1. INHOUT 34
december 2011
a
anadal
C eci
Sp
Op zoek naar de geur van vers gezaagd Western Red Cedar
SPECTACULAIRE DUWBOOTJES GROEPEREN DE STAMMEN
Western Red Cedar biedt een ongekende variatie aan kleuren
‘EEN DAG IN HET BOS IS EEN GOEDE DAG’
X-ray technologie zorgt voor hoogwaardig eindproduct
VAN DIK HOUT ZAAGT MEN PLANKEN
Canadian Lumber Standard kaarsrecht het beste constructiehout
SPIKSPLINTERNIEUWE MACHINE SCHAAFT SUPERSNEL
2.
3. INHOUD
a
anadal
C ci
10 NIEUWS
Spe
› Subliem resultaat met
Western Red Cedar
› Totempaal als
familiewapen
› Gegarandeerd goed:
WRC-rabat en -boeidelen
12 Op zoek naar de geur van vers gezaagd Western Red Cedar › Kolossale paddenstoel
van Western Red Cedar
› Harder en rechter
constructiehout
19 PROJECTEN
Western Red Cedar
toegepast in de wijk
Maarstee Stadskanaal
› Nieuwbouw
69 woningen
› Nieuwbouw
63 appartementen
4 ‘Een dag in het bos 16 Van dik hout
is een goede dag’ zaagt men planken
Dit nummer van Inhout is bijna helemaal
aan Western Red Cedar gewijd. Hierbo-
ven ziet u uw verslaggevers Henk ten
Bouwhuis (rechts) en Henk Fieggen voor
20 Canadian Lumber Standard kaarsrecht het beste constructiehout een partij vers gezaagd Western Red
Cedar op het terrein van één van de drie
Inhout is het relatiemagazine van Koninklijke Jongeneel. Het verschijnt vier keer per jaar. zagerijen die zij in de Canadese provincie
Redactie Henk ten Bouwhuis, Ramon Bus, Klara Mussche en Henk Fieggen Redactieadres Koninklijke British Columbia bezochten (zie het artikel
Jongeneel, Afdeling Marketing & Communicatie, Postbus 49, 3500 AA Utrecht. Telefoon 030 2346347.
info@jongeneel.nl. www.jongeneel.nl Realisatie Mediabizz, Amersfoort. Fotografie Henk ten Bouwhuis op pagina 12). Ze bezochten ook een
Vormgeving Sok visueel management, Amsterdam Productie Grafisch Bedrijf Tuijtel, Hardinxveld- fabriek van Weyerhaeuser in de Canadese
Giessendam
provincie Alberta. Daar wordt het door
Jongeneel geïmporteerde Canadian
Lumber Standard geproduceerd (zie het
artikel op pagina 20).
3
4. Western Red Cedar biedt een
ongekende variatie aan kleuren
‘EEN DAG IN HET BOS IS EEN GOEDE DAG’
De populariteit van de Western Red Cedar als bouwmateriaal gaat duizenden jaren
terug. Door de indianenstammen werd hij de Levensboom genoemd. Tegenwoordig
wordt hij met veel zorg op duurzame wijze geoogst, zodat we nog generaties lang
kunnen blijven genieten van de fraaie producten die hij voortbrengt.
D it nummer van Inhout is vrijwel geheel
gewijd aan de Western Red Cedar, een bij-
zondere boomsoort die haar oorsprong
vindt in het noordwesten van de Verenigde Sta-
ten en het zuidwesten van Canada, in British
twijgen voor het draaien van touw, de wortels
onder meer voor het vervaardigen van water-
dichte manden en de stam onder meer voor het
maken van kano’s, het bouwen van huizen en het
beeldhouwen van totempalen. Omdat de Wes-
Na een even fraaie boot- Columbia. Voor een nadere kennismaking vlie- tern Red Cedar hen vrijwel alles gaf wat ze als
tocht als autorit worden gen we van Amsterdam naar Vancouver, na basismateriaal in hun leven nodig hadden, werd
we in Sechelt verwel- Montreal en Toronto de derde stad van Canada hij de Levensboom genoemd. Wat overbleef
komd door Operations en veruit de grootste stad van British Columbia, werd als brandhout gebruikt, om eten te berei-
Manager Dave Lasser: maar - vreemd genoeg - niet de hoofdstad van den of om zich in de wintermaanden te verwar-
‘Een Community Forest deze uitgestrekte provincie. Dat is het veel klei- men. De naam Red dankt deze boomsoort aan de
is een lokaal bosgebied nere Victoria op Vancouver Island, vernoemd vaak roodbruine kleur van het kernhout. In de
dat zodanig wordt naar de legendarische Britse koningin Victoria werkelijkheid biedt het hout evenwel een onge-
beheerd dat de lokale die tijdens de eerste Britse nederzettingen in kende variatie aan kleuren, van licht roze tot cho-
gemeenschap er Canada aan de macht was. De populariteit van coladebruin.
optimaal van profiteert’ Western Red Cedar als bouwmateriaal gaat dui-
zenden jaren terug naar de indianenstammen Walk in the woods
die als eersten het gebied bewoonden en in Op de eerste dag van onze kennismaking met de
Canada tegenwoordig First Nations worden Western Red Cedar brengen we een bezoek aan
genoemd. Zij gebruikten de bast onder meer het Sunshine Coast Community Forest dat wordt
voor het weven van matten, kleding en luiers, de gerund door Sechelt Community Projects met
4
6. het district Sechelt als enige aandeelhouder. Dit
district ligt zo’n twee uur reizen ten noordwesten
van Vancouver. Na een even fraaie boottocht als
autorit worden we in Sechelt verwelkomd door
Operations Manager Dave Lasser. Hij legt uit dat
het bosgebied in British Columbia voor 95%
staatseigendom is: ‘Wij opereren op basis van
een licentie die door de provinciale overheid
voor 25 jaar wordt afgegeven. Voor deze licentie
betalen wij jaarlijks een vast bedrag plus een
variabel bedrag op basis van het aantal m3 dat
door ons wordt geoogst. De idee achter een Com-
munity Forest is dat een lokaal bosgebied zoda-
nig wordt beheerd dat de lokale gemeenschap er
optimaal van profiteert. Het gaat daarbij om het
vinden van de juiste balans tussen alle relevante
gemeenschapswaarden zoals exploitatie en werk-
gelegenheid, maar ook duurzaam bosbeheer,
educatie en recreatiewaarde. Omdat het district
Sechelt onze enige aandeelhouder is, heeft de
lokale gemeenschap grote invloed. We beleggen
regelmatig bijeenkomsten waarin de verschil-
lende belangengroepen hun zegje kunnen doen.
Daaronder bevinden zich ook groene activisten.
We runnen de concessie als een bedrijf, maar we
houden zoveel mogelijk rekening met legitieme
gemeenschapszorgen. Die kunnen bijvoorbeeld
betrekking hebben op de biodiversiteit of de
waterkwaliteit. We proberen zo transparant
mogelijk te zijn. Zo organiseren we na het opstel-
len van elk nieuw oogstplan een openbare ‘walk
in the woods’ waarbij we uitleggen hoe we het
willen aanpakken.’
Fourwheeldrives
‘Het gebied dat wij beheren, omvat 11.000 hec-
tare, waarvan zo’n 60% beschikbaar is voor de
oogst. We stellen hoge eisen aan het milieu en
besteden in dit verband speciale aandacht aan
planten en dieren die bedreigd worden of ken-
merkend zijn voor British Columbia. Welke soor-
ten komen er voor en hoe kunnen we er op land-
schapschaal voor zorgen dat hun groei- en
leefgebieden in tact blijven? Wij respecteren de
rechten van de First Nations. Binnen het kader
van hun culturele erfgoed mogen zij het bos blij-
ven gebruiken. Zo wordt de bast van de Wes-
tern Red Cedar nog steeds gestript voor het
weven van kleding voor ceremoniële gelegen-
heden en wordt hij nog steeds gekapt voor het
Resident forester Cheryl maken van kano’s en het beeldhouwen van
Power van het Malcolm totempalen.’ We stappen in een paar imposante
Knapp Research Forest fourwheeldrives om met eigen ogen te zien hoe
laat ons zien hoe de het oogsten plaatsvindt. Dit wordt uitbesteed
nieuwe aanplant gedu- aan onderaannemers. In dit geval aan het bedrijf
rende een aantal jaren van John Phare die daarvoor moderne machines
wordt beschermd tegen inzet, maar ons ook wel even wil laten zien dat hij
de eetlust van de dieren het oude ambacht met de kettingzaag nog niet is
die in het bos leven verleerd. We zien dat de Western Red Cedar in
6
7. gemengde bossen groeit, vooral in combinatie
met de Douglas Fir en de Western Hemlock. We
zien ook dat de tijdelijke wegen die voor het oog-
sten nodig zijn, zodanig zijn aangelegd dat ze na
het oogsten weer aan het groeigebied kunnen
worden teruggegeven. De zorg die aan het oogst-
proces wordt besteed, maakt indruk. Om de bio-
diversiteit in het perceel te behouden, wordt tien
procent van de bomen niet geoogst.
Duurzaam bosbeheer
We leren dat British Columbia ongeveer 750 mil-
joen m3 Western Red Cedarhout bezit en dat 80%
daarvan in de kustregio wordt aangetroffen. Van
deze zogenaamde ‘staande’ voorraad wordt ieder
jaar zo’n 1% geoogst. Op het gebied van duur-
zaam bosbeheer wordt gebruik gemaakt van drie
onafhankelijke certificeringsystemen. Naast het
in Nederland overbekende systeem van de
Forest Stewardship Council (FSC) zijn dat de sys-
temen van de Canadian Standards Association basis in exploitatie en beschikken we over een Bij het oogsten worden
(CSA) en het Amerikaanse Sustainable Forestry eigen zagerij voor speciale houtproducten. Deze moderne machines
Initiative (SFI). Deze beide systemen hebben het activiteiten zorgen ervoor dat we volledig self- ingezet. Onderaanne-
grootste aandeel en zijn toegelaten tot het Pro- supporting zijn.’ Cheryl Power neemt ons mee mer John Phare wil ons
gramme for the Endorsement of Forest Certifi- naar een gedeelte van het bos waar nog oerbo- wel even laten zien dat
cation schemes, beter bekend als PEFC, dat door men staan. Ze laat ons ook zien hoe de nieuwe hij het oude ambacht
de Nederlandse overheid is geaccepteerd als aanplant gedurende een aantal jaren wordt met de kettingzaag nog
bewijs voor duurzaam geproduceerd hout. Terug beschermd tegen de eetlust van de dieren die in niet is verleerd
in Vancouver brengen we een bezoek aan het het bos leven. Ze tovert regelmatig een glimlach
unieke Malcolm Knapp Research Forest van de op haar gezicht. We vragen haar naar de reden:
University of British Columbia. Het omvat maar ‘een dag in het bos is een goede dag.’ <
liefst 5.500 hectare en ligt op slechts een uurtje rij-
den van het centrum van Vancouver. We wor- Voor meer informatie:
den gastvrij ontvangen door resident forester Malcolm Knapp Research Forest
Cheryl Power. Zij legt ons uit dat het bos niet 14500 Silver Valley Road
alleen voor onderwijs en onderzoek wordt Maple Ridge, British Columbia,
gebruikt, maar ook voor recreatie: ‘Daarnaast Canada, V4R 2R3
hebben we een deel van het bos op duurzame www.mkrf.forestry.ubc.ca
7
8. FAMILIEWAPEN
In het artikel op pagina 4 schrijven we dat de popu-
lariteit van de Western Red Cedar duizenden jaren
teruggaat naar de indianenstammen die het noord-
westen van Noord-Amerika als eersten bevolkten.
