Prezentacja o życiu i twórczości Jana Lenicy

1. Jan Lenica
Życiorys i twórczość

2. Życiorys
• Jan Lenica (ur. 4 stycznia 1928 w Poznaniu, zm.
5 października 2001 w Berlinie) – polski artysta
plastyk, scenarzysta, krytyk sztuki, reżyser
filmów animowanych.
• Zajmował się malarstwem, rysunkiem, grafiką,
ilustracją książkową, projektowaniem znaczków,
scenografią, kostiumografią, satyrą, a także
krytyką artystyczną, wykładał też na
uniwersytecie. Jednak przede wszystkim jego
zainteresowania artystyczne skupiały się na
autorskim filmie animowanym oraz na plakacie
• Jest jednym z twórców polskiej szkoły plakatu.
Swoje plakaty, rysunki i grafiki prezentował na
wielu wystawach w kraju i za granicą.
• Jego ojcem był malarz Alfred Lenica, siostra
Danuta Konwicka była ilustratorką książek dla
dzieci, a żona Teresa Byszewska jest plastyczką,
tworzy oryginalne kolaże i grafiki.

3. Lata młodości oraz początki kariery
• Jan Lenica ukończył średnią szkołę muzyczną w
klasie fortepianu, a następnie studia na Wydziale
Architektury Politechniki Warszawskiej.
Terminował też u ojca, w jego malarskiej
pracowni.
• Debiutował skromnie rysunkami satyrycznymi w
tygodniku „Szpilki”. Światowy rozgłos przyniósł mu
plakat - był jednym z twórców odnoszącej triumfy
polskiej szkoły plakatu.
• Pracował jako rysownik, publikował teksty
krytyczne na temat grafiki, plakatu i karykatury,
był redaktorem graficznym tygodnika „Szpilki”. W
1954 został asystentem w katedrze plakatu
warszawskiej ASP.

4. Twórczość oraz charakter prac Lenicy
• Plakaty Lenicy cechowała ekspresja, ale pojawiała
się w nich też nuta sarkastycznej satyry. Ten
swoisty klimat jego dzieł sprawiał, że w latach 60.
porównywano go do współczesnego mu pokolenia
angielskich „młodych gniewnych” (Osborne).
• Forma plastyczna jego prac wyprzedzała często
doświadczenia aktualnej grafikę warsztatową.
Lenica dość szybko wykształcił swój własny
„charakter pisma” i mimo że podlegał on na
przestrzeni dziesięcioleci zrozumiałym
przeobrażeniom, to twórczość jego miała zawsze
wyraźne indywidualne piętno.

5. Przykładowe prace artysty
Wozzeck Gorączka w El PaoNóż w wodzie

6. OtelloVerdi Bal maskowy Jezioro łabędzie

7. Eksperymenty z filmem
• Film był – obok plakatu – głównym polem
zainteresowania Lenicy. Dziś artysta jest zaliczany do
czołówki światowych twórców animacji. Swoją przygodę
z tą dziedziną rozpoczął pod koniec lat 50. Pierwszy film
„Był sobie raz.” stworzył wraz z Walerianem
Borowczykiem w 1957 roku. Lenica łączył technikę
animacji, którą kojarzono z filmami dla dzieci, z
poważną treścią. Jego dzieła można więc zaliczyć
do kina eksperymentalnego, które raczej nie było
pokazywane większej widowni w kinach.
• Jego filmy niosły ze sobą głębsze, filozoficzne
przesłania, często ciężkie i pesymistyczne, dramatyczne
i groteskowe. Opowiadały o problemach i paradoksach
egzystencji człowieka. Lenica wykorzystywał różnorodne
techniki animacji: kolaże, wycinanki, rysunek. Tworzył
również filmy aktorsko-animowane.

8. Filmografia
• 1957 - "Nagrodzone uczucia" (z Walerianem Borowczykiem) W żartobliwej formie pokazane dzieje
szczęśliwej miłości młodego nieśmiałego człowieka.
• 1958 - "Dom" (z Walerianem Borowczykiem) - kombinowany (część ujęć animowana) Polska.
• 1959 - "Monsieur Tete" ("Pan Głowa") - animowany wycinankowy z kolażem. Film o walce jednostki o
swoją tożsamość (stały temat filmów Lenicy). Bohater w zakończeniu filmu staje się wzorowym
obywatelem
• 1960 - "Nowy Janko Muzykant" - animowany (wycinankowy), Polska. Film utrzymany w stylu ludowej
wycinanki, choć wieś w nim przedstawiona jest kosmiczną wsią jutra, zrealizowaną utopią.
• 1962 - "Labirynt" - animowany (wycinankowy z kolażem), Polska. Najgłośniejszy film Lenicy.
Filozoficzny.
• 1963 - "Die Nashorner" ("Nosorożec", obocznie "Nosorożce") - animowany, na podstawie opowiadania
E. Ionesco.
• 1964 - "A" - animowany (rysunkowy, technika kombinowana), RFN, Francja. Lenica mówił: "To film
bardzo prosty - występuje w nim jeden człowiek i jedna litera - w jednej dekoracji. Cały film oparty
jest na konflikcie pomiędzy człowiekiem a tą literą."
• 1965 - "La femme-fleur" ("Kobieta-kwiat") - animowany (animacja secesyjnych sztychów) Lenica
mówił: "To film bez reżysera, bez prowadzącego pomysłu scenariuszowego. Film-eksperyment, film -
improwizacja".

9. Kariera za granicą
• Lenica blisko współpracował w pierwszym
okresie tworzenia filmów animowanych z
Walerianem Borowczykiem. Obaj artyści
uznawani są dzisiaj za pionierów
surrealistycznego kina absurdu. Po zrealizowaniu
kilku filmów i kłopotach z wprowadzeniem ich na
ekrany, wyjechał na stałe za granicę - do Paryża.
• W 1974 prowadził wykłady na temat plakatu na
uniwersytecie Harvarda w Cambridge,
Massachusetts, od 1979 do 1985 kierował katedrą
filmu animowanego na uniwersytecie w Kassel,
od 1986 do 1994 profesor plakatu i grafiki w
Hochschule der Künste w Berlinie. Nie
odczuwał jednak powołania pedagogicznego.
Praca w berlińskiej akademii pozwalała mu po
prostu utrzymać rodzinę.

10. Przez całe swoje życie Jan Lenica stworzył ponad 200 plakatów, rozpoznawalnych w
Polsce i na świecie. Dowartościował dwie dziedziny sztuki, znajdujące się na
marginesie: film animowany oraz plakat. Swą karierę rozpoczynał w szczególnie dla
sztuki trudnych czasach realizmu socjalistycznego. To właśnie dlatego związał się z
plakatem, pozwalającym na większą swobodę artystycznej wypowiedzi.

11. „Sztuka plakatu zbliża się chyba najbardziej do jazzu:
wszystko polega na umiejętności zagrania cudzego
tematu po swojemu” – Jan Lenica

12. Dziękuję za uwagę 
Natalia Dzięcioł 3RT