2. SORRERA
1950 eta 1960 urteen bitartean, konduktismoaren
ideien aurka.
Aitzindariak: Piaget, Ausubel, Bruner eta Vygotsky
izan ziren besteak beste.
3. ZER DA KOGNITIBISMOA?
Ezagutzan zentratzen da, berau nola eskuratzen eta
nolako garapena duen aztertuz.
Ez ditu gizakiak pentsatzean eta ikastean darabiltzan
buru prozesuak bakarrik aztertzen, burmuinak
informazioa nola jaso eta prozesatzen duen modua
ere ikertzen du.
4. EZAUGARRIAK
Jarraitua: bizitza osoan zehar gertatzen da.
Metakorra: egungo esperientziak ulertzeko ahalmena lehenagoko
esperientzietan oinarritzen da.
Konplexutasuna: areagotzeko joera. Ahalmen, gaitasun eta abileziak
hobetuz.
Antolakuntza: organizatua eta orokortasunetik zehatzetara antolatuz
doa.
Arlo ezberdinen menpekotasuna: arlo bateko eskuraketa, beste
arloen garapenarekin lotuta. (Holistikoa)
Praktikan hiru arlotan bereizten da:
Arlo biologikoa
Arlo psikosoziala
Arlo kognitiboa
5. GIZA-BILAKAERAREN GAINEKO
TEORIAK
Teoria kognitiboen helburua: gogamenaren garapen, egitura eta
funtzionamendua.
Bi planteamendu:
Informazioaren prozesamendua
Piageten garapen kognitiboa
Kezka: pentsamenduaren eraikitze prozesua karakterizatzea
Konstruktibismoan: gizabanakoak, esperientzia dinamikoaren bidez,
ezagutzaren eragile gisa duen zeregina .
Pertsonek errealitatearen gainean duten pertzepzioa eta inteligentzia
elkar eraikitzen duten fenomenoak.
Akzioa da garapenaren gakoa.
Asimilazioa eta moldatzea / egokitzea eta oreka
Eskemak: akzio estrukturatuak, ezagutzaren eskuratzea
ahalbidetzen dutenak.
haurtzaro eta
nerabezaroaren
garapen kognitiboa
ikertu.
6. ESKEMAK
Zenbait ekintzaz osatuta egon daitezke, baina beti orden do
antolamendu iraunkorrean.
Inkontzienteak dira, baina hauen bidez umeak antolatzen ditu
objektuetan eta ingurunean egiten dituen ekintzak.
Motoreak ala barnekoak
Akziorako eskemak eta errepresentazio eskemak: bi urtetatik aurrera
umea barneratuz doa akziorako eskemak eta honek zera dakar: bi urte
arte umeak errealitatea ezagutzen du bere ekintza sentsore motorren
bidez sustatzen dute errealitatearen ezagutza.
7. Kognitibismoak hainbat puntu jorratzen ditu hezkuntzaren inguruan:
Helburu didaktikoak:
Ikasi behar den hori zentzuz ikatea.
Ikasteko teknika desberdinak lortzea.
Irakaslearen rola:
Ikasle aktibo baten ideia.
Ikaslearen rola:
Subjektu aktiboa.
Ikasleen arteko laguntza:
Bestearekin dagoen erlazioa baliagarria jakinduria sendotzeko.
Irakasle ikasle erlazioa:
Ikaslearen parte hartzea.
Irakasleak prozesu hau estimulatzeko inguru bat jarri.
Ebaluazioa:
Funtzio nagusia: ikaslearen ezaugarriak eta hezkuntza sistema
bateragarriak direla ziurtatzea.
Aldaketa nagusiak kognitibismoaren ondorioz:
Interesa ikasteko prozesuen inguruan eta ez lortutako puntuazioan.
Datu kualitatiboak.
Ikasleek helburu bat lortzeko erabilitako estrategiei garrantzi
handiagoa.
8. JEAN PIAGET
BIOGRAFIA ETA LANAK
Jean William Fritz Piaget (1896-1980)
epistemologo, psikologo eta biologoa izan
zen. Genetika epistemologikoaren
sortzailea, haurren ikerketei ekarpenak
egiteagatik eta ezaguna inteligentziaren
teoria konstruktibistengatik.
Biologiagatik interesa. 11 urterekin
txolarreei buruzko ikerketa bat garatu.
1923an ezkondu eta hiru seme-alaba izan.
Hauek txikitatik ikertu zituen.
Hainbat lan desberdin idatzi zituen,
ingelesez eta frantsesez, baina beste
hizkuntza askotara itzuli dira.
9. PIAGET ETA KOGNITIBISMOA
Biologiaren luzapentzat hartzen du
adimea (egokitze-gaitasuna)
Pertsonen garapen kognitiboa bere
inguruan gertatzen diren gauzen
araberako da.
Jaio aurretik prestatu egiten gara, hau
da, amaren uteroan hazi eta heldu,
ondoren, jaio (aldaketa zakarra).
Hortik abiatuta teoria bat garatu
(funtzio kognitiboek pertsonengan
duten garapenaz): egitura mailaz
igotzen doa, ondorioz, ezin da egitura
maila (estadioak) gorenera igo lehenik
beste mailak gainditu arte.
Estadio bakoitzak bere egitura du, eta
Piagetek lau estadio bereizten ditu.
10. PIAGETEN LAU ESTADIOAK
1. Sentitze-mugitzeko adimena (0-2 urte):
Mugimenduaren, hautemateen eta ingurunearen gaineko ekintzen bidezkoa.
Objektuen iraunkortasun-nozioaz jabetzen da, eta eskemak formalizatu egiten
zaizkio.
2. Adimen eragile-aurrekoa (2-7 urte):
Hizkuntzazko adimena, buru-irudikapenarekin, buru-eskemetan eta kontzeptu-sistema
batean oinarritzen da. Bertan ez dauden egoerak imitazioaren, kojo
sinbolikoen, marrazkien bidez gauzatzen da, ondoren, hizkuntzarekin indartu.
Hizkuntzaz jabetu denez, bere ekintza-posibleen ondorioa pentsa dezake buru ¡tu
beharrik izan gabe, eta aurrean dituen egoeretatik urrun daiteke, beste momentu
batean pentsatzeko utziz.
3. Adimen eragile konkretua (7-12):
Egozentrizmotik irten eta pentsamendu objektiboagoa , ondorioz, modu logikoan
arrazoi dezake. Eragiketa konkretuak egiten dira baina objektu konkretuen
gainean.
4. Adimen eragile-formala (12-16):
Pentsamendua eta arrazoimena mailarik altuenean. Eragiketa formalek izaera
hipotetiko-deduktiboa dute.
Hipotesiak egin eta arrazoitu dezake, bai gauza errealei eta irrealei buruz.
11. KRITIKAK
Ingurunearen eragina ez du behar bezala kontuan hartu.
Pertsonaren eta objektuaren elkarrekintzan jartzen du
interesa, baina ez bi horiek duten elkarrekintzan.
Interakzio soziala eta garapen agentziaren inplikazioak
baztertu zituen.
Egozentrismoaren esanahia ez zuen argi azaldu.
12. KRITIKAK
Zenbait egilek ez dute onartzen Piageten
estadioen planteamendua.
Piageten arabera, nerabezarotik aurrera ez
zenez adimen-aldaketa garrantzitsutik
gertatuko, helduaroko aldaketei ez zien
garrantzirik eman.
13. PIAGETEN TEORIAREN ONDORIOAK
HEZIKETAN
- Ginebrako eskolako lanek, nahiz eta irakaskuntza
eredurik ez eraiki, haurraren garapen kognitiboa
ezin dela azkartu erakutsi dute.
-Ezagutzaren egiturak bereganatuta eduki behar
dira garapena gerta dadin.
-Datu psikologikoak ezin dira zuzenean
didaktika pedagogikoan aplikatu, ez baitziren
helburu horrekin eginak izan.
14. PIAGETEN TEORIAREN ONDORIOETAKO BI
IDEIA GARRANTZITSUENAK
1. Garapen kognitiboa etapa batzuetatik igarotzen
den prozesu sekuentziala da, eta faktore sozialen
arabera haren erritmoa alda daiteke.
2. Norbanakoaren aktibitatea funtsezkoa da
ezagutzaren eraikuntzan.
15. PIAGETEN ESKOLAK GAUR EGUN
a. Beharrezkoa da sorrera ezagutzea kontzeptuen
eraikuntzan.
b. Ikasleen garapen genetikotik abiatu behar da.
c. Komenigarria da ikasleen aurretiazko ezagutzak
jakitea kontzeptu elaboratuak eta bukatuak aurkeztu
aurretik.
d. Ebaluaketan ez dugu emaitzaren eta erantzun
zuzenaren artean bat etortzea soilik aztertu behar,
elaborazio prozesu osoa da garrantzitsua.
e. Aurkikuntzaren bidezko ikasketa egokia da
garapenaren lehen etapetan.
16. VYGOTSKY
Bielorrusiako Orshan
herrian jaio zen 1896an.
Medikuntza eta zuzenbidea
ikasi zituen eta beranduago,
psikologia eta literatura.
Hizkuntza eta literaturako,
psikologia eta logika ere
irakatsi zituen.
Psikologia laborategi bat
sortu zuen Haur
Hezkuntzako haurrak
behatzeko eta horren
gainean lan egiteko.
17. VYGOTSKY
Ingurua haurraren garapenerako ezinbestekoa da
eta hori da hain zuzen ere Piageti kritikatu
ziona.
Vygotskyren ikerketak pentsamenduan,
hizkuntzan, memorian eta haurraren jolasean
zentratzen ziren.
Hizkuntza ezinbesteko baliabidea da, haurraren
garapen kognitiborako.
18. TEORIAREN ADIBIDE BAT
Zenbakiaren kontzeptua barneratzearena da.
1. Haurrak, elementu zenbakarriak eta zenbatezinak
bereizi behar ditu eta zenbaki seriea gogoratu
behar du, zenbakiaren kontzeptua barneratzeko
(bostak laua, hirua, bia eta bata ditu).
Piageten teoriak hau ukatu egiten du, honen ustez
heziketa eta teoria ez baitaude lotuta.
19. GARATUTAKO 3 KONTZEPTUAK
1. Garapen Errealeko Eremua (GEE) : haurrak bere
kabuz egin ditzakeen jarduerak.
2. Garapen Potentzialeko Eremua (GPE) : haurrak
dituen gaitasunak dira, hau da, berak jada dakiena.
3. Garapen Hurbileko Eremua (GHE) : GEE eta
GPE artean dagoen eremua da. Haurrak besteen
laguntzarekin egin ditzakeen jarduerak.
20. ADIBIDEA
Haurrak GE eremuan kontsonanteak eta bokalak
baldin badaki, GP eremuan irakurtzea lortuko du.
Horretarako, GH eremutik pasa beharko du, non
pertsona heldu batek edo berak baino gehiago
dakien pertsona batek lagunduko dion.
Gaur egun teoria hau haur hezkuntzan
erabiltzen da. Adibidez, haur batek, botoiak ondo
lotzen ez badaki eta gelakide batek hori
menperatzen badu, ondo dakienarengandik ikasi
dezake.