Zij gebruikten de stam ook voor hun vaak monu-
mentale totempalen. Een totem is een figuur van
een dier of een mythisch wezen waarmee een groep
indianen, een clan, zich verbonden voelt. Op een
totempaal zijn de totems van de dieren en mythi-
sche wezens uitgesneden die een rol spelen in de
geschiedenis van hun clan. Ze kunnen het beste
worden vergeleken met ons familiewapen. De lang-
ste totempaal die uit één enkele Western Red Cedar-
stam is gesneden, meet bijna veertig meter en staat
in het fraaie Beacon Hill Park in Victoria, de hoofd-
stad van British Columbia op Vancouver Island. De
meeste totempalen staan in het plaatsje Duncan,
SUBLIEM RESULTAAT dat eveneens op Vancouver Island ligt en als ‘City of
Totems’ door het leven gaat. <
Bij de voorlichting over Western Red Cedar werkt de Western Red Cedar
Export Association samen met het Centrum Hout. We spreken erover met
manager Eric de Munck: ‘Dat doen we al een aantal jaren. Een goed voor-
beeld zijn de seminars die we samen met hen organiseren rondom
nieuwe projecten waarbij Western Red Cedar op sublieme wijze is toe-
gepast. Het gaat daarbij om zaken als de juiste detaillering, de juiste maat-
voering en de juiste bevestiging. Deze seminars laten in de praktijk zien
hoe je met Western Red Cedar moet omgaan om een perfect resultaat
te bereiken. Op ons architectenspreekuur en onze houtinformatielijn krij-
gen we opvallend veel vragen over de toepassing van Western Red
Cedar als houten gevelbekleding. Het blijkt een populaire houtsoort te
zijn. Dit komt door zijn egale kwaliteit, vormvastheid en natuurlijke duur-
zaamheid. Western Red Cedar valt in duurzaamheidklasse 2 en kan dus
onbehandeld worden toegepast. Onder de meest ideale omstandigheden
vergrijst het dan tot een prachtige zilvergrijze kleur. Als de omstandig-
heden minder ideaal zijn of als men deze natuurlijke vergrijzing niet mooi
vindt, kan het hout industrieel van een coating worden voorzien waarna
het in de gewenste kleur kan worden overgeschilderd. Het blijft een kwes-
tie van smaak’. <
GEGARANDEERD GOED
Jongeneel levert twee verschillende Western Red Cedar-producten
die al van twee grondverflagen zijn voorzien: gevingerlast rabat en
gelamineerde en gevingerlaste boeidelen. Ze hoeven alleen nog
maar afgelakt te worden. Elders in dit nummer kunt u lezen dat
Western Red Cedar een natuurlijke duurzaamheid bezit. Het hout
van deze boomsoort bevat natuurlijke, olieachtige stoffen die het
beschermen tegen schimmels, insecten en verrotting. Daarenbo-
ven geeft Jongeneel een garantie van vijftien jaar op loslatende
lijmverbindingen en een garantie van vijf jaar op de kwaliteit van
de beide grondverflagen, waarover in het artikel op pagina 16
wordt geschreven. Het spreekt vanzelf dat deze garanties alleen
gelden indien deze producten vakkundig zijn toegepast en zijn ver-
voerd, opgeslagen, verwerkt en afgelakt volgens de door Jonge-
De laagdikte wordt regelmatig gecontroleerd neel beschreven verwerkingsvoorschriften. <
8
9. NIEUWS
HARDER EN RECHTER CONSTRUCTIEHOUT
Kaarsrecht het beste constructiehout. Dat is de
kop van het artikel over Canadian Lumber Stan-
daard op pagina 20 van dit nummer. We zijn
benieuwd naar de mening van Leon Janssen van
Janssen Bouw in Etten-Leur, die als goede klant
van Jongeneel vaak met dit product werkt. Het
bedrijf staat bekend als producent van kwalitatief
hoogwaardige villa’s en werd in 1994 opgericht
door vader Toon en zoon Leon Janssen. Leon
Janssen heeft het bedrijf onlangs helemaal over-
genomen, maar kan zich de begintijd nog goed
herinneren: ‘Mijn vader beschikte over de know-
how en de broodnodige financiën, terwijl mijn
inbreng vooral uit een tomeloze ambitie bestond.
We hebben in de loop van de tijd zo’n 500 villa’s
gebouwd, voornamelijk binnen een straal van
zo’n zeventig kilometer rondom Etten-Leur, maar
ook daarbuiten. We werken met twee bouwsys-
temen: betonbouw en houtskeletbouw. In de prak-
tijk werken we in veruit de meeste gevallen met
houtskeletbouw, want dat heeft vele voordelen,
ook op het gebied van gezondheid en milieu. We
weten allemaal dat hout CO2-neutraal is en dat de
toepassing van houtskeletbouw de voor de
gezondheid schadelijke radonstraling uitsluit. Bij
de bouw werken we veel met Canadian Lumber
Standard. Het is inderdaad waar dat het kaars-
recht het beste constructiehout is. De bomen
groeien trager en leveren harder en rechter con-
structiehout op. <
Vader Toon (links) en zoon Leon
Janssen (rechts) van Janssen Bouw:
‘Bij de bouw werken we veel met
Canadian Lumber Standard dat inderdaad
kaarsrecht het beste constructiehout is’
KOLOSSALE PADDENSTOEL
Een bijzonder en wel zeer opmerkelijke toepassing van Western Red Cedar
valt in Cardiff te bewonderen, in het nieuwe gedeelte van het Nationale Par-
lement van Wales. Het gebouw heeft wereldwijd erkenning gekregen van-
wege het duurzame ontwerp en het prachtige golvende plafond. Het pla-
fond is geheel in Western Red Cedar uitgevoerd en mondt boven de
vergaderzaal uit in een kolossale paddenstoel van twaalf meter hoogte. De
keuze viel op Western Red Cedar omdat deze houtsoort niet alleen duur-
zaam is, maar ook flexibel kan worden toegepast en een prachtige, esthe-
tisch verantwoorde uitstraling heeft. De ongekende kleurschakeringen in
het hout geven het gebouw warmte en bieden daarmee tegenwicht aan de
toepassing van het koud overkomende leisteen. In totaal werden 60.000
strekkende meter FSC-gecertificeerde en brandvertragend behandelde
Western Red Cedar-latten toegepast. Voor dit project zijn speciale lami-
neertechnieken ontwikkeld die het mogelijk maken om latten zo dun als 6
mm te kunnen verwerken.<
9
10. Jongeneel Projecten.
Steengoed in houten gevels
Centrale Hart Hatert. Een bijzonder appartementencomplex. is uit Cumaru in vier verschillende lengtes die schuin en ook nog eens
Jongeneel Projecten mocht een heel zichtbare bijdrage leveren aan de alternerend op de gevel geplaatst zijn. Daardoor krijg je dat speelse effect
vernieuwing van woonwijk De Hatert in Nijmegen. In opdracht van Portaal dat mooi harmonieert met de ronde architectonische vormen. Het hout is
Vastgoed Ontwikkeling werd een appartementencomplex gebouwd op geschaafd maar verder onbewerkt waardoor het langzaam verkleurt en
een zichtlocatie in Nijmegen-Zuid. De bijzondere architectuur onderscheidt het vlammende effect nog beter tot z’n recht komt. Het materiaal is dus
zich met z’n ronde organische vormen nadrukkelijk van de traditionele, ook doorgetrokken richting de binnenruimte en de parkeerkelder. En dan
rechthoekige bouwstijl in de wijk. kun je toch wel zien wat hout doet. Het leeft! Hierdoor wordt zo’n kille
parkeerkelder opeens vriendelijk en toegankelijk, zonder dat de veiligheid
Jongeneel Projecten zorgde voor de afwerking van de buitengevels en in het gedrang komt.
gemeenschappelijke binnenruimtes, zoals trapportaal en gangen. Verder
werd de afwerking in hout ook doorgetrokken in de entree en afscherming Voordat we aan deze klus begonnen hebben we ons breed georiënteerd op alle
van de parkeerkelder. eigenschappen van Cumaru als gevelmateriaal. Als je dan het eindresultaat ziet,
is het allemaal wel de moeite waard geweest”.
Speelse effecten
Martien Lormans was namens Jongeneel Projecten verantwoordelijk als
projectleider. En hij is terecht trots op het eindresultaat: “Dit is niet het
eerste project dat we samen met Bouwbedrijf Giesbers Wijchen onder
BEZOEK ONS 25, 26 OF 27 JANUARI
handen nemen. Dat merk je meteen in de communicatie. We begrijpen A.S. OP DE GEVELBEURS IN
elkaar, zeg maar. Het bijzondere van dit project is toch wel de
ROTTERDAM AHOY (STAND 01B061).
NA REGISTRATIE VIA
buitenschil die opgebouwd JONGENEELPROJECTEN.NL HEEFT U
GRATIS TOEGANG TOT DEZE BEURS.
* 24H Architecture
11. Western Red Cedar verkoopt zichzelf
NATUURLIJKE STOFFEN ZORGEN VOOR HOGE DUURZAAMHEID
Tijdens onze trip naar British Columbia spreken we ook met Jack Draper.
Als directeur van de Western Red Cedar Export Association behartigt
hij de belangen van de belangrijkste exporteurs van deze legendarische
boomsoort. Hij ontpopt zich als een ware ambassadeur.
sleutelmarkt. De Western Red Cedar Export Asso-
ciation probeert haar doelgroepen te inspireren,
te informeren en te instrueren. We verstrekken
onze informatie ook in het Nederlands en orga-
niseren onder meer seminars. Zo hebben wij dit
jaar in samenwerking met Centrum Hout een
projectseminar georganiseerd over de toepas-
sing van Western Red Cedar als gevelbekleding.
Het betrokken project voldeed aan de hoogste
eisen op het gebied van duurzaamheid.’
Schoonheid
Duurzaamheid is onlosmakelijk met Western Red
Cedar verbonden. Jack Draper zit op zijn praat-
stoel: ‘Het hout heeft een hoge duurzaamheid.
Het bevat natuurlijke olieachtige stoffen die het
beschermen tegen schimmels, insecten en ver-
rotting. Het kernhout valt in duurzaamheidsklasse
2. Dat wil zeggen dat het bij direct grondcontact
W
Directeur Jack Draper e hebben gelezen dat het bosgebied 15 tot 25 jaar onaangetast blijft. Maar er zijn meer
van de Western Red van British Columbia zestig miljoen voordelen. Western Red Cedar is licht van
Cedar Export Associa- hectare omvat. Om een idee te geven: gewicht en heeft een lage houtdichtheid. Daar-
tion: ‘Binnen Europa is dat is twee keer zoveel als het bosgebied van lan- door heeft het een hoge isolatiewaarde. Van de
Nederland voor ons een den als Zweden en Finland. We vragen Jack Dra- meest voorkomende naaldhoutsoorten heeft
sleutelmarkt met een per dan ook eerst naar het belang van de bos- Western Red Cedar de beste isolatie-eigenschap-
totale exportwaarde van bouw voor British Columbia: ‘Wij waren het pen en die winnen het ook van de isolatie-eigen-
circa veertien miljoen belangrijkste exportproduct met meer dan de schappen van baksteen, beton en staal. Die lage
euro in 2010’ helft van de totale exportwaarde, maar de laatste houtdichtheid zorgt er tevens voor dat het hout
jaren zijn wij voorbijgestreefd door de energie- nauwelijks krimpt en zwelt. De weerstand tegen
sector met producten als olie, gas en kolen. De vochtopname is opmerkelijk en maakt Western
houtindustrie blijft echter een belangrijke bij- Red Cedar bijzonder geschikt voor buitentoepas-
drage aan de werkgelegenheid leveren. Ter illus- singen. Vanwege de rechtdradigheid en de gelijk-
tratie: Western Red Cedar dat slechts 25% van de matige structuur is het hout zeer goed te bewer-
totale bosvoorraad in het kustgebied uitmaakt, ken. Het is gemakkelijk te schaven en te schuren.
creëert per m3 geoogst hout vier keer zo veel En wat afwerking betreft beschikt Western Red
banen.’ We zijn benieuwd naar de omvang van Cedar over de beste eigenschappen van alle
de export van Western Red Cedar. Jack Draper: naaldhoutsoorten, onder meer doordat het hout
‘Wij definiëren export als buiten Noord-Amerika. harsvrij is en een laag percentage spinthout heeft.
De Verenigde Staten worden daarbij dus niet Verf, was, olie of vernis, elke afwerking is moge-
meegeteld. Zo gedefinieerd gaat het om 25% lijk. Niet afgewerkt hout dat buiten wordt toege-
van onze totale omzet. Europa en Australië zijn past, krijgt na verloop van tijd een fraaie zilver-
onze traditionele afzetmarkten, maar – net zoals grijze kleur.’ Jack Draper somt de voordelen van
in vrijwel alle sectoren – zijn China en India inte- Western Red Cedar gepassioneerd op, maar komt
ressante groeimarkten. Met een aandeel van 60% aan het einde van het gesprek tot een simpele
is Europa voor ons evenwel veruit het grootste conclusie: ‘Western Red Cedar verkoopt zichzelf,
afzetgebied en met een totale waarde van circa niet in de laatste plaats omdat het hout van een
veertien miljoen euro in 2010 is Nederland een verbluffende schoonheid is.’ <
11
13. Op zoek naar de geur van vers
gezaagd Western Red Cedar
SPECTACULAIRE DUWBOOTJES GROEPEREN DE STAMMEN
Jongeneel koopt haar producten wereldwijd bij de bron in en kiest haar leveranciers
zorgvuldig uit. Ze stellen ons in de gelegenheid om het productieproces van Western
Red Cedar van alle kanten te bekijken. In dit eerste artikel staat het gezaagde hout
centraal dat Jongeneel in de kwaliteit ‘2 clear and better’ uit voorraad kan leveren.
Voordat de stammen
met een grote grijper uit
het water worden gehe-
sen, worden ze met
behulp van piepkleine
I n ons hotel worden we opgewacht door presi-
dent Scott McMillan van McIlveen Lumber
Industries, de kernleverancier van Jongeneel
als het om Western Red Cedar gaat. Hij legt ons
een intensief programma voor. Het stelt ons in
zie je overal stammen in het water drijven. Zo’n
sorteerstation is nodig om de juiste stammen
van de juiste eigenaren bij de juiste zagerijen te
kunnen afleveren. Voordat ze met een grote grij-
per uit het water worden gehesen, worden ze
duwbootjes bij elkaar staat om binnen een tijdsbestek van twee dagen met behulp van piepkleine duwbootjes bij elkaar
gegroepeerd. met alle facetten van de Western Red Cedarpro- gegroepeerd. Het is een spectaculair gezicht. We
Nadat ze zijn gesorteerd, ductie kennis te maken en ook nog een uitstapje krijgen veel respect voor het vakmanschap van
worden ze met staal- te maken naar de staat Washington in de VS, de mannen die deze duwbootjes, dozar boats op
draad bij elkaar waar volgens Scott McMillan de ‘Cadillac’ onder z’n Canadees, besturen. Ze moeten zich letterlijk
gebonden en met een de nabewerkingsbedrijven is gevestigd. We en figuurlijk in allerlei soms heel scherpe bochten
grote plons weer te nemen de uitdaging aan. Gelet op de afstanden wringen, waarbij de bootjes soms half onder
water gelaten die we moeten overbruggen, belooft het een heel water verdwijnen.
avontuur te worden. We gaan eerst naar de Lang-
dale division van Terminal Forest Products, een Remannering
icoon in de Noord-Amerikaanse bosbouwindus- Nadat de stammen uit het water zijn gehesen,
trie dat zich voornamelijk op de productie van worden ze op het land uitgespreid om individu-
Western Red Cedar richt. Je kunt deze Langdale eel door specialisten op hun verwerkingswaarde
division het best omschrijven als een sorteersta- te worden beoordeeld. Daarna worden ze gesor-
tion. Voor het transport van de stammen naar de teerd, met staaldraad bij elkaar gebonden en met
zagerijen wordt veelvuldig gebruik gemaakt van een grote plons weer te water gelaten, klaar om
de alom aanwezige waterwegen. Als je door het naar de zagerijen te worden vervoerd waar ze
fraaie kustgebied van British Columbia rijdt, dan worden verwerkt. Onderweg naar de eerste zage-
rij die we bezoeken, vragen we Scott McMillan
naar de aard van zijn bedrijf. Zoals zijn naam al
doet vermoeden, blijkt hij inderdaad van Schotse
afkomst te zijn: ‘Dat klopt, zowel aan mijn vaders-
als aan mijn moederskant. Mijn vader heeft hier
in het kustgebied 42 jaar in de bosbouw gewerkt.
Hij was actief betrokken bij de wereldwijde pro-
motie van hout uit British Columbia, onder meer
President Scott via de Canadian Wood Council. Het leven bij ons
McMillan van McIlveen thuis stond in het teken van het hout. Het was
Lumber Industries: ‘De blijkbaar zo besmettelijk dat mijn vier broers ook
vorm waarin we het in de houtindustrie terecht zijn gekomen. Zelf
hout kopen, is niet gelijk ben ik op een gegeven moment bij Tommy McIl-
aan de vorm waarin we veen gaan werken en zo’n vijftien jaar geleden
het hout verkopen’ heb ik de business van hem overgenomen. Als ik
13
14. Sales manager Carrick betreft echte waaghalzen zijn doorgeknipt, zor-
Jay van Interfor: gen ze ervoor dat de stammen uit het water kun-
‘Wij willen onze nen worden getild om naar de zaaglijn te worden
klanten de zekerheid getransporteerd. We lopen naar binnen en gaan
geven dat we er op zoek naar die speciale geur van vers gezaagd
morgen ook nog zijn’ Western Red Cedar. We treffen het niet, want op
dat moment wordt een andere houtsoort ver-
werkt. We zien dat de bandzaag aan twee kanten
is getand waardoor het zaagproces efficiënter
kan verlopen. We zien ook dat het hele proces is
toegespitst op het bereiken van een zo’n hoog
mogelijk rendement waarbij de klant invloed kan
uitoefenen op de wijze waarop de stammen wor-
den gezaagd. Mainland is een op-en-top maat-
werkfabriek. Later op de dag bezoeken we nog
een zagerij van Terminal Forest Products. Daarbij
nu op die vijftien jaar terugkijk, dan kan ik maar is wel sprake van verticale integratie: ze zagen
tot één conclusie komen: de aard van het bedrijf alleen voor zichzelf en alleen Western Red Cedar
is compleet veranderd. Ik denk wel eens dat ik dat elders in de groep wordt nabewerkt. Een-
eigenlijk alleen een goed functionerende bank- maal binnen komt het aroma je tegemoet. Wes-
relatie heb overgenomen, in deze business ove- tern Red Cedar is een houtsoort om verliefd op te
rigens niet onbelangrijk. Wat wij tegenwoordig worden. Van de vele kleurschakeringen krijgen
doen, is waarde toevoegen. De vorm waarin we we eveneens warme gevoelens.
het hout kopen, is niet gelijk aan de vorm waarin
we het hout verkopen. Zo kan ik onze activiteiten, Zelfverzorgend
denk ik, het beste typeren. Remannering noe- We brengen ook een bezoek aan Interfor waar we
men we dat hier in British Colombia.’ worden ontvangen door sales manager Garrick
Jay. Hij legt uit dat Interfor aan de beurs van
Speciale geur Toronto is genoteerd: ‘Wat Western Red Cedar
We komen aan bij de Mainland Mill, de eerste betreft zijn wij hier in het kustgebied van British
zagerij die we bezoeken. Hoewel dit bedrijf even- Columbia de op één na grootste producent. Inter-
De bandzaag opereert eens onderdeel is van Terminal Forest Products, for is een verticaal geïntegreerd bedrijf, met
met een laserstraal en is er geen sprake van verticale integratie. Main- andere woorden we beheersen het totale proces
individueel bestuurbare land verleent haar diensten aan een grote en vanaf de bosbouw tot en met het kant-en-klare
armen die de stam gevarieerde klantenkring die zijn stammen bij product. We zijn volledig zelfverzorgend. Dat is
voor een optimaal Mainland laat verwerken vanwege de hoge effi- tegenwoordig niet meer het gebruikelijke busi-
rendement in de ciencygraad waarmee gewerkt wordt. Aan het ness model maar wij houden eraan vast, in de
juiste zaagrichting begin van de productielijn zien we de spectacu- eerste plaats omdat we naar stabiliteit streven en
kunnen brengen laire duwbootjes weer terug. Nadat de staaldra- onze klanten de zekerheid willen geven dat we er
(foto rechtsonder) den staande op de boomstammen door wat ons morgen ook nog zijn.’ Dat is ook de reden dat we
voortdurend in onze onderneming blijven inves-
teren. We krijgen een rondleiding door de Ham-
mond Mill, waar op dat moment kolossale stam-
men Western Red Cedar worden gezaagd. Het
prikkelt onze zintuigen opnieuw. De bandzaag
blijkt hier ook aan twee kanten getand. Hij ope-
reert met een laserstraal en individueel bestuur-
bare armen die de stam vastpakken en voor een
optimaal rendement in de juiste zaagrichting kun-
nen brengen. Aan het slot van de eerste dag laat
Scott McMillan ons nog zien hoe containers wor-
den geladen en ze twee hoog op een drieënhalve
kilometer lange trein worden geplaatst voor het
transport naar de haven van Montreal van waar-
uit ze naar Europa worden verscheept. We had-
den het ons niet gerealiseerd, maar de lengte-
maat van het hout wordt alleen bepaald door de
lengtemaat van de containers. Back-to-back past
het er precies twee keer in. <
14
16. X-ray technologie zorgt voor
hoogwaardig eindproduct
VAN DIK HOUT ZAAGT MEN PLANKEN
Naast plankhout heeft Jongeneel ook gevingerlast en gelamineerd Western
Red Cedar in haar assortiment. Voorzien van een speciale coating kunnen deze
producten als rabat of boeideel worden toegepast. Voor dit tweede artikel
bezoeken we een viertal specialistische nabewerkingsbedrijven.
O p de tweede dag van onze kennismaking
met alle facetten van het productiepro-
ces van Western Red Cedar ligt de
nadruk op de verschillende nabewerkingen. Van-
daag worden we vergezeld door inkoopmana-
gepasseerd, krijgen we Mount Baker in het vizier,
volgens Scott één van de bergen met de meeste
sneeuwval in de wereld. Met dertig meter in één
seizoen is Mount Baker zelfs houder van het
wereldrecord. We kunnen er nog even van genie-
Bij lamineren gaat het
om het verlijmen van
het hout in de breedte.
Voor Jongeneel worden
breedtes van 185, 235
ger Ramon Bus en strategisch inkoper Jacco ten want deze majestueuze berg markeert ook de en 285 mm geprodu-
Ravenhorst van Jongeneel. Scott McMillan van richting waarin we rijden. Selco staat voor South ceerd op diktes van
McIlveen Lumber Products is weer onze onver- Everson Lumber Company en is genoemd naar 18 en 27 mm
moeibare gastheer. Het eerste programmapunt is het typisch Amerikaanse plaatsje waar het is
een bezoek aan Selco dat aan de andere kant van gevestigd. Zoals Scott McMillan ons al eerder
de grens met de Verenigde Staten is gevestigd. had laten weten, blijkt Selco de ‘Cadillac’ onder
Het is niet zo ver rijden, maar als gevolg van een de nabewerkingsbedrijven van Western Red
meer dan grondige grenscontrole door stuurs Cedar, ook al zouden wij voor deze kwalificatie
voor zich uit kijkende ambtenaren is het toch een een ander automerk hebben gekozen. Zo maken
hele onderneming. Het kost ons maar liefst ze bij het vingerlassen gebruik van x-ray techno-
anderhalf uur extra die we verbaasd maar gela- logie die de defecten in de te verwerken balken
ten doorbrengen want creatieve initiatieven om detecteert en tevens de afstanden tussen twee Deze fotoserie laat het
het proces te versnellen, blijken absoluut niet op defecten meet. Deze werkwijze garandeert een schulpen in drieën zien.
prijs te worden gesteld. 9/11 heeft hun wereld hoogwaardig eindproduct dat voor Jongeneel Van dik hout zaagt men
ingrijpend veranderd. Nadat we de grens zijn op een lengte van 5,90 meter wordt vervaardigd. planken
16
17. We leren dat het vingerlassen plaatsvindt door tish Columbia’ op alle kentekenplaten staat. Wat
de ‘vrouwelijke’ vingers van lijm te voorzien en ons betreft zijn ze terecht trots op de werkelijk
onder druk met de ‘mannelijke’ vingers te ver- prachtige natuur in hun provincie. Wij genieten
binden. Ook in de houtwereld is dit dus blijkbaar er met volle teugen van. Het eerste bedrijf is
het recept voor een goed huwelijk. Greendale Industries. Ze zijn gespecialiseerd in
het schulpen ofwel in de lengterichting doorza-
Schulpen gen van ruw gezaagd hout. Voor Jongeneel gaat
Bij vingerlassen gaat het om het verlijmen van het daarbij om het halveren van ruw gezaagd
het hout in de lengte; bij lamineren om het ver- hout met als kopmaten 46 mm bij 155 mm en 46
lijmen van het hout in de breedte. Ook die kunst mm bij 205 mm. Dat levert plankhout op van 22
verstaan ze bij Selco waarbij ze voor Jongeneel mm bij 155 mm en 22 mm bij 205 mm die in
breedtes van 185, 235 en 285 mm produceren op Nederland tot rabatjes en geschaafd of geprofi-
diktes van 18 en 27 mm. De lengte bedraagt ook leerd hout worden verwerkt. Het halveren
hierbij 5,90 meter. Scott Mc Millan benadrukt geschiedt met een bandzaag. Daarna worden de
nogmaals dat deze lengte in feite bepaald wordt planken opgelat, gedroogd en weer afgelat. Voor-
door de lengte van de container waar ze dan pre- dat ze worden opgelat worden ze op lengte
cies twee keer achter elkaar in passen. We rijden gesorteerd en nadat ze zijn afgelat worden ze op
weer terug naar British Columbia en passeren de kwaliteit gesorteerd. Het tweede bedrijf is Kelfor
Canadese grens vlot en probleemloos. Voordat Industries. Het ligt in verband met de reistijd
we de dag afsluiten bij coatingspecialist Wood- gelukkig dicht bij Greendale Industries in de Het schulpen ofwel in de
tone bezoeken we nog twee bedrijven. Tijdens buurt en is gespecialiseerd in het in drieën of vie- lengterichting doorzagen
het rijden valt ons ineens op dat er ‘Beautiful Bri- ren schulpen van ruw gezaagd hout. Van dik hout van ruw gezaagd hout
17
18. zaagt men planken. Daarbij wordt hetzelfde pro-
ces gevolgd waarbij het drogen afhankelijk van
de dikte acht tot twaalf dagen in beslag neemt.
Proef op de som
Het laatste station op onze kennismakingstocht
langs alle facetten van de Western Red Cedar-
productie is Woodtone. Voor een coatingspecia-
list hadden ze geen betere naam kunnen beden-
ken. We ontmoeten de broers Chris en Kevin
Young die het bedrijf enkele jaren geleden van
hun vader Jim Young hebben overgenomen. Van
hem hebben ze geleerd om de beste producten te
maken, met de beste mensen te werken en daar
honderd procent achter te staan, zowel achter de
producten als achter de mensen. Het bedrijf heeft
twee vestigingen, eentje in British Columbia en in
Washington aan de andere kant van de grens met
de Verenigde Staten. De vestiging in British
Columbia die we bezoeken, heeft net een nieuwe
productiehal van 28.000 m2 in gebruik genomen.
Ze zijn al de grootste coatingspecialist maar heb-
ben de ambitie om verder te groeien, niet alleen
als dienstverlener aan de houtindustrie maar ook
als leverancier van eigen bouwproducten. We
worden door de nieuwe productiehal rondgeleid
door general manager David Hughes. Hij legt uit
dat ze over twee productielijnen beschikken: ‘De
eerste productielijn brengt een op olie gebaseerde
coating aan; de tweede een op latex gebaseerde
coating. Na het aanbrengen van de eerste laag zit
er al een dikte van 60 MU op en na het aanbren-
gen van de tweede is dat opgelopen tot tenminste
80 MU. Voor het aanbrengen van de tweede laag
wordt het product een nacht gedroogd en op
schoonheidsfoutjes gecontroleerd. Na het aan-
brengen van de tweede laag wordt het product
weer gedroogd en vervolgens verpakt.’ De tweede
droging vindt plaats in een enorme etagedroger
met een maximale capaciteit van zes etages. Aan
het einde van het productieproces kan Jacco
De tweede productielijn Ravenhorst het niet laten om de proef op de som
brengt een op latex te nemen. Hij vraagt productiemanager Jeff Bur-
gebaseerde coating aan bine om de dikte van de laklaag te meten. Het
nadat het product een resultaat is 92 MU. Ruim voldoende dus. <
nacht is gedroogd en op
schoonheidsfoutjes is
gecontroleerd
Aan het einde van het
productieproces laat
strategisch inkoper
Jacco Ravenhorst van
Jongeneel (foto rechts) de
proef op de som nemen.
De dikte van de laklaag is
92 MU. Ruim voldoende
18
19. WESTERN RED CEDAR PROJECTEN
Opdrachtgever
Woningcorporatie Lefier
Hoogezand/Stadskanaal
Project boven
Nieuwbouw
69 woningen
Bouwbedrijf
Zomers Bouwbedrijf
Klijndijk
Johan Bouland
Werkvoorbereider
Peter Suelmann
Uitvoerder
(foto rechtsboven)
Aandeel Jongeneel
15.000 meter FSC
Western Red Cedar
22 x 150 mm
geschaafd voor
open gevelconstructie
Gewolmaniseerde latten
voor achterconstructie
Project onder
Nieuwbouw
63 appartementen
Bouwbedrijf
Koenen Bouw
Emmen
Raymond Rolink
Projectleider
Theo de Lange
Uitvoerder
(foto rechtsonder)
Aandeel Jongeneel
15.000 meter FSC
Western Red Cedar
44 x 75 mm
geschaafd aan een
trapeziumlat voor
open gevelconstructie
waarvan 4.000 meter
brandvertragend
geïmpregneerd
Beide partijen
behandeld met
Aidol GW 310
DRM-latten voor
achterconstructie
Jongeneel Coevorden
Jongeneel Groningen
André Smallenbroek
Regionaal account manager
Noord Nederland
(foto midden)
19
20. Canadian Lumber Standard
kaarsrecht het beste
constructiehout
SPIKSPLINTERNIEUWE MACHINE SCHAAFT SUPERSNEL
Canadian Lumber Standard (CLS) is de oudere broer van Scandinavian
Lumber Standard (SLS). In beide gevