KİLİM KİLİMİN TÜRK TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ KİLİM MOTİFLERİ VE ANLAMLARI

1. KİLİM NEDİR
•Kilim, iki iplik sistemine göre dokunmuş
yünden yapılan havsız bir dokumadır.
•Yer sergisi, duvar örtüsü, yük örtüsü, perde,
yastık kaplaması vb. yerlerde kullanılır.
•Türkçe bir kelime olup Farsça, Rusça ve diğer
dillere de Türkçe‘ den geçmiştir.

2. Kullanılan malzeme, hem madde olarak
hem de boyanması ve eğrilmesi yönünden
halı ile aynıdır.

3. • Bilinen en eski dokuma türüdür.
• Orta Asya’da yaşayan Türkler kullanmışlardır.
• Genellikle hayvancılıkla uğraşan insanlar bu
dokuma türü ile ilgilenmişlerdir.
• Kötü hava şartlarından dolayı kilim desenli
örtüleri sıklıkla kullanmışlardır.

5.  Orta Asya' da yaşayan yerliler büyük bir
nüfus patlaması sonucunda kendilerine
daha iyi bir yaşam yeri bulabilmek için
Batı' ya doğru göç ederlerken bir çok
şiddetli hava koşullarına maruz
kalmışlardır.
Bu nedenle çadırlarını kurmak için keçi
yünü kullanmaya başlamışlardır.

6.  Keçi yünü koyun yününe nazaran çok
daha uzun ve sık olduğundan düz
dokuma çadırındaki delikleri kapamış ve
su geçirmez hale getirmiştir.

7. • Daha sonraları, bu göçebe insanlar
çadırlarının toprak zeminindeki
rutubetten kendilerini korumak için düz
dokuma tekniğinin aynısını kullanarak
''kilim'‘ adını verdikleri zemin
kaplamalarını üretmişlerdir.

9. • Sonraları bu göçebe insanlar
dokumalarına ''pile'' eklemeye
başladılar.
• Bu ilk pile kilimleri oldukça esneklerdi.
Göçebeler bu kilimleri kolaylıkla katlayıp
atların sırtlarına atarak uzun yolculukları
esnasında uyku çantaları olarak
kullanırlardı.

11. • İlk düğüm atılmış pile kilimlerin ne
zaman ve nerede dokunduğunu hiç
kimse tam olarak bilmemektedir.
• Ancak hayatta kalmayı başaran en eski
pile halı Altay dağlarında bulunmuştur.

12. • Türklerin daha Hunlar devrinde,
Milattan önceki yıllarda çok gelişmiş
"Gördes" düğüm'lü kilim tekniğine sahip
oldukları Altay dağları eteklerinde,
Güney Sibirya, Pazırık kurganları
kazılarında ele geçen eşsiz kilim ile belli
olmaktadır.

13. • Doğu Türkistan'da Lop gölü batısında
Lou-Lan'da 1906-1908'de Aurel Stein,
Tarım nehri kuzeyinde Kuça yakınında
Kızıl'da bir mabette 1913'te A. von Le
Coq tarafından bulunan tek argaç
üzerine basit düğüm tekniği ile yapılmış
ve 3. ve 6. yüzyıllardan kalma küçük
parça kilimler bulunmuştur.

14. • 1- Tezgâhı dokumaya hazırlama
• 2- Desen hazırlama,
• 3- Çözgü hazırlama,
• 4- Atkı ipi hazırlama
• 5- Yöresel; Sarız, Eşme, Kelkit,
Bayat kilimlerini dokuma,
• 6- Dokumayı bitirme,

15. TEZGAHI DOKUMAYA
HAZIRLAMA
• Dokumada dikkat edilecek en
önemli hususlardan biri, kenarların
düzgün olarak örülmesi,
• Desenin düzgün olarak
yerleştirilmesidir.
• Alt ve üst başların genişliği
arasındaki fark 2 cm. den az ise
normal, fazla ise kilim hatalı sayılır.

16. • İyi ışık almalıdır.
• Havalandırılması yapılabilmelidir.
• Tezgahın düzgünce oturabileceği bir
zemin olmalıdır.

17. KİLİM İPLİKLERİ BOYAMASI
• Boyama; elyafın iplik olarak eğrilmesinden
sonra dokuma veya örme kumaş haline
getirilmeden önce yapılıyorsa bu işleme iplik
boyama işlemi denir.
• Boyanmış ipliklerle yapılan dokunmuş
kumaşlar, ipliği boyalı kumaşlar olarak
isimlendirilirler. İpliği boyalı kumaşlar,
genelde renk olarak canlı ve daha zengin
görünümdedirler.

18. KİLİM ÇEŞİTLERİ
• Anadolu kilimleri; kilimin dokunduğu
bölgelere, kullanılan bitkisel boyaların
rengine ve en çok kullanılan motiflere
göre dört sınıfa ayrılır.
• Türkmen
• Yörük
• Kürt
• Türk kilimleri

19. KİLİM MOTİFLERİ
• El Sanatları Kilim Desenleri Motifleri
• Örnek Kilim Dokuma
• Cicim Dokuma Teknikleri Desen
Resimleri
• Bereket Kilim Motifi,
• Ejderha Kilim Deseni,
• Kartal Pıtrak Kilim desenleri.

21. MOTİFLERİN ANLAMI
• Saç Bağı (Bekar):
• Bu işaret genç bir kızın evliliğe duyduğu
özlemi simgeler.
• Geleneksel olarak Anadolu köylerinde
yaşayan genç kızlar evlenene kadar
saçlarını kesmez, uzatırlar.

22. Yin & Yang:
Bu motif aşk ve birliktelik kadar dokuyanın
evli olduğuna işaret eder.
Uzak Doğu temelli bu sembol bir kadın ve
erkek arasındaki aşkı anlatır.
Her iki resimde yer alan zıt renkler doğada
hiçbir şeyin tamamıyla saf olmadığına işaret
eder.

23. • Eli belinde:
• Eski anaerkil inançlardaki ana tanrıçayı
sembolize eder.
• Çok eski zamanlarda tüm insanüstü
güçlerin tanrılarla temsil edildiği
dönemlerden kalmadır.
• Bu motif sadece dokuyanın bir erkek
çocuk dünyaya getirdiğinde kullanılır.

24. Göz (Nazar):
Bu motif kem göz anlamına gelir ki göze
benzeyen bir objenin bununla savaştığına
inanılır. En basit şekliyle bir üçgen
kullanılır.
İlişki:
Sandık, tarak ve doğurganlık dokuyanın
eşiyle ve eşinin ailesiyle olan ilişkisini
ifade eder.

25. Sandık:
Bu motif genelde genç bir kızın çeyiz
sandığını simgeler.
 Bu sandığın içindeki nesneler, eşinin
evinde kullanılmak için olduğundan genç
kızın beklentileri ve ümitleri dokuduğu,
ördüğü ve üzerine nakış işlediği parçalara
yansıtılır.

26. Tarak:
El, Parmak ve Tarak motifi, parmakların
kem gözlerden koruduğunu temsil eden
beş çizgi ve beş noktayı kapsar.
Tarak motifi genellikle evlilik ve doğum
ile ilişkilidir.
Bu motif, evlenme arzusunu ve doğumu
kem gözlere karşı korumayı ifade eder.

27. Doğurganlık:
Karşı cinsler arasındaki ilişki ve çoğalmayı
(üremeyi) anlatır.
Koç Boynuzu:
Koç boynuzu doğurganlık, verimlilik,
kahramanlık ve gücü simgeler.