Deze presentatie geeft je uitleg over de klieren in het menselijk lichaam. Welke soorten klieren bestaan er, hoe werken ze, welke producten geven ze af? Je komt het te weten in deze diavoorstelling. De functie van de verschillende klieren komt in een volgende presentatie aan bod. Nuttig voor diegene die meer willen weten over klieren en voor scholieren in het 4e jaar secundair onderwijs.

1. Klierwerking
als reactie op prikkels
1
http://www.youtube.com/watch?v=DfsdNm-vbQE

2. 1. Klieren zijn effectoren
Voorbeeld:
• Snijden van uien
 huilen  reactie op prikkel
• Voedsel kauwen
 speeksel  reactie op prikkel
 klierwerking = secretie
• Stoffen afgescheiden door klieren = klierproducten
 Reactie op prikkel: klieren = effectoren
2

3. • Plaats waar klierproduct terecht komt
 exocriene of endocriene klier
• Traan-, talg- en zweetklieren
 klierproduct aan lichaamsopp. = uitwendig milieu
 Exocriene klieren
3
2. Excocriene klieren

4. 2.1. Bouw van exocriene klieren
• Trosvormige klieren
• Klierzakjes met kliercellen  daarrond glad spierweefsel
• Afvoerbuis naar uitwendig milieu
•
•
•
•
•
4

5. • Waar ligt het klierzakje?
5
Doorsnede van onderkaakspeekselklier

6. • Naast klierzakjes ook verspreid
liggende kliercellen
• Vb: slijmvliezen in mond,
dunne darm,…
• Klierproduct rechtstreeks aan
uitwendig milieu
6

7. 2.2. Aanpassingen van exocriene klieren
aan hun functie
• Exocriene klieren  scheiden klierproduct af naar uitwendig
milieu
• Hoe?
 door afvoerbuis
7

8. 3. Endocriene klieren
• Sommige klieren
 klierproducten in bloed
= inwendig milieu
= endocriene klieren
• Klierproduct = hormoon
 hormoonklieren
In bloed voor transport
naar plaats waar ze actief zijn
= signaalstoffen
8

9. Voorbeeld: Adrenaline
• Geproduceerd in bijnieren
Beïnvloedt de werking van
verschillende organen
 Doet je sneller reageren bij
gevaar
9

10. • Gamers: winden zich vaak op
 veel adrenaline komt vrij
• Op den duur: gewenning
 lichaam kan niet meer zonder
• Adrenalineverslaving ook vaak
bij extreme sporten:
- bungeejumpen
- stuntvliegen
- bergbeklimmen
- …
10

11. 3.1. Bouw van de endocriene klieren
• Endocriene klieren = groepjes kliercellen of klierblaasjes
omsponnen met haarvaten
• Voorbeeld: schildklier
• Stoffen opnemen uit het bloed  schildklierhormoon
 regelt algemene stofwisseling + groei en ontwikkeling
11

12. Doorsnede door de menselijke schildklier
12

13. 3.2. Aanpassing van endocriene klieren
aan hun functie
• Endocriene klieren hebben geen afvoerbuis
• Exocriene klieren wel
• Endocriene klierweefsel = omgeven door haarvaten
 zeer efficiënt hormonen rechtstreeks
afgeven aan bloed
13

14. • Tot welke groep behoren volgende hormonen?
Exocriene klieren Endocriene klieren
14
Traanklieren Talgklieren
BijschildklierenMaagwandklieren
Schildklieren
HypofyseHypothalamus
Speekselklieren

15. • Tot welke groep behoren volgende hormonen?
Exocriene klieren Endocriene klieren
15
Traanklieren
Talgklieren
BijschildklierenMaagwandklieren
Schildklieren
Hypofyse
Hypothalamus
Speekselklieren

16. 4. Samengestelde klieren
• Alvleesklier = samengestelde klier
= zowel endo- als exocrien klierweefsel
• Speelt een rol bij:
• Over hele lengte: afvoerbuis  zeer veel klierzakjes die
alvleessap produceren
16
de spijsvertering

17. • Tussen de klierzakjes  groepjes endocriene klieren
 klierproduct in bloed
= eilandjes van Langerhans
• Endocriene kliercellen: verschillende hormonen
- β-cellen (bètacellen): insuline
- α-cellen (alfacellen): glucagon
17
Constant houden
glucosegehalte bloed

18. 5. Samenvatting
• Klieren = effectoren  reageren op prikkels
• Gevolg = afscheiding of secretie van klierproduct
• Exocriene klieren
18
Wat? Bouw en aanpassingen
- Klierproduct:
naar uitwendig milieu
= uitwendige secretie
- Klierzakjes + afvoerbuis
Vb: speekselklieren
- Verspreid liggende kliercellen
Vb: slijmvliezen dunne darm
- Bouwstoffen uit bloed

19. • Endocriene klieren
19
Wat? Bouw en aanpassingen
- Klierproduct:
naar bloed
= inwendige secretie
= hormoon  hormoonklieren
- Groepjes kliercellen of klierblaasjes
Vb: schildklier
- Geen afvoerbuis
- Bouwstoffen uit bloed

20. • Gemengde klieren
• Zowel endo- als exocrien klierweefsel
• Voorbeeld: alvleesklier
20
Exocrien klierweefsel Endocrien klierweefsel
- Klierzakjes:
 alvleessap voor spijsvertering
- Afvoerbuis naar spijsverteringskanaal
= uitwendig milieu
- Eilandjes van Langerhans
 kliercellen die insuline en glucagon
produceren
---> regeling glucosegehalte in bloed
- Geen afvoerbuis
 secretie in bloedbaan