JeromeDL - Semantic Digital Library

JeromeDL
System Zarządzania Bibliotekami Cyfrowymi
z Wykorzystaniem Technologii
Semantycznych i Społecznych
Sebastian R. Kruk, Mariusz Cygan,
Henryk Krawczyk
Copyright @ WETI PG; DERI, NUIG; KnowledgeHives.com

Czym są Semantyczne Biblioteki Cyfrowe
Do czego potrzebna jest nam “semantyka”
Przykłady Semantycznych Bibliotek Cyfrowych
JeromeDL
OK, ale czy to aby daje jakieś wymierne rezultaty?

2

Semantyczne Biblioteki Cyfrowe
integracja różnych typów informacji:
zasobów, proﬁli użytkowników, zakładek, taksonomii;
wysokiej jakości semantyka = silnie powiązana informacja
interoperacyjność z innymi systemami, nie tylko
bibliotekami:
na poziomie metadanych jak i protokołów
RDF jako wspólny mianownik pomiędzy bibliotekami i
innymi systemami
bardziej wydajne, przyjazne dla użytkowników, i
bardziej adaptowane wyszukiwanie i przeglądanie:
interfejsy użytkownika bazujące na semantyce
wykorzystanie formalnych i nieformalnych (społecznych)
opisów bibliograﬁcznych


Za czasów papierowych książek
Biblioteka:
Archiwum (przechowywanie)
Karty biblioteczne (metadane)
Bibliotekarz (interfejs)
Plusy:
Mamy bibliotekarza z którym można porozmawiać,
wytłumaczyć czego szukamy
Minusy:
Trzeba się tam udać osobiście
Nie są za bardzo połączone - trzeba odwiedzić każdą z
nich z osobna


Czasy bibliotek cyfrowych

Biblioteka cyfrowa
Baza danych i archiwum (przechowywanie)
Cyfrowy opis bibliograﬁczny (metadane)
Index pełnotekstowy (interfejs)
Plusy:
Treść dostępna online
Federacje bibliotek - mniej miejsc do odwiedzenia
Minusy:
Samotny użytkownik - znikąd nie otrzymuje pomocy
Federacje nie łączą wszystkich bibliotek


Semantyczne książki
Semantyczne Biblioteki Cyfrowe (I)
Baza RDF (przechowywanie)
Semantyczne opisy bibliograﬁczne (powiązane metadane)
Wyszukiwanie i nawigacja na ontologii (interfejs)
Plusy:
Semantyczne wyszukiwanie może częściowo zastąpić
bibliotekarza
Połączenie bibliotek i innych systemów staje się łatwiejsze
Minusy:
Semantyka jest tworzona z istniejących informacji
dostarczanych przez bibliotekarzy - nadal niezrozumiała
dla zwykłych użytkowników


Społeczne książki
Semantyczne Biblioteki Cyfrowe (II)
Baza RDF (przechowywanie)
Opisy bibliograﬁczne rozszerzone o opisy społeczne (powiązane
metadane)
Wspólne przeglądanie i wyszukiwanie (interfejs)
Plusy:
Użytkownicy pomagają klasyﬁkować zasoby
Użytkownicy lepiej rozumieją opisy dostarczone przez
społeczność
Zawartość biblioteki jest rozszerzona o informacje publikowane
na blogach i wiki
Minusy:
Należy przekonać bibliotekarzy do jakości społecznych opisów


Architektura SemDL
0-,quot;1*&231- !quot;#$%& 7&1quot;,+231-
=#6(>+ '()*+,-./ 4%+-8*&

05$6-231 45+#&
0&#*-, 9:-;<
@&.quot;B1$;<
-?=#6(>+ 05$6-231-

0-,quot;1*&231-
45+#&
(D&@quot;)1$;< (D&*-231$;<

=D&*8$@1+8

0-:@+#&
05$6-231$;<
A>:->(BC2-

8

JeromeDL

9

Ontologie
DublinCore
jeden z pierwszych standardów
http://dublincore.org/
CIDOC-CRM
referencyjny model stworzony dla muzeów i innych organizacji
http://cidoc.ics.forth.gr/
Ontologia FRBR
Książka: Pozycja, Przejaw/Manifestacja, Wyrażenie/Ekspresja, and Praca
http://www.frbr.org/
The Bibliographic Ontology
zamodelowana na podobieństwo SKOS
kompatybilna ze standardami bibliograﬁcznymi
Ontologie Corrib
zestaw kilku ontologii pokrywających różne obszary semantycznych bibliotek
cyfrowych

10

Co zyskujemy ?
elastyczne zarządzanie zasobami
agregacja zasobów bibliotecznych z wielokrotnie
używanych komponentów i metadanych
integracja statycznych i dynamicznych zasobów
dynamiczne widoki na bazie danych
nowe paradygmaty wyszukiwania informacji
wyszukiwanie oparte o ontologie, fasetowa nawigacja
społeczne przeglądanie - wspólna nawigacja
ułatwiona wymiana danych
integracja metadanych pochodzących z różnych źródeł
wsparcie dla społecznych opisów
połączenie bibliotek z innymi systemami

11

JeromeDL

12

Przykłady SemDL
SIMILE
rozszerza możliwości DSpace dzięki poprawie wymienialności z innymi zasobami
cyfrowymi, metadanymi i usługami
Greenstone
pakiet open source oprogramowania do budowania i dystrybucji kolekcji bibliotek
cyfrowych
DELOS
EU Network of Excellence w zakresie bibliotek cyfrowych; pomaga przeprowadzać
badania (dzielić się ich wynikami) w zakresie technologii następnej generacji dla bibliotek
cyfrowych
BRICKS
celem projektu było dostarczenie organizacyjnych i technologicznych podstaw do
budowy sieci bibliotek cyfrowych usprawniającej dzielenie się wiedzą i zasobami
dziedzictwa kulturowego
JeromeDL
semantyczna biblioteka cyfrowa dostarczająca wielu rozwiązań semantycznych i
społecznych
FEDORA
dostarcza elastyczny SOA do zarządzania i dostarczania cyfrowych obiektów


Porównanie SemDL
USŁUGI USŁUGI
REKOMENDACJE OUT-OF-BOX
SEMANTYCZNE SPOŁECZNE

14

JeromeDL

15

JeromeDL
Wynik współpracy
Politechniki Gdańskiej
DERI (Digital Enterprise Research Institute), National
University of Ireland, Galway
Rozpowszechniany na licencji Open Source typu
BSD
komercyjne wsparcie i konsultacje: KnowledgeHives.com
Międzynarodowe wdrożenia
Irlandia, Polska
Brazylia, Meksyk, USA
Włochy, Grecja
Korea


JeromeDL
połączenie znaczenia opisów bibliograficznych i
mediów społecznych
zaawansowane, spersonalizowane wyszukiwanie
platforma społecznościowa zintegrowana z
komponentem profilowania użytkowników
rozszerzalny system kontroli dostępu bazujący na
sieciach społecznych
społeczne nawigacja i filtrowanie (collaborative
filtering and browsing)
dynamiczne kolekcje
integracja z usługami Web 2.0


Metadane i Usługi

SPOŁECZNE USŁUGI
TAKSONOMIE SPOŁECZNE

POWIĄZANE USŁUGI
METADANE SEMANTYCZNE

ZASOBY USŁUGI
BIBLIOTECZNE BIBLIOTECZNE

Zasoby i Metadane Usługi


Tworzenie Semantyki
Każdy zasób może być opisany przez:
opis struktury - rozdziały, części multimedialne, załączniki
podstawowe opisy bibliograﬁczne
systemy organizacji wiedzy - słowa kluczowe, kategorie
inne związki semantyczne
opisy społeczne


Przeglądanie
TagsTreeMaps
ﬁltrowanie z wykorzystaniem hierarchicznych tagów
używanie treemap do wizualizacji
nawigacja zbliżeniowa (zoom)
MultiBeeBrowse
wspólne przeglądanie
umożliwia wykonywanie skomplikowanych zapytań
użytkownicy mogą przeglądać wyniki, kontekst i historię
nawigacji
Exhibit (SIMILE, MIT)
fasetowa nawigacja


Wyszukiwanie
Dynamiczne kolekcje
zdefiniowane za pomocą filtrów zdań (trójek) oraz zapytań SPARQL
mogą być zorganizowane w strukturę drzewiastą
łatwo rozszerzalne o nowe pluginy
Rekomendacje bazujące na opisie zasobu
wielowymiarowa funkcja podobieństwa
użytkownik kontroluje funkcję podobieństwa
rozszerzalne o nowe specyfikacje modułów podobieństwa
Szablony Zapytań w Języku Naturalnym
umożliwiają wykonanie zaawansowanych zapytań w języku
naturalnym
mogą być łatwo dostosowane do wymagań danej grupy
użytkowników
łatwo rozszerzalne o nowe typy zapytań i wspierane języki


Rozszerzalny System Kontroli Dostępu
Zarządzanie profilami oparte na sieciach
społecznych
opis profilu w ontologii FOAF
użytkownicy i autorzy są częścią tej samej sieci
społecznej

Moduł kontroli dostępu
licencje określające warunki dostępu do zasobów i usług
(REST)
licencja złożona z atomowych specyfikacji opartych o
adresy IP i pozycję w sieci społecznej
łatwa rozszerzalność o nowe typy specyfikacji dostępu


Rozszerzalny System Kontroli Dostępu


Dostęp do Semantyki
Eksponowanie opisów semantycznych
różne typy RDF: N-Triples, XML/RDF, Turtle
JSON i SION
systemy powiadomień (RSS)

Odpytywanie bazy semantycznej
SPARQL
OAI-PMH
Open Search

Dostarczanie metadanych do innych usług
MarcOnt Mediation Services


Usługi Społeczne
Użytkownicy uczestniczą w procesie wymiany wiedzy
Blogi – komentarze do i dyskusje o dokumentach i
zasobach
Tagowanie – społeczna klasyﬁkacja
Wiki – społecznie edytowanie opisów zasobów
Przechowywanie wiedzy
użytkownicy mogą się łatwo uczyć z doświadczenia
innych
rekomendacje nowych, interesujących informacji na
podstawie proﬁlu użytkownika
Rozwiązania:
SSCF
SIOC


Biblioteka 2.0
Użytkownicy biblioteki stają się producentami
treści

JeromeDL przekształca każdy zasób w post na
blogu
użytkownicy mogą go opisywać
użytkownicy mogą oceniać
społeczne metadane dostępne w formacie SIOC

Społeczne opisywanie mediów (wersja alfa)
tagowanie regionów zainteresowania (ROI) na zdjęciach
tagowanie odcinków czasowych w ﬁlmach i muzyce


Social Semantic Collaborative Filtering
Dlaczego?
Ostateczne rozwiązanie pozyskiwania wiedzy: nieformalna
komunikacja (“word of mouth”)
Jak?
Każdy klasyfikuje (filtruje) informacje w katalogach z zakładkami:
prywatne taksonomie
Katalogi opisywane są pojęciami ze zdefiniowanych słowników
Znajomi dzielą się katalogami tworząc społeczne taksonomie
System rekomenduje katalogi od dalszych znajomych (poza
horyzontem sieci społecznej)
Wynik?
Wiedza przepływa od eksperta dziedzinowego przez sieć społeczna
do danego użytkownika
System gromadzi informację kontekstową o danym użytkowniku, np.:
w celu poprawy wyników wyszukiwania

27

Social Semantic Collaborative Filtering

foaf:knows

SSCF:INCLUDE

SSCF:BOOKMARK

Data Mining Wnioskowanie Wprowadzenie
dla Opornych w OWL-DL do RDF
28

JeromeDL

29

Przedmiot ewaluacji
0-,quot;1*&231- !quot;#$%& 7&1quot;,+231-
=#6(>+ '()*+,-./ 4%+-8*&

05$6-231 45+#&
0&#*-, 9:-;<
@&.quot;B1$;<
-?=#6(>+ 05$6-231-

0-,quot;1*&231-
45+#&
(D&@quot;)1$;< (D&*-231$;<

=D&*8$@1+8

0-:@+#&
05$6-231$;<
A>:->(BC2-

30

Pytania do Ewaluacji
Pytanie 1: Czy semantyczne i społeczne usługi
zwiększają jakość odpowiedzi udzielonych przez
użytkowników?
poprawiają trafność referencji podawanych przez
użytkowników?
zwiększają satysfakcje z korzystania z biblioteki?
Pytanie 4: Które usługi (semantyczne, społeczne,
rekomendacje) zostały uznane za najbardziej
pomocne?
poprawiają zapamiętywanie informacji?


Ewaluacja
Dwie biblioteki cyfrowe w podstawowych konﬁguracjach
DSpace - klasyczna biblioteka cyfrowa
JeromeDL - semantyczna biblioteka cyfrowa
Baza danych:
szum: 529 artykułów z http://library.deri.ie/ i http://books.deri.ie/
baza referencyjna: 35 artykułów o psychologii internetu
System ewaluacji:
18 Grudzień 2007 do 7 Luty 2008
ogłoszenia na polskich i międzynarodowych sieciach społecznych
Uczestnicy:
59 rozpoczęło, 26 zakończyło

32

Scenariusz Ewaluacji
Kwestionariusz przed ewaluacją
Zadania “na rozgrzewkę”: poznaj swoją bibliotekę
Podstawowe zadania - pytania i odpowiedzi:
3 rundy, max 45 minut na każdą
zestaw 7 pytań z psychologii internetu
max 300 słów odpowiedzi
nie limitowana liczba możliwych referencji
wymuszanie 6 godzinnych przerw pomiędzy zadaniami
Zadanie pamięciowe: po miesiącu od głównej ewaluacji
Kwestionariusz po każdym etapie - mierzenie
satysfakcji


Q1: Jakość odpowiedzi

34

Q2: Poprawność referencji
PRZYWOŁANIE
PRECYZJA


Q3: Ogólne zadowolenie (wyszukiwanie)


Q4: Najbardziej użyteczne usługi

NLQ 6.42
TTM 3.62
Exhibit 9.72
MBB 2.68
col. browsing 10.28
bookmarks/SSCF 17.76
blog 13.44
ranking 12.47
bookmarks rec. 15.83
resource rec. 19.32

37

Q5: Zapamiętywanie
Jakość odpowiedzi: JeromeDL - 2.78, DSpace -
2.44
Poprawność referencji: JeromeDL - 6, DSpace - 1
Satysfakcja:


Czy chciałbyś dalej korzystać
z tej biblioteki?

84.62%

46.15%

JeromeDL DSpace

39

Podsumowanie
Technologie semantyczne i społeczne wspierają
interoperacyjność bibliotek cyfrowych (również z innymi
systemami)
poprawiają wydajność i satysfakcję użytkowników
JeromeDL - implementuje założenia semantycznych
bibliotek cyfrowych
dostępny na licencji open source
komercyjne wsparcie ze strony
Więcej informacji:
http://www.jeromedl.org/
jeromedl-users@lists.sf.net
http://semdl.corrib.org/Book/
http://semdl.corrib.org/Tutorial/


JeromeDL - Semantic Digital Library

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to JeromeDL - Semantic Digital Library

Similar to JeromeDL - Semantic Digital Library (20)

More from Sebastian Ryszard Kruk

More from Sebastian Ryszard Kruk (20)

JeromeDL - Semantic Digital Library