra­
tach własnych, co było niemożliwe do osiągnięcia w bitwach o charakterze sta­
tycznym, charakterystycznych dla klasycznego świata grecko-rzymskiego. Po raz
2 F. Th u re a u-D a n g i n, Une relation de la VIII'""campagne de Sargo1t (-l~ av. /.-C.), Paris 1912,
s. 7, 23, 49, SI, 73; E. E b e l i n g, Die Rustungeines babylonische1t Panurreiters nMit einem 'ertrugeuus
der Zeit Darius II., ZAVA 50, 1952, s. 203-214; S. D a Ił e y, Foreign Churiotn· und Cn·alrv in the
Armies ojTiglath-Pileser III and Sargon II, Ir47, 1985, s. 31-48; L.A. H e i d 0 r n, Tlte Horses ·~fKuslt,
JNES 56, 1997, s. 106-110; T. De z s o, The Reconstruction ojthe Neo-Assyrian Anny as Depicted on the
Assyrian Palace Reliejs 745-612 B.C., AAr.ASH 57, 2006, s. 112-118; A. N e i e d ki n, The Tactic111
Development ojAchaemenid Cavalry, Gla 26, 2006, s. 5-18; N. P o s t g a t e, The Assvriun Armv t n
Zamua, (in:] "The Land ojAssur and the Yoke ojAssur". Studies on Assvria l•rl-2005, ed. i d e m, Ox­
bow 2007, s. 98-101; H. G a l t er, Vom Streitwagen zur Reiterei.l!tnov.ttion und R~fornun i1t der ,w_vr­
ischen Armee, (in:] Krieg und Wirthschajt. Von der Antikebis ins 21./ahrlumdert, ed. W. D w o r n i k,
]. G i e s s a u f, W. I b er, Innsbruck 2010, s. 81-90; Ch. Tu p l i n, Ali the King's Hor.<c: In Search ·~f
Achaemenid Persian Cavalry, (in:] New Perspectit•es 011 Ancient War{are ... ,s. 101-183.
1 W. T ar n, Hellenistic Military and Naval Developments, Cambridge 1998, s. -3--:"·ł.
' Cf. J.C. C o u l s t o n, Roman, Partluan und Sass<lltid TMttcal Dn·elopment, [in:] T!t,· D,F,tce ,,fthe
Roman and Byzanti1u East. Procecdings oj the Colloquium Hdd .tt tiu Unit•mitv ,,f Slte{fie/d i1t :.pril
1986, ed. A.R. H J n d s, D.R. W a l kc r, Oxiord 1986, s. 62.
; Na temat znaczcniJ militJrncgo konnicy warmii rzymskiej ci. A. H y l a n d, Equus. Tlte H,>rse i11 thc
Roman War/d, London 1990, p.1ssim; M.J u n k e l m a n n, Dic Rt·ita Rom;, vol. I-llł, Mainz 1990-
1992, passim; K.R. D i x o n, P. S o u t h er n, T!te Roman Cal'alry. Fn>mtltc Fir.1t to tltt' Th1rd Ccnturv
A.D., London 1992, passtm;J.B. M c C a Ił, Tiu Cavalry ofthe Rollhill Republic. Cm1/ry Ct>mbat ,wJ
Elite Reputations in the Middleand L.1tc Republic, London-New York 2002, passim; F. L ó p c z S~ n­
c h e z, Virtus Probi: Paymentsjor the Battle Cavalry during tltc Rule o{Probus (A.D. 2:'7-278), [in:] IIJ,·
Impactofthe Roman Army (200 BC-AD 476). Economic, Social, Political, Religious and Cultural Aspects
Proceedings ojthe Sixth Worksltop ojthe International Network Impact ·~f Empire (R,>man Em1>ire, 200
B.C-A.D. 476) Capri, March 29-April 2, 2005, ed. L. d e Bl o i s, E. L o C a s c i o, Leiden-Boston
2007, s. 563-583.
http://grzbiet.pl/sklep/konnica-w-armii-cesarstwa-bizantynskiego-od-viii-do-xiii-w-rola-milita
Przykładowy rozdział książki: Konnica w armii Cesarstwa Bizantyńskiego od VIII do XIII w.
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

5. WsTęP
pierwszy ztaką właśnie metodą prowadzenia walki zetknęli się Rzymianie wbi­
twie pod Carrhae, gdzie w53 roku p.n.e. doszło do konfrontacji legionów Krassu­
sa z lekkozbrojną i ciężkozbrojną jazdą partyjską. Obecnie bitwę pod Carrhae
uznaje się za początek ewolucji czyniącej jazdę dominującym elementem w śre­
dniowiecznych bitwach. Według współczesnej historiografii zapoczątkowany pod
Carrhae wzrost znaczenia jazdy nad piechotą był jednym z symptomów końca
starożytności ipoczątku wieków średnich6•
Rosnąca rola militarna konnicy stała się najważniejszym elementem woj­
skowości Zachodu we wczesnym średniowieczu, pociągając za sobą zmiany
stosunków społecznych wyrażające się wpowstaniu rycerstwa isystemu lenne­
go zwanego feudalizmem. Poczynione wówczas pod wpływem najeżdżających
Europę ludów środkowej Azji innowacje techniczne (rozwój broni i uzbroje­
nia, pojawienie się strzemion, udoskonalenie metod walki poszczególnymi ro­
dzajami broni oraz wyhodowanie ras koni zdolnych do noszenia ciężkozbroj­
nych jeźdźców) przyczyniły się do zwiększenia efektywności konnicy oraz jej
walorów czyniąc z niej dominującą, prawdziwie elitarną formację na polach
bitew. Ciężkozbrojna konnica, w porównaniu z piechotą, była jednak stosun­
kowo niewielką częścią średniowiecznych armii, co spowodowane było wyso­
kimi kosztami wyposażenia, którym mogli sprostać tylko nieliczni. Tak więc
jej dominująca rola miała zdecydowanie jakościowy charakter, co doprowadzi­
ło do wykształcenia grupy elitarnych wojowników, która zczasem wytworzyła
własny etos izdobyła osobowość prawną stając się stanem rycerskim7•
' Odnośnie do przebiegu kampanii ibitwy pod Carrhae cf. V.P. N i k o n o r o v, Kvoprosu oparfian­
skoj taktike (na primere bitvy pri Karrach), [in:] Vojennoe delo i srednevekovaja archeologija Centralnaj
Azii, red. A.l. M ar ty n o v, Kemerovo 1995, s. 53-61; A.D.H. Bi v ar, The Political History ojIran
under the Arsacids, [in:] The Cambridge History ojIran, vol. lll, part l, The Seleucid, Parthian and Sa­
sanian Period, ed. E. Ya r s h a t e r, Cambridge 2000, s. 48-58; S. M a t t er n-P a r k e s, The Defeat
ojCrassus and the Just War, CW 96, 2003, s. 387-396.Teza o przełomowym dla historii kawalerii zna­
czeniu bitwy pod Carrhae została ugruntowana przez historiografię brytyjską. Cf. G.T. D e n i s o n,
A History ojCavalryfrom the Earliests Times with Lessansfor the Future, London 1913, s. 85-87.
- Cf. H. Bru n ner, Der Reiterdienst und die Anfiinge des Lehnwesens, ZSSR.GA 21, 1887, s. 1-38;
E. D ark ó, Le róle des peoples nomades cavaliers dansla transformalian de !'Empire romain aux pre­
miers sii:cles du moyen age, B18, 1948, s. 85-97; L. W h i t e, Medieval Technology and Social Change,
Oxford 1962, s. 1-38; B. Ba c h rac h, The Rise oj Armorican Chivalry, TC 10, 1967, s. 166-171;
i d e m, Charles Martel, Mounted Shock Combat, the Stirrup and Feudalism, SMRH 7, 1970, s. 47-75;
L. W h i t e, The Crusades and the Technological Thrust ojthe West, [in:] War, Technology and Society in
the Middle East, ed. V.J. P ar r y, M.E. Ya p p, London 1975, s. 98-99;). Ber e n ger, L'influence des
peuples de la steppe (Huns, Mongols, Tartares) sur la conception europeene de/,, guerre de mouvement et
l'emplor de la cavalerie (V'-XVIJ' sii!cle), RIHM 49, 1980, s. 33-50; F. C a r d i n i, Al/e nrdici delia caval­
lma medievale, Firenze 1981, passim; J. F l o r i, L'ideologie duglaive. Prelristoire de la chevalerie, Ge­
neve 1983, passim; i d e m, Les origines de la chev,r/erie, CCM 27, 1984, s. 359-365; B. Ba c h rac h,
Caballus and Caballarius i11 Medieval Warfare, [in:] The Study ojChivalry: Resotrrces and Approaches,
ed.H.C h i ck er i n g, T.H. Se i Ie r, Kałamazoo 1988,s.l73-2ll;J. Flor i,KnightlySociety, [in:]
The New Cambridge Medieval 1-listory. vol. IV, part l, c. 1024- c. 1198, ed. D. L u s c o m b e, J. R i­
l e y- S m i t h, Cambridge 2004, s. 148-185; A.M. C h a z a n o v, Roi' kołevnikov evrazijskich stepej t'
istorii voennogo iskusstva, [in:] Ro/' nomadov evrazijskich stepej vrazvitii mirovogo voennogo iskussll•a.
Naućnye łtenija pamjati N.E. Masarrova: sbornik materialov meżdunarodnoj naułoj konferencii 22-25
Aprela 2010 goda, red. I.V. E r o f e v a, B.T. Ź a n a e v, L.A. M a s a n o v a, Ałmaty 2010, s. 8-26;
D. Ni c o l le, A. Ho o k, European Medieval Tactics, vol. l, The Fal/ and Risc oj Cavalry 450-1260,
London 2011.
http://grzbiet.pl/sklep/konnica-w-armii-cesarstwa-bizantynskiego-od-viii-do-xiii-w-rola-milita
Przykładowy rozdział książki: Konnica w armii Cesarstwa Bizantyńskiego od VIII do XIII w.
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

6. -lO
Należy podkreślić, że proces wzrostu znaczenia kawalerii nie ominął rów­
nież Cesarstwa Bizantyńskiego, które dysponowało na przestrzeni swych dzie­
jów najbardziej rozwiniętą i zaawansowaną sztuką wojenną opartą na solid­
nych podstawach teoretycznych, technicznych ipraktycznych, będących wyni­
kiem wpływów różnorodnych kultur. W ostatnich dziesięcioleciach stan badań
nad armią bizantyńską został znacznie wzbogacony. Powstało szereg warto­
ściowych prac - efekt dorobku takich uczonych, jak: Armin Hohlweg, Warren
Treadgold, Mark C. Bartusis,John F. Haldon, HansJoachim Kuhn, Eric McGe­
er, John Birkenmeyer, Paul Strassle, Alexandru Madgearu i Ioannis Stouraitis.
Opracowania te dotyczą jednak ogólnych zagadnień związanych zorganizacją,
taktyką, bronią i uzbrojeniem oraz logistyką armii bizantyńskiej (wojska lądo­
we i flota) i jej funkcjonowania w społeczeństwie bizantyńskim, co zostało
ukazane w szerokim zakresie chronologicznym (M.C. Bartusis, W. Treadgold,
J.F. Haldon,J. Birkenmeyer, ElizabethJeffreys,John Pryor, Savvas Kyriakidis) 8,
bądź też koncentrują się wyłącznie na aspektach organizacji militarnej w ra­
mach struktury administracyjnej Cesarstwa (A. Hohlweg, H.J. Kuhn, A. Mad­
gearu) 9• Poza pracami dotyczącymi zagadnień o charakterze ogólnym istnieją
także monografie poszczególnych kampanii iwojen (E. McGeer, P. Strassle) 10•
Ogromne znaczenie posiadają również prace dotyczące wpływu idei religij­
nych i ideologii państwowej na sztukę wojenną Cesarstwa, co stało się obiek­
tem badań choćby takich uczonych, jak Helene Ahrweiler i LStouraitis 11 •
Jak dotąd nie powstało żadne wyczerpujące studium poświęcone tylko i wy­
łącznie kawalerii traktowanej jako wydzielona część armii bizantyńskiej. W po­
wyższych pracach konnica bizantyńska została potraktowana marginalnie, kon­
centrowano się jedynie na niektórych kwestiach organizacyjnych w ramach syste­
mu ternowego czy jednostek •awa•a. Pominięto niektóre aspek-ty militarne tej
formacji, jak choćby oporządzenie jeździeckie, techniki jazdy konnej i ich wpływ
na metody posługiwania się bronią. Bez wątpienia jedną z przedstawiających
wogóle ten temat jestpracaIlkkiSyvanne, analizująca m.in. rolę militarną konnicy
' M.C. B ar t u s i s, The Late Byzantine Anny. Arms ,md Socidv 1204-1453. Philadelphia 199:!;
W. T re a d g o l d, Byzantium and !ts Anny 284-1081, Stanford 1995; J.F. H a l d o n, lrarf;m, Stal<
and Society In the By<.anti11e Word 565-1204, London 1999;J.W. Bi r k e n m e y e r. Thc Dewlt>pmmt
ojKomnenianArmy 1081-1180, Leiden-Boston-Koln 2002; l.Je f f r e y s ,J. P r y L' r. Thuge ,,fth<
Dromon. The Byzantine Na~·y ca. 500-1204, Leiden 2006; S. Ky r i ak i d i s, L1k Bv:,mtJne 1',i~fare
1204-1453, Leiden-Boston 2011.
9 A. H o h l w e g, Beitnige zur VerwalturJgsgeschichte des ostrómischo1 Reiches unta der1 J..:,>mrt<nerl,
Miinich 1965; H .J. Ku h n, flie /ly:untinis.-he Armee im 10. Jmd 11./,llirhundat: Studier1 :ur Orguru:,l­
tion der Tagmata, Wicn 1991; A. M aJ ge a r u, Byzantine Milit,ln' Org,miz,lticm,,rl the [),mube. W"-
12'hCenturies, Leiden-Boston 2013.
1°Cf. E. M c G e e r, Sow111g tl1e Dragon's Tcetli. Bvz,mtine W,ll:far< i11 tl1e Tfllth C<ntury, WashingtL'n
2008; P.M. S t ras s l e, Kri<'g und Knegfiihnmg i11 Byzan:. Dit' Kri<'g<' Kai>a B,Hilevs II gc:gm d~e Bul­
garen (976-1019), Koln-Weimar-Wien 2006.
11 H. A h rweile r, L' ideologie politique de /'Empire Byzantin, P~ris 1975; l. St o u rai t i s, Kric:g
und Frieden in der politischen und ideologischen Wahrnehmung in Byzanz (7.-11. fahrhundat), Wie-n
2009;]. Koder, I. S t o u rai t i s, ByzantineApproaches to Wa~fare (6'~-12':t'llturies): :nlrttrvduc­
tion, [in:] ByzantiiJe War Ideology Between Roman lmperio~l Concept and Christi<111 Reiigio11.•U ten Je.<
lntern11tiona/en Symposiums (Vienna, 19-21 Mai 201 l), hrsg. i i d e m, Wien 2012, s. 9-16.
http://grzbiet.pl/sklep/konnica-w-armii-cesarstwa-bizantynskiego-od-viii-do-xiii-w-rola-milita
Przykładowy rozdział książki: Konnica w armii Cesarstwa Bizantyńskiego od VIII do XIII w.
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

7. WSTĘP Ił
bizantyńskiej wkampaniach prowadzonych przez armię cesarską wVI iVII stule­
ciu 1'. Warto także wspomnieć o monografiiJ.F. Hałdona poświęconej jednak or­
ganiucji, logistyce i znaczeniu samych tylko jednostek armii stałej zwanych
rawa•a, postrzeganych jako element stymulujący rozwój wielu procesów poli­
tycznych i zjawisk społecznych 1 Sporo informacji dotyczących konnicy bizan­
tyńskiej, a zwłaszcza jej roli militarnej zawiera także wspomniane studium
E. McGeera stanowiące wistocie komentarz do wydań dwóch bizantyńskich trak­
tatów wojskowych.Jednakże rozważania autora koncentrują się wyłącznie na dru­
giej połowie X stulecia, co prowadzi do wielu niedostatecznie uzasadnionych
uogóh1ień i kontrowersyjnych opinii, jak choćby ta, że w Cesarstwie Bizantyń­
skim nie istniały żadne tradycje kawaleryjskie, zaś posiadanie poszczegómych for­
macji jazdy było uuleżnione jedynie od rodzaju przeciwnika, zktórym wdanym
czasie Cesarstwo musiało walczyć. Poza wymienionymi tu pracami należy odno­
tować istnienie bogato ilustrowanych, populamonaukowych zeszytów z serii
Man-At-Arms wydawanej przez londyńskie wydawnictwo Military Osprey, uka­
zujące wswych publikacjach historię wojskowości paszczegórnych państw świata.
Autorami publikacji na temat konnicy bizantyńskiej są Timothy Dawson i Raffa­
ele DAroato 14• Te bogato ilustrowane opracowania (autorem barwnych tablic jest
Giuseppe Rava), oparte głównie na źródłach ikonograficznych i wynikach do­
świadczeń z dziedziny archeologii eksperymentalnej prowadzonych przez auto­
rów, poruszają głównie problematykę broni i uzbrojenia, w mniejszym stopniu
omawiając rolę militamą konnicy warmii bizantyńskiej.
Brakuje więc opracowania całościowego, które dotyczyłoby szeroko rozumianej
roli militarnej ispołecznej kawalerii wCesarstwie Bizantyńskim. Celem niniejszej
książki jest więc ukazanie broni, uzbrojenia, ekwipunku jeździeckiego, organizacji,
taktyki oraz wpływu konnicy na przekształcenia włonie struktury społecznej Ce­
sarstwa przy uwzględnieniu współczesnego stanu badań iznanego obecnie zasobu
źródeł. Moją intencją, oprócz wypełnienia ewidentnej luki we współczesnej histo­
riografii, jest przede wszystkim sprawdzenie, czy istnieje ścisły związek pomiędzy
zmieniającymi się warunkami geopolitycznymi Cesarstwa, postępem technolo­
gicznym dokonującym się wzakresie broni iuzbrojenia oraz technik jazdy konnej
a rosnącą rolą militamą kawalerii złożonej z różnorodnych formacji. Można przy­
puszczać, że powyższe przemiany kawalerii wywierały decydujący wpływ na zmia­
ny społeczne, etniczne, a nawet ekonomiczne zachodzące w Bizancjum. Wspo­
mnianym tu zagadnieniom zostały poświęcone cztery rozdziały omawiające kolej­
no badaną problematykę.
Moim zamiarem jest także zwrócenie uwagi na pewne podobieństwa cechu­
jące wzrost znaczenia kawalerii na Zachodzie i w Bizancjum, i to nie tylko
" l. S y van n e, The Age oj f-lrppotoxotai. Art 4 Wur in Roman Militury Rn•it•.ll •llld Disasia (491-
636), Tampere 2004.
''].F. H a l d o n, Military Praetvriarrs: An Adm111istmtive, lnstitutiotull 1111d Svci,ll S1Jrvev of the Op­
sikion and 1'agmala, c S80-900, Bonn 1984.
" T. V a w s u n,<;. R a v a, Byz,lntme Cuvalrym,lll, c. 900-1204, London 2009; R. D' A m a t o,
G. R a v a, Byzuntme lmpmal (;uardsmen 925-J02S. Tiu TJghmata 1111d Imperial Gu~~rd, London 2012.
http://grzbiet.pl/sklep/konnica-w-armii-cesarstwa-bizantynskiego-od-viii-do-xiii-w-rola-milita
Przykładowy rozdział książki: Konnica w armii Cesarstwa Bizantyńskiego od VIII do XIII w.
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl