1. Kobiety w nauceKobiety w nauce
(starożytność i średniowiecze)(starożytność i średniowiecze)
mgr inż. Ewa Białek

2. WprowadzenieWprowadzenie
• Do roku 500 pne. liczba znanych kobiet - naukowców
jest bardzo mała.
• Wzrost nastąpił po 600 pne., w czasach świetności
Grecji.
• W starożytności i średniowieczu większość kobiet -
naukowców wychowywała się w rodzinach bądź
środowiskach związanych z działalnością naukową.
wg Caroline Herzenberg

3. ...starożytność...starożytność

4. Merit Ptah (ok. 2700 p.n.e.)Merit Ptah (ok. 2700 p.n.e.)
• Egipcjanka, zielarka, uznana za pierwszą kobietę - naukowca,
pierwszą kobietę - fizyka.
• Na rzeźbie znajdującej się w piramidzie, w Dolinie Królów, jej
głowa ozdobiona jest magiczną opaską z wizerunkiem Hygiei
(greckiej bogini zdrowia), z głową węża, wijąca się z przodu.
• Jej imieniem nazwano krater na Wenus.

5. En Hedu'anna (ok. 2354 r. p.n.e.)En Hedu'anna (ok. 2354 r. p.n.e.)
• Babilońska bogini Księżyca, córka króla Sargona z Akkadu.
• Główna kapłanka-astronom tego miasta.
• Zajmowała się matematyką, astronomią i poezją.

6. Tapputi (ok. 1200 p.n.e.)Tapputi (ok. 1200 p.n.e.)
• Została wspomniana na tabliczkach klinowych pochodzących z
Mezopotamii.
• Jest ona najstarszym „zarejestrowanym" chemikiem, parającym się
się wytwarzaniem perfum.
• Tapputi zajmowała się destylacją kwiatów, olejków i tataraku oraz
mieszaniem ich z innymi związkami aromatycznymi, a następnie
kilkakrotną filtracją powstałych substancji.

7. Theano - (VI wiek p.n.e)Theano - (VI wiek p.n.e)
• Greczynka, zajmowała się zielarstwem, matematyką, filozofią i
astronomią.
• Żona Pitagorasa, po śmierci męża kierowała jego szkołą. Uznaje się
ją za autorkę teorii „złotego środka”.
...coś, co pasuje do wszystkiego, co odpowiada wszystkim,
co jest wszystkim i dla wszystkich.

8. Agnodice (350 p.n.e)Agnodice (350 p.n.e)
• Greczynka, pierwsza kobieta-medyk.
• W wyniku jej sukcesu zawodowego (początkowo podawała się za
mężczyznę) zmieniono prawo pozwalając kobietom uprawiać zawód
lekarza.

9. Aglaonike ( II wiek p.n.e),Aglaonike ( II wiek p.n.e),
• Greczynka, pierwsza kobieta - astronom.
• Zyskała sławę z powodu umiejętności przewidywania zaćmień
Księżyca.
• Popularne w starożytnej Grecji powiedzenie brzmiało:
"Słucha się jak Księżyc Aglaonike".
• Jej imieniem nazwano krater na Wenus.

10. Maria-Żydówka (ok. III w.)Maria-Żydówka (ok. III w.)
• Egipcjanka, uważana za jedną z twórczyń alchemii. Przypisuje się jej:
– wynalezienie bain marie,
prototyp łaźni laboratoryjnej,
– wynalezienie tribikos
prototyp urządzenia do destylacji,
– kryptograficzna formuła alchemiczna:
„Jeden staje się dwoma, dwa staje się trzema,
a z trzeciego rodzi się pierwszy,który jest czwartym.”

11. Hypatia z Aleksandrii (ok. 370-415)Hypatia z Aleksandrii (ok. 370-415)
• Córka Teona z Aleksandrii, dyrektora Biblioteki Aleksandryjskiej.
• Wykładała publicznie matematykę i astronomię.
Autorka dzieł z geometrii, algebry.
Przypisuje się jej wynalezienie:
– astrolabium,
– aerometru.
„Kobieta filozof, poganka imieniem Hypatia, cały czas poświęcała się magii, astrolabiom i
instrumentom muzycznym, swymi satanicznymi sztuczkami zwiodła wielu ludzi.
Gubernator miasta świadczył jej niezwykłe honory, gdyż go zaczarowała. W wyniku tego
przestał chodzić do kościoła, jak miał w zwyczaju”. Jan z Nikiu, Kronika świata
„Została rozdarta na kawałki przez Aleksandryjczyków, a jej zwłoki były znieważane
i porozciągane po całym mieście. Stało się to z powodu zawiści do jej wybitnej
mądrości, w szczególności z dziedziny astronomii”. Jan z Damaszku, Księga Suda

12. ...średniowiecze...średniowiecze

13. Trotula di Ruggiero (ok.1050)Trotula di Ruggiero (ok.1050)
• Włoszka, lekarka, miała przydzieloną katedrę w Schola Medica
Salernitana, gdzie uczyła szlachetnie urodzone Włoszki. Grupę jej
uczennic określa się czasem jako "damy z Salerno".
• Tłumaczyła z arabskiego na łacinę teksty medyczne.
• Z mężem i dziećmi przygotowała podręcznik medycyny, w którym
opisała, że higiena, odżywianie, aktywność fizyczna są istotne dla
zdrowia.

14. Dorotea Bucca (1360–1436)Dorotea Bucca (1360–1436)
• Włoszka, lekarz, profesor, od 1390 roku prowadziła katedrę
medycyny i filozofii na Uniwersytecie w Bolonii - pierwszej
renomowanej uczelni europejskiej.
• Córka lekarza (Buccas Giovanni), po którym objęła katedrę
na uniwersytecie.
• Aż do śmierci w 1436 roku prowadziła zajęcia ze
studentami.

15. Hildegarda z Bingen (1098-1179)Hildegarda z Bingen (1098-1179)
• Niemka, wizjonerka, mistyczka, i uzdrowicielka,
kompozytorka, reformatorka religijna, uznana
przez Kościół katolicki za świętą.
• Urodzona jako dziesiąte dziecko w rodzinie
szlacheckiej, wychowywała się w
benedyktyńskiej żeńskiej wspólnocie zakonnej.
• Rezultaty swoich dociekań zawarła w traktacie
o leczniczym i szkodliwym działaniu roślin i
minerałów, które, jak sądziła, uczestniczyły w
nieustannym procesie wymiany wewnętrznych
zasobów energii.
• Jako pierwsza zauważyła i opisała potrzebę
gotowania wody dla celów sanitarnych.

16. Hildegarda z Bingen (1098-1179)Hildegarda z Bingen (1098-1179)
„W samym centrum wszechświata umiejscowił
Bóg człowieka, jako najważniejsze ze stworzeń.
Swoją postawą jest on wprawdzie niewielki, ale
siłą swojej duszy potężny. Jego głowa jest
zwrócona do góry a stopy oparte są pewnie na
twardym podłożu. Ma on moc wprawiać w ruch
tak to, co w dole, jak i to, co w górze. Ze
względu na siłę swojego wnętrza jest w stanie
zrealizować każde dzieło. „
św. Hildegarda z Bingen

17. ...post scriptum...post scriptum

18. źródło: nauka.gov.pl

19. AS - Nauki rolnicze ET - Nauki techniczne H - Nauki humanistyczne
MS - Nauki medyczne NS - Nauki przyrodnicze SS - Nauki społeczne
źródło: nauka.gov.pl

20. Źródła:Źródła:
• Encyclopedia of women in the ancient world, Joyce E. Salisbury.
• Women Scientists of Antiquity, Anne Elizabeth Cadigan,
Wesleyan University, http://www.wesleyan.edu/synthesis/Synthesis/Women.html.
• The Origins of Chemistry, Southern Polytechnic State Uniwersity,
http://www.spsu.edu/chem/AG/HistoryChem.pdf.
• List of pre-21st-century female scientists, Wikipedia.
• Kobiety w nauce, Wikipedia.
• Women scientists, Wikipedia.

21. mgr inż. Ewa Białek
ewa@bicom.pl
...dziękuję za uwagę...dziękuję za uwagę