Book Written By Swami Sivananda

1. 286
"æJC≈l ñ 6
>•…Á*Õ*R#J
Ê…Õ* *|*Âr ≈l¿*©*l§ Õ*ld*lw Ó*]*Õ*Rd*π * ©J¡J<dJÚ]* Ó*¶x≈lml
∂æJCœπ¡* Ó*≤*|*Âr Ë]*lÕ* dx•¶*¡*lÁ**l
©Jæ* J
(1)
|x…Õ*]* *lø Õ*l]x≈lßx…¶*.
(2) ßx*e * EJÕ* 4 Ôh®xÁx ~*lÕ*Ï|*l Õ*l]x≈lßx…¶*. flÓ*
Õ*ld*lw æJC * ∂Ì*y©*l.
(3) Ó*”œ˘ * ˘ *Ì*y Ë]x≈llÕ*Ï|*l Õ*l]x≈lßx…¶*.
(4) ıd*C¡*Õ*lvÁ** *lø " *l©*y©*lÕ*Ï|*l Õ*l]x≈lßx…¶*.
(5)
≈R]* *•ø "©*hdx•…±*Ó*f©*ßx…¶*.
(6) ÓJm¡*]* ©x…Õx Õ*R¶*lÕ*Ï|*l d*PÒ©*ßx…¶*.
(7) ≈RÕ*Ï|x… ©*|*Õ*¡J¿*Á** *lø d*PÒ∏¡x•*Æßx…¶*.
(8)
©x…Õ*¡*]* Õxl…#x>l… "Õ*mhbd*ÕJe]*ßx…¶*.
(9) $h˘”≈lÁ** "Ü… *ÕJe]*ßx…¶*.
(10) #F‡¡* fl *ñ©*Õ*l•A*|*Âr ßx]x≈lßx…¶*.
(11) ©*Õ*l≈l|* #x¡*Ú AJ¡*lœw]*ßx…¶*.

2. 287
Ë”A*πÌ*≈lv
(1)
ı *ø W…]*CÕ* *lø AJ*l Õ*Rf¡x•*Æßx…¶*.
(2) ËA** Õ*l¡*Ú* *lø Ó*¶x≈lßx…¶*.
288
(11)
(12)
(13)
(14)
(3) ¡JÕ*l|* |*˝√À≈l *lø AxhÁ*©*]* Õxl…#x A*y©*ßx…¶*.
ÕxÎ]JÁ*C
(4) Ax‚l∆ Õ*l¡*Ú* ©*Õ*l•A*|*Âr x#x©*ßx…¶*.
(5)
∏ı…Õ*R x•…¶*lÕ*Ï|*l Õ*ld*lw ¡J|*hËy Œ|*lÕ*Ï|*l
Õ*R¶*ßx…¶*.
©*y≈R|* *¶*Õ*D¡x
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
Õ*ldx•wË^]* ©*hÓ*œw * ËÁxÈ ∂¿xÓ*¶*ßx…¶*.
©x…f * Õ*l x•…ÃJÕ* ßx…¶*.
≈R]* *•ø dxÁ**ßx…¶*.
Õ*ldx•wË^]* *lø |*•√©*lÕ*Ï|*l "≤*ÕJ Ø…≈RD©*lÕ*Ï|*l
Õ*R¶*ßx…¶*.
≈R]* *•ø "©*hdx•…±*Ó*f©*ßx…¶*.
|*l±*À Õ*Rd*lÁ** *lø ∂¶*ßx…¶*.
|* l ±* À "ÃJC©* Á * J|* æ* • Õ* l ”ÓJ * , Õ* l |* C ÓJ *
Õ*llhdJ|*lÕ*ÏÁ** *lø ßxx∏¡x•*Æßx…¶*.
" JÕ*¿*C¡*ÕJe ÕJ˘©*ßx…¶*.
≈RÕ*Ï|x… ¡J]*‚¡*•Ú Õ*ldx•wË^yÁx ©*l*lÆ Ax…*ßx…¶*.
'dx¸…‡<©*lÕ*Ï|*l Õ*R¶*ßx…¶*.
fi¡x®B ]*Ød* Ó*”≈R‚ Õ*R¶*ßx…¶*.
W J¿*¡J]*¡* ©*mAxÁ** *lø ¡x•¶*ßx…¶*.
≈RÕ*Ï|x… y…œ≈l Á*lÓ*w ∂Ì*]*Ix Ax•h˘]*ßx…¶*.
Õ*ldx•wË^]* ËÁxÈ A*Áxd* * ßx…¶*.
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
Ó*”Ó*hÌ*|* dx•h|*]xÁ** *lø Õ*l]x≈lßx…¶*.
∞±J]JÕ*lÁ** *lø Ó*¶x≈llÕ*Ï|*¡JÚe Ó*”≈lœø©*ßx…¶*.
Õ*l]*‚Õ* *lø Õ*l]x≈lßx…¶*.
Õ*l]*l˘ *|* ËÁxÈ ¡J*Ê Õ*R¶*ßx…¶*.
Ó*d*”Á** *lø Ë]x≈lßx…¶*.
Õ*d*vÕ*R * Ó*œ”¡xÁ** *lø Œ|*ßx…¶*.
ı *ø dx•h|*]xÁ** *lø Ax•h˘∏¡x•*lÆÕ*Ï|*¡JÚe Ó*”≈lœø©*
ßx…¶*.
≈RÕ*Ï|*]* n¶x≈l JÁ*ßx…¶*.
O©*lwñÓJm x
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
AxÌ*lo Õ*Rd* J¶*ßx…¶*.
AxÌ*lo *Á*ßx…¶*.
nh|*l ¡*<‚|*±*lÀ ©*Õ*l≈l ©*A* "Ó*Õ*C≈l Õ*R¶*ßx…¶*.
Ax•®xÀ Ó*˙œv ∂AJ]* ©x…W©*ßx…¶*.
≈RÕ* ©*Õ*l≈l|*Âr≈l• ∂m∏≈Re]*ßx…¶*.

3. 289
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
" J]x•…Á*C|* ËÁxÈ "œ≈Re Ùhœ©*ßx…¶*.
Ó*”¡*˝œ ı≈lÕ*lÁ** *lø ı]J¡*y©*ßx…¶*.
"œ≈Re ı]JAJy≈Re]*ßx…¶*.
AxÌ*lo ¿*”Õ*l Õ*Rf¡x•*Æßx…¶*.
Õ*XF * ∂Ì*y©*lÕ*Ï|*l Õ*l]x≈lßx…¶*.
290
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
ı *ø ËÁxÈ ı… *l AxÌ*lo Á*Õ*vÓ*ÛlÀ¡x•*Æßx…¶*.
Ù¡*Ú|* *lø |x•¶*T|*l Õ*R¶*ßx…¶*.
>•…Á*Cdx Wl…y *¶x≈lßx…¶*.
©*‚∆ W±*≈lÁ** *lø |x•¶*T|*l Õ*R¶*ßx…¶*.
|x…Õ*]* *lø Õ*l]x≈lßx…¶*.
©*lVñ¿JhœÁJe Õ*RÁ*v
Á*˝ØΩ≈l]* ¡*d*vÕ*CÁ**l
(1) "Óx…‡<©*ßx…¶*; ∂O©*ßx…¶*.
(2) Õ* l dx • w Ë ^]* l ¡x • ÛÀ Øh©x Á * * * l ø Õ* l * ∏ § x • * Á x
$ÛlÀ¡x•*Æßx…¶*.
(3) d*lm x Õ*R¶*ßx…¶*.
(4) O”…Õ*lhd* fl *]* ©*A*ÕJ©*|*Âr]*ßx…¶*.
(5) ∂¿JÁx•…Ó*Ï]*Á** *lø ¡*ÛÀßx…¶*.
(6) Á*œ∏|* W±*≈l|* ËÁxÈ Ùhœ©*ßx…¶*.
(7) Õ*llh˘ * Ê…Õ* x•…ÓJ≈l¡JÚe A*hÙ¡x Õ*R¶*ßx…¶*.
(8) ≈RÕ* ¡J]*‚¡*•Ú ∏fiÀÁx…*ßx…¶*.
(9) ı… *l Õ*Rf|* ≈RÕ*Ï|x… 'Ó*¡J]* "≤*ÕJ ©*AJ≈l¡xÚ
Ó*”d*lCÓ*¡J]* "Óx…‡<©*ßx…¶*.
(10) ı *ø ©*hËhæ*Á** *lø AxÙo∏¡x•*Æßx…¶*.
(11) ≈R]* Ex•dxÁ*• "œ≈Re ßx]x≈lßx…¶*.
(12) |*l±*À fl *]* ©*A*ÕJ©* Õ*R¶*ßx…¶*.
(13) ı *ø ©*hÓ*d*w *lø "Ó*Õ*C≈l Õ*R¶*ßx…¶*.
Á*˝ØΩ≈lyÁx d*Õ*lπ Õ*l¡*ÚDÁx d*]*ßx…œ ¡x•¶*lÕ* |x•¶*T
flÕJßJay $]*ld*w|x. & flÕJßJay›lh|* |*•]*W]*ßx…¡J|*Âr
xÎ√À¡* Ë”A*πÌJy≈Re ¡JÕ*lÕ* *lø ıÁ*”Ø©*ßx…¡*l. Õ*l¡*ÚDÁx
©* y ≈Re œ* l Õ* D ¡x ı…¶* | x "O‡<d* ] * Jø e Õ* R f|* ] x
≈lÕ*l#x•…¡*|*Âr ¡*â‚ O¡x<ÁxñÁ*ly≈RÁ*ßx…¡JÁ*lÕ*Ï|*l. Õx•|*ml
"Õ*]*l >•…Á*C Ê…Õ* * *¶x©*ßx…¡*l. "h|*]x Õ*Rd*” "Õ*]* Õ*l¡*Ú*l
"|*]*hdx " *l©*y©*lÕ*]*l. "Õ*]*l ıÁ*”Ø©*#JÁ*|* |*l±*À Ì*ÛÁ*DÁx
"hfi¡x•hf|*a]x, "Õ*]* Õ*l¡*Ú*• "|*]*hdx>l… " *l©*y©*ml
Ó*”≈lœø©*lÕ*]*l. Õ*l¡*Ú*l Õ*ldx•wË^]* *lø x•…f " *l¡*y©*lÕ* ©*A*fl
Á*l‚ Ax•h˘]*ldJw]x.
Õ*l¡*Ú* Õ*l *©*l§ Õ*l˝|*l Õ*ld*lw " *l¡*]*Ω…≈l. "Õ*]* *lø ≈RÕ*
Ó*”≈R©*W]*|x ©*y≈Re œ|*aËA*l|*l. d*]*l‚ Õ*≈l∏§ *Âr $]*lÕ*
ÃJÕ* x Á * * l Ê…Wd* "Õ* Ü ≈l ¡x • x ≈ l ˘ * Á * * Õ * ] x Á * •
Õ*llh|*lÕ*]x≈llÕ*ÏÕ*Ï, Õ*l¡*Ú*l Õ*l]x≈llÕ*Ï˘mr. "Õ*]*l ßx*e *
JmlÚ Ôh®xÁx ~*lÕ*hdx Õ*R¶*ßx…¡*l. "Õ*]*l Ã*Á*Õ*˘È…dx≈l
700 ¿x•r…¡*Á**l, W±*l∆ ©*A*©*” JÕ*l ©x•w…d*”, OÕ*©x•w…d*”, ∂˘d*C
A*˝|*≈l Õ*ld*lw " x…¡* y…œ≈l WWæ* ÓJ”≤*v xÁ** *lø ¡*h˚*ÓJ˚*

4. 291
292
Õ*R¶*lÕ*hdx Ó*”Ìx•…˘©*lÕ*Ï|*]* Ex•dxÁx d*]*ßx…œ ı…¶*ßx…¡*l.
Õ*l¡*ÚDÁx ©*h‡…d*v * Õ*R¶*lÕ* d*]*ßx…œ ¡x•¶*ßx…¡*l Õ*ld*lw
]JÕ*R≈l‚, Õ*lAJÃJ]*d* "Ã*C∏©*lÕ*Ï|*]* Ex•dxÁx ∂Û, |xÎØ¡*
ÕJC≈RÕ*l Õ*Rf©*ßx…¡*l. "Õ*]*l nxÆ≈l ı…œÕ*hd*]JÁ*lÕ*hdx
Õ*R¶*ßx…¡*l. "Õ*]*l Øy≈l]*l Õ*ld*lw "Ü¡JyÁ** Ex•dxÁx
ÁF]*Õ*˘h|* Õ*œv©*lÕ*hdx Ax…D¡x•¶*ßx…¡*l.
ÓJm¡* ] * l d* Õ * l π Õ* l ¡* Ú DÁx ≈RÕ* y…œ≈l Õ* R Á* v |* ¿ * v *
ı…¶*Ëmr]*l Õ*ld*lw Õ*l¡*Ú* Õ*llh˘ * Ã*Õ*C Ê…Õ* * ]*•P©*lÕ*]*l ?
ÓJm¡*]*l d*Õ*lπ Õ*l¡*Ú*l Ê…Õ* * ıÕ*vA*Ix≈l ©*hÓ*˙‚v
flÕJßJa y Ax • h˘]* l Õ* Ï |* l VÙd* Ó * f ∏¡x • h¶* l Õ* l |* l Õx
Õ*R¶*ßx…¡*l. "ÓJ”Ó*w Õ*≈l∏§ * Õ*l¡*Ú* Õ*l|*lÕx Õ*R¶*lÕ*Ï|*l
©*hÓ*˙‚v ımrßx…¡*l.
ÓJm¡*]*l d*Õ*lπ Õ*l¡*Ú* Ì*ÛÁ**l Õ*ld*lw " *l©*y©*lÕ*
Õ*RÁ*vÁ** ¡*¶xÁx Á*Õ*l *WÛlÀ, "Õ*]*l |*l±*À fl *]* ©*A*ÕJ©*
Õ*R¶*|*hdx ÷Ì*o]*Õ*Ø©*ßx…¡*l. nh|*l Õx…x Õ*l¡*Ú*l ©*l*lÆ
Ax…D|*]x "Õ*yÁx O¡x< WÜ©*ßx…¡*l. "Õ*]*l "©*Ã*C ÁJ”Õ*lC¿*Ëa Õ*ld*lw
"Or…m ¿*Ëa 'Ó*>•…e∏ Õ*Rd* J¶*|*hdx x•…f¡x•*Æßx…¡*l.
"Õ* ] * l æ* • Õ* l ”ÓJ * Õ* R ¶* | * h dx , ÷#x ñ "f¡x œ * ø | * h dx
x•…f¡x•*Æßx…¡*l. "Õ*]*l Ì*m *Ùd*” x•…¶*|*hdx Õ*ld*lw "Or…m
¡J|*hËyÁ** *lø Œ|*|*hdx ÷Ì*oy¡x Õ*Ø©*ßx…¡*l.
]Jœ”≈l ©*Õ*l≈l ¡*lÛlhË|* ÷mr ©*|*©*C]*l d*Õ*lπ ©x…Õ*¡*]*
Ex•dxÁ*•f, d*Õ*lπ $±*À |x…Õ*]* Ó*”œÕxl "≤*ÕJ Ó*Û|* Õ*llh|x
¡*ı±*s nh|*l dJ©*l ©*Õ*l≈l Ã*fl x Õ*R¶*ßx…¡*l. Õ*l x ¡xm©*
Õ*R¶*lÕ* ©x…Õ*¡*]* *•ø ©*A* Ã*fl x≈lÂr ©x…y∏¡x•*Æßx…¡*l. ©*hEx≈l
©*Õ*l≈l 4ñ5 fl * ©x…y ]JÕ*R≈l‚ Õ*lAJÃJ]*d* Õ*llhdJ|*
Ó*Wd*” Á*”h≤*Á** *lø Œ|*ßx…¡*l. $|*yh|* Õ*l *∏§Áx ¿Jhœ mà∏
∂æJCœπ¡* ©*h©JÚ]*Á**l Ó*”ËmÕJÁ*lÕ*Õ*Ï. $|*yh|* Õ*l *©*l§ Ó*Wd*”
Ax•h˘ ˘Õ*C Ùhd* xÁ**l x#x©*lÕ*Õ*Ï.
ÓJm¡*]*l Õ*l¡*ÚDÁx ©*h©*¢d* "ÃJC©* Õ*Rf©*ßx…¡*l. ©*h©*¢d*
¡*Â≈llÕ*Ï|*l "d*CÕ*¿*C. Ax‚l∆ Õ*l¡*Ú*l ¡*•¶J ©*h©*¢d* "ÃJC©*
Õ*R¶*ßx…¡*l. "Õ*]*l e…dx≈l *lø "≤*vÕ*Rf¡x•*lÆÕ* ©JÕ*l≤*Cv
Ax•h˘]*ßx…¡*l.
∏i…≈l]*l ËA** Õ*Rd* J¶*lÕ*]*l. "Õ*]*l $d*]*]* *lø AJ©*C
Õ*R¶*lÕ*]*l Õ*ld*lw Õ*ldx•wË^]* fi…¡x Õ*Rf ©*hdx•…±*Ó*ÛlÀ
¡x•*lÆÕ*]*l. "Õ*]*l Ó*”œıd*C 4 dJ©*l Õ*XF * ∂Ì*y©*ßx…¡*l. "Õ*]*l
˘ *Ó*œ”¡x, ÕJ]*Ó*œ”¡x Õ*ld*lw Õ*R©* Ó*œ”¡x, ¡J|*hËyÁ** *lø
÷h˘Á* • Œ|* ß J]* | * l . "Õ* ] * l ≈RÕ* d * • w Ó* ] * Õ * R d* π ı Áx
©*hËhÜ∏|* ¡*Wdx, ©x•w…d*”Á** *lø AJf¡x•hf]*ßx…¡*l. "Õ*]*l
ßJW›lh|* ı…]*l ©x…|*lÕ* ©*Õ*l≈l, "fÁx Õ*R¶*l ©*Õ*l≈l
Õ*R *∏¡*ÕJe d*Õ*lπ $±*ÀÕ*lhd*” Ó*â©*lœw]*ßx…¡*l (flP©*ßx…¡*l).
Õx l mlæ* “ ı≈lÂr ëëO”…Õ* R B J]J≈l‚, J]J≈l‚,
J]J≈l‚íí ÷h|*l AJf¡x•*Æßx…¡*l. Ó*œÕ*”dJ æ*Õ*lv|*
Õ* l A* d * “ Õ* * l ø ¡* h ¶* l ¡x • * Æ ßx … ¡* l . "Õ* ] * l Á* l fÁ* D Áx Ãx fi À
nË^ Õ*l|J”∏ ßJ”A*π‚ * *ø ©*h|*¿*v *¡JÚe Ëh˘|*a *l.
"Õ* *l ëë * *ø dJ›l ıWlπh|* 'Ó*|x…¿* dxÁx|*l¡x•*ÆßJ]*|xh|*l
÷Ì*oy∏]*lÕ**líí ÷h|*l œD∏|* *l. nÕxlπ #JAx•…]*|* nË^
Õ*‡…m * *ø ÃxfiÀÁJe Ëh|*Õ* *l, e…dJ Œ|*ßJ]*|xh|*• (Ó*˚*‚
Õ* R ¶* ß J]* | * l ), A* y |J“]* ¡ x Ú Ax • …Á* m l d* * ø d* h |x
"©*Õ*lπœ∏|*]xh|*• œD∏|* *l. ÷h≤* JÙ¡xÁx…¶*l ! $h≤* "EJkı

5. 293
294
¡x•¶*#x…ßx…¡xh|*l ¡*¶JT≈lWmr. "Õ*DÁx Á*h¶*ıehd* AxÙo * |xÎÕ*
Õ* l dx • w h ˘mr . $Õ* Ï Á* * * l ø "Õ* ] * l Õx • |* m l "yœ]* ß x … ¡* l ,
ÓJ©*lœw]*ßx…¡*l.
Ë”A*πÌJyÁ**l ı˘v±*À ©*Õ*l≈lÕ* *ø *l©*y∏ ëë©*hæJCÕ*h|* xíí
Õ*R¶*ßx…¡*l. Õ*llhEJ x Õ*ld*lw ©*hEx≈l ©*Õ*l≈l ©*Wl|*æJ *
Õ*R¶*ßx…¡*l. ˘ *|* & ıd*C ¡*Õ*lvÁ** *lø d*Ó*Ò|x… ∂Ì*y©*lÕ*Õ*]*
Õ*llV|*Âr ëëË”A*πdx…fl©*l§íí Ax•]* Ax•Õ*llπÕ*Ï|*l. Á*˝ØΩ≈l]*l
Ó*”œıd*C ©*•>•v…|*≈l¡xÚ Õx•|*ml d*Ω∆…]*l ©Jø * Õ*Rf e…dJ,
]JÕ* R ≈l‚, 'Ó* ı ±* d B Õ* l d* l w >•…Á* Õ J∏±* s | * ¡x m Õ* Ï
"æJC≈lÁ** *lø Œ|*ßx…¡*l.
$œw…Ù * ˘ *Á**Âr ∏i…≈l]*l Õ*R∏¡*, ÓJ‡<¡* ("æ*v
Õ*R∏¡*), ÕJ]* Õ*ld*lw |xÎ *h˘ * Ó*œ”¡xÁ** *lø, *W… * Ó*|*—œ≈l
Ó*Ï©*w¡* Õ*ld*lw ¡J|*hËyÁ** *lø Œ|*lÕ*]*l. "Õ*]*l *W… *dx,
∂Ã*]*‚Á** ËÁxÈ ı]*hd*]* Õ*Rd* J¶*lÕ*]*l. Õ*l x≈lÂr Á*h¶* ñ
Axhf]*l ©*‚∆ ©*‚∆ W±*≈lÁ*DÁx flÁ*J¶*lÕ*]*l. Axh¶*œ d* *ø
Á*h¶* * *lø dxÁ**ld*w ëë∏…]xÁ**l, ËhÁJ]*|* ÌxÎ *l, Õ*fl”|* Õ*l•Á*l
ßx•ÛlÀ Ó*˙]xΩ*lÕ* ©JÕ*l≤*Cv ı *e]*˘|*a]x ≈R¡x * *ø *lø
mÁ*øÕJe]*lÕx ?íí ÷h|*l Ax…*lÕ**l. Õ*llh|x "Õ**l Á*h¶*ıh|*
|*•]*ÕJÁ*lÕ**l. & ∏i…≈l]* Ó*œÕ*”dJ æ*Õ*lv x•…fy ! "Õ*]*l
¡x•]**l Õ*l•Á*l ∂Ã*]*‚ Ax•h˘|*a]*• d*˝Pw›lmr. $|*l "Õ*]*
©*“ÃJÕ*. & ∂Ã*]*‚Á**l Õ*ld*lw ∏#BÚ ∏…]xÁ**l ¡x• xÁx•*Æ|*
∂ *h|* Õ*ld*lw Ó*]*Õ*Rd*π * ©J¡J<dJÚ]* |x•]*‡©*ËmrÕx ? $|*]*
ËÁxÈ m¡*<C ¡x•ÛlÀ Ùhd* x Õ*R¶*ßx…¡*l. $h˘ * ∏i…≈l]*l Ì*AJ
¡JáÁx Á*l#JÕ*l]Je]*lÕ*]*l. "Õ*]*l nh|*l ˘ * "¡*©JπdB
¡*lf≈l˘|*a]x d*#x¿*•#x ~*lÕ*Ï|*l; ¿x•…Ì*ı…≈l. "Õ*]* Ì*Û|*
Õ*llÿJhd*]* Õ*R>l ¡J≈lv Õ*R¶*lÕ**l. ˶*Ê…WÁ**l Õx•…©*
Ax•…Á*lÕ*]*l. $h≤* ¡xÛÀ Ì*ÛÁ** *lø ©*hÓ*˙‚v b¶*ßx…¡*l.
$|*yh|* A*‚ "Ó*Õ*C≈lÕJÁ*lÕ*Ï|*l. Ex•dxÁx ≈l¡*˝œw * (Liver)
¡J≈lv ‡<…‚ÕJÁ*lÕ*Ï|*l.
∏i…≈l]*l d*Õ*lπ Ó*œ ¡*Ìx…yÁx Ax•…|* ©*Õ*l≈l Õ*l¡*ÚDÁx
Œ|* m l Õ* l d* l w Ë]x ≈ lml Ax … * ß x … ¡* l . "Õ* ] * l ©* y ≈R|*
Õ* R Á* v |*  r Õ* l lh|* l Õ* y ≈llÕ* h dx d* ] * ß x … œ ¡x • ¶* ß x … ¡* l .
©Jæ*¡*yÁx ©*•Ì* xÁ**l
1
¡*˚x•…]*ÕJ|* ıæJv]* Õ*ld*lw ∏µ]* $Ìx‹›l]*Â. nÕxlπ ıÕ*˝œw
Õ*RÁ*v " *l©*y∏|* Õxl…#x Ó*Ï *¤ Õ*l xÁx Ë]*lÕ* WÌJ]*
Õ*R¶*ßJ]*|*l. ıæJv]* dxÁx|*l¡x•*lÆÕ* Õx•|*ml WÌJy©*l.
æx Î ≈lv, ∏µ ] * Õ* l * © * l § Õ* l d* l w Ê…Õ* * | * Â r ı˘v±* À Á* l y
Ax•h˘]*ßx…¡*l. Ì*hÌ*m Õ*l *©*l§ Ax•h˘]*ßx…¶*. ı *ø ∂∏w≈l
Ex•dxÁx |x…A*, Ê…Õ* * dJCÁ* Õ*R¶*ml ∏|*—ı]*lW≈R ? "h|*]x
Õ*Rd*” * xø¶xÁx ßJ. "h|*]x ı… *l ıÕ*˝œw Õ*RÁ*v Õ*ld*lw ©* JC©*
˘…¡x< Ó*¶x≈lml "A*v JÁ*lW. nh|*l ıæJv]*¡xÚ Ë]*Õ* Õx•|*ml
Ó*Ï *¤ Ó*Ï *¤ WÌJy©*l. ı… *l œD˘]*lÕ*hdx $|*l A*•W *
AJ∏Áx≈l Õ*RÁ*vÕ*mr. $|*]*Âr ©*hÓ*˙‚v Õ*ll*lÆ d*lhb|x.
" x…¡* y…œ≈l "©*hVC dx•h|*]xÁ** *lø ÷|*ly©*ßx…¡JÁ*lÕ*Ï|*l.
|*≈RÓ*]* Je]*l. dJxπ Õ*ld*lw "W]*d* Ó*”≈ld*ø ßx…¡*l. ∏˘— Õ*ld*lw
¡*lh¶*Âı EJÁ*˝œ≈l ©*mlÕJe ∂d*l]*Ó*¶*ßx…¶*. J *l ı *ø
©*AJ≈l¡xÚ $]*lÕx. dx•h|*]x Ó*ÛlÀ¡x•*Æßx…¶*. J *l ©*|J ı *ø
©x…Õ*¡* *hdx $]*lÕx. '|Jd*w Õ*l *©*l§ Ax•h˘]*l. ¡x…Õ*m Õ*R *∏¡*

6. 295
296
'|x“…Á*Á*Dh|* ≈RÕ* Ó*”>•…fl * |x•]x≈llÕ*Ï˘mr. ∂æJCœπ¡*
Õ*RÁ*v|*Âr Ë]*lÕ* ¡*±*ÀÁ** *lø ÷|*ly©*lÕ*Ï|*l "©Jæ*CÕJe ¡xmÕ*Ï
d*]*l‚]*l œ]*le Õ*l xÁx Ax•…e]*lÕ*]*l. dx•h|*]xÁ**l &
Õ*RÁ*v|*Âr]*lÕ*Ï|*l Õ*Rd*” ©*d*C. dJxπ "W]*d* Ó*”≈ld*ø Õ*ld*lw |*˝[*
$Ìx‹ Ax•h˘|* Õ*R *Õ* & Õ*RÁ*v|*Âr Õ*llh|*lÕ*y≈llÕ* *l. &
Õx•…A*Õ*Ï (¡JÕ*lW¡J]*) ı *øÂr Á*lÓ*wÕJe]*lÕ*Ï|*l. ı… *l $|*¡xÚ
¡J]* ‚ ¡x … * Ë A* l |* l ëë≈R¡x Ó* ” œ>•Ë^ ] * • ¡* < ‚ ¡* < ‚¡x Ú
¡x • …Ó* Á x • * l ÆÕ* ] * l ?íí ÷h|* l . ¡x • …Ó* Õ x h Ël|* l Õx • …A* | *
]* • ÓJhd* ] * . ¡JÕ* l d* ˝ Pw Ó* ¶ x ≈ l˘|* a ] x , ¡x • …Ó* | * ]* • Ó*
dJ*lÕ*Ï|*l. ¡x•…Ó*¡xÚ ıflÕJ|* Õ*l•m¡J]*‚ "d*˝Pw, Õx•…A*
"≤*ÕJ ¡JÕ*l. ı *ø ©x…Õ*¡* *l ¡xm©* Õ*R¶*lÕ*Âr d*PÒ|JÁxÈ ¡x•…Ó*Õ*Ï
ı]J≈R©*ÕJe Ë]*lÕ*Ï|*l. $|*l nh|*l ¡*lfim '|xa…¿* "≤*ÕJ
ßJA*C Ó*”Ìx•…|* xÁ*Dh|* Ax•]*Ax•Õ*llπÕ*Ï|*l. ]JÁ* |x“…±*Á**l
©*hÓ*˙‚vÕJe J¿*ÕJÁ*lÕ*Ï˘mr. ∂|*]x "Õ*ÏÁ** Ó*”Õ*R‚ ¡*fÕxl
"≤*ÕJ ©*“mÒ Õ*lfiÀÁx Õ*Rd*” ¡*fÕxl≈Re]*ld*wÕx. $h˘”≈lÁ**l
$ *•ø |*hÁxÿx•…]*]*hdx $Õx. "Õ*ÏÁ** *lø "mÒ Ó*”Õ*R‚˘h|*
ıÁ*”Ø∏|x. "Õ*ÏÁ** *lø ©*hÓ*˙‚v J¿* Õ*Rf, fl≈l ©JÜ∏mr.
$ *•ø Á*lÓ*wÕJe ÕJ©* xÁ**l Õ*ld*lw d*˝±xÁ**l x#x∏]*ld*wÕx.
$h˘”≈lÁ** ßJA*C $]*lW¡x≈ll ©*hÓ*˙‚v ı≈lhd*”‚|*Ârmr.
ı…Õ*Ï ©*hÓ*˙‚v Ó*”dJCAJ]*|*Âr x#x∏]*lÕ*Ï˘mr. Õ*˝œwÁ**l
¿* ‡ w ≈ lld* Õ Je>l… $Õx . ıÕ* l π  r ˱* s Õ* l d* l w ıÁ* ” Ø∏
¡x•*lÆÕ*hd*A* WÕx…Ì* x›lmr. |xÎW… ©Jæ* x≈l A*hËmÕ*Ï œ…¡*<
∆ÕJemr. ]Jfl©* Õ*ld*lw dJÕ*l©* Ó*”Õ*˝œwÁ**l $ *•ø $‚l¡*l
AJ¡*lœwÕx. (d*Õ*lπ "∏wd*“ dx•…y©*ld*wÕx). "œ… "mÒ Ó*”Õ*R‚|*±*lÀ
©*d*“Á*l‚Õ*˙ AxÙo|x. |*l±*À Õ*˝œwÁ**l J¿*ÕJe]*lÕ*Ï˘mr. "Õ*ÏÁ**l
©*æ*C ˱*sÕJe]*lÕ*Õ*Ï. ©*|*lÈ‚Á** *lø Á*y±*s Ó*”Õ*R‚|*Âr
"*Õ*f∏¡x•hfmr. & ¡J]*‚˘h|Je ©*hÓ*˙‚v ~¡JÁ*”dx
Ó*¶x˘]*lÕ*Ï˘mr. Õx•|*ml Õ*l *©*l§ Ó*Wd*”ÕJÁ*Â. ~¡JÁ*”dx≈ll
d*ıøh|* dJ x… mà©*lÕ*Ï|*l.
©*Á*l‚ 'ÓJ©*¡*]*l Õx•|*ml d*Õ*lπ $±*À|x…Õ*]* ]*•Ó*Õ*Ï ∏µ]*
©*Ò±*ÀÕJe dx•…]*lÕ*Õ*]xÁx dx]x|* ¡*‚l∆Á*Dh|* dJ”Û¡* ∂Ì*y©*ßx…¡*l.
Õ*llh|x ¡*‚l∆ Õ*llÙo d*Õ*lπ $±*À |x…Õ*]* *lø x•…¶*ßx…¡*l. & |x…Õ*]*
ÃJÕ*Õ*Ï ıÕ*lπ Õ*l *∏§Áx Õ*ld*lw ¡*‚l∆Á*DÁx ∂ *h|*ÕJe]*ßx…¡*l.
"|*]* Øh˘ * ÃJÕ*Á**l Øf©*lÕ*hœ]*ßx…¡*l. ~¡*|x…Õ*dJı±*s]Je,
∂]Jæ*C |xÎÕ*Õ* *lø Ë|*©*|x, Õ*R *∏¡* ÃJÕ* x ∏µ]*Áx•D∏ Ó*Ï *¤
Ó*Ï *¤ dJ”Û¡* ∂Ì*y∏, Õ*R *∏¡* ©*µ]*Á**Âr ©*Ò±*ÀÁx•D∏¡x•h¶*l
ı]*hd*]* æJC * Õ*R¶*ßx…¡*l. ı]*hd*]* "ÃJC©*|* Õ*llÿJhd*]*
Õ*l *∏§ *Âr ∏µ]*ÕJ|* |xÎW…ÃJÕ* ı]J≈R©*ÕJe ¡JΩ©*lÕ*Ï|*l.
≈RÕJÁx È Õ* l * © * l § ∂≈R©* Á x • h¶* Â r "≤* Õ J Ë|* # JÕ* I x
∂O∏|*Âr, ¡xmÕ*Ï ©*m ıÕ*lπ $±*À Õ*lhd*” "≤*ÕJ ©*•d*”Á** *lø
Ë|* # J›l∏¡x • * Æ ËA* l |* l . ∂|* ] x $±* À |x Î Õ* | * ÃJÕ*
Ë|*#J›l©*#x…ßJ]*|*l.
" x…¡* ©*•≈lv]* Ó*”¡J¿*¡xÚ ©*Õ*R *ÕJ|* ßx*¡* *lø æJC *|*Âr
" *lÃ*W©*lÕ*Ï|*l ∂æJCœπ¡* Õ*RÁ*v|*Âr W¿x…±*Õx… *mr. ¡*“ÙdJwe
& " * l Ã* Õ * Õ * * l ø " * l Ã* W ∏|* ] * • Ax Ù o * ÓJ”Õ* l lVCdx
¡x • ¶* ß J]* | * l . ı…Õ* Ï Ó* ” ¡J¿* ¡ x Ú Ó* ” ¡J¿* Õ J|* l |* ] * Ex • dx Á x
Á*l]*lœ∏¡x•h¶*l, "|*yh|* $|* *lø (& Ó*”¡J¿*) Ó*¶x˘]*lÕx
÷hËl|*l œD|*l¡x•DÆy. $|*lÕx… ©*d*C.
Ó*y©*]*Õ*Ï ¡*ml√d*ÕJe]*lÕ*Ï˘mr. ∂|*]x ıÕ*lπ Õ*l *©*l§
¡*ml√d*ÕJe]*ld*w|x. ıÕ*lπ Õ*l *©*l§ ı˘v±*ÀÕJ|* O©*lwÓJm x

7. 297
298
Ax•h˘mr. $h≤* Ã*≈lh¡*]* Õ*ld*lw 'Á*” Õ*l *∏§ * Õxl…#x
Ax•…]JÛ Õ*Rfy. ¡*ml√d* Ó*y©*]*W|x ÷h|*l |*•]*ßx…fy.
∂|*]x Õx•|*ml ıÕ*lπ Õ*l *∏§ * ËÁxÈ |*•y¡x•DÆy. Õx•|*ml
Õ*l *∏§Áx d*]*ßx…œ ¡x•fy. ı…Õ*Ï "©*AJ≈l¡*]* ÕJdJÕ*]*‚|*Âr
©* A * ~¡JÁ* ” dx ∂Ì* y ©* l Õ* Ï |* * l ø "ÃJC©* Õ* R f¡x • h¶* ] x ,
Ó*”Ëm]Je, ∂d*π¿*‡w≈ll œ…Õ*”ÕJe ßx*Õ*ΩÁx Ax•h|*lÕ*Ï|*l Õ*ld*lw
‡”≈Rd*π¡* Õ*C‡w≈RÁ*lWy. ÷mr|*]*Âr≈l• Ó*]*Õ*Rd*π * *lø ¡JΩy
Õ*ld*lw *¡J]Jd*π¡*ÕJ|*Õ*ÏÁ** *lø ©*¡J]Jd*π¡*ÕJe Ó*yÕ*œv∏¡x•DÆy.
$|*lÕx… ıflÕJ|* >•…Á*. $|*lÕx… ıÕJe≈l• >•…e≈ll
Õ*R¶*ßx…¡J|* ¡J≈lv !
¡x … * ß x … fy. ∂|* ] x "hd* ] Jd* π "≤* Õ J A* ˝ |* ≈ l "≤* Õ J
WÕx…Ì* x≈l *lfÁ** *lø ∂Â∏y, ∂Ì*y∏y.
3
#xÎhe¡* ‡”>l≈ll *]*Õ*lh¶*m|* Õxl…#x W¿x…±* |*l±*ÒyIJÕ*l
b…]* l Õ* Ï |* l . & ‡”>l›lh|* ¿* ‡ w Ó* d * * Õ JÁ* l Õ* Ï |* l .
©* “ Ó* ø © * ‘ m * ˘ h|* fl * x … h˘”≈l ©* h ËhÜ Á* ” hÖ]* © * Ax • ]*
Ax•Õ*llπÕ*Ï|*l. nh|*l Õx…x ©*“Ó*ø ©*‘m *|*Âr W…≈lv J¿*ÕJ|*]*•,
"mÒ Ó*”Õ*R‚W]*lÕ*Ï|*l. ©*“Ó*ø |x•…±*Õ*Ï #xÎhe¡* ∂¿x≈l *lø
ßxx©*lÕ*Ï˘mr. ∂|*]x ÓJ”Õ*RΩ¡* ©Jæ*¡* *l d* *ø $ÌJ‹ *l©J]*
Õ* R ¶* l Õ* #x Î he¡* ‡”>l, "Õ* * "Ã* l C|* ≈ l¡x Ú Ax Ì * l o
ßJæ*¡*ÕJÁ*lÕ*Ï|*l. & ‡”>l›lh|* Ó*¶x|* ©*h©JÚ]*Á**l Ã*≈lh¡*]*
œ…¡*< ˜ÕJe Õ*ld*lw ˱*sÕJe Õx•|* * ©*h©JÚ]*Á*DÁx Ó*Ï√À ¡x•ÛlÀ
#xÎhe¡* $Ìx‹ ËmÕ*dJwe©*lÕ*Ï|*l. $|*l d*lÓ*ÒÕ* *lø "eøÁx
©*l]*lW|*hdx. & Ax•©* ©*h©JÚ]*Á** *lø dx•¶x|*l AJ¡*lÕ*Ï|*l Ëml
¡*±*À|* ¡xm©*ÕJe b¶*lÕ*Ï|*l. ı…Õ*Ï ©*hÓ*˙‚vÕJe #xÎhe¡* ‡”>l
b¶*#x…ßx…¡*l. Õ*l *©*l§ d*Ó*ÏÒ "àÓJ”≈l ¡x•ÛlÀ " x…¡* ÕJÕ*l
Õ*RÁ*vÁ*DÁx Ó*”Ìx•…˘©*lÕ*Ï|*l. ÷Ì*oy¡x›l]*Â, "|*]* Õ*Rd*l
dx•h|*]xÁ**l, ∂d*h¡*Á**l, ]x•…Á*]*lÊ *Á**l Õ*ld*lw |*l¤V
Ëh|JÁxÈ ı]J¿*]JÁ*ßx…fy. "Õ*Ï & Õ*RÁ*v|*Âr Ëh|x…
Ë]*lÕ*Õ*Ï. æxÎ≈lvÕJey, ∂¿J|J≈l¡*]Jey. Ëh|*l|* *lø
∂ *h|*˘h|* ∏“…¡*y∏y. dJxπ›lh|* ÷|*ly∏y. Õ*l *∏§ *
~¡JÁ*”dx›lh|* ©*A*¡*y∏y. ı…Õ*Ï Ax•h˘¡x•*Æml, Ó*”Ëm]JÁ*ml,
ı…Õ* Ï Ó* ” ¡* ˝ œ dJ›l≈l ©* • d* ” |* ßx • hßx ≈ RÁ* m l, "Õ* *
|x•…±*]*Ød* dx•h|*]xÁ** *lø ÷|*ly©*lÕ* ©JÕ*l≤*Cv Ax•h|*ml,
ıÕ* l π |x … A* , ¡JmlÁ* * l , ¡x Î Á* * l Õ* l d* l w Õ* l * © * l § "Õ* *
'Ó*¡*]*‚Á**l. Ó*”¡*˝œ dJ›l≈ll ©*¡J]Jd*π¡* ∂¿J|J≈l¡*
Á* l ‚Á* J|* æx Î ≈lvd* * , ˱* À $Ìx ‹ , dJx π , ©* Ø ±* l ∆ d x ,
|*≈R*ld* *, Óx”…Õ*l, " *l¡*hÓ*, ©*˘Ìxo Ax•h˘]*lÕ*Ï|*l, ©*A* x,
¡*]*lIx Õ*llhdJ|*lÕ* *lø ßxx∏¡x•*Æml "Óx…‡<©*ldJwx. "|*¡JÚe
ı…Õ*Ï " x…¡* dx•h|*]xÁ**l Õ*ld*lw |*l¤VÕ* *lø ÷|*ly©*lWy. Ax•©*
˘Õ*C Ê…Õ* * ÓJ”]*hà∏. Ë|*#JÕ*Ix Ó*¶x|* Ax•©* |*˝√À¡x•… *
Ax•h˘y. Ê…Õ* *|* ËÁxÈ ©*h¡*lÙd*dx $]*˘]*Â. W©Jw]*ÕJe,
W¡*∏d*ÕJe ßxx›ly. 'Ì*‹ ∂æJCœπ¡* Ê…Õ* * Ax•h˘y.
x•…Õ*ÏÁ**Âr *ÂÕ* *lø ¡JΩy. ©Jæ*¡* * Ê…Õ* *|*Âr Ë]*lÕ*
x•…Õ*ÏÁ**l "Õ* * ¡*‚l∆ dx]x©*lÕ*Õ*Ï. x•…Õ*ÏÁ**l ıÕ*lπ ¿Jhd*
Á*l]*lW|*ahdx. dx•h|*]xÁ**l ıÕ*lπ Õ*l *©*§ *lø Ó*]*Õ*Rd*π x¶xÁx
A*y©*lÕ*Õ*Ï. ıÕ*lπ dx•h|*]xÁ** *lø nh|x•h|Je ÷|*ly∏y.
Ü…]* ] Je ÷|* l y∏y. ıÕ* l Áx Ùhdx , |* l ¤VÁ* * l $|* a ] * •
A* © * * l π V ]Jey. ıÕ* l π "hd* ] J* | * Â r ©* h Ó* ˙ ‚v x # x ∏ y.
©* y ©* Õ * R * Õ J|* Õ* l * © * l § Ax • h˘]* l Õ* Ï |* l ßx x ∏ ¡x • DÆy.

8. 299
300
≈RÕJÁ*m• 'd*l§¡*dx›lh˘y. Ax•©* '|Jd*w ∂æJCœπ¡* Õ*C‡wd*“
ßxx∏¡x•DÆy. Õ*llÁ*l*øÁ*l Õ*ld*lw ∂ *h|*˘h|* $y. ıÕ*lπ
"hd*]Jd*π *Âr ∂ *h|* Ó*¶x›ly. ëë∂ *h|x•…A*híí ÷h|*l AJfy.
∂|*]*• Óx”…Õ*l|* Õ*RÁ*v "d*Chd* ©*h¡*lÙd*. "|*l ÷]*¶* *•ø
n*Áx•hfmr. J *l ÷hË "A*hÃJÕ*W|*aÂr |x…Õ*]* "∏wd*“ $mr.
|x…Õ*y|*aÂr J *l ÷hËl|*l ¡x• xÁx•*lÆÕ*Ï|*l.
ıÕ*lπÂr Ax•]* Ax•Õ*llπÕ* ∂d*l]*dx≈l *lø d*¶x›ly. ıÕ*lπ
¿*‡w≈l *lø ı˘v±*À Õ*RÁ*v|* Õ*llÿJhd*]* ıÕ*lπ $±*À |xÎÕ*|*
(Õ*l•œv)>l¶xÁx A*y∏y. ©*“ı≈lhd*”‚ ¿*‡w≈l *lø ßxx∏¡x•DÆy.
"hd*¤©*•·œv ©JÕ*l]*©*CW]*Â. ıÕ*lπ WÌJ]*Á*DÁx "Ü¡Jy≈Rey.
Ó*”¿Jhd* Õ*l *©*l§*ÆÕ*]Jey. dJ]*l‚CÕ* *lø ¡JÓJf¡x•DÆy. ıÕ*lπ
$Ìx‹Á*DÁx d*]*ßx…œ ı…fy. ıÕ*lπ ©*A*fl ©*“ÃJÕ*Á** Ex•dxÁx
©*A*¡J]*W]*Â. ı…Õ*Ï Õ*l *∏§ * ¿Jhd*dx≈l ∂ *h|* " *lÃ*W∏y.
ı…Õ*Ï Ó*”Ì*h¶* ∂hd*y¡* ∂æJCœπ¡* ¿*‡w Ax•h|*lWy. ı…Õ*Ï œ…Õ*”
∂æJCœπ¡* ' *øœ Ó*¶x≈llWy.
$h˘”≈l ©*lVÁ**Âr Ó*”Õ*˝d*wÕJÁ*lÕ*Ï|*‡Úhd* ¡*Õxlv…h˘”≈l
Á** *lø ı≈lhœ”∏¡x•*lÆÕ*Ï|*l nxÆ≈l|*l. flÓ* Õ*ld*lw æJC *|*Âr
|* ˝ [* Õ Je Õ* l lh|* l Õ* y |* h dx , ıÕ* l π WÌJ]* Á * * l ¡* ” Õx l …‚
Ó*Wd*”ÕJÁ*ld*w Ax•…Á*lÕ*ÏÕ*Ï. d*d*ÒyIJÕ*lÕJe Õ*l *©*§ *lø x…]*ÕJe
ı≈lhœ”∏ ¡x•*ÆËA*l|*l.
¡x…Õ*m EJ‚d* * Õ*ld*lwÓ*Ï©*w¡* EJk * ©J¡JÁ*lÕ*Ï˘mr. ≈RÕ*
Õ* l * l ±* C Õ* l æ* l ]* ©* “ ÃJÕ* , |* ≈ R* l d* * , Õ* l lhÁx • …Ó*
$]*˘]*lÕ*Ï|*l, Ax•h˘¡x•*lÆÕ*Ï|*l, "hd*¤¡*]*‚ Õ*ldx•wË^]*
A*˝|*≈lÕ* *lø "y≈llÕ*Ï|*l Ax•h˘]*ldJw x•, "h≤*Õ* *l d* *ø
©*Õ*l©*w ¡J≈lvÁ**Âr≈l• fl≈l ©*hÓJ˘∏ ∂ *h|* Õ*ld*lw ¿Jhd*dx
Ó*¶x≈lldJw x.
Ó*¡*“ÕJÁ*lÕ*Õ*]xÁx Õ*l]*|*#xr… bÛÀ M*mÁ**l d*lhßJ ∏Ø Õ*ld*lw
Õ* l æ* l ]* Õ Je]* l d* w Õ x . ∂|* ] x "|* ¡ JÚe ËA* * ˘ * Á * * Õ * ] x Á x
¡J≈lßx…¡JÁ*lÕ*Ï|*l. ∂ Õ*l]*Õ*Ï Ë±*sÕJe Õ*ld*lw " x…¡*
y…œ›lh|* 'Ó*>•…Á*ÕJÁ*ßx…¡J|*]x ©JÕ*¡J¿*ÕJe ßxx≈llÕ*
Õ*l]*¡xÚ " x…¡* Õ*±*vÁ**l ßx…¡*l. $|*]*hdx>l… dJxπ›lh|* " x…¡*
˘ *Á*Dh|* ∂Ì*y©*lœw]*lÕ* ©Jæ* xÁ** M*mÕJe ©Jæ*¡* Ó*”Ì*h¶*
Õ*ld*lw Ó*yÓ*˙‚v >•…e≈RÁ*lÕ* *l. $h˘ * W|JCÖvÁ**l
"©*ر*l∆Á*Je]*lÕ*]*l. "mÒ ÓJ”IJ≈RÕ*l, O…±Jv©* * Õ*ld*lw
¡xmÕ*Ï flÓ* ∂Ì*y©*ld*w 2ñ3 Õ*±*vÁ**Âr >•…e≈RÁ*ßx…¡xh|*l
AJdx•]x≈llÕ*]*l.
Óx”…Õ*l|* d*]*hÁ*Á**l ı]*hd*]* ıÕ*lπ A*˝|*≈l|*Âr AxÌ*oÂ.
|xÎW… ©Jıæ*C|* Óx”…Õ*l " *lÃ*W∏y. |xÎW… Óx”…Õ*l|* ©*•≈lv
Ó*”¡J¿*|*Âr x#x∏y. |xÎW… Óx”…Õ*RÕ*l˝d* ©x…W∏y.
Ã*Á*Õ*d*§h‡…d*v x›lh|* ÃJÕ*Ó*]*Õ*¿*]Je ∂ *h|*ÃJ±*ÒÁ**l
'|*l]*lÕ*hdx ıÕ*lπ A*˝|*≈lÕ*hœ¡x ßxx≈lÂ.
©*d*C|* Õ*RÁ*v|*Âr Õ*llh|*lÕ*y≈llÕ*Õ*]*l, ∂æJCœπ¡* ©Jæ* J
∂Ì*y©*lÕ*Õ*]*l ©*hÓ*˙‚v Ë”A*πÌ*≈lv ÓJ©*ßx…¡*l. $mrÕJ|*Âr,
#xÎhe¡* ©*hËhæ*Á**l |*l±*À WÌJ]*Á** *lø Ó*Ï *]*lÊK…Wd*Áx•D∏
Ax•©* Ê…Õ* * Ó*”Õ*˝œwÁx ∏µ]*ÕJe∏ b¶*lÕ*Ï|*l.
∂AJ]* ©x…W©*lÕ*Ï|*l "œ ¡*fÕxl Õ*R¶*ßx…fy. $|*yh|*
"¿*¡*wdx 'h®Je æJC *¡xÚ dx•h|*]x≈RÁ*lÕ*Ï|*l. ˘…Ôv Õ*ld*lw

9. 301
302
ı]*hd*]* ∂Ì*]*Ix›lh|* d*|x…¡* ~¡JÁ*”dx≈l æJC *Õ*Ï mà©*lÕ*Ï|*l.
ı… *l ÷|xÁ*lh|*lÕ*Ï|*l "Õ*¿*CWmr. dJxπ Õ*ld*lw "W]*d* ≈ld*ø
Õ*R¶*lœw]*l. ı *Áx fl≈l |x•]x≈l#x…ßx…¡*l.
¡*Õ*lmÕ*Ï d* *ø Õ*l¡*]*h|*Õ* *lø ÷mr ¡*¶xÁ*• ©*Õ*R *ÕJe
A*y©*ld*w|x. "|*]*hdx>l… ©* JC∏ "≤*ÕJ ©*hd* d* *ø ˘Õ*CEJk *Õ* *lø
÷#xr¶xÁ*• A*]*¶*ldJw x. ¡*ÓxÒÁ**l ¡*Õ*lm|* ©*Wl…Ó*Õx… $|*a]*•
"|*]* Õ*l¡*]*h|* Õ*ld*lw ˘ÕJCÕ*l˝d* "y≈l#J]*Õ*Ï. ∂¿x Õ*ld*lw
©* l V|* ßx * l ø A* œ w | * ©Jæ* ¡ * Õ* l d* l w fl * ] * l , Ê…Õ* * l π ¡ * w *
©*Wl…Ó*W|*a]*• 'Ó*>•…e∏¡x•*Æ#J]*]*l. "Õ*]*l ¡x…Õ*m
¡*ÓxÒÁ**hdx Õ*Û Õ*Û ¿*Ë— Õ*R¶*ld*w Õ*Rd* J¶*ldJw]x. ©*]x•…Õ*]*|*
|*h¶x≈l Õxl…#x $]*lÕ* fl *]*l ¡x…Õ*m ¡*Õ*lmÕ* *lø x•…f
¡*ld*•A*mÕ* *lø 'Ó*¿*Õ*l * Õ*Rf¡x•*lÆdJw]x. "|*]*hdx>l…
¡*ld*•A*mW|*a fl *]*l, ©Jæ*l ©* JC∏Á*D|*aÂrÁx Ax•…e "Õ*]* *lø
x•…¶*ldJw]x. ¡x…Õ*m A*∏|* Ex… *l x•‚ Õ*Rd*” ¡*Õ*lm|* Õ*l¡*]*h|*
Ø…y d*˝PwÓ*ÛlÀ ¡x•*lÆÕ*hdx. ÓJ”Õ*RΩ¡*, ∂æJCœπ¡* d*˝±x≈l ©Jæ*¡*
Ê…Õ* *lπ¡*wıh|* "W J¿*|* ˘ÕJCÕ*l˝d* Ó*¶x≈llÕ* *l. $|*yh|*
≈R]*l ıflÕJe #JÃ* Ó*¶x|*]*l ÷hËl|*l œD≈lld*w|x.
Õ*R *W…≈ldx Õ*ld*lw ∂d*πñÃJÕ*˘h|* "W¿J”hd* ©x…Õx,
©*A* *O…mdx, '|Jd*w |*≈R*ld* *, |xÎW…ñÓx”…Õ*l, "Øh©J, ©*d*C
*lf≈llÕ*Ï|*l, Ax•]* Ax•Õ*llπÕ* d*¶x]*Ød* '|J]*dx, ©*hÓ*˙‚v
Ë”A*πÌ*≈lv, ı¿*om W¿J“©*, Á*l]*lW *Âr "Ì*m Ã*‡w, ©*d*C Õ*ld*lw
"©*d*CÁ** ËÁxÈ WÕx…Ì* x, œ…¡*< ∆ ÕxÎ]JÁ*C, WÕx•…Ì* xÁJe
AJdx • ]x ≈ llÕ* Ï |* l , ∂d* π * Õx l …#x ı]* h d* ] * Õ* l d* l w œ…¡* < ∆
æJC JÌ* ] * I x Õ* l lhdJ|* l Õ* Ï EJk x • …|* ≈ l¡JÚe ∂Ì* y ©* l Õ*
ÕxlfiÀmlÁ**l.
ÁJ≈lœ” flÓ* "≤*ÕJ Œh flÓ* ∂Ì*y©*lÕ* ©*Õ*l≈l ıÕ*lπ
÷|*lyÁx O”…¡*˝±*∆ * Ó*˚* "≤*ÕJ Ó*”œÕxl $]*lÕ*Ï|*¡xÚ ≈RÕ*
"Ã*Chd*]*Wmr. ÁJ≈lœ”, Œh Õ*ld*lw O”…¡*˝±*∆ ÷mrÕ*˙ nh|x…. ëë~¡*h
©*dB WÓ*”ËA*læJ Õ*|*hœíí ©*d*CÕxhËl|*l nh|*l. tl√Á**l
$|* *lø " x…¡* JÕ*lÁ*Dh|* ¡*]x≈lldJw]x.
& flÁ*d*lw nh|*l ©*]x•…Õ*]*W|*ahdx. ©*]x•…Õ*]*|*Âr]*lÕ*
¡*Õ*lm, flÁ*œw *Âr $|*la "|*yh|* Ó*”dxC…¡*ÕJe]*lÕ* Ê…Õ* *lπ¡*w * *lø
Ó* ” œıÜ©* l d* w | x ; ¡* Ó x Ò Á* * l fl * ] * l Õ* l d* l w ©Jæ* ¡ * ] * l "Õ* *
©*Wl…Ó*|*Âr $|*la Õ*ld*lw ©*]x•…Õ*]*|* |*h¶x≈l Õxl…#x ıhœ]*lÕ*
fl * ] * l ¡* l d* • A* m ¡JÚe ©* h JC∏ "≤* Õ J ©* h d* ] * |* ¿ * v *
Ë≈l©*lÕ*Õ*]* *lø Ó*”œıÜ©*ldJw]x. Ex… *lA*l*lÕ*Ï ©*|*lÈ]*l "≤*ÕJ
Ê…Õ* *lπ¡*w * ©*hÓ*¡*v|*Âr|*la "W J¿*|* ˘ÕJCÕ*l˝d* ©x…W©*lÕ*
©FmÃ*C Ó*¶x≈llÕ* ©*d*CÕ*hd*, ¿*”|J—Õ*hd* Ã*¡*w ©Jæ*¡* * *lø
Ó*”œıÜ©*ld*w|x.
Ê…Õ* *lπ¡*w *l ¿x”…±*s ∂æJCœπ¡* x…dJ]*, "Õ* *l ∂d*πEJk *
Ax•h˘|* EJkı. "Õ* *l fl *©*Õ*l•A*|*Âr Ó*”æJ *. "Õ* *l
Õ* l * ∏ § * Õx l …#x fl≈l ©* h ÓJ˘∏|* Õ * . "Õ* * l ∂¿x ,
A* h Ë©* l Õ* Ï |* l , "hÊ¡x , ÃJ”hœ, ≈XFÕ* * "A* h ÃJÕ*
Õ*llhdJ|*Õ*ÏÁ*Dh|* ©*hÓ*˙‚v |*•]*W]*ldJw x.
Œ ]JÕ*XB ! ı… *l nË^ EJkı "≤*ÕJ Õ*llı≈Re
Ó*yÕ*d*v xÁx•*lÆÕ* ÷mr "A*vdxÁ**l ı *øÂrÕx. ©*“mÒ nmÕ*Ï Õ*ld*lw
¡* ˚ x • …]* æJC * Õ * Ï ı * ø  r ] * l Õ* ∂æJCœπ ¡ * EJk Jeø ≈ l * l ø
Ó* ” fl“©* l Õ* h dx Õ* R ¶* l d* w | x . Ó* ” ≈ld* ø Ó * ¶ * l , Ax • …]J¶* l ,
¡J≈lvı]*d* JÁ*l, Ó*”fl“©*l Õ*ld*lw "yd*l¡x•.

10. 303
304
Œ ]JæJ¡*˝±*∆ ! ÷h≤* ©*h|*Ã*v|*Âr≈l• ©*d*CÕ* xø… *lf.
flÁ* Jπdx≈l ©*“]*•Ó*Õ* *lø ÷mr ∏i…≈l]*Âr ¡J‚l. nh|*l A*lmlr
¡*fT≈l Õxl…#x≈l• |*≈RÓ*]* Je]*l. ¡*]*lIJÕ*l›l≈Re]*l.
nxÆ≈lÕ* JÁ*l, nxÆ≈l|* xø… Õ*R¶*l, O”… ¡*˝±*∆ JÕ*l ©*|J Ó*â©*l.
ëŒh *Õx•… Ã*Á*Õ*dx… ÕJ©*l|x…ÕJ≈lí JÕ*lÕ*Ï ©*|J ıÕ*lπ
JÂÁx≈l Õxl…#x $]*Â. O”… ¡*˝±*∆ *l ıÕ*lπ *lø ]*‡<©*lÕ* *l !
Õ*C‡wÁ** "àÓJ”≈lÁ**l nË^]* x•øË^]*l ıh˘©*lÕ*Ï|*l Õ*ld*lw
flÁ*J¶*lÕ*Ï|*]*Âr ¡x• xÁx•*ÆßJ]*|*l. WWæ*dx≈l ©*Õ*l•A*|*Âr
~¡*d*“ ∂≈lla¡x•h¶*l ¿Jhd*dx≈lÂr x#x∏y.
Ê…Õ* Õ*ld*lw Ó*]*Õ*Rd*π d*|*•”ÓJ|*Õ*ÏÁ**l. ı…y * A*ı
©*Õ*ll|*” ©x…y ©*Õ*ll|*”ÕJeb¶*ld*w|x. ëë J *l Ë”A*πíí $|*l "|x“Îd*
ßxh‡≈l ‡f, Õ*l•m "eø≈l nh|*l ÃJÁ*. "|*]*hdx>l… ëë J *l
Ó*]*Õ*Rd*π * nh|*l "h¿*íí. $|*l WO±JÀ|x“ Îd*.
©J“≤*vÕxhËl|*l ı]*Óx…¡*<Ω…≈l Á*l‚. $|*l ı©J“≤*vdx
≈l *lø ßxx©*ml x#x∏]*ld*w|x. |x“…±*Õ*Ï ı]*Óx…¡*<Ω…≈l Á*l‚p; $|*l
*Õ*l”dx≈l *lø ©x•w…d*” Õ*R¶*ml $]*ld*w|x. |*l¤V "≤*ÕJ dx•h|*]x
Ó*ÛlÀ¡x•*lÆÕ*|*l ı]*Óx…¡*<Ω…≈l Á*l‚; $|*l '|J]*d* *Õ* *lø
¿Jr¬©*ml $]*ld*w|x. "©*•>ld* *ÕxhËl|*l nh|*l ı]*Óx…¡*<Ω…≈l
Á*l‚; $|*l |x•¶*T Õ*l *©*l§ "≤*ÕJ {|J≈lv|* ØyÕxl AxÙo©*ml
x#x∏]*ld*w|x. ©*l*lÆ Ax…*lÕ*Ï|*l nh|*l ı]*Óx…¡*<Ω…≈l Á*l‚ $|*l
©*d*CÕ* *lø ¡x•h¶J¶*ml $]*ld*w|x.
& Ó*”Ó*hÌ*|*Âr W]*l|*— Ex•…fÁ**l, "àÓJ”≈lÁ**l
©JÕ* R * C ÕJe d* ˘ “]* l |* — Õ Je]* l d* w Õ x . ∂|* ] x A* ˝ |* ≈ lÁ* * l
©*Õ*l]*©*ÕJe]*ßx…¡*l. Ó*”œ>•Ë^]* WÌJ]*Á**l ßx…]x ßx…]x
≈Re]*ld*wÕx. WÌJ]* Õ*R¶*lÕ* Ó*|*—œÁ**• ©*A* ßx…]x ßx…]x
≈Re]*ld*wÕx. "|*¡JÚe "àÓJ”≈l|*Âr Ó*”dxC…¡*dx ¡*h¶*lË]*ld*w|x.
& flÁ*œw *Âr Ó*”œ>•Ë^yÁ*• ¡xmÕ*Ï flÕJßJay≈l ¡xm©*
ıÕ*vØ©*ml Ax…D|*]x Ì*d*l]*d* *, ∂¿*o≈lv¡*]* 'ÓJ≈lÁ*DÁx,
WÙd*”Õxı©*lÕ*±*lÀ ]*•Ó*¡x•ÛlÀ EJ‚d* *˘h|* nh|*l "≤*ÕJ
Õ*ldx•wh|*l ¡J]*‚¡x•ÛlÀ ¡*d*vÕ*C˘h|* WÕ*llV]JÁ*ldJw]x.
"Ó*]JÜ d* *ø ¿*‡w Wl…y, d* *ø ÷mr EJ‚d* * 'Ó*>•…e∏
Á*l®JÀe $|*a]*• ©*A* $h|*mr Jx Õ*ldx•wË^yh|* ı]J≈R©*ÕJe
Á*l]*lœ©*mÒ¶*ldJw x. "Õ* * ∏µœ≈ll '±*qÓ*‡<≈ll d* *ø d*#x≈l *lø
'©*l‡ *Âr "¶*e∏¡x•h¶*l ≈R]*• d* *ø *lø x•…¶*#J]*]*l ÷h|*l
ÃJW©*lÕ*hdx $]*ld*w|x !
$|*l WÙd*” flÁ*d*lw. Õ*l *©*l§ ©*A* ËA** WÙd*”ÕJe]*ld*w|x.
ı¡*Û Áxx≈l]*Âr≈l• ©*A* ∂ÁJÁxÈ ©*“mÒ ©*“mÒ "©*Õ*l]*©*dx Õ*ld*lw
d*Õx•π*Áx dxÁ**lÕ*Ï|*l "Õ*]* Õ*læxC '|*}W©*ld*w|x. ¡xmÕ*Ï ©*Õ*l≈l
d*Ó*ÏÒ œ*lÕ*D¡xÁ**l; "eøÁx $hæ* *Õ* *lø AJ‡|*hdJÁ*ld*w|x. " x…¡*
fl *]* Ex•dxÁx Õ*CÕ*A*y©*lÕ* Õx…x≈lÂr ËA** ¡J*Ê Õ*Ø©*ßx…¡*l.
ı…Õ* Ï Ax • h˘¡x • * l ÆW¡x Õ* l d* l w '|J]* A* ˝ |* ≈ lÕ* h œ¡x
ßxx∏¡x•*Æßx…¡*l. Ê…Õ* * ©*hÁJ”Õ*l|*Âr Ë]*lÕ* ©*lV |*l¤VÁ** *lø
" *lÃ*W∏ "yd*l ı…ÕJe>l… œ˘a¡x•*lÆd*w Ax•…Á*ßx…¡*l.
JÕxmr]*• nfiÀÁx ©x…y ı˘v±*À Á*ly›lh|* ¡*d*vÕ*C ı±xs›lh|*
©*Õ*l]*©*ÕJe |*lf>•…‚.

11. 305
306
4
AJml ¡J›l©*ml $ÛlÀ ¡xmÕ*Ï ıWl±*Á**l Á*œ∏|* *hd*]*
Õxl…#J}Á*|*Âr 'e≈ll Ë]*ml ÓJ”]*hÃ*ÕJÁ*lÕ*Ï|*l. ¡xmÕ*Ï ©*‚∆
Á* l x Æ Á* * • ©* A * A* l fiÀ¡x • * l ÆÕ* Õ * Ï . Õ* l lh|x ¡* l ˘≈lml
ÓJ”]*hÃ*ÕJe Õ*llh|*Õ*y|*hdx, ÓJdx”≈l ¡x* ÃJÁ*|* AJml
Õxl…#J}Á*¡*•Ú Õ*ld*lw Õxl…#J}Á*|* AJml ¡x*¡*•Ú Ì*©*lÕ*Ï|*l
ÓJ”]*hÃ*ÕJÁ*lÕ*Ï|*l. Õ*llh|x & ‡”>l Ex•…]Je ©*hÓ*˙‚v
AJÂ *Âr 'h®Je x•]x Ë]*lÕ*Ï|*l, *hd*]* AJml Ax•]*
Ìx m lr Õ * Ï |* l ÓJ”]* h Ã* Õ JÁ* l Õ* Ï |* l . ¡J›l©* l Õ* Ï |* l $ * • ø
Õ*llh|*lÕ*y∏|*]x ©*hÓ*˙‚v AJml Ax•]*ÌxÂr ']*lÕ*m Õxl…#x
ÌxmlrÕ*Ï|*l. $|x… y…œ≈Re ÓJ”]*hÃ*|*Âr dxÁ**lW¡x, "©*•>l
"≤* Õ J ¡x • ”…æ* WÌJ]* Á * * l Õ* R * ∏ ¡* ©* ] x • …Õ* ] * | * Â r
¡JΩ∏¡x•*lÆÕ*Õ*Ï. $Õ*ÏÁ**l Ù¡*Ú Ù¡*Ú "#xÁ** ]*•Ó*|*Âr]*lÕ*Õ*Ï.
$Õ*ÏÁ** *lø Á*l]*lœ©*lÕ*hœ]*lÕ*Ï˘mr. dxÁ**lW¡x "≤*ÕJ ¡x•”…æ*|*
WÌJ]*Á**l nh|*¡x•Úh|*l ©x…]*ld*w Ax•…Á*lÕ*Õ*Ï. nh|*l Á*lhP *
fl * Õ*ldx•wh|*l Á*lhP * fl * ©*•A*|* Ex•dxÁx ¡J|J¶*lÕ*hdx;
ßx…]x |*l±*À WÌJ]*Á**l Õ*ld*lw ©*h©JÚ]*Á**l ©x…y b¶*lÕ*Õ*Ï.
¡x•”…æ* Õ*ld*lw dxÁ**lW¡x '|x”…¡*¡xÚ Ax•…e ©*hÓ*˙‚v d*#x
b∏≈Re b¶*lÕ*Ï|*l. Õ*llh|x |x…A*Õ*Ï dJxπ ¡*x|*l¡x•h¶*l
b¶*lÕ*Ï|*l. "Âr WÌJ]*Á**l d*Õ*lπ "∏wd*“ dx•…y∏, Õ*R *Õ* * *lø,
|*l±*À WÌJ]*Á*DÁx Á*ly Õ*Rfb¶*lÕ*Õ*Ï. ∂ ©*Õ*l≈l "Õ* *l dJxπ
¡*x|*l¡x•h¶*l b¶*lÕ* *l. "Õ* *l ©*æ*C ≈RÕ* ¡xÛÀ ¡xm©* Õ*R¶*m•
Øhfly≈llÕ*Ï˘mr. "Õ*ıh|* ÓJd*‡≈l ¡xm©*ÕJe b¶*lÕ*Ï|*l.
"|*¡JÚe WÌJ]*Á** *lø W¿xr…√∏ ÓJ”]*hÃ*|*Âr>l… J¿* Õ*Rfy.
WÕx … Ì* x › l]* Â , ı…Õ* Ï ∂dJπ x “ …±* I x Õ* l d* l w WÕx … Ì* x ≈ l
W|JCÖv≈Re|*aÂr WÌJ]* Õ*Rfy. ı…Õ*Ï Ã*¡*w]Je|*aÂr ı]*hd*]*
flÓ* Õ*ld*lw A*y‡…d*v x Õ*Rfy. dJxπ›l]*Â Õ*ld*lw ÓJ”≤*v x
Õ*Rfy.
Ê…Õ* *|*Âr Ë]*lÕ* dx•h|*]xÁ**l Õ*l *©*§ *lø |x…Õ*]x¶xÁx
œ]*le©*ld*wÕx. dx•h|*]xÁ*Dh|* ¡*]*lIJÕ*l≈l A*˝|*›l Õ*ld*lw Õ*l˝|*l
©*“ÃJÕ*|*Õ* JÁ*ldJw x. dx•h|*]xÁ*Dh|* Ó*”œ]x•…Ü©*lÕ* ©JÕ*l≤*Cv
ßxx≈lld*w|x. dx•h|*]xÁ*Dh|* ÕxÎ]JÁ*C A*lÛlÀd*w|x. ∂¡x•”…Û|*
÷#xÁ** *lø ØÌ*l‡ *ly∏, Øh¶*lÕ*Ï|*yh|* ©*lÁ*hæ* dxÎm
|x•]x≈llÕ*hdx ¡*±*À "≤*ÕJ dx•h|*]xÁ** *lø " *lÃ*W∏|*
Õ*l *l±*C *Âr nxÆ≈l Á*l‚Á** *lø ¡J‚ËA*l|*l. x•…Õ*Ï "≤*ÕJ
dx•h|*]x≈lÂr ∂ *h|* " *lÃ*W∏y. & y…œ≈l " *l©*hæJ *Õ*Ï
flÁ*œw *Âr Õ*ldx•wh˘mr.
& Ó*”Ó*hÌ*Õ*Ï nxÆ≈l Õ*ld*lw ¡xÛÀ|*a]*Âr * Õ*l•]*l Á*l‚Á**
©*Õ*l•A*˘h|* ¡*•f]*lÕ*Ï|*yh|*, ÷mr]* *•ø d*˝PwÓ*f©*lÕ*Ï|*l
"©Jæ*C. flÁ*œw * fl *]*l d*Õ*lÁx œD|*hdx Ax…*Â, "|*yh|* ≈RÕ*
ßJæ*¡*Wmr. $ÕxmrÕ*ÏÁ*DÁx JÕ*Ï nË^ ©J‡<≈RÁx•…‚. JÕ*Ï
Ó*”EJkÓ*˙Õ*v¡* ÃJÕ*˘h|* ¡xm©* Õ*R¶x•…‚. JÕ*Ï Õx•|*ml
©*d*CÕ*hd*]JÁx•…‚. Ó*]*Õxl…¿*“]* * *lø, O”…]JÕ*l * *lø, O”…¡*˝±*∆ * *lø
©*A* ıh˘©*lÕ* fl *y|Ja]x.
∏ÛlÀ Õ*ld*lw ∂Õx…¿*˘h|* ]x…Á*lÕ*Ï|*l "≤*ÕJ ¡x]**lÕ*Ï|*l
'h®JÁ*ld*w|x. $|*l d*¡*<‚ 'Á*” ¡x•…Ó*ÕJe ]*•ÓJhd*]*
Ax•h|*ld*w|x. "|*¡JÚe ]x…Á*lÕ* ©*“ÃJÕ*Õ* *lø Ù¡*Ú˘]*lÕJÁ*#x… J¿*
Õ*Rf¡x•*Æßx…¡*l. Õ*l *∏§ * ©*µ]*Á**Âr ¡x]**lW¡x 'd*Ò *øÕJ|*
©*Õ*l≈l ËA** ¡J*Ê Õ*ld*lw ÷Ì*oy¡x Õ*Ø©*ßx…¡*l. "|*l
'Á*”¡x•…Ó*ÕJe Ó*yÕ*d*v xÁx•*lÆÕ*Ï|*¡xÚ "Õ*¡J¿* ¡x•¶*ßJ]*|*l.
ı]*hd*]* flÓ* "≤*ÕJ ÓJ”≤*v x "≤*ÕJ Œh ¿Jhœ Ó*˚*‚
Õ*R¶*ßx…¡*l.

12. 307
308
W|JCÖvÁ*DÁx 'Ó*|x…¿*Á**l
Ë•®B, ®xÎ, ¡Jm]B æ*y©*lÕ*Ï|*l, ¡*•|*ml b¶*lÕ*Ï|*l Õ*ld*lw
Ø¡* l ÚÕ* Ï |* l , ¡x Î Õ* © * i Á * D Áx ©* l Á* h æ* dx Î m A* Ù o ¡ x • * l ÆÕ* Ï |* l
Õ*llhdJ|*Õ*ÏÁ** *lø ÓJ¿Jod*C]*hdx " *l¡*y©*ldJw]x. ∂|*]x "Õ*]*
'D|* nxÆ≈l Á*l‚Á*J|* ©J“≤*v dJCÁ*, |x…¿* Ã*‡w, ¡*d*vÕ*C Ó*”Exk,
ÓJ”Õ*RΩ¡*dx, "W]*d* ≈ld*ø, ÓJhfd*C|* EJIxπ Õ*llhdJ|*
ÓJ¿Jod*C]* " *l¡*]*Ω…≈l Á*l‚Á** *lø Á*”Ø©*lÕ*Ï˘mr. O”…Õ*lhd*
Õ*l xd* *|* ¡xmÕ*Ï A*l¶*lÁ*]* ∏µœ≈lhd*• d*lhßJ ¿x•…Ì*ı…≈l
Õ*ld*lw |*l¤V|J≈l¡*. "Õ*]*l ∏ x…Õ*R x•…¶*ml ©*hÓ*˙‚v ¡Jm
Wlœ≈l fi¡x®BÁ** *lø (Season Tickets) Ó*¶x≈lldJw]x. d*Õ*lπ
©*Õ*l≈lÕ* *lø $∏Ò…®B ∂¶*lÕ*Ï|*]*Âr ¡*x≈lldJw]x Õ*ld*lw d*Õ*lπ
d*]*l‚ Õ*≈l∏§ *Âr "Ó*Wd*” EJ¶*C Øf|* Ê…Õ* * *¶x©*ldJw]x.
æ*Õ*lv Õ*ld*lw d*d*“EJk *Õxh|*]x "Õ*yÁx "©*“©*µdx Õ*ld*lw "Ê…‚v
'hÛl Õ* R ¶* l d* w Õ x . "Õ* ] * l ∂æJCœπ ¡ * nmW * fl * ] * * l ø
©x … ]* l Õ* Ï ˘mr . "Õ* ] * l * W … * d x Õ* l d* l w " * l ¡* ] * Ω …≈l]*
Á*l#JÕ*l]Je|Ja]x. *W… *dx Õ*ld*lw ≈l•]x•…P≈l B Õ*R|*y
Õx…±*ñÃ*•±*‚ dx•¶*lÕ* W|JCÖvÁ** *lø Óx˙”…dJ§Ø©*lÕ*Ï|*l,
©JÕ*R *C Ë®xÀ æ*y©*lÕ* W|JCÖvÁ** *lø dxÁ**lÕ* ¡xm©* ¡xmÕ*Ï fl *
ÓJ”æJCÓ*¡*]*• Õ*R¶*ldJw]x. "Õ*]*l ëë©JÕ*R *C Ê…Õ* * Õ*ld*lw ¿x”…±*s
WÌJ]*ííÁ** '|Jd*w Ùhd* x≈l ËÁxÈ 'Ó*|x…O©*|x *W… *dx≈l
ËÁxÈ nd*lw ¡x•¶*ldJw]x.
ıÁ*ÜÓ*f∏|* ¡JmÕ* *ø *l©*y∏ Ë”A*πÌJyÁ**l Ó*”œıd*C
ÓJ”d*¤¡Jm, Õ*læJCA*ø, Õ*ld*lw ©*hEx ©*hæJCÕ*h|* x ∂Ì*y©*ßx…¡*l.
©*hæJC ÷h|*]x ÷]*¶*l ¡JmÁ** ©*hÜ≈l ©*Õ*l≈l. & ©*hæJC
©*Õ*l≈l|*Âr W¿x…±*ÕJ|* ¿*‡w "≤*ÕJ Ó*Wd*”dx≈l ÕJdJÕ*]*‚
W]*ld*w|x. & ÷]*¶*l ¡JmÁ**l ©*hÜ©*lÕ* ©*Õ*l≈l W|JCÖvÁ**l
©*hæJC ∂Ì*y∏|*]x W¿x…±* #JÃ* Ó*¶x≈llÕ*]*l. & ©*Õ*l≈l
ÁJ≈lœ” Õ* l hd* ” Ó* ˚ * ‚ |x • h˘Áx "ÔCvÕ* * l ø ©* • ≈lvıÁx
©*Õ*lPv©*ßx…¡*l. $|*yh|* nxÆ≈l ©*|*˝[*, ∂]x•…Á*C, mÕ*mW¡x,
¿*‡w Õ*ld*lw œ…¡*< ∆ Ël˘— ¿*‡w Ó*¶x≈llWy. &Á* ¡J#x…fll
W|JCÖvÁ* * l ©* h æJCÕ* h |* x ∂Ì* y ©* l Õ* Ï |* l ©* h Ó* ˙ ‚v
ımv‡<∏|Ja]x. "Õ*]* Õ*l *©*l§ #F‡¡* ∂¿xñ∂¡Jh¡x<Á*Dh|*
d* l hb|x . "Õ* ] * l ∂d* π * * l ø ¡x • mlr Õ * Õ * ] Je|Ja ] x . Õ* l lh|x
©J≈llÕ*Ï|*l (Õ*l]*‚ Ax•h|*lÕ*Ï|*l) $|xa… $|x. "|*¡JÚe
œ *løÕ*Ï|*l, ¡*lf≈llÕ*Ï|*l Õ*ld*lw ©*lV Ó*¶*lÕ*Ï|*l Õ*R¶x•…‚,
$|*l "Õ*]* ∂æJCd*π ! d*Õ*lπ *lø dJÕx… d*Ó*ÏÒ |JyÁx d*DÆ¡x•*lÆÕ*
"yWmr | * ˶* Ê…WÁ* * l ! & ∏µ œ ≈lÂr ÷±* l À ˘Õ* © *
Õ*llh|*lÕ*y≈lËmr]*l ! ıÕ*lπÂr]*lÕ* ∂d*π * *lø ¡x•mrßx…fy.
÷|xa…Dy Õ*ld*lw ı…Õ*Ï Ó*Wd*”]Jey. ≈RÕ*Ï|x… y…œ≈l ¡xmÕ*Ï
ÓJ”≤*v x ∂Ì*y∏y Õ*ld*lw ∂d*π * ¿x•…Ãx≈l *lø "y›ly.
¡*x|*l¡x•h¶* ˘Õ*Cd* *Õ* *lø Ó*Ï *¤ Ó*¶x›ly.
* Õ * l π ¡J#x … fll W|JCÖvÁ* * l "æ* Õ * l " * l ¡* ] * I x
A*lfiÀ©*lÕ*Õ*]Je|Ja]x. "Õ*]*l æ*•Õ*l”ÓJ *, ÓJCh®B, AJC®B,
ÓJCh®B æ* y ©* l Õ* Ï |* l '±* ∆ Ó* ” |x … ¿* | * ÃJ]* œ …≈lyÁx
"Õ*¿*CWmr. ÓJOoÕ*Rd*C]* '¶*lÓ*ÏÁ** *lø "*Õ*f∏¡x•h¶*l ıÕ*lπ
Ê…Õ* * ıÕ*vA*Ix≈ll |*lßJy Õ*ld*lw ∂¶*hË]*ÕJe|x. ı…Õ*Ï
©Jm|* Õx•]x Ax•…e, $|*la|*]*Âr Ê…W©*lÕ*Ï|*l "©Jæ*CÕJe

13. 309
310
b¶*lÕ*Ï|*l. be≈R|* ¡Jm]B "heÁ** *lø æ*y©*lÕ*Ï|*l "Ød*¡*]*.
$|*yh|* Õxl|*lDÁx ]*¡*w ©*hÌJ]* "©*Õ*lÓ*v¡* y…œ›lh|* *¶x|*l
d*#x x•…Õ*Ï Ë]*lÕ*Ï|*l. d*#x≈lÂr AxÌ*lo ¡*•|*ml
$ÛlÀ¡x•*lÆÕ*Ï|*¡xÚ ¡J]*‚W|x. $|*yh|* ©*•≈lv * x…]* ¿JV
'h®JÁ*lÕ*Ï|*l d*¡*Ú Õ*lfiÀÁx ¡*fÕxl Õ*Rf¡x•*ÆËA*l|*l. *Õ*lπ
¡J#x … fll W|JCÖvÁ* * l d* Ó * Ï Ò Õ* R Á* v |* ©* h ©JÚ]* Á * * * l ø
ßxx∏¡x•hf|Ja]x. O”…≈lld* bAJy#J#B ÷Õ*XB.÷©B. ∏.
W|JCÖv nh|*l ¡xÎ≈lÂr ∏Á*]x…Ûl Õ*ldx•wh|*l ¡xÎ ÓJChfi *
Ex…b *Âr $ÛlÀ¡x•h¶*l *Á*ld*w Ax…*lÕ* *l : ëë J *l ©*hæJCÕ*h|* x
∂Ì*y©*lÕ*Ï|*l, Õx…|* Õ*ld*lw Ó*˙Õ*v|* tl√Á**l, Øh|*• æ*Õ*lv
Õ*ld*lw ∏|J—hd*Á** ËÁxÈ * *Áx ÷±*•À W¿J“©*Wmr. ©*•≈lvıÁx
"àÕ*llVÕJe ıhd*l Õ*lhd*” Ó*â©*ld*w ı…]*l ÌxmlrÕ*Ï|*]*Âr ~ı|x
? $|*l Õ*l•[*Ã*‡w Õ*ld*lw "EJk *. * *ø d*h|x Õ*l•Vv]*l. J *l
M*]*lÈ©* B Õ*ld*lw #F¶x…]B Ë˝hÛ B]* ∏|J—hd*Á** *lø *hËldxw… x.
"Õ*]*l Ël˘—Õ*hd*]*l. J *• Ël˘—Õ*hd*. J *l Ax…*lÕ*
¡J]*‚Á*DÁx "Õ*]*l ©*Òh˘©*ldJw]x. "Õ*]*l ©*Õ*l≤*v]*l Õ*ld*lw
Ó*”œÓJ|*C]*líí. *Õ*lπ Áxx≈l bAJy "A*hÃJÕ*|* "Õ*l *Âr
dx…mlœw|Ja x. Ù¡*Ú Õ*≈l∏§ * d*lhËlÁ*mr|* mÕ*mW¡x≈ll "Õ* *Âr
Ax•]*Ax•Õ*llπd*w|x. ∂|*]x "Õ*ıÁx flÁ*œw * " *lÃ*Õ*Wmr. "Õ* *l
Ax•©*|Je ¡xm©*¡xÚ ©x…]*ßx…¡J|*Õ* *l. "Õ* *l d* *ø ÷h.÷©B∏.
¡*Âd* ©*Ax•…|*]* ı]*l|x•C…e≈Re]*lÕ*Ï|* *lø x•…¶*lœw|*la, "Õ* *
©*æ*C|* W|JCA*vdx ÷±*À]* Õ*lfiÀÁx Ê…Õ* *ÕxhË ]*‚]*hÁ*|*Âr
æ* l Õ* l l¡* m l ©* A J≈lÕJÁ* Ë A* l |* l , ÷hËl|* l "Õ* * l
"yœ]*lÕ*Ï˘mr. "Õ* * W|JCÃJC©*¡JÚe "Õ* * d*h|x≈ll d* *ø ∂∏w
Õ*Ry ¡*Â∏, ©*æ*C Ó*¶*lÕ* dx•h|*]x≈l *lø œD≈l#J]* *l. "Õ*ıÁx
©*¡*Ú]x≈l ¡JÿJv x≈lÂr ©*AJ≈l¡* ]*©J≈lı¡* ÷h|*l ¡xm©*
|x•]xd*]x ]*•. 50 ñ 55 Á*D©*ËA*l|*l. ∂|*]*• ©*A* d* *ø
"A*hÃJÕ* Wl≤JC ≈XFÕ* * Õ*ld*lw Á*Õ*v Õ*C¡*wÓ*f©*lÕ* *l ! d* *ø *lø
dJ *l "yd*l¡x•*lÆÕ*Ï|*l Õ*ld*lw "Õ*l]* ¿Jhœ Ó*¶x≈llÕ*Ï|*]*
©*mlÕJe ≈RÕ* Ó*”≈ld*ø Õ*Rf]*lÕ*Ï˘mr.
nh|*l Õx…x AJÕ*v]BT W¿*“W|JCm≈l|* WEJkı Óx˙”Mx©*]B
Ex…Õ*XB§ ßF” B "≤*ÕJ ~#B W¿*“W|JCm≈l|* Óx˙”Mx©*]B EJ B
Õ*RC¡B M*©*v B]*Õ*]*l ¡*hÓ* *, $#x¡Jq B Õ*ld*lw "≈l©JÚhd* ¿*‡w
∂æ*y∏ Øh|*•Á**l ∂Ì*y©*lÕ* ©*hæJC Õ*lhd*” 'Ì*o]*Ix Õ*ld*lw
∂Ì*]*Ix≈l ËÁxÈ Ó*Ï©*w¡* Ë]x|*]x, *Õ*lπ O”…≈lld* bAJy#J#B
"|*]* Õx•]x Ax•…Á*lÕ* *l. "Õ* *l d*¡*<‚ ∂ Ó*Ï©*w¡* Vy…˘∏ Õ*ld*lw
©*h|JC ∂Ì*y©*ml ÓJ”]*hà©*lÕ* *l. *Õ*lπ ¡J#x…EB W|JCÖvÁ**
∏µ œ $±* l À ¿x • …Ì* ı …≈lÕJe|x . Pd* ˝ #x • …¡* | *  r ] * l Õ* Õ * ] * l
"œ…h˘”≈l |*˝√À, "œ…h˘”≈l ¿*Ëa ¡x…*lÕ* Õ*R *∏¡* ¿*‡w
Ax•h˘]*ldJw]x. "Õ*]*l d*Õ*lπ Õ*l¡*Ú*l Ó*â©*lÕ* Õ*lhd*”Á** *lø
¡x…*ldJw]x. nh|*l ¡*<‚|*Âr ]x…f>•… d*]*hÁ*Á**l ~*l ©*m
Ó*˝Ö“≈l *lø ©*ld*lwd*wÕx. $|*l ©*d*CÕJe|*aÂr, JÕ*Ï Ó*â©*lÕ*
Õ*lhd*”Á**l Pd*˝#x•…¡*|*Âr x#x∏]*lÕ* *Õ*lπ Ó*˙Õ*vfl]* ©*•¡*<π
‡WÁ*DÁx ¡*<IJæ*v|*Âr Õ*llÛlÀd*wÕx.
∂æJCœπ¡* "Ã*lC|*≈l¡xÚ Ó*˙]*¡*ÕJÁ*˘]*lÕ* $h˘ * O¡*<‚
Ó*|*—œ≈l *lø x•…f |*l¤VÕxı©*ld*w|x. W|JCÖvÁ** Õ*l *©*l§
ÃFœ¡* ‡…*l ∂¿xÁ*Dh|* d*lhb Ax•…e|x. $h˘ * ©Jæ*¡*]*l
W|JCÖv Õ* l d* l w Á* l ]* l W * Õ* l æ* C |* ıflÕJ|* ©* h Ëhæ*
"yœ]*lÕ*Ï˘mr.

14. 311
312
$h˘ * W¿*“W|JCm≈lÁ** #F‡¡* O¡*<‚ Õ*ld*lw tl√
Õ*llıÁ** ∂æJCœπ¡* O¡*<‚Á** "hd*]* "y›ly. tl√Á**l d*Õ*lπ
∏|J—hd*Á** *lø 'Ó*ı±*d*lwÁ** ÓJ”]*hÃ*|* Ó*ÏÛÁ**Âr ≈RÕ* y…œ
ÓJ”]*hà©*lÕ*]*l x•…fy ! ∞d*]x…≈l 'Ó*ı±*œw * ÓJ”]*hÃ*|*
ÕJ¡*CÁ**l ëë$|xmrÕ*Ï nh|x… ∂d*πıh|* $|xíí Õ*llh|x Ó*Ï *¤
∫Jh|x•…Á*C 'Ó*ı±*dB Ax…*ld*w|x ëëÓJ”]*hÃ*|*Âr ¡x…Õ*m ©*dB
nh|x… xm∏d*lw ñ nh|* *lø bÛlÀ nh|*l ¡*<‚Wmríí. &¿JÕJ©*C
'Ó*ı±*œw * ÓJ”]*hÃ* ÕJ¡*CÁ**l : ëë& flÁ*œw * JÕ*l Õ*ld*lw
]*•Ó*Á**l Ó*]*Õ*Rd*π * "Ü… *¡xÚ n*Ó*fiÀÕxíí. "|*¡JÚe JÕ*l
]*•Ó*Á** *lø dJCÁ* Õ*Rf ∂dJπ *h|*|*Âr x#x∏y. Õ*ldx•wË^]*
©*hÓ*œw * ËÁxÈ ∂¿x Ó*¶*ßx…fy.
¿F *¡* *l "he…]*©* tl√Á** *lø ÃxfiÀ≈Re & y…œ
¡x…D|* *l. ëë¡*∏π B Ã*Á*Õx˙… Wflkdx ©*Õ*vh $|*h Wflkd*h Ã*Õ*œ ;
Œ Ã*Á*ÕJ B ≈RÕ*Ï|* *lø œD|*l¡x•*lÆÕ*Ï|*yh|* ÷mrÕ* *•ø
"yd*hdJÁ*lÕ*Ï|*l ?íí $|*lÕx… ëÓ*]*W|JCí, $|*lÕx… Ë”A*πEJk *,
¡x … Õ* m $|* l Õ* R d* ” "Õ* l ]* d * “ ¡* ] * l Ω©* l Õ* Ï |* l . Õ* l lh¶* ¡ *
'Ó*ı±*dB *Âr ëëË”A*π W|JC≈lh ©*Õ*v W|JC Ó*”œ±Js ñ ÷mr
WEJk *Á** *lø (W|xCÁ** *lø) Ë”A*πEJk *˘h|* Ó*¶x≈lËA*l|*líí
÷h|*l Ax…D|x.
* *ø P”≈l d*]*l‚]x… ! & y…œ≈l "ÃJC©* ıÕ*lπ ¡J#x…fll
Ê…Õ* *|*Âr Ó*¶x˘]*lW]J ! ı…Õ*Ï AxÕxlπ›lh|* Ax…D¡x•*lÆÕ* ıÕ*lπ
EJk *Õ* *lø 'Ó*ı±*dB ¿x•r…¡*|* "æ*v ©Jml AJy∏b¶*ld*w|x.
ı…Õ*Ï ©*Õ*Rfl|*Âr ÁF]*Õ* Ó*¶x≈lËA*l|*l. ı…Õ*Ï WEJkı "≤*ÕJ
©* fl v B ∂|* ] x fl * ] * l ÁF]* Õ * ˘ h|* ıÕ* l π Ex • dx Á x
Õ* C Õ* A * y ©* Ë A* l |* l . ∂|* ] x ¡x … Õ* m $|* y h|* Õ* l * ¤ ¿Jhœ
mà©* l Õ* Ï ˘mr . ∂|* ] * • ı…Õ* Ï "EJk * Õ* l d* l w Õ* R >l≈l
©*h©J]*ÕxhË ¡x©*]*Âr ∏‡ÚAJ‡¡x•hf]*lWy. ∂|JÁ*•C ıÕ*lπ
EJ‚d* * ËhEx Õ* l d* l w ı]* l Ó* ≈ ll¡* w Õ Je|x . ı…Õx m r ] * •
∂æJCœπ ¡ * d x ≈ l * l ø AJ* l Õ* R f¡x • h¶* Õ * ] * l . ıÕ* l π  r ] * l Õ*
"EJk *ÕxhË |*ÛÀ Õ*lhfl *lø ∂d*πEJk *Õ*Ï ıÕJy©*lÕ*Ï|*l : ¡x…Õ*m
∂d*πEJk *Õ*Ï ÷mr d*¡*v, ¡xr…¿*, dJÕ*l©*, ¡x•”…æ*, A*hËm,
"A*h¡J]*, ∂¿x Õ*ld*lw ı]J¿xÁ** *lø J¿* Õ*Rf Ó*]*Õ*l¿Jhœ,
" *lÁ*”A* Õ*ld*lw "Õ*l]*d*“Á** *lø |*≈lÓJ©*lÕ*Ï|*l.
* Õ * l π Ó* ˙ Õ* v ¡Jm|* tl√Á* * l d* Õ * l π W|JCÖvÁ* * l
©*hÓ*˙‚v "æ*C≈l * Õ*lle∏, "Õ*yh|* b…x•Ú¶*lÕ* Õ*llh|x
'Ó*|x…O∏|* ©*•Ì* xÁ** *lø "y›ly. "Õ*ÏÁ**l ñ ©*d*CÕ* xø…
* l f›ly. ıÕ* l Áx WÜ∏|* ¡* d * v Õ* C Õ* R fy. Õx … |* Á * * * l ø
"Ã*C∏©*lÕ*Ï|*]* ËÁxÈ ımv¡*<Cßx…¶*. ©*d*C˘h|* WÕ*llV]JÁ*ßx…fy.
¡* d * v Õ* C ˘h|* WÕ* l lV]JÁ* ß x … fy. ıÕ* l π ©* l ∏µ œ Áx ımv¡* < C
Õ*Rf¡x•*Æßx…fy. Õx…|*Á** *lø ¡*Â≈llÕ*Ï|*l Õ*ld*lw Ax…*lÕ*Ï|*]*
ËÁxÈ ımv¡*<CW]*˘]*Â. Ó*]*Õ*Rd*π Õ*ld*lw Pd*˝Á** ©*mlÕJe
Õ*R¶*lÕ* ¡*d*vÕ*C˘h|* WÕ*llV]JÁ*ßx…fy. Õ*Rd*˝|x…Õx˙… Ã*Õ*;
dJ›l, d*h|x, Á*l]*lÁ**l Õ*ld*lw "œÖÁ** *lø |x…Õ*]*hdx ¡JΩy.
Õ*ldx•wË^]*l |*•]*lÕ* ≈RÕ* ¡xm©* Õ*R¶*ßx…fy. nxÆ≈l
¡xm©*Á** *lø Õ*ldx•wË^]*|*l ÷hË ÃJÕ* d*]*|x d* *ø|xh|x… ÃJW∏
∂Ì* y ©* ß x … ¡* l . * Õ * l ehd* Øy≈lyÁx ©Jµ * Õ * R * ¡x • ÛlÀ
ÁF]*W©*ßx…¡*l. W¿J“©*W]*Â. W¿J“©*W]*|x¶x Õ*CÕ*A*y©*ßx…fy.
W *≈lO…mdx, Ã*≈lÃ*‡w, |*≈R*l d* *|x•h˘Áx ∂|*y∏y.
* *ø P”≈l ¡J#x…EB W|JCÖvÁ*x…, ÃJ]*d*|* ËÁxÈ 'fl“m
∂¿x $]* ! &Á*#J|*]*• & ¡*¶xÁx ıÕ*lπ |*˝√À A*y©*#Jy]J ?
ıÕ*lπ Õ*C≤*v O¡*<‚|* ËÁxÈ "œ… Ax•Á*D¡x•*Æßx…fy. Õx…|* Õ*ld*lw

15. 313
314
Õ*lhd*” ¿*‡wÁ**Âr W¿J“©* ßxx∏¡x•DÆy. fl∏À©B Õ*϶x•”…Mx…
(Justice Woodroffe) Ë]x|* Ó*Ï©*w¡* Õ*‚vÕ*R#J (Garland of
Letters) Œ˘y. Õ*lhd*”Á** 'ÌJ‹]*|* Õ*lA*d*“ ©JÕ*l≤*Cv|* ËÁxÈ
œD≈llWy. ©*hæJC Õ*ld*lw ÁJ≈lœ” flÓ* Ó*”œıd*C ∂Ì*y∏y.
Ó*”œıd*C æJC * ∂Ì*y∏y. ©Jœ“¡* ∂AJ]* ©x…W∏y. Ax•®xÀ
by≈llÕ*±*lÀ ∂AJ]* ©x…W©*ßx…fy. æJC *¡JÚe Ã*|*”ÕJ|* Ó*”dxC…¡*
¡x•…Ix $]*Â. & Ó*Ï©*w¡*|* ¡x• xÁx ¡x•ÛÀ Ó*yO±*À|* $Ó*Òd*lw (20)
∂æJCœπ¡* ©*•Ì* xÁ** *lø ∂Ì*y∏y. Ó*”œ>•h|* *•ø d*Ó*Ò|x…
∂Ì*y∏y.
©JÕ*l≤*Cv (¿*‡w) ]*¡*<Ix (ÓJm x)
"æ* Õ * l " * l ¡* ] * I x Á * * * l ø bÛlÀbfy. |* l ±* À fl * ] *
©*A*ÕJ©*˘h|* ßxx∏¡x•h¶* d*Ó*ÏÒ ©*h©JÚ]*Á** *lø ©*hÓ*˙‚v J¿*
Õ*Rf¡x•DÆy. ı…Õ*Ï '|Jd*w ÃJÕ* xÁ** Ax•©* Õ*l *l±*C]JÁ*
ßx…¡Je|x. 'Ó*ı±*dB >•…Á* ÕJ∏±*s, Ë”A*π©*•d*”Á**l Õ*ld*lw
¿*h¡*]* Ã*Á*Õ*dJÒ|*]* ∂≈la ¡*˝œÁ** *lø "Ã*C∏∏y. $|*yh|*
dx•h|*]x≈lÂr≈l• ©*A* ¿Jhœ Õ*ld*lw ©*Õ*RæJ * Ó*¶x≈llWy.
¡xmÕ*Ï ÓJOoÕ*Rd*C d*d*“EJkıÁ**l Ax…D]*lÕ*]*l ëë JÕ*Ï fl *π Õ*ld*lw
W¿J“©*˘h|* ‡”Oo≈l *ø]*l. ∂|*]x *Õ*lπ Õ*l *©*l§ "Óx…‡<©*lÕ* ¿Jhœ
Õ*ld*lw A*˝|*≈l "Óx…‡<©*lÕ* d*˝Pw≈l *lø ¡x…Õ*m Ó*˙Õ*v |x…¿*|*
tl√Á**l Ë]x|* 'Ó*ı±*d*lwÁ*Dh|* Ó*¶x˘|xa…Õx.íí
J∏w¡*, ©*Õ*RflÕJ˘, ÃFœ¡*ÕJ˘, ¡J”hœ¡JyÁ**l d*Õ*lπ
"hd*]Jd*π * *lø æxÎ≈lv˘h|* W…‡<∏ Õ*ld*lw |xÎW… "∏wd*“Õ* *lø
ÓJ”≤*v x›lh|* " *lÃ*W©*Â. |xÎW… ÓJ”≤*v x Õ*R¶*lÕ* ÃJÕ* x
©* l ·y∏y Õ* l d* l w * Õ * l Áx ©* h ©J]* Õ x h Ë ©JÁ* ] * |JÛml
©*AJ≈lÕJÁ*Â ! JÕxmr]*• d*lhËl A*˝|*≈l˘h|* |x…Õ*]* *lø
ÓJ”Öv©x•…‚ Õ*ld*lw |xÎW… d*Ó*∏§ * M*m Ó*¶x>•…‚ !
(∂]*l |J“]*Á** *lø Õ*llÌ*loÕ*Ï|*l)
& |x … A* | * ¿* ‡ w ≈ l * l ø ]* ‡ <∏¡x • * l ÆÕ* Ï |* l ËA* l
ÓJ”Õ*llVCÕJe|x. ©*Õxv… ©JÕ*R *CÕJe ËA*l©*hÿJC fl *]*
¿*‡wA*]*‚ |x…A*|* ∂]*l |J“]*Á*Dh|* ∂Á*ld*w|x. & ¡J]*‚Á*Dh|*
flÁ*œw * ¿x”…±*s Õ*C‡wÁ*Je]*lÕ*Ï˘mr. " x…¡*]*l d*Õ*lπ ©JÕ*l≤*CvÕ* *lø
≈RÕ* y…œ ]*‡<∏¡x•*Æßx…¡*l Õ*ld*lw "Õ*¿*C¡*dxÁx ©*y≈Re ≈RÕ*
y…œ 'Ó*>•…e∏¡x•*Æßx…¡*l ÷hËl|*l "yœ]*lÕ*Ï˘mr. "Õ*]*l
¿*‡w≈l *lø nh|*l ]*•ÓJhd*]*˘h|* Õ*ldx•wh|*¡xÚ Ë|*#J›l©*lÕ*
¡*#x "yœ]*lÕ*Ï˘mr. ı…Õ*Ï ~ J|*]*• ∂æJCœπ¡* ~xÈ, ¿*‡w
ı≈lhd*”‚|* Õ*RÁ*v, ∂æJCœπ¡* ©Jæ* x Õ*ld*lw Á*y±*s Ó*”Õ*R‚|*
∂hd*y¡* >•…Á* ©JÕ*l≤*Cv Ó*¶x≈lml $Ù‹∏|*Âr ¿*‡w ÓJm x≈l
Õ*RÁ*v "yœ]*ßx…¡*l.
& ©JÕ*l≤*Cv ÓJm x≈l W±*≈l ¡J#x…EB W|JCÖvÁ**l,
ÓJ”æJCÓ*¡*]*l, ÕxÎ|*C]*l, Õ*‡…m]*l, "à≈lhd*]*]*l Õ*ld*lw ÷mr
ÕJCÓJ]*©*µ]*l Õ*ld*lw ©*h‡<Ó*wÕJe Ax…*lÕ*Ï|J|*]x Ó*”œ>•Ë^yÁ*•
©*hËhæ* Ó*fiÀ]*ld*w|x. n¡*ÚÂÁ*, Ó*”œ A*ı ı…]* *lø d* *ø Ax•m Õ*ld*lw
¡xÎ dx•…Û|*Âr ©*y≈Re 'Ó*>•…e∏¡x•*lÆdJw x. $hÊı≈l]B
flmÓJd*|* ı…]* *lø 'Ó*>•…e∏ W|*lCÌ*‹‡w≈l Jøe Ó*yÕ*œv©*l
dJw x. OÕ* *©*Õ*ll|*” flmÓJd* ¿*‡w≈l *lø W|*lCÌ*‹‡w≈l Jøe
Ó*yÕ*œv∏ ©*hÓ*˙‚v ¡* JvÛ¡* ]JflC¡xÚ n|*e∏]*ldJw]x Õ*ld*lw
$|* *lø ©*hÓ*˙‚v ÃJ]*d*¡xÚ n|*e©*lÕ* Ë˝A*dB >•…fl x $|x.
ÃFœ¡* ©JÕ*l≤*CvÕx… $±*lÀ $]*lÕ*Âr; Õ*R *Õ* *Âr "hd*Á*vd*ÕJ|*
∂æJCœπ¡* Õ*ld*lw Õ*R *∏¡* ©JÕ*l≤*Cv|* ËÁxÈ ~ *l Ax…*lÕ*Ï˘|x !

16. 315
316
nË^ >•…e "≤*ÕJ EJkı d* *ø ©JÕ*l≤*CvÕ* *lø ı]*lÓ*≈ll¡*w
¡J]*‚¡JÚe Õ*C≈l Õ*Rf¡x•*Æml "Óx…‡<©*lÕ*Ï˘mr. "Õ* *l
¿x…Vy∏|* ¿*‡w≈l *lø ∂d*πWÌJ]* Õ*ld*lw ∂æJCœπ¡* WÌJ]*Á*DÁJe
'Ó*>•…e©*ldJw x. & WEJk *Õ* *lø O”…≈lld* Axı” ÓxZ…¶*v *l
©*A* "yœ|*a *l. ∂|*ayh|*#x… "Õ* *l Ó*”Ó*hÌ*|* O”…Õ*lhd*]*#x•rË^
J|* *l. ©*]B Ê.÷©B.∏. Ãx•…©BÁx & WEJk *|* "yWd*lw.
"Õ* *l d* *ø Ó*”>•…Á* ¿J#x≈lÂr & ©JÕ*l≤*Cv 'Ó*>•…e∏
Ax•©* ¿x•…æ* Õ*Rf|* *l.
Ax • …Á* l Õ* ± * l À Ì* Ù v©* l dJw ] x . $|* y h|* "Õ* ] * l ~ * * • ø
©JÜ©*lÕ*Ï˘mr; ∂|*]x "Õ*]*l ¡x…Õ*m d*Õ*lπ ¿*‡w≈l *lø Õ*C≈l
Õ*Rf¡x•*lÆdJw]x. ≈RÕ* y…œ≈Re #x•…Ã*|* Õ*l *l±*C EJ‚d* *
Õ*ld*lw ÷Ì*oy¡x›lh|* d* *ø ©*hÓ*d*w *lø d* *ø |x…A*|* ]*¡*w¡xÚ ©*Õ*l Je
ÃJW∏, nh|*l ÓxΩx VÌ*•v Õ*R¶*|x ¿x…Vy©*lÕ*hdx, &
Ó*”Ó*hÌ*|*Âr ıflÕJ|* Õ*R *Õ* JÁ*ml "Óx…‡<©*lÕ* ©Jæ*¡* d* *ø
¿* ‡ w ≈ l * l ø ©* h Ó* ˙ ‚v Ã* | * ” Ó* f ∏¡x • h¶* l ©* d JÚ≈lvÁ* D Áx
'Ó* > •…e©* l dJw x . fl * y Áx A* ‚ Õx … ¿* ‡ w ≈ Re, d* Õ * l π
"hd*¤©JÕ*l≤*Cv|* "yÕ*Ï œD˘mr. "|* *lø " JÕ*¿*C¡*ÕJe
|*l]*lÓ*>•…Á* Õ*Rf¡x•*lÆdJw]x. "Õ*]*l M*fihÁ*]*hdx |*lÕ*Cv≈l
Õ*Rf¡x•*lÆdJw]x. d*Õ*lπ Õ*llPÒ * ˘ *Á**Âr ¡*x|*l¡x•h¶*|*a *lø
x x∏ |*l¤VÓ*¶*ldJw]x. Ì*DÁJm|*Âr Ex… *l ©*hÁ*”Ø©*lÕ*Ï|*l
"©Jæ*C. b∏ ]*¡*w, ¡xhÓJ|* d*lhb|* ¡*Óx˙…mÁ**l, A*lml©Je
©*lh|*]*ÕJe ¡*hÁx•D©*lÕ* Wl…©x, ¿*‡w≈lld* A*˝|*≈lW]*lÕ*
©*Õ*l≈l|*Âr Øy≈l]*l, ©Jæ*l ©*hd*]*l Ax…*lÕ* Õ*Rd*lÁ*DÁx m¡*<C
¡x • ¶* l Õ* Ï ˘mr . "Õ* ] * l ÕJ˘©* l Õ* , ©* “ ñ$Ìx ‹ , Ì* h Ì* m
©*“ÃJÕ*|*Õ*]Je]*ldJw]x. ı…Õ*Ï ÷h|xh˘Á*• " JÕ*¿*C¡* Õ*RœÁx
$D≈lßJ]* | * l . WÌJ]* WıÕ* l ≈lÕ* Ï ¡J|JÛ|x • h˘Áx
¡x• xÁx•*ÆßJ]*|*l. $|*yh|* ¿*‡w A*]*‚ÕJÁ*lÕ*Ï|*l. "œ≈Re
*Á*lÕ*Ï|*l ¿*‡wA*]*‚ÕJÁ*ml $]*lÕ* Õ*ldx•wh|*l Õ*RÁ*v. ≈RÕ*
Õ*l *l±*C Ó*”œ>•h|*¡*•Ú *Á*ldJw x•, "h≤*Õ* *l fl *]* Õxl…#x
Ó*”ÃJÕ* b…]*#J]*. Ó*”©* *ødx, '|Jd*wd* *, Á*hà…]*dxÁ**l fl *]*
Õxl…#x Ó*”ÃJÕ* b…]*ml "Õ*¿*CÕJe]*ßx…¡*l. ∂m∏¡* fl *]*l,
fl *©*Õ*l•A* ©x…]*lÕ*Âr ¡*lDd*l W J¡J]*‚ "¶*W fl *]*hdx
*Á*ldJw]x. ∂æJCœπ¡* Ê…W≈l *Á*lÕ*Ï ßx…]x y…œ>l… ∂e]*ld*w|x.
|x…A*|* ∂]*l (6) |J“]*Á** Õ*llÿJhd*]* ¿*‡w Õ*C≈lÕJÁ*ld*w|x.
$Õ*Ï Ó*”Õ*llV |J“]*Á**l. $Õ*ÏÁ**mr|x A*mÕ*Ï 'Ó* |J“]*Á**•
$Õx. & Ó*”Õ*llV ∂]*l |J“]*Á** *lø ı≈lhœ”©*lÕ*Ï|*yh|*
'D|*Õ*ÏÁ**l dJÕJe>l… Õ*llÌ*omÒ¶*ld*wÕx. ≈RÕ* y…œ≈Re
¡JmlÕxÁ** Õxl…“ÌJ]*¡*, ¡JmlÕxÁ** |J“]*Á** *lø Ëh|*l Õ*Rf
flWl… *lÁ*DÁx ı…]*l ©*]*Ë]Jfll Õ*R¶*lÕ*hdx, >•…e "≤*ÕJ
EJkı d* *ø $h˘”≈lÁ** *lø ıÁ*”Ø∏ ÃFœ¡* Õ*ld*lw Õ*R *∏¡*ÕJe
Õ*C≈lÕJÁ*lÕ* ¿*‡w≈l *lø Œfl©J§e Ó*yÕ*œv∏¡x•h¶*l ∂æJCœπ¡*
©Jæ* x, æJC * Õ*ld*lw Õ*l *∏§ * AxÙo * ©*µ]* Õ*ld*lw ∂d*πWÌJ]*Á**
©*mlÕJe 'Ó*>•…e©*ldJw x.
∂]*l Õ*llVC |J“]*Á**l : fl * x…h˘”≈l, ßJ›l, Õ*l *∏§ *
JmlÚ |J“]*Á*J|* ñ Ùhdx, ¡JmÒı¡* WÌJ]*Á*Dh|* "hfllÕ*Ï|*l,
¡x•…Ó* Õ*ld*lw ¡x•”…æ*, ∂m©*C WÌJ]*Á**l. ßJ›l≈l Õ*llÿJhd*]*
Õ*C≤*v Õ*Rd*l, A*]*®x, Ø…≈RD©*lÕ*Ï|*l, |*l±*ÀÕ*Rd*l, ÷mr
y…œ≈l ı]* l Ó* ≈ ll¡* w ÓJ”Ó* h Ù¡* WÌJ]* Á * D h|* ¿* ‡ w A * ] * ‚
ÕJÁ*ld*w|x. ÓJhfd*C|* Ó*”œÃx Õ*C¡*wÓ*f©*lÕ*Ï|*]* ©*mlÕJe>l…,
W|x C ≈l Wl≤JC¶* h Ë]* | * Ó* ” |* ¿ * v * ¡ x Ú $D|* l W¡x • …Ó* ¡ x Ú

17. 317
318
"|*]*Âr ∂|*]*, Ã*≈l, |x•¶*T∏w¡x≈l ÃJÕ* x $]*ld*w|x. $|*yh|*
"Õ*]* *lø ÃxfiÀ≈R|*Õ*]*l ∂ *h|*˘h|* Ó*Ï*‡d*]JÁ*ldJw]x. ∂|*]x
∂m∏Á** *Á*lÕ*Ï ı]J¿x Õ*ld*lw A*˝|*≈lW|J”Õ*¡*ÕJe]*ld*w|x.
Õ*CdJC©*Õ* *lø ¡J*ÊÓ*˙Õ*v¡*ÕJe "y›ly ! ÷Ì*oy¡x›lh˘]*ml
Ó*”≈lœø∏y. "Õ*¿*C ©*h|*Ã*vÁ**Âr *Á*l Õ*ld*lw Õ*llÁ*l*øÁ*l. ∂|*]x
|x…¿JÕ*y *Á*l Õ*Rd*” dx•…yßx…¶*. ıÕ*lπ *Á*l xΩ*ev¡*ÕJe]*Â.
∂d*π WÌJ]*, '|Jd*w Á*l‚Á** ßx*Õ*ΩÁx, |*≈R*ld* *, "Øh©J,
©*d*Cd* * ∂Ì*]*Ix Õ*ld*lw '|Jd*w $Ìx‹>•h˘Áx ∂|*]*|* Ã*≈l,
|x • ¶* T ∏ w ¡ x ≈ l ÃJÕ* ßx x ∏ ¡x • DÆy. ı…Õ* Ï "©J“ÃJW¡* Õ J|*
≈RÕ* Ï |* * • ø 'Ó* > •…e©* l Õ* ¡J]* ‚ Wmr . ¡* Ó * ® JÌ* ] * I x
>lhËl|*l "œ… |*l±*À Õ*ld*lw ˛•…]* "Ó*]Jæ*. $|*l "œ…
Ax … ≈l ¡x m ©* . nË^ EJk ı d* * ø ¡* ‚ l∆ Á * D h|* * Á * l dJw x ,
Õ*llÁ*l*øÁ*ldJw x. ∂|*]x "EJkı Ex•…]*l æ*“ı Õ*Rf *Á*ldJw x.
¡*‚l∆Á*Dh|* Ax•]* Ax•Õ*llπÕ* *Á*l Õ*ld*lw Õ*llÁ*l*øÁ*lWıh|*
fl *]*l Ó*”ÃJWd*]JÁ*ldJw]x. ¡*Ω∆ıh|* Õ*C¡*wÓ*f∏|* *Á*lWıh|*
≈RÕ* ¿*‡w≈l• Õ*C≈lÕJÁ*lÕ*Ï˘mr. $|*l ıÕ*lÁx Ax•©*|*l, WÙd*”
÷ı©*ËA*l|*l. $|*l ∂æJCœπ¡* fl *yÁx ©x…y|*la. $hd*A* nxÆ≈l
Á*l‚Õ* *lø ı… *l "*Õ*f∏¡x•*Æßx…¡*l.
Ax•¶x≈llÕ* ©*“ÃJÕ* "Õ*ıÁx ]*¡*wÁ*d*ÕJe|x. "Õ*ıÁx Õ*Rd* J¶*ml
≈R]* • Ex • dx Á J]* ] * l |x • ]x ≈ l˘|* a ] x , ËA* * dx • h|* ] x
Õ* R f¡x • * l ÆdJw x . "Õ* * l ~¡Jhd* ¡ x Ú Ax • …Á* # J]* * l .
Õ*XF *Õ* JøÌ*y©*lÕ*Ï|*l "Õ*ıÁx ËA*l |x•¶*T O¡x< ÷ı©*lÕ*Ï|*l.
Ax‚l∆ Õ*l¡*Ú*l Á*h¶*©*yehd* AxÌ*lo ÕJÌJDÁ*Je]*ldJw]x. "Õ*]*l
Õ*l x≈lÂr ≈RÕJÁ*m• W]x•…æJÃJ©* 'hÛl Õ*R¶*lÕ*]*l. "dxw
Õ*ld*lw ©x•©x; "œwÁx Õ*ld*lw J˘ı≈l]* Õ*læxC *¶x≈llÕ* flÁ*JÛ
÷mryÁ*• œD|* W±*≈l. $|*]* ËÁxÈ J *l AxÙoÁx Ax…*#J]x.
Õ*l x≈l ¿Jhd* ÕJdJÕ*]*‚ "œ Õ*Rœıh|* Õ*hÙd*ÕJÁ*lÕ*Ï|*l.
"|*¡JÚe J *l ÷mryÁ*• Õ*XF * ∂Ì*y©*ml Ax…*ldxw… x. ~¡xh|*]x
$|*l ¿*‡w ¡JÓJ¶*ml, $ÌJ‹¿*‡w ßxx∏¡x•*Æml Õ*ld*lw ¿Jhd*dx≈l
∂ *h|* " *lÃ*W©*ml ©*AJ≈lÕJÁ*lÕ*Ï|*l. ∂Ì*y∏y Õ*ld*lw
" *lÃ*W∏y. Õ*llh|x ı…Õ*Ï $|* *lø b¶*#Jyy. $|*l ıÕ*lÁx ¿*‡w
ı…¶*lÕ*Ï|*l. Õ*l x>•*e * ÷mr fl *]*l ˘ *¡xÚ ÷]*¶*l dJ©*l;
]*WÕJ]* ∂]*l dJ©*l; ‡”©BÕ*l©B Õ*ld*lw ÕJ]*|* ]*EJ ˘ *Á**Âr
©*hÓ*˙‚v Õ*XF * ∂Ì*y©*ßx…¡*l.
d*•e Õ*Rd* J¶*ßx…¡*l. AxÌ*lo Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï|*l ßx…¶*.
Õ*Rd*l¡*dxÁ** *lø ¡xmÕx… ıWl±*Á**Âr Õ*lle∏b¶*ßx…¡*l. ı *ø *lø
ÃxfiÀ≈RÁ*lÕ* Õ*C‡w≈l ËÁxÈ ©*y≈R|* œ*lÕ*D¡x $]*ßx…¡*l. "Õ* *
Ex•dxÁx *Õ*l”dx›lh|* Õ*Rd* Jf, ¡*ı±*s ©*Õ*l≈l|*Âr Õ*Rd*l
Õ*lle∏ ıÕ*lπ "hd*¤¿*‡w ¡JÓJf¡x•DÆy. ËA*l ©*Õ*l≈l Õ*ld*lw
" JÕ*¿*C¡* Õ*Rd*lÁ*DÁx n*ÁJÁ*ßx…fy. Õ*R *Õ* ©*hÔ Ê…W, "œ
ÃJ√≈RÁ*ml "Óx…‡<©*ldJw x. "Õ* *l ËA*l ÕJÌJD. & A*]*®x
ËA*l©*hÿJC fl *]*l ∞±J]JÕ*l˘h|* ¡*lDdJÁ*•C |x…A*
"mlÁJf©*lÕ* "ÃJC©* ]*•Ñ∏¡x•hf]*ldJw]x. Ó*”¡*˝œ Õ*Rdx
Ì*m x≈l *lø "Óx…‡<©*ldJwx ıfl. $|*l "Õ** ©*“ÃJÕ*. ∂|*]x
¡*lÙv≈l Õxl…#x ¡*lDd*l Ó*Ï©*w¡* Œ|*lÕ* Õ*l *l±*C d* *ø dx•¶x Õ*ld*lw
¡Jml "mlÁJf©*ldJw x. Ø…Áx Õ*R¶*lÕ*Ï|*l " JÕ*¿*C¡*Õxh|*l
œD|* l ıÁ* ” Ø∏¡x • * l ÆÕ* Ï ˘mr . $|x • h|* l "Õ* * ı]* h d* ] *
Ì*ÛÕJe|x. & ‡”>l≈l Õ*llÿJhd*]* |x…A*|* ¿*‡w Õ*C≈lÕJÁ*ld*w|x.
$|* *lø ıÁ*”Ø∏¡x•*Æßx…¡*l. |x…A*|* 'D|* "hÁJhÁ*Á** Õxl…#x

18. 319
320
m¡*<CÕ*Ø∏ ıÁ*”Ø∏¡x•*Æßx…¡*l. ¡xmÕ*Ï fl *]*l d*Õ*lπ |x…A*Õ* *lø
Øh|x Õ* l lh|x Õ* l d* l w nh|* l Õ* l Á* l È Â h|* Õ* l dx • w h |x ¶ x Á x
d*•ÁJf©*ldJw]x. ∂|*]x nË^ >•…e & y…œ Õ*R¶*#J]* *l.
"Õ* *l ¿Jhd* Õ*ld*lw ∏µ]*ÕJe ¡*•]*lÕ* *l Õ*ld*lw "Õ* * |x…A*|*
≈RÕ* Ï |x … ÃJÁ* " JÕ* ¿ * C ¡* Õ Je ≈RÕ* ˘¿x ≈ lÂr ≈ l•
"mlÁJ¶* | * l "Õ* * l O#x ≈ l Õ* l •œv≈lhdx ∏µ ] * Õ Je
'D≈llÕ* *l.
Ó* ” œıd* C ¡J* Ê Ó* ˙ Õ* v ¡* Õ Je ıÕ* l π WÌJ]* Á * * Õx l …#x
Á*Õ*l *A*y©*ßx…¡*l. ı…Õ*Ï nxÆ≈l Õ*ld*lw '|Jd*w WÌJ]*Á** ËÁxÈ
Ùhœ©*ml Ó*”≈lœø©*ßx…¡*l. Õ*l *∏§ * ¿*‡w≈l *lø Ax•©* 'Ó*≈ll¡*w
Õ* R Á* v |* Â r A* y ≈lml b¶* ß x … ¡* l . ÓJ”]* h Ã* | * Â r ¿* ” Õ* l
Ó*¶*ßx…¡JÁ*lÕ*Ï|*l. ¡xmÕ*Ï ˘ *Á** ∂Ì*]*Ix≈l *hd*]* Õ*l *©*l§
Ax•©* Õ*RÁ*v|*Âr ı]J≈R©*ÕJe Õ*llh|*lÕ*y≈llÕ*Ï|*l.
©Jæ* l Á* * l gyh|* gyÁx ©* h Ì* y ©* l Õ* "ÃJC©*
Õ* R f¡x • h¶* l d* Õ * l π ¿* ‡ w A * ] * ‚ Õ* R f¡x • * l ÆÕ* ] * l . "Õ* ] * l
æJC JÌ*]*Ix Õ*R¶*lÕ*Ï˘mr. "Õ*]*l nh|*l A*DÆ Õ*llfiÀ|* d*¡*<‚
∂≈R©*Áx•h¶*l |x…A*¡xÚ W¿J”hœ ¡x•¶*ml Õ*lmÁ*lÕ*]*l. $|*yh|*
≈RÕ* ©Jæ* x Õ*R¶*lÕ*Ï|*• ∂Á*lÕ*Ï˘mr. ©*hÓ*˙‚v ıÕ*˝œw
Õ*RÁ*v "Õ*mhb∏|* ©Jæ*¡* nh|*l ©*µ*|*Âr ∏µ]*ÕJe 'D|*l
~¡JÁ*”dx Õ*ld*lw æJC JÌ*]*Ix Õ*R¶*ßx…¡*l. ¡*l<mr¡* Õ*Rd* Jf
¿*‡wA*]*‚ Õ*Rf¡x•h¶*hdx, ¡*l<mr¡* W±*≈l ©*hËhÜ WÌJ]*
Õ*R¶*Õ*Ï|*yh|*m• ¿*‡wA*]*‚ÕJÁ*lÕ*Ï|*l. nh|*l Õx…x ©*y≈R|*
WÌJ]*, Õ*R *∏¡* O∏wıh|* Õ*l *∏§ * ¿*‡w ¿x…Vy∏|*]x "|* *lø
©*dJÚ≈lvÁ*DÁx 'Ó*>•…e©*ËA*l|*l. & ¿*‡w≈l *lø ¿x…Vy∏|*]x,
"|*]*Âr "d*C|*l}d* ¿*‡w $]*lÕ* ÃJÕ* x Õ*C¡*wÕJÁ*lÕ*Ï|*l. ı…Õ*Ï ËA*l
©*Õ*l≈l ¡xm©*|*Âr ı]*d*]J|*]*• "|*yh|* ∂≈R©*ÕJÁ*lÕ*Ï˘mr.
ı…Õ*Ï nË^ Ó*”dxC…¡* Õ*l *l±*C xhË ÃJÕ* x ıÕ*lπÂr Ë]*lÕ*Ï|*l. ı…Õ*Ï
ÃFœ¡* Õ*ld*lw Õ*R *∏¡* ¿*”Õ*l|* ¡xm©*Á** *lø ËA*l œ…Õ*”Á*œ≈lÂr
ı]J≈R©*ÕJe Õ*Rfb¶*lWy. ı…Õ*Ï WÙd*” Ó*ÛlÀ¡x•*lÆÕ*±*lÀ
~¡JÁ*”dx Ó*¶x≈llÕx. "¿*¡*wdx Õ*ld*lw ∂≈R©*Á** ËÁxÈ "yÕx…
$mr|*Õ* JÁ*lW. ∂d*π ıy…¡*<Ix Õ*ld*lw æJC *Á** Õ*llÿJhd*]*
" JÕ*¿*C¡* Ùhdx›lh|* ¿*‡wA*]*‚ÕJÁ*lÕ*Ï|*l. nË^ Õ*l *l±*C
d* *ø Õ*lı≈R¶*v]B Á*l]*lÕJ]* Ë]*lÕ*Ï|*l VÙd*ÕJe|*a]*•,
"|*]* ∂Á*Õ*l *|* ËÁxÈ d* *ø±*À¡xÚ Ùhœ©*ld*w ˘ *¡xÚ JmlÚ ©*m "hÌx
¡*∫x…yÁx Ax•…e, " x…¡* ©*m "hÌx Óx…|x (Postman)≈l *lø
WÌJy©*lÕ* *l. $|xmr¡*•Ú Ùhdx "≤*ÕJ ¡**Õ**Õx… ¡J]*‚. *Õ*lπ
ÓJ”]*Ë—¡*Ú *l©J]*ÕJe ÷mrÕ*˙ ıOod*ÕJe]*ld*w|x. "|*¡JÚe Õ*R *Õ*
¡*d*vÕ*CË|*— Je]*ßx…¡*l. "Õ* *l ¡*Âr *Âr]*lÕ* ¡*ÓxÒÁx, dJ›l≈l
'|*]*|*Âr]*lÕ* Õ*lÁ*lWÁx ∂AJ]* ¡x•ÛlÀ ©*mA*lÕ*Õ* *l |x…Õ*]*l
÷hËl|* *øyœ|Ja x. "Õ* *l ∂ W±*≈l|* Õxl…#x dJ∏ *Õ*]xÁx
Õ*Rd* J¶*ldJw x. ∂|*]*• ©*A* d* *ø ∂AJ]* Ë®xÀ Õ*ld*lw $d*]*
"Õ* ¿ * C ¡* d x Á * * ËÁx È Ùhdx Ó * Û lÀ¡x • * l ÆdJw x . "d* C mÒ W¿J“©*
Ax•h˘|Ja x. Ùhdx Õ*R¶*lÕ*Ï|x… "Õ* * ©*“ÃJÕ*. "|*¡JÚe "d*CÜ¡*
¿* ‡ w Õ* C ≈l Õ* R f¡x • * l ÆdJw x . "œ… ∂¿x Á * * l Ùhdx Á x
¡J]*‚ÕJÁ*ld*wÕx. ÕJCÓJ]*©*µ " x…¡* Õ*CÕ*AJ]* ¿JÿxÁ** *lø dx]x|*l
d* *ø±*À¡xÚ dJ *l dx•h|*]x≈lÂr ∏ml‡¡x•*lÆdJw x. "Õ* * ÙhdxÁ**l
dJÕ*Ï 'D|*Õ*yehd* ‡…*l ÷hË Wl≤JC ÃJÕ* x A*lfiÀ∏¡x•h¶*l
ÙhdJ¡J”hd*]JÁ*ldJw]x. & ‡…*yÕxl≈l ÃJÕ* x "Õ*]* *lø J¿*
Õ*Rf "œ… ¡**Õ** ∏µœ 'hÛl Õ*R¶*ld*w|x. ¿x”…±*s "≤*ÕJ Á*y±*s
÷h|*l ÃJW©*lÕ*Ï|*• ©*A* dx•h|*]x Õ*ld*lw ¡**Õ** 'hÛl

19. 321
322
Õ*R¶*ld*w|x. Õxl…ml ñ ‡…*l; "h|*]x ¿x”…±*s Õ*ld*lw ¡*ı±*sÕxhË
ÃJÕ* xÁ**l Õ*l *∏§ıh|* 'd*Ò *øÕJ|*Õ*ÏÁ**l. $Õ*ÏÁ**l Wl≤*C. &
÷mr Õ*CdJC©*Á**l "©*d*C, ı… *l ≈Ryehd*m• ¡*fÕxl>lh|*l
ÃJW©*ßx…¶*. ı *øÂr ı… *l ¿x”…±*sÕxhË ÃJÕ* x 'd*Ò *øÕJ|* *hd*]*,
'D|*Õ*]* *lø "ÁF]*W©*lÕ*Ï|*l ÓJ”]*hà©*lW. & ÷]*¶*•
ÃJÕ* xÁ** *lø ı *ø Õ*l *∏§ıh|* dxÁx|*l AJ¡*l. Õ*l *∏§ *Âr≈l &
ÃJÕ* xÁ** *lø ©*hÓ*˙‚v ©*lÛlÀ AJ‡, " *hd* ¿Jhœ Õ*ld*lw
∂ *h|*Õ* *lø " *lÃ*W∏y.
ıÂry, Ax…Dy. ëë J *l æxÎ≈lvÕ*hd*, ≈RÕ*Ï|*• * *ø Õxl…#x
Ó*yIJÕ*l b…]*#J]*|*l. J *l "Ex…≈l (≈R]*• * *ø *lø
fl›l©*#J]*]*l). J *l "W JO ∂d*πíí "hd*]Jd*πıh|* ¿*‡w≈l *lø
Ó* ¶ x › ly. " x … ¡* fl * ] * l ÷±* l À Ó* Ï ¡* Ú ml ("hfllËl]* l ¡* )
$]* l Õ* ] x h |* ] x nË^]x … Õ* l x bÛlÀ Ax • ]* Á x Ax • …Á* m l
æxÎ≈lvW]*lÕ*Ï˘mr. ]Jœ” ©*Õ*l≈l Óx…®x≈lÕ*]xÁx Ax•…Á*ml
"hfllÕ* ] * l . nh|* l ßx ¡ * Ú * l ø x • …f|* ] * • Ax | * ] * l Õ* ] * l .
JÙ¡xÓ*ÛlÀ¡x•*lÆÕ*hd*A*l|*l ! "Õ*]*l $±x•Àh|*l Ó*Ï¡*Úml
$]* l Õ* ] x h |* Õx l …#x Õ* l dx • w h |* l Ê#x r "≤* Õ J ]JflCÁ* * Â r
|x•]x≈llÕ* #JÃ*|J≈l¡* F¡*yÁ** *lø ÷h|*• "Óx…‡<©*lÕ*Ï˘mr.
d* * ø ©* “ ñÁJ”Õ* l |*  r œhÁ* D Áx $Ó* Ò d* l w ]* • ÓJ›l ©* h Ë*
dxÁx|*l¡x•*lÆd*w ¡x•x≈lld*w ¡*lDd*]*• ©*y. ∂|*]x g]*l b¶*ml
d*≈R]*l $]*lÕ*Ï˘mr. "Õ*]*Âr "æxÎ≈lv Ax‚l∆d* * ∂Õ*y∏bfiÀ|x.
"Õ*]*l Wl…©x Ax•d*w AxhÁ*©*]*l. ¡xmÕ*Ï ©* JC∏Á**l ëëOÕx˙…A*h,
OÕx ˙ …A* h íí ÷h|* l 'Ì* ‹ y©* l Õ* ] * l . "Õ* ] * * l ø Ó* y …¡x < Áx
n*Ó*f∏|*]x Ax|*]*lÕ*]*l, ßxÕ*]*lÕ*]*l. "Õ*yÁx ~ J|*]*•
dx•h|*]x Ëh|*]x *¶*lÁ*lÕ*]*l. "Õ*]*l A*lÛlÀ Õx…|JhœÁ**l !
¡**Õ**Ó*¶*lÕ* ˶* Ê…WÁ**l ! J *l ≈RÕJÁ*m• Ax…*ldxw… x :
|*]x•…¶x¡x•…]*]*l d*Õ*lπ ¿*‡w≈l *lø ∂æJCœπ¡*dx≈l ©*mlÕJe
'Ó*>•…e∏|*]x nxÆ≈l Õx…|Jhœ≈RÁ*lÕ*]*l. ≈R¡xh|*]x
"Õ*]*l ©*hÓ*˙‚v ıÃ*v≈l]*l Õ*ld*lw |x…AJæJC©*W]*lÕ*Ï˘mr.
$|*l ©Jæ*¡* *Âr $]*ßx…¡J|* "Õ*¿*CÕJ|* "A*vdx. "hÊ¡xÁ**l
¡JmÒı¡*, "Õ*ÏÁ*DÁx ıflÕJ|* x#x $]*lÕ*Ï˘mr. ı…Õ*Ï œ…¡*< ∆ÕJe
WÌJy∏|*Âr "Õ*ÏÁ**l ©*•≈lv * Õ*llh|x Õ*lhfll ¡*]*Á*lÕ*hdx
Õ*R≈lÕJÁ*lÕ*Õ*Ï. A*l "≤*ÕJ ∏hA* ıÕ*lπ Õ*llh|x Ëh|*]*•
Õ* l lh|x Ë]* l Õ* Ï |* l Ã* ≈ l, œ]* © JÚ]* | * ¡* m Ò x Á * * l .
$|*yh|*m• ¿*‡wA*]*‚ÕJÁ*lÕ*Ï|*l. Õ*l *l±*C *l Ùhœ©*ldJw x.
ëë * *Áx Ó*ÏÓ*ÏÒ©* fl“]* ( *•CÕx•…ı≈R) ∂Á*ËA*l|*l. * *Áx ©*æ*C
fl“]* Õ*ld*lw ¡*M* $|x.íí "Õ* *l " JÕ*¿*C¡*ÕJe "hflldJw x. ¡x…Õ*m
Ùhdx›lh|* ]x•…Á* 'm^‚Áx•*lÆd*w|x. & Ù¡*Ú |xÎØ¡* ßJæx›lh|*
" JÕ*¿*C¡* "hÊ¡x A*lfiÀ¡x•h¶*l ]x•…Á*Õ* *lø 'mÒΩ∏¡x•*lÆdJw x.
Õ*R *Õ* fi…¡xÁx Ax|*]*ldJw x. ëëfi…¡xÁ**l ÷h|*]x… *l ? $|*l
¡x…Õ*m ¿*Ëa (æ*“ı), ÕJ≈llW *Âr Ax•]* Ax•Õ*llπÕ* æ*“ı
d*]*hÁ*Á**l. "|*¡JÚe ı… *l ÷±*lÀ A*Ùo¡x•*lÆW ? nh|*l Õx…x
≈R]J|*]*• ı *ø *lø J›l ÷h|*l ¡*]x|*]x ≈R¡x ∏fiÀÁx…*lW ?
d*¡*<‚ ı… *l JmlÚ ¡Jml Ax•h|*lW≈R ?íí Ø…Áxh|*Õ*]* Ex•dxÁx
Ëf|J¶*ml ÓJ”]*hà©*lW. ı *ø ¡*‚l∆Á**l ¡xhÓ*ÁJÁ*lÕ*Õ*Ï. ©x…¶*l
œ…y∏¡x•*Æml ı… *l "Õ*ıÁx ¡*dxw>lh|*l ¡*]x≈llÕx. "Õ* *l dJxπ
¡*x|*l¡x•h¶*l, ı *ø Ex•dxÁx flÁ*J¶*lÕ* *l. Õ*llh|x $Ë^]*•
Ê…ÕJhd*¡* ÕxÎyÁ*JÁ*lWy. WÌJ]* Õ*Rf|*Âr $|*]*Âr ~ *•
$mr . & y…œ›lh|* Õ* R * Õ * dx • h|* ] x Õ* l d* l w ∂d* h ¡*
Õ*Rf¡x•*lÆdJw x. & y…œ≈l ÷mr Ã*≈lÁ** *lø bfy. ∏hA*|*hdx

20. 323
324
J *l ÷|*ly©*Ë#xr ÷h|*l ÃJW©*l. ı *ø *lø Ëh|*•‡ * ßJ›lÁx
¡x•ÛlÀ Á*lh¶*l AJy©*lÕ*]*l ÷h|*l ÃJW∏¡x•. &Á* ı *ø ¿*‡w
¡x•”…Ñ…¡*y∏¡x•*lÆ. ∂d*π * ËÁxÈ WÌJy©*l. ∂d*π * "Õ*l]*d*“|* ËÁxÈ
œD©*lÕ* e…dx≈l ÷]*¶* x≈l "æJC≈l|* ¿x•r…¡*Á** *lø x *P∏¡x•.
"Õ*æ*•d* e…dJ|*Âr "¡*<]* ∂d*π * ËÁxÈ Ax…D|* Ã*Õ*C ¿x•r…¡*Á** *lø
Ó* Ï * ¤ Ó* Ï * ¤ Ùhœ©* l . ı * Á x d* ¡ * < ‚ æx Î ≈lv Ë]* ˘ |* a ] * •
©JÕ* ¡ J¿* Õ Je Ó* ¶ x ≈ llW. ı * ø Â r æx Î ≈lv|* m¡* < ‚Á* * l
ßxx˘]*lÕ*Ï|*l Á*Õ*lı©*lW.
÷hËl|*l œD|* d*¡*<‚ "Õ** *lø dJCÁ* Õ*Rf|* *l. "Õ*ıÁx ≈RÕ*
ßJæx≈RÁ*Âmr. "Õ* * *lø d* *ø ¡*d*vÕ*CÌ*lCd* J|* xh|*• ≈R]*•
Ax © * y ©* Â mr . ıÕ* l π ¿x ” …±* s ¡* d * v Õ* C ∂d* π ©J¡J<dJÚ]*
Õ*Rf¡x•*lÆÕ*Ï|*l. ≈RÕ* Õ*l *l±*C ∂d*πEJk * ©*hÓJ˘©*lÕ* x•…,
"Õ* *l d* *ø Øh˘ * 108 Õ*h¿*©*µ]* *lø Ó*Wd*”Áx•D©*lÕ* *l. $h≤*
¿x”…±*s ¡xm©*Õ* *lø ıÕ*lπ Pd*˝Á** ©*mlÕJe Õ*R¶*ËA*l|*l. d*h|xÁx
æ* *¡* *¡J˘Á** *lø ¡x•¶*lÕ*Ï|*l, ¡JÂÁx dxÎm A*Ùo œ¡*lÚÕ*Ï|*l,
Õ*llhdJ|* ©x…Õx Õ*R¶*lÕ*Ï|*l "y≈l|* Õ*l¡*Ú*l ∂ÛÕJ¶*ml
'Ó*>•…e©*lÕ* ©*m¡*]*IxÁ*DÁx ©*Õ*R *. & y…œ≈l |xÎØ¡*
©x…ÕxÁ**l Õ*l¡*Ú* >•…Á*C ¡xm©*. ÷Õ*XB.∂]B.∂]B.ÕxÎ. "≈lC]B
©*hÓ*”|J≈l©*µ ßJ”A*π‚. Õ*l|J”©B AxΡx•…®Bv Õ*‡…m]*l. ∂ ¿x”…±*s
¿J∏iÁ** Õ*lÁ* * *ø ©xø…Ød*ı|*la d* *ø ÕJ¡Jod*l≈lv 'Ó*>•…e∏
& y…œ Ax…*ldJw x : ëë& ©J“Wl Õ*l *l©*π˝œ "≤*ÕJ ≈RflkÕ*mÚ C
©*π˝œ "yœ]*lÕ*Ï˘mr. * *ø d*h|x Ó*”œ>•h|* *•ø "yœ|Ja]x. JÕ*Ï
75 Õ*≈l∏§ *Õ*]xÁx ©*h©J]*|*Âr|*la Õ*llh|x ÕJ *Ó*”©*µ]Je 80 x…
Õ*≈l∏§Áx ©* JC©* ˘…¡x< dxÁx|*l¡x•*ÆËA*l|*l.íí O”…≈lld* "≈lC]B
nË^ ©*hÓ*”|J≈l©*µ]*l; ¿J∏i≈l Õ*lÁ* ßJW≈lÂr x#x∏]*lÕ* ©*‚∆
Ê…W≈lhœ]*lÕ* Ó*Ï©*w¡*|* A*l*l. "Õ* *|*l Ó*Ï¡*Úml A*˝|*≈l. "Õ* *
Ê…Õ* *|* W©Jw]* ∂]*l fl * Ax‚l∆ Õ*l¡*Ú*l Õ*ld*lw ∞|*l Á*h¶*l
Õ*l¡*Ú*l. "Õ* *l '|Jd*w ∂æJCd*π Õ*Rd* J¶*ldJw x. 'Ó*ı±*dB
Õ*llhdJ|* ¿x•r…¡* ∂ÁJÁxÈ Õ*Rœ *Âr 'Ó*>•…e©*ldJw x. ∂|*]x
"Õ* * Õ*l *©*l§ ©*hÓ*˙‚v ÕJ©* JÕ*l≈lÕJe|x. "Õ* * d*d*“
ÕJCÿJC * ¡x…Õ*m "fÁx Õ*l x≈lÂr>l…. AxÌ*lo fl * ©*Õ*l•A* d*Õ*lπ
¡JÕ*lW¡J]* ıÁ*”Ø∏¡x•*Æ#J]*]*l; tl√Á**l ©*h©J]* Ê…Õ* *
*¶x∏|*]*l. ≈RÕ* Õ*l *l±*C A*lfiÀıh|* ∂æJCœπ¡* nmÕ*Ï,
©*hÓ*˙‚v ÕxÎ]JÁ*C ÃJÕ* x Õ*ld*lw WÕx…Ì* J¿*‡w Ax•h˘]*ldJw x•,
"œ≈R|* #x Î he¡* d x › lh|* Ax Ì * l o Ó* ” Õ* R ‚|* ¿* ‡ w
A*]*‚ÕJÁ*ld*w|x. d*]*l‚yÁx W…]*C|* Õ*lA*d*“|* ËÁxÈ "yÕ*Ï
$]*lÕ*Ï˘mr. $h≤* ¿x”…±*s ¿*‡w≈l *lø "œ… ©*hÃx•…Á*˘h|* AJ*l
Õ* R f¡x • * l ÆdJw ] x . "Õ* ] * * ] * Õ * l h¶* m 'dx w … fl * Á x • h¶* l
¡JÕ*Rd*l]*]JÁ*ldJw]x. "Õ*]*l ÷±*lÀ |x•¶*T d*Ó*ÏÒ Õ*R¶*ldJw]x ! &
d*PÒÁJe ˛•…]*O¡x< " *lÃ*W©*ßx…¡JÁ*lÕ*Ï|*l. "Õ*]*l ∂d*π * *lø
¡x•mlrÕ* ¡xm©* Õ*R¶*ldJw]x. nÕxlπ & ¿*‡w≈l *lø ¡*x|*l¡x•h¶*]x,
Ó*Ï *¤ ≈RÕ*Ï|*yh|*m• Ó*¶x≈llÕ*Ï|*l "©Jæ*C. Ó*”Ó*hÌ*|*Âr ÷mr
¿*‡wÁ*Dehd* & ¿*‡w≈l Ó*”ÃJÕ* AxÌ*lo. #xÎhe¡* ‡”>l›lh|*
Õxl|*l*l Õ*ld*lw *]*Õ*lh¶*m¡xÚ |*l±*ÒyIJÕ*lÕJÁ*ld*w|x. "Õ*]*l
AJml, Ë|JÕ*ll, Õ*l¡*]*æ*“fl Õ*llhdJ|*Õ*Ï ©x…W©*lÕ*Ï|*yh|* Ó*Ï *¤
¿* ‡ w Ó* ¶ x ≈ lËA* l |x h |* l ÃJW©* l dJw ] x . $|* l d* Ó * Ï Ò. ı…Õ* Ï
WÕJØd*]Je|*a]*• W…≈lv Õ*C≈l Õ*R¶*|x 'D∏¡x•*lÆÕ*
Ó*”≈ld*ø Õ*R¶*ßx…¡*l. ıÕ*lπ Á*ly ∂d*π ©J¡J<dJÚ]*. Ó*Ï]J‚ Õ*ld*lw
¡*ÂÒd* Õ*RÁ*v|*Âr]*ßx…¡*l. ¿*˝œ Ax…*ld*w|x : ëëÕxÎ]JÁ*C ÃJÕ* x Ëh|*
d*¡*<‚ ©*h©J]* dJCÁ* Õ*R¶*ßx…¡*líí. |*‡<‚ ÃJ]*d*|* ¿x”…±*s >•…e
©*|JOÕ* ßJ”A*π‚ d* *ø Axh¶*œ≈ll ÓF”[JÕ*©xµ Ax•h˘|**l

21. 325
326
"h≤*Õ* *l Á*˝A*©Jµ¿*”Õ*l|*Âr nh|*l ¡*<‚ 'D≈l#J]* *l. "Õ* *l
d*¡*<‚ ©* JC©* ˘…¡x< Ó*¶x|*l d* *ø Ê…Õ* *Õ* *lø ¿*”Õ*‚, Õ*l * *,
ıÜ|JC©* * Õ*R¶*ld*w "¶*W≈lÂr x#x©*ldJw x. "Õ* *l ı±JsÕ*hd*
Ë”A*πÌ*≈lv˘h|* ©* JC©* Ó*¶x|*l, Õ*llh|*lÕ*y©*ldJw ÷]*¶*•
ÁF]*Õ*¡*•Ú ÓJd*” JÁ*ldJw x.
& Øh|x ≈RÕ* ≈RÕ* ¡J]*‚Á*Dh|* ¿*‡wA*]*‚ÕJÁ*ld*w|x
Õ*ld*lw ‡”≈Rd*π¡* ∂Ì*]*Ix AJÁ*• ©*]** Ó*|*—œÁ*Dh|* ¿*‡w
¡JÓJf¡x•*lÆÕ*Ï|*]* ËÁxÈ Ax…D|x. & ÷mr ∂Ì*]*IxÁ** *lø ıÕ*lπ
ıd*C |xÎ *h˘ * ¡J≈lv ¡*”Õ*lÁ**Âr "*Õ*f∏¡x•*Æßx…¡*l. ıÕ*lπ ÷mr
¿*‡w≈l *lø ©*hÁ*”Ø∏, ∂æJCœπ¡* Ê…Õ* *¡JÚe Wı>•…e∏¡x•*Æ
ßx…¡*l. ¿*‡w≈l *lø ≈RÕ* y…œ≈Re 'Ó*>•…e∏¡x•*Æßx…¡*l
÷hËl|* *lø "yœ]*ßx…¡*l. ¡xmÕ*Ï fl *]*l ı]*lÓ*≈ll¡*w ¡J]*‚¡JÚe
d*Õ*lπ ÷mr ¿*‡w 'Ó*>•…e∏¡x•h¶*l, "Õ*¿*CW|JaÁ* Ó*˙‚v
¿* ‡ w ≈ l * l ø Ó* ¶ x ≈ l#JÁ* | x , ∂≈R©* Á x • * l ÆdJw ] x . ıÕ* l Áx
Õ*llh|J#x•…Ì* x Õ*ld*lw ı]*hd*]* WÌJ]*W]*ßx…¡*l.
≈RÕ* Õ* l * l ±* C d* * ø W…≈lvÕ* * l ø ¡JÓJf¡x • h¶* l
Œfl©*§ Jøe Ó*yÕ*œv∏¡x•*lÆÕ* x•, "Õ* *l & flÁ*œw *Âr "d*Chd*
©* l º Õ* l d* l w flÁ* œ w *  r > l… "œ… Ë#J[* C Õ* C ‡w . "Õ* * l
Ó* h Ì* Ã * • d* Á * * * l ø ∂AJ“ı©* Ë A* l |* l . & Ó* ” Ó* h Ì* | * ÷mr
ÕJ©* JÁ** ıÁ*”A* ©JÕ*l≤*Cv Ax•h˘]*ldJw x. "Õ* *l Ê…Õ* *|*
≈RÕ*Ï|x… A*hd*|*Âr fl≈l ©*hÓJ˘©*ËA*l|*l. "Õ* *l ©*hÓ*˙‚v
~¡JÁ*”Ùd*w JÁ*ldJw x.
Õ*R *Õ* Ù¡*Ú Ù¡*Ú W±*≈lÁ** ËÁxÈ ¡x•…Ó* Õ*Rf¡x•h¶*l d* *ø
¿*‡wA*]*‚ Õ*Rf¡x•*lÆdJw x. $|*]* Ó*yIJÕ*l ©*hÓ*˙‚v *]*
Õ*lh¶*m|* Õxl…#x ∂e J¿*ÕJÁ*ld*w|x. & ¡x•…Ó*Õ* *lø Ë”A*π
Ì*≈lv, ¡*<Õ*R, Óx”…Õ*l Õ*ld*lw WÕx…Ì* xÁ*Dh|* ıÁ*”Ø∏¡x•h¶*]x &
flÁ*d*w *lø ÷|*ly©*ËA*l|*l. ¡x•…Ó*Õ*Ï d*¡*<‚ Ax•]*Ax•Õ*llπÕ*Ï|*
yh|* "|* *lø ıÁ*”Ø©*lÕ*Ï|*l ¡*±*ÀÕJÁ*lÕ*Ï|*l. "|*]* ÃJÕ* xÁ**l
¿*‡w≈lld*. & ÃJÕ* xÁ** Ó*”ÃJÕ*|*Âr ∏ml‡b¶*lÕ* *l. nh|*l
Õx…x, Õ*R *Õ* ¡J*Ê›lh|* $h˘”≈l ıÁ*”A*, ¡*<Õ*R, ÷Ì*oy¡x, d* *ø
∂ÌJ]* WÌJ]*Á** Õxl…#x Á*Õ*l * A*y©*lÕ*Ï|*yh|* ©J¡*±*lÀ
©JÕ*l≤*Cv Ó*¶x|*l ¡x•…Ó*Õ* *lø ıÁ*”Ø∏ ¡x•*ÆËmr *l. &
Ó*”Ó*hÌ*|*Âr ¡x•…Ó*ÕxhËl|*l Õ*R *Õ* * "d*Chd* Ó*”Ì*h¶* ÕxÎy.
≈RÕ* *l ¡x•…Ó*Õ* *lø ıÁ*”Ø©*ldJw x•…, "h≤*Õ* *l Õ*l *©*§ *lø
ıÁ*”Ø∏ ¡x•hf]*ldJw x. $|*yh|* ©Jæ* x≈l Õ*ll¡JÚml ÃJÁ*
Õ*lle|*hdJÁ*lÕ*Ï|*l.
Ê…Õ* * | * '|x a … ¿* Õ* l d* l w ¡J]* ‚ Á* * * l ø ©* h Ó* ˙ ‚v
œD|*l¡x•DÆy. ÃJÕx˙…|x”…¡*Á*DÁx "Ü… *]JÁ*ßx…fy. Õ*R>l≈ll
"œ ¿*‡w≈lld*. Õ*lAJd*π]* ©*hÔ|*Âr x#x∏y. $|*l Ê…Õ* *|*
~DÁx≈l ©*Õ*l≈l|*Âr Ã*|*”¡x•…®x≈lhdx ]*‡<©*lÕ*Ï|*l. ıÕ*lπ
∂hd*y¡* ©*A* J ¿*‡w ßxx∏¡x•DÆy. ¿*‡w (©JÕ*l≤*Cv)≈l *lø
¡JÓJf¡x•DÆy Õ*ld*lw ∂d*πEJk * Ó*¶x›ly. ∂d*π *Âr ©*Õ*vÕ*˙
x # x ∏ |x . ∂|* a y h|* ÷mr Õ * * • ø Ó* ¶ x ≈ lËA* l |* l . ©* | * l È ‚
ßxx∏¡x•DÆy. "|*]* Õ*l•m Õ*ld*lw ¡*”Õ*l "y›ly. ÓJ”Ó*hÙ¡*
Ëhæ* *Á*Dh|* Õ*ll¡*w]Je, ˘ÕJCd*π]Jey. ∂d*π ©J¡J<dJÚ]*¡JÚe
∂d*l]*dx Õ*ld*lw 'd*l§¡*dx $]*Â. ı˘v±*ÀÕJ|* Á*ly Ax•h˘y.
W¿J“©*, "à]*lÙ Õ*ld*lw "W]*d* ≈ld*øW]*Â. ı… *l fl≈l
Ó*¶x≈l#x…ßx…¡*l. ©*lV ¿Jhœ ÷h|xh˘Á*• ı *øÂr x#x©* !

22. 327
328
Õ*XF JÌ*]*Ix≈l Õ*lA*d*“
Õ*XF * ∂Ì*y∏|*]x "|*]* Õ*lA*d*“|* "yÕ*Ï ıÕ*lÁJÁ*lÕ*Ï|*l.
Õ* l lh|x ı…Õx … & "ÃJC©* b¶* # Jyy. nh|* l Õx … x
ÕJÁBñ$h˘”≈l ı≈lhœ”∏¡x•h¶*]x 'D|* $h˘”≈lÁ*J|* ‡W
Õ*l•Á*l ¡*‚l∆Á**l ı]J≈R©*ÕJe ıÕ*lπ ı≈lhd*”‚¡xÚ Ë]*lÕ*ÏÕ*Ï.
Õ*XF *Õxh|*]x ¿Jhd*dx≈l Õ*”d*. Õ*XF JÌ*]*Ix≈lÂr " x…¡*
Ó*”¡J]*Á*DÕx. ÃFœ¡* |x…A*Õ* *lø ı¿*omÁx•D∏ Õ*l•œv≈lhdx
¿Jhd* Õ Je]* l Õ* Ï |* ¡ x Ú ëë¡J±* À Õ* X F * í íÕx h |* l ¡* ] x ≈ llÕ* ] * l .
$h˘”≈lÁ* * l ı¿* o m ÕJe|* a ] x ëë$h˘”≈l Õ* X F * í íÕx h |* l
¡* ] x ≈ llÕ* ] * l . ÕJÁBñ$h˘”≈l ı¿* o m ÕJe|* a ] x ëëÕJÁB
Õ*XF *ííÕxh|*l; ÷mr Õ*˝œwÁ** *lø Ëh|*l Õ*Rf Õ*l *©*§ *lø
©*hÓ*˙‚v ı¿*omÁx•D∏|*]x $|*¡xÚ ëë©*l¿*lPw Õ*XF *íí "≤*ÕJ
ëëÕ* l AJ Õ* X F * í íÕx h |* l ¡* ] x ≈ llÕ* ] * l . & Õ* X F * Õ * Ï ÷mr
Õ*XF *Á*Dehd*m• ¿x”…±*sÕJ|*l|*l. Ë”A*π *l Õ*lAJÕ*XFı, ~¡xh|*]x
"Õ* *Âr>l… ¿Jhd*dx x#x∏]*lÕ*Ï|*l. ¿*˝œ Ax…*ld*w|x ëë"≈lh
∂dJπ©*hdx•…íí ñ & ∂d*πÕ*Ï Õ*XFı.
Õ* R d* J¶* l Õ* |x … AJhÁ* Õ * Ï Ël˘— Ã * ” h¿* Õ* R ¶* l Õ* Ï |* l .
Õ*Rd*lÁ*hÛ fl * Õ*R *∏¡* ¿Jhd*dx≈l ∂ *h|* " *lÃ*W©*#J]*]*l.
"œ… Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï|*l ]Jfl©* ©*“ÃJÕ*|* m¡*<‚. Õ*Rd* J¶*lÕ*
"ÃJC©* Õ*XF *Õ* *lø ËØÕ*llvº≈l Jøe©*lÕ*Ï|*l. ÓJ”Ó*hÙ¡*
∂©*¡*wyÁx Õ*XF JÌ*]*Ix>lhËl|*l ıflÕJ|* ©JWÁx ©*Õ*R *.
©Jæ*¡*yÁx ¿x”…±*s Õ*]*|J *. ÓJ”]*hÃ*|*Âr Õ*XF * ∂Ì*y©*lÕ*Ï|*l
¡*±*ÀÕxı©*lÕ*Ï|*l. Ó*”Ó*hÌ*|*Âr *Â≈llÕ* Õ*C‡wÁx fl *©*Õ*l•A* ßx…¡*l
Õ*ld*lw Õ*Rd*l ßx…¡*l. $|*l Õ*R *Õ* ©*A*fl ©*“ÃJÕ*.
Õ*C≤*v Õ*Rd*l Õ*ld*lw Áx•¶*lT A*]*®x›lh|* ¿*‡w Õ*C≈lÕJÁ*l
Õ*Ï|*l. ÓJ”Ó*hÙ¡*]*l $|* *lø "y≈l#J]*]*l. & ¿*‡w≈l *lø Õ*XF *
∂Ì*y∏ ¿x…Vy∏¡x•*Æßx…¡*l Õ*ld*lw $|* *lø ˘ÕJC *l©*hæJ *¡JÚe
'Ó*>•…e©*ßx…¡*l. nh|*l ©*Õ*l≈l ı…Õ*Ï nh|x]*¶*l œhÁ**l
Õ* X F JÌ* ] * I x › lh|* ∂d* π ¿ * ‡ w ßx x ≈ llÕ* Ï |* l . Õ* X F * Õ * Ï
Õ*Rd* J¶*lÕ* Ó*”Ìx•…|* x≈l *lø ı≈lhœ”©*ld*w|x.
©*d*CÕ*hd* Je]*ml Õ*ld*lw ¡x•…Ó*Õ* *lø ı≈lhœ”∏¡x•*Æml Õ*XF *
Õ*”d*Õ*Ï ËA** ©*AJ≈l Õ*R¶*ld*w|x. Õ*R *∏¡* '|x“…Á*Á** *lø
ı≈lhœ”©* l d* w | x Õ* l d* l w Õ* l lhÁx • …Ó* d * * Õ* R ≈lÕJÁ* l d* w | x .
Õ*XFı≈ll Wld*ÃJ√≈Re|*la "Õ* *l ∂¶*lÕ* Õ*Rd*lÁ**l
∂¡*±*vΩ…≈lÕJe]*ld*wÕx. ©JÕ*R *C fl *]*l Õ*Rœ * Õxl…#x
‡hÙd*•w ı≈lhd*”‚ Ax•h˘]*lÕ*Ï˘mr. "Õ*]*l d*Õ*lÁx dx•…Ù|*hdx
"©*hË|*— Õ*Rd* J¶*lÕ*]*l. Õ*Rœ * Ã*]J®x≈lÂr ı≈lhœ”∏
¡x•*lÆÕ*Ï|*]* ¡*¶xÁx Á*Õ*l *A*y©*lÕ*Ï˘mr. ∂|*]x nË^ Õ*XFı dJ *l
∂¶*lÕ* Õ*Rd*lÁ**l Õ*ldx•wË^]* Õ*l *©*l§ ˇJ∏ Õ*R¶*lÕ* x… ?
÷h|*l d* *ø#xr… WÌJy©*lÕ* *l Õ*ld*lw fl *]* Õ*l *∏§ * Õxl…#x ≈RÕ*
y…œ Ó*yIJÕ*l b…]*ËA*l|*l ÷h|*l Õ*llhdJ|*lÕ*ÏÁ** *lø
Ùhœ©*ldJw x. "Õ* *l Õ*Rd* J¶*lÕ* ©*Õ*l≈l|*Âr ËA** ÷Ì*oy¡x
Õ*Ø©*ldJw x. "Õ* *l ËA** WÌJ]*Õ*hd* ©*Õ*l≈l|*Âr ËA**
÷Ì*oy¡x Õ*Ø©*ldJw x. "Õ* *l ËA** WÌJ]*Õ*hd* Õ*ld*lw nPÒÁx≈l
©*“ÃJÕ* Ax•h˘]*ldJw x. "Õ* *l Ó*”œ>•h|*l Õ*Rd*l d*•¡* Õ*Rf
∂¶*ldJw x. nË^ Õ*XFı ~¡Jhd* ©*µ*|*Âr ËA** ˘ *Á**Õ*]xÁx
x # x © * Ë A* l |* l . ∂|* ] x nË^ ÓJ”Ó* h Ù¡* Õ* l d* l w ÕJÌJD
(Õ* R d* l Á* h Û * l ) "mÒ ©* Õ * l ≈l|* ± * l À ©* A * ~¡Jhd* | * Â r
$]*#J]* *l. Õ*XF *|* 'Ó*>•…Á*Õ* *lø ©JÕ*R *C y…œ›lh|*

23. 329
330
Õ*ev…¡*y©*lÕ*Ï|*l "©Jæ*C. ∂Ì*y∏y, ¿Jhd*dx≈l " *lÃ*Õ* Õ*ld*lw
Õ*XF *|* ∂ *h|* ıÕ*lπÂr ı…Õx… " *lÃ*W∏y.
æJC * Õ*ld*lw ©*Õ*RÜ (∂d*π©J¡J<dJÚ]*) œ…Õ*” Ó*¶x≈lml "œ…
"Õ*¿*CÕJ|* ∞|*l (5) "A*vdxÁ**l ßx…¡x… ßx…¡*l. "Õ*ÏÁ**l Õ*XF *,
"#x•Ò…Ó*AJ]* "≤*ÕJ AJml Õ*ld*lw A*‚l∆, Ó*”¡*˝œ ©*A*fl
]*Õ*lΩ…≈lÕJ|* ¿Jhd* ©*µ*, Á*l]*lW * Ex•dxÁx ı]*hd*]* ©*hÓ*¡*v
Ax•h˘]*lÕ*Ï|*l Õ*ld*lw d*hÓ*Ï d*hÁ*l|J‚.
"W¿J”hd* fl *]*l ¡*ı±*s nh|*l dJ©*l Õ*XF * ∂Ì*y©*ßx…¡*l.
˘ * ¡ x Ú ÷]* ¶ * l dJ©* l Õ* X F * ∂Ì* y ©* l Õ* Ï |* l nx Æ ≈l|* l .
]*WÕJ]*|*h|*l ∂]*l dJ©*l "≤*ÕJ ©*hÓ*˙‚v ˘ * Õ*XF *
∂Ì* y ©* ß x … ¡* l . fl * ] * l ∂ ©* Õ * l ≈l|*  r ıÕ* l Áx dx • h|* ] x
Õ*R¶*lÕ*Ï˘mr. "Õ*]*l ı…Õ*Ï ≈RÕ* ©*Õ*l≈l Õ*XF * ∂Ì*y©*lWy
÷hËl|* l œD|* l ¡x • * l ÆÕ* ] * l . ıÕ* l π Áx x ≈ l]* l ıÕ* l π ËÁx È
∂#x•…Ù©*lÕ*Ï˘mr. ıÕ*lπ Õ*l x≈lÕ*]*l ≈R]*• ıÕ*lÁx dx•h|*]x
Õ*R¶*lÕ*Ï˘mr. ıÕ*lπ Õ*XF *|* ©*Õ*l≈lÕ* *lø flÓ* Õ*ld*lw æJC *¡JÚe
Wı>•…e∏y. fl *]*l ÃxfiÀÁJe Ë]*lÕ* ©*hEx≈l
©* Õ * l ≈l|*  r ≈ l• ©* A * nh|* l ©* Õ * l ≈l Õ* X F * ∂Ì* y ∏y.
Õ*llhEJW * Õx…x æJC *|*Âr ∂Ì*y©*lÕ* Õ*XF *Õ* *lø Ax•]*d*l
Ó* f ∏, ©* h Ex ≈ l ı˘v±* À ©* Õ * l ≈l¡x Ú nh|* l ©* m Õ* X F *
∂Ì*y©*ßx…¡*l. nh|*l Õx…x Õ*llhEJW * æJC *|* ©*Õ*l≈l,
Õ* X F JÌ* ] * I x > lh|* l dx Á x | * l ¡x • h¶* ] x , Õ* l mÁ* l Õ* Ï |* • ©* A *
Õ*XF *Õxh|*l œD|*l¡x•. nh|*l Õx…x 40 ˘Õ*©* Õ*XF J *l±Js *
∂Ì*y©*lÕ* "Óx…¡x<›l|*aÂr " *l±Js * ©*Õ*l≈l ©*hÓ*˙‚v Õ*XF *
∂Ì*y©*l. $|*yh|* WÙd*”Õxı©*lÕ*±*lÀ ¿Jhœ Ó*¶x≈llWy.
" *l±Js *Õ* *lø A*˝√¡x…¿*|* Á*hÁJd*Û "≤*ÕJ ]*´lO Ó*”≈RÁ*|*Âr
∂Ì*y©*l. Õ*l x≈lÂr AxhÁ*©*]*l ËA** Õ*Rd* J¶*lÕ*]*l. "Õ*]*l
Õ*l x≈lÂr ≈RÕ*Ï|x… y…œ≈l nh|*l ¿*Ëa ©*|J Õ*R¶*lÕ*]*l. "dxw
Õ*ld*lw ©x•©x nh|*l ¡*<‚|*±*lÀ ©*Õ*l≈l ¿Jhd*W]*lÕ*Ï˘mr.
Õ*l x≈lÂr ≈RÕJÁ*m• "Õ*]*l flÁ**ÕJ¶*lÕ* æ*“ı ¡x…D
Ë]*lÕ*Ï|*l. "|*¡JÚe AxhÁ*©*]*• ©*A* Õ*XF *Õ* *lø ∂Ì*y©*ßx…¡*l.
ÕJÁBñ$h˘”≈lÕxhËl|*l Õ*R>l≈l Ó*”Ëm "©*i. $|*yh|*
Ê…WÁ* * l Õx • …©* Ax • h|* l Õ* ] * l Õ* l d* l w Õ* l * ∏ §Áx Ã* ” Õx l
Øf©*lÕ*Ï|*l. flÁ*J¶*lÕ*Ï|*l ÕxÎÕ*l *©*l§ Õ*llhdJ|*Õ*Ï &
|*]x•…¶x¡x•…]* $h˘”≈l|* Õ*llÿJhd*]* fl]*lÁ*ld*wÕx. ı…Õ*Ï &
$h˘”≈lÕ* * l ø ı≈lhœ”∏¡x • h¶* ] x , "æ* v |* ± * l À Õ* l * © * § * l ø
&ÁJÁ*#x… ı≈lhœ”∏¡x•h¶*hdJÁ*lÕ*Ï|*l.
ÕJÁB ñ $h˘”≈lÕ*Ï n]*Ûl |*]x•…¶x¡x•…]* *hœ|*la AJı,
dx•h|*]xÁ** *lø 'hÛl Õ*R¶*lÕ*Ï|*l. $|* *lø ı≈lWld*ÕJe
ı]*hd*]* ı≈lhœ”©*ld*w Ax•…Á*ßx…¡*l. ı…Õ*Ï ı≈lhœ”©*lÕ*d*w m¡*<C
¡x•¶*ld*w Ax•…|*hdx, "|*l d*PÒ∏¡x•*Æml ≈lœø©*lÕ*Ï|*l. ı…Õ*Ï
æxÎ≈lvÕ*Ø∏, ∫*mÕ*hd*]JÁ*ßx…¡*l.
Õ*l *∏§ * ÃJÕ* xÁ**l ÕJÁBñ$h˘”≈l|* Õ*llÿJhd*]* Ax•]*Áx
Ë]*|*hdx ÷Ì*oy¡x Õ*Ø∏y. Õ*XF * ∂Ì*y∏y. $|*l ıÕ*lÁx ©*AJ≈l
Õ*R¶*lÕ*Ï|*l. ©*æ*C ıÕ*lÁx dx•h|*]x n|*e©*lÕ*Ï|* *•ø |*•]*
d* D Æ|* h dJÁ* l Õ* Ï |* l . ı…Õ* Ï ©* æ * C ¿Jhd* d x ≈ lÂr x # x ∏ y,
|*≈RÓ*]*]Je Ó*]*Õ*Rd*π * Õxl…#x æJC * ∂Ì*y∏y.
ÕJÁBñ$h˘”≈l|* Õxl…#x fl≈l ©JÜ©*lÕ*Ï|*l "≤*ÕJ
Õ* R œ * Õx l … * ı≈lhd* ” ‚¡x Ú ëë¡J]* ‚ Õ* X F * í íÕx h |* l
¡*]x≈llÕ*]*l. ÃFœ¡* ∏µ]*dx≈l *lø ©*hÓ*˙‚v ıÁ*”Ø©*lÕ* ‡”>lÁx

24. 331
332
ëë¡J±*sÕ*XF *íí Õxh|*l ¡*]x≈llÕ*]*l. ÕJÁBñÕ*XF * Õ*ld*lw ¡J±*s
Õ* X F JÌ* ] * I x ≈ lÂr Õ* R * ∏ ¡* ]* • ÓJhd* ] * Á * * l J¿*
Ax•h|*lÕ*Ï˘mr. ¡J±*sÕ*XF *|*Âr ı…Õ*Ï d*#x≈l *lø "#Jrf©*l
Õ*hœmr. ≈RÕ* d*]*A*|* ©* xø (©*hExk) Õ*R¶*lÕ*hœmr. ıÕ*lπ
ÃJÕ* xÁ** *lø ¡JÁ*|* "≤*ÕJ ¡*Ó*ÏÒ A*mÁx (©xr…®B) Õxl…#x Ë]x|*l
œD©*lÕ*hœmr.
Õ*C¡*wÓ*f©*ßJ]*|*l.íí & ÕJÁBñÕ*XF *Õ*Ï ÓJ”]*hÃ*|* ˘ *Á**Âr
Õx…|JhœÁ*DÁx ËA** ©*AJ≈lÕJÁ*lÕ*Ï|*l. ı *ø Ó*y©*]*Õ*Ï
¡J±*sÕ*XF * ∂Ì*y©*ml " *l¡*•m¡*]*ÕJe|*a]x, ÕJÁBñÕ*XF *Õ* *lø
Õx•|*ml ∂Ì*y©*ËA*l|*l.
ÕJÁBñÕ* X F * | * ©* A J≈l˘h|* Õ* l AJÕ* X F * | * ∏µ œ Áx
d*mlÓ*ËA*l|*l. "Âr Õ*l *©*l§ ©*dBñÙdBñ∂ *h|* Ë”A*π *Âr x#x∏
÷mr WÌJ]*Á**l ©*hÓ*˙‚v J¿* Ax•h|*lÕ*Õ*Ï. Õ*XF *˘h|*
©JÕ*l≤*Cv AxÌ*loÕ*Ï|*l, ∂d*π ¿*‡w ßxx≈llÕ*Ï|*l, Õ*ld*lw Õ*Rœ *
'|x“…Á* ı≈lhd*”‚ Ax•h|*lÕ*Ï|*l. ©*d*CÓJm x Õ*ld*lw ¡x•…Ó*
ı≈lhd*”‚¡xÚ ©*AJ≈lÕJÁ*lÕ*Ï|*l.
∂˘›lmr|* x•…Õ*ÏÁ** Õ*CdJC©*Õ*y≈l|x "yW * x…]*
©*hÓ*¡*v˘h|*, Ë”AJπ *h|* "ydx•… "y≈l|x>•… Ó*¶x≈llÕ*Ï|x…
Ê…Õ* *lπ¡*w *Âr]*lÕ* ©*l±*lPw. Õ*XF * Ó*”Ó*hÌ*|* Ã*”ÕxlÁx•D©*lÕ*
*¶*dx Õ*ld*lw ÷mr Á*l‚Á** *lø ©*hÓ*˙‚v "yd* *hd*]* Õ*l *∏§ *
÷mr ©* h ¿* ≈ lÁ* * l Ó* y ¿* l ˘— … ¡* ] * ‚ ÕJÁ* l Õ* Ï |* ¡ x Ú ©* l ±* l Pw ñ
Õ*XF *Õxh|*l ¡*]x≈llÕ*]*l. & flÁ*d*lw Õ*ldJCÕ*Ï|*• ∂e]*|x
©*hÓ*˙‚v ËjA*πÕ*l≈lÕxhË ı˘v±*À ıæJv]*¡xÚ Ë]*lÕ*Ï|*¡xÚ
©* l ±* l Pw Õ* X F * Õ x * l ø Õ * ] * l . ÷mr | * ] * Õx l …#x ©* Õ * R * | * ˝ √À,
©*dBñ"©*dB "≤*ÕJ "©*dB ñ©*dBÁ**l ßx…]x… *• ∂e]*|x ¿J¿*“d*
Ù|J¡J¿*ÕxhË Õ*l *∏§ * ∏µ]*ÃJÕ* x>l… ©*l±*lPw Õ*XF *.
Ë”AJπÕ*æJıÁ**• ©*A* d*Õ*lπ ©Jæ* J ÓJ”]*hÃ*|* ˘ *Á**Âr
ÕJÁBñÕ* X F * ∂Ì* y ©* ß x … ¡* l . ëë J * l Õx … |Jhœ, * * Á x
ÕJÁBñÕ*XF *|* "Õ*¿*C¡*dx›lmrÕxh|*l Wl≤JC Á*Õ*v "àÕ*R *
ı… *l Õ*XF * ∂Ì*y©*ml "Óx…‡<©*lÕ*Ï|J|*]x flÓ*, æJC *
Õ*ld*lw ºd* Õ*lhd*”|*Âr ©*hÓ*˙‚v x#x©*ßx…¡*l. Õ*ldx•wË^]*
Ex•dxÁx ßx]x≈lßJ]*|*l. ıÕ*lπ ¡x•…Ix›lh|* ∂ÁJÁxÈ Ax•]*Áx
Ë]*ßJ]*|*l. ÕJÁBñ¿*‡w≈l *lø '|Jd*wÁx•D∏, ∂æJCœπ¡* ¿*‡w
Õ*Rf¡x•h¶*l æJC *¡JÚe 'Ó*>•…e©*ßx…¡*l. "h|*]x Õ*Rd*”
∏µ]*dx, ¿Jhd*dx, Ó*”©* *ødx ∂hd*y¡* ∂æJCœπ¡* Ëm|* ©*lV
Ó*¶x≈llWy.
Õ*XF JÌ*]*Ix›lh|* ËA** #JÃ* Ó*¶x|*l|*]* " *lÃ*Õ*
ıÕ*lÁJÁ*ßx…¡*l Õ*ld*lw Ó*”©* *ødx, ∂hd*y¡* ¿*‡w Õ*ld*lw ∂ *h|*
" *lÃ*W©*ßx…¡*l. "h|*]x Õ*Rd*” Õ*XF JÌ*]*Ix›lh|* ∂ *h|*
Ó*¶x≈llWy. "h|*]x Õ*Rd*” ı…Õ*Ï nh|*l ¿*Ëa ©*A* Õ*Rd* J¶*ml
$Ù‹©*lÕ*Ï˘mr. dx•…y¡x Õ*ld*lw ¡*¶JT≈l¡JÚe ∂Ì*y©*lÕ* ËmÕ*dJw|*
Õ*XF JÌ*]*Ix›lh|* ı…Õ*Ï "W¿J”hd* Õ*ld*lw W±*‚∆]JÁ*lWy.
Õ*XF JÌ*]*Ix≈l ©*Õ*l≈l ıÕ*lÁx ∂d*πñıy…¡*<Ix Õ*ld*lw ∂d*π
WÌJ]* ©*y≈Re ∂Á*lÕ*Ï|*l. ı…Õ*Ï Õ*l *∏§ * nmÕ*Ï Õ*ld*lw
¡J≈lvÕ* *lø œD|*l¡x•*lÆWy. ıÕ*lπ Õ*l *©*l§ nh|*l Õ*©*lwWıh|*
Õ*ldx•wh|*¡xÚ ¡*<‚ ¡*<‚¡xÚ ≈RÕ* y…œ AJ]*lÕ*Ï|*l ÷hËl|* *lø
Á* Õ * l ı©* l Wy. Õ* X F JÌ* ] * I x › lh|* "d* C Õ* l •mCÕJ|* #JÃ*
Ó*¶x≈llWy. ıflÕJ|* Õ*XF *Õ*Ï Õ*R *∏¡* ¿Jhd*dx. ÃFœ¡*
Õ* X F JÌ* ] * I x ≈ ll ¡x • x Á x Õ* R * ∏ ¡* ¿Jhd* d x Á x |Jy
Õ*Rf¡x•¶*lÕ*Ï|*l.

25. 333
Õ*XF *Õ*Ï $ÌJ‹ ©JÕ*l≤*Cv ßxx©*lÕ*Ï|*l.
ıÁ*”Ø©*lÕ*Ï|*l. Õ*Rd* J¶*lÕ* Ó*”Ìx•…|* xÁ** *lø
Õ*ld*lw Õ*R *∏¡* ¿Jhd*dx ı…¶*lÕ*Ï|*l. ı…Õ*Ï ©*A*
ı…Õ*Ï ©*l*lÆ Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï˘mr. ı…Õ*Ï ∂¶*lÕ*
ı≈lhd*”‚W]*lÕ*Ï|*l.
334
©*h¡*mÒÁ** Ëm
J¿* Õ*R¶*lÕ*Ï|*l
*¿*‡w Ó*¶x≈llWy.
Õ*Rd*lÁ** Õxl…#x
©*h©*¢d* ¡*Âd* ¡xmÕ*Ï fl *]*l AxÌ*lo Õ*Rd* J¶*lÕ*]*l Õ*ld*lw
fl *]*l d*Õ*lπ ÓJhfd*C|* Ó*”œÃx Õ*C¡*wÓ*f©*ml " JÕ*¿*C¡*ÕJe
ÕJÁJ“|*¡xÚ $D≈llÕ*]*l. ¡xmÕ*Ï ©*h©*¢d* Ó*hfd*yÁx d*Õ*lπ W|xC≈l
Wl≤JC¶*hË]* Ó*”|*Ov©*lÕ*Ï|x… "Õ*]* m¡*<‚ÕJe]*ld*w|x. &
y…œ≈l " JÕ*¿*C¡* Õ*Rd*lÁ*Dh|* ÷±*lÀ ¿*‡wA*]*‚ÕJÁ*ld*w|x ! &
Õ*C≈lÕJÁ*lÕ* ¿*‡w≈llø ı≈lhœ”∏, "|* *lø |xÎW… æJC * ©*Õ*RÜÁx
Wı>•…e∏|*]x ÷±*lÀ ©*|*lÓ*>•…Á*ÕJÁ*Ëmr|*l.
" J]x•…Á*C|* ©*Õ*l≈l Õ*XF * ∂Ì*y∏y. "|*yh|* Õ*R *∏¡*
¿Jhœ |x•]x≈llÕ*Ï|*l. "|*l Õ*R *∏¡* Õ*llhÁx•…Ó*d* *Õ* *•ø ©*A*
ı≈lhœ”©*lÕ*Ï|*l. Õ*C≤*v Õ*Rd*lÁ*Dh|* ¿*‡wA*]*‚ÕJÁ*lÕ*Ï|*l.
Õ*XF *˘h|* ¿*‡w ¿x…V]*ÕJe, ı…Õ*Ï Õ*R *∏¡* Õ*ld*lw AxÌ*lo ÃFœ¡*
¡xm©*Á** *lø Õ*R¶*ËA*l|*l. ı…Õ*Ï AxÌ*lo æJC * ∂Ì*y©*ËA*l|*l.
$|*yh|* Õxl|*l*l Õ*ld*lw *]*Õ*lh¶*m¡xÚ "©JæJ]*‚ÕJ|*
©*Õ*RæJ *¡*]* Ó*yIJÕ*l |x•]x≈llÕ*Ï|*l. Õ*XF JÌ*]*Ix›lh|*
Õ* R œ * ¿* ‡ w ˘ * Á * x | * h dx {fl©B ¿* ‡ w ≈ Re Ó* y Õ* d * v x
Áx•*lÆÕ*Ï|*l.
ıÕ*lπ ∂æJCœπ¡* ~DÁxÁJe Õ*XF * ∂Ì*y∏y. ∂|*]x ı…Õ*Ï fl *
©*Õ*l•A*¡xÚ nË^ ¿x”…±*s>•…e>lhËl|* *lø œD©*lÕ*Ï|*¡JÚe Õ*XF *
∂Ì* y ©* ß x … fy. ≈RÕ* Ï |x … ¡x m ©* Õ* R ¶* l ÕJÁ* m • ıÕ* l π
"hd*Axv…d*lÕ* *lø Ó*y…‡<∏y.
gÛ|* ©* Õ * l ≈l Õ* X F * ∂Ì* y ©* l . ~¡Jhe≈Re]* l .
ßx…]x≈lÕ*]* Ex•dxÁx ©x…]*ßx…¶*. ≈RÕ* Õ*llVÃJÕ*Á** *•ø
Ó*”|*Ov©*ßx…¶* Õ*ld*lw '¿B, '¿B, '©B ÷hË æ*“ı Õ*R¶*ßx…¶*.
& y…œ '¿B, '¿B ¿*Ëa Õ*R¶*lÕ*Ï|*l Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï|*¡xÚ
©*y©*Õ*R *ÕJ|*|*la. $|*l x…]*ÕJe Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï|*‡Úhd* ¡x…¶*l.
A*•, A*•, A*•, ÷ *løÕ*Ï|*yh|*m• AxÌ*lo ¿*‡w A*]*‚ÕJÁ*lÕ*Ï|*l.
nh|*l Õx…x Ó*y©*]*Õ*Ï Õ*XF * ∂Ì*y©*ml " *l¡*•m
ÕJe]*˘|*a]x, '|*a Õ*Rd*l, |x•¶*T Õ*Rd*l Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï|*l, ÷mr
y…œ≈l " JÕ*¿*C¡* Õ*Rd*l, ÷mr y…œ≈l Õ*C≤*v Ì*Ìxv, ©*hÃJ±*Ix
Õ* l lhdJ|* l Õ* * l ø Ó* ” ≈ld* ø Ó * ˙ Õ* v ¡* Õ Je b¶* ß x … ¡* l Õ* l d* l w
©*Õ*Rfl˘h|* ∂|*±*lÀ |*•]*W]*ml ©Jæ*CW|*a±*lÀ ÓJ©*ßx…¡*l.
nh|*l Õx…x Õ*XF JÌ*]*Ix ÓJ©*ml ı…Õ*Ï $]*lÕ* ©*µ*
>•…Á* C ÕJe]* ˘ |* a ] x , ıÕ* l π Áx x ≈ l]* l Ãx fi À≈RÁ* | * h d* A *
~¡Jhd*ÕJ|* ¿Jhd* ©*µ*¡xÚ Ax•…ey.
¡xmÕ*Ï ©*Õ*l≈l ¿Jhd* ©*µ*|*Âr Õ*XF * ∂Ì*y©*lÕ*Ï|*l
nxÆ≈l|*l. Õ*ld*lw ¡*”Õ*l ¡*”Õ*lÕJe Ó*”≈lœø∏y. Ó*˙‚vdx Ó*¶x|*
* h d* ] * ¡* f Õx l ©* Õ * l ≈l|* Â r WÙd* ” Õx ı ©* l Õ* ± * l À ¡x m ©*
Õ*R¶*ËA*l|*l.
nh|*l Õx…x 40 ˘Õ*©*Á** Õ*XF JÌ*]*Ix≈l " *l±Js *
Õ*R¶*lÕ*Ï˘|*a]x, & 40 ˘Õ*©* ©*hÓ*˙‚v Õ*XF * ∂Ì*y∏y.
$|*yh|* WÙd*”Õxı©*lÕ*±*lÀ Ó*”¿Jhd*dx Õ*ld*lw ∂æJCœπ¡* Ó*”Á*œ
Ó*¶x≈llWy. & " *l±Js *Õ* *lø A*˝√¡x…¿*|* Á*hÁJd*Û, A*y|J“]*,
Ó*”≈RÁ* Õ*llhdJ|x¶xÁ**Âr ∂Ì*y∏y. " *l±Js * ∂Ì*]*Ix≈l
"Óx…¡x<›l|*aÂr Ó*”¿Jhd* ©*µ*¡xÚ Ax•…ey.

26. 335
336
˘…ˇJvÕ*Ü Õ*XF * Õ*ld*lw ¡J±*sÕ*XF * ËA** ˘ *Á**Õ*]xÁx
∂Ì* y ©* l Õ* Ï |* l "Õ* ¿ * C Wmr . ©* l æJy∏¡x • * Æ #JÁ* | * Õ* l d* l w
ßxx∏¡x•*Æml "©*Õ*l≤*vW]*lÕ* ©Jæ*¡*yÁx ˘…Ôv ©*Õ*l≈l
Õ*XF *˘h|* ≈RÕ* Ó*”>•…fl *Õ*˙ 'h®JÁ*lÕ*Ï˘mr. nh|*l
œhÁ**Õ*]xÁx Õ*XF * ∂Ì*y∏y. ¡xmÕ*Ï ˘Õ*©* Õ*XF * ©*µed*Áx•D∏
Õ*llh|x Ó*Ï *¤ ÓJ”]*hà∏y. ˘…ˇJvÕ*Ü≈lÕ*]xÁx Õ*XF JÌ*]*Ix
∂Ì*y©*ßx…fy. ¡xmÕ*Ï ˘Õ*©* "≤*ÕJ nh|*l œhÁ** "Õ*Ü
Õ* X F * ˘ h|* ©Jæ* ¡ * y Áx ÕJÁBñ$h˘”≈l Õ* l d* l w Õ* l * © * l §
ı≈lhœ”∏¡x•*Æml ©J¡*±*lÀ ©*AJ≈lÕJÁ*lÕ*Ï|*l. ı…Õ*Ï ©J¡*±*lÀ
¿*‡w≈l *lø ©*hÁ*”Ø∏¡x•*lÆWy. ı…Õ*Ï ©J¡*±*lÀ ¿Jhd*dx≈l *lø ©*A*
Ó*¶x≈llWy.
œ*lÕ*D¡x $]*ßx…¡*l. Ó*”œıd*C ÷]*¶*l dJ©*l Õ*XF *˘h˘y.
˘ *Á*x|*hdx ∂]*l dJ©*l, 24 Ôh®x, ÷]*¶*l ˘Õ*©*, nh|*l ÕJ]*
$|*]*hdx Õ*llh|*lÕ*y∏y.
ı…Õ*Ï " x…¡* ˘ *Á**Õ*]xÁx Õ*XF * ∂Ì*y©*ËA*l|*l. nh|*l
Õx … x Õ* X F * ∂Ì* y ©* l Õ* Ï |* l dx • h|* ] x > lı∏|* ] x Õ* l d* l w
Õ*XF JÌ*]*Ix≈l "Õ*Ü≈lÂr æJC * Õ*ld*lw flÓ* ∂Ì*y©*lÕ*Ï|*l
"©Jæ*CÕJ|*]x Õ*XF JÌ*]*Ix≈l *lø d*¡*<‚ ıÂr∏y. Wld*ÃJ±x≈l
Õ*l *l±*C JÁ*ml Ó*”≈lœø∏y. $|*• ©*A* Õ*XF *Õx…. Õx•|* * ∂]*l
œhÁ**l Ó*ϱ*Ú* (ËA**)ÕJe Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï|*l Õ*ld*lw 'D|* ∂]*l
œhÁ**l Õ*XF JÌ*]*Ix ∂Ì*y©*lÕ*Ï|*yh|* ≈RÕ* Ó*”>•…fl *Wmr.
Õ*XF JÌ*]*Ix ÓJ©*lÕ*Ï|*l A*hd* A*hd*ÕJe AxÙo©*ld*w
Ax•…ey. ÓJ”]*hÃ*|* A*hd*|*Âr ©*hÓ*˙‚v Õ*XF * ∂Ì*y©*lÕ*Ï|*l
©Jæ*CÕJÁ*lÕ*Ï˘mr. Õ*XF *Õ*Ï 10ñ15 ˘Õ*©*Á**l $]*Â. ≈R]*l
Ó*”œ ˘Õ*©* 2ñ3 dJ©*l Õ*ld*lw ]*EJ ˘ *Á**Âr ©*hÓ*˙‚v ˘ *
Õ*XF * ∂Ì*y©*ldJw]x•…, "h≤*Õ*]*l nh|*l ÕJ]* "≤*ÕJ 15 ˘Õ*©*
Õ*XF *˘h˘]*Ëmr]*l. ıÕ*lÁx Õ*XF *|* >•…Á*Cdx≈l ËÁxÈ ı˘v±*À
ÕJÁBñ¿* ‡ w ≈ l * l ø ı≈lhœ”∏¡x • * Æ |x Õ* l d* l w ∂æJCœπ ¡ *
‡”>lÁ*J|* flÓ* Õ*ld*lw æJC *¡JÚe ©*y≈Re 'Ó*>•…e©*˘|*a]x
Õ*ldx•wh|*l ]*•Ó* Ax•h˘, "≤*ÕJ '¿B, '¿B, '¿B æ*“ı
Õ* R ¶* l Õ* Ï |* l , " x … ¡* y…œ≈l ÃJÕ* Õ* C ¡* w Ó * f ©* l Õ* Ï |* l
'h®JÁ* l Õ* Ï |* l . ©JÕ* R * C Õ* R d* J¶* l Õ* Ï |* ‡ Úhd* & y…œ
Õ*R¶*lÕ*Ï|*yh|* AxÙo * Ó*”Õ*R‚|* ©JÕ*l≤*Cv Õ*C≈lÕJÁ*lÕ*Ï|*l.
Õ*XF JÌ*]*Ix≈l ©*Õ*l≈l ≈RÕ*Ï|x… y…œ≈l Õ*llVÃJÕ*
Õ*ld*lw ¡xΡJmlÁ** *lø "mlÁJf©*lÕ*Ï|*l, Ì*ÓJÒx d*ÛlÀÕ*Ï|*l,
'¿B, '¿B ¿*Ëa Õ*R¶*lÕ*Ï|*l Õ*llhdJ|*Õ*Ï Õ*R¶*#x…ßJ]*|*l.
$|*l Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï|*‡Úhd*m• ¡*ı±*s ı…Õ*Ï ~ J|*]*• Ax…*lÕ*Ï|*l
"Õ*¿*CÕJe|*a]x Ë]x|*l œD©*ËA*l|*l. $|* *•ø ©*A* ∂|*±*•À
Õ*R¶*¡*•¶*|*l.
Õ*XF JÌ*]*Ix≈l " *l±Js *|*Âr ©*¡*Ú]x]*Ød* AJml, 'Ó*ÏÒ
ßx]x©*|* ßx…x ©J]*l Õ*ld*lw dx•Ó*Òml Ó*#xC 'Ó*>•…e∏y.
$|*yh|* JÂÁx≈l ÌJÓ*mC ı≈lhœ”©*ËA*l|*l. AJÂÁx Ó*”dxC…¡*
©*¡*Ú]x ßx]x©*lÕ*Ï|*l "Õ*¿*CWmr. AJ *Âr xΩ*ev¡*ÕJe ©*¡*Ú]x≈l
"h¿*W|*la ©*¡*Ú]x≈l *lø ßx]x∏|* ]*lÙ $]*ld*w|x. ¡x…Õ*m "ÃJC©*|*
Ëm˘h|* AxÌ*lo ]*lÙÁx•…©*Ú]* AJÂÁx ©*¡*Ú]x ßx]x©*ldJw]x. ©*¡*Ú]x
ßx]x©*|* AJ *Âr xΩ*ev¡*ÕJe d* *ø|x… ∂|* ∏Ø, ©J“˘±*À
]*lÙ≈l Á*l‚ æ*Õ*lvW|x. ÊAx“…h˘”≈l ( JÂÁx)
ı≈lhd*”‚|*Âr|*a]x, 'D|* ÷mr $h˘”≈lÁ**l dJÕJe>l…
ı≈lhd*”‚¡xÚ Ë]*lÕ*Õ*Ï. JÂÁx≈ll ¡x…¶*l d*]*lÕ* $h˘”≈l.

27. 337
338
JÂÁx≈l *lø ı≈lhœ”∏¡x•h¶*]x, ıflÕJe≈l• Õ*l *©*§ *lø
ı≈lhœ”∏|*hdx. ÕJ©* JÁ** fl≈l˘h|* $Ìx‹≈l ¿*‡w ßxx|*l
Õ*lÁ*|x•h|*l ÕJ©* JÕ* *lø ı]J≈R©*ÕJe fl›l©*ml ©JÕ*l≤*Cv
ı…¶*lÕ*Ï|*l.
ı…Õ*Ï *Á*#x…ßJ]*|*l. $Õ*ÏÁ**l Õ*XF *Õ* *lø d*¶x≈llÕ*Ï|*]*Âr
Ë]*lÕ*Õ*Ï. $Õ*ÏÁ**l x…]* Õ*Rd* J¶*lÕ*Ï|*‡Úhd*m• "œ… ¡*ı±*s
∂Ì*]*IxÁ**l.
~¡Jhd* ©* µ * | *  r Õ* X F * ∂Ì* y ©* l Õ* ©* Õ * l ≈l ©* JC∏
(Õ*R *∏¡* ©* JC∏)≈l Ê…Õ* * ¡*”Õ*l ∂Ì*y©*ml Ó*”≈lœø∏y. ı…Õ*Ï
& y…œ Ax…*ËA*l|*l. ëë J *l ¡x…Õ*m Á*˝A*©*µ. J *l &Õ*]xÁ*•
©* JC∏≈Re]*lÕ*Ï˘mríí & y…œ≈l WÌJ]*Á**l Ê…Õ* *|*Âr
ËA* l ˘ * Õ* l lh|* l Õ* ] x | * l Ex • dx Á x Õ* l * © * l § d* * ø | x … ∂|*
Õ* R Á* v |*  r ] * l Õ* Ï |* l . ∂æJCœπ ¡ * Õ* R Á* v |*  r "æ* v |* ± * • À
Õ*llh|*lÕ*y≈l#Jyy. ¡*ı±*s ¡xmÕ*Ï ˘ *Á**Õ*]xÁx Õ*l *∏§Áx
©*Õ*md*lw ¡x•¶*ßx…fy. ıÕ*lπ ÷mr *•C *dxÁ**l ¡*â‚ d*Ó*∏§ıh|*
J¿* Õ JÁ* l Õ* Õ * Ï . œ…Õ* ” Á* œ ›lh|* ßx * Õ * Ω Áx Ax • h|* l Wy.
ı±JsÓ*˙‚vÕJ|* ¡*â‚ O©*lw $]*|x Õ*l *©*§ *lø ©*hÓ*˙‚vÕJe
ı≈lhœ”∏¡x•*lÆÕ*Ï|*l ©Jæ*CWmr.
~¡Jhd* ©*µ*|*Âr Õ*XF * ∂Ì*y©*lÕ* ©*Õ*l≈l |xÎ *h˘ *
Ó* œ ”¡x Á * * * l ø Œ|* # x … ßJ]* | * l . Õ* d * v Õ* R * Ó* œ ”¡x Á * * * l ø
Œ|*lÕ*Ï|*yh|* Ó*”Ó*hÌ*|* ©*h©JÚ]*Á** x *Ó*Ï Ó*Ï *¤ Õ*l]*l¡*D∏
ıÕ*lπ Õ*l *∏§ * ¿Jhd*dx≈l *lø ¡*|*¶*lÕ*Õ*Ï. ı…Õ*Ï ØÕ*Rm≈l|*Âr
x#x∏|*]*• ©*A* "h˘ * ˘ *|* WÌJ]*Á**Âr>l… x#x©*lWy. ı…Õ*Ï
Õ*XF JÌ*]*Ix≈l AxÌ*lo #JÃ* Ó*¶x≈l#Jyy. ı…Õ*Ï æJC *|*Âr
©*hÓ*˙‚v x#x©*#Jyy.
Õ*XF JÌ*]*Ix≈l ©*Õ*l≈l " x…¡* Ù…fi, ÓJfi "≤*ÕJ
Õx•*¡xÎ Õxl…#x ¡xÎßx]*Dıh|* Ë]x|*l ıÕ*lπ WÌJ]*Õ* *lø &
Õ*RÁ*vÁ*Dh|* ıÕ*lπ x]xAx•]x≈lÕ*yÁx œD©*lÕ*Ï|*l b¶*ßx…¡*l.
ıÕ*lπ $Ìx‹ (∂©x)Á**l ¡*fÕxl≈RÁ*Â. ıÕ*lπ gÛ|* Õ*CÕ*©xµ
Õ*R¶*lÕ*Õ*yÁx ıÕ*lπ ∂AJ]* ¡*”Õ*l|* ËÁxÈ Õx•|*#x… œD∏]*ßx…¡*l.
gÛ|* ©*Õ*l≈l|* ËÁxÈ Õx•|*#x… œD∏]*ßx…¡*l. ıÕ*lπ ∂AJ]*
¡*”Õ*l|*Âr ∂ÁJÁxÈ Ë|*#JÕ*Ix Õ*R¶*ßJ]*|*l Õ*ld*lw œhf œı©*lÁ**
ËÁxÈ ÷h|*• WÌJ]* Õ*R¶*ßJ]*|*l. ıÕ*lπ ¡x•…Ix≈l *lø ©*“Ì*‹
Õ*Rf¡x•*lÆÕ*Ï|*l, 'D|* ©JÕ*R *C ¡xm©*Á*J|* ı…]*l d*]*lÕ*Ï|*l,
Ë®xÀ nÁx≈llÕ*Ï|*l ¡*¡*Ú©*Õ* *lø ©*“Ì*‹ Õ*R¶*lÕ*Ï|*l Õ*llhdJ|*Õ*Ï
ı…Õ*Ï ©*“d*A* Õ*Rf¡x•*Æßx…¡*l. ¡F<]* Õ*Rf¡x•*lÆÕ*Ï|*l, Ë•®B
ÓJ¿B Õ*R¶*lÕ*Ï|*l, Ë®xÀ ©*“Ì*‹ Õ*R¶*lÕ*Õ* *l Ë]*lÕ*Ï|*l
Õ* l lhdJ|* Õ * Ï Á* * ËÁx È >•…Ù©* ß J]* | * l . $Õx m r Õ * ˙ ˘Õ* C
WÌJ]*Á**l Õ*llh|*lÕ*y≈lml WÔø d*]*lÕ*Õ*Ï. |x…A*, ∂AJ]*
Õ*ld*lw ]x•fiÀ≈l ËÁxÈ AxÌ*lo WÌJy©*ßJ]*|*l. |x…Õ*]*l "≤*ÕJ
∂d*π * ËÁxÈ AxÌ*lo WÌJ]* Õ*Rfy.
Õ*l *©*l§ ©*|J "Õ*¡J¿*¡JÚe ¡J≈llœw]*ld*w|x. ©Jæ*¡* * *lø
"EJk * Õ*ld*lw "hæ*¡J]*|* Õ*l¶*lW *Âr ÷©x≈lml Õ*l *©*l§
"Õ*¡J¿*¡JÚe ı]*hd*]* ¡J≈llœw]*ld*w|x. "|*¡JÚe ËA** ÷Ì*oy¡x
Õ*ld*lw ~¡JÁ*” |*˝√À Ax•h˘y.
Õ*XF *Õ* *lø ∂Ì*y∏ ¿Jhd*dx≈l *lø Ó*¶x ! Õ*XF JÌ*]*Ix≈l
Õ*llÿJhd*]* ¿Jhd* Õ*lAJ©JÁ*]*|*Âr x#x©*l ! Õ*XF JÌ*]*Ix≈l
Õ*llÿJhd*]* Õ*lAJÕ*XFı "≤*ÕJ Ê…Õ* *lπ¡*w JÁ*l ! ≈RÕ*
y…œ≈l ∂d*h¡*Á**• Ë]*|x ¿Jhd*dx≈l *lø ÓJÂ∏¡x•h¶*l
Ax•…Á*lÕ* ©JÕ*l≤*Cv |x…Õ*]*l ı *Áx |*≈lÓJ©* ! Œh ¿Jhœ !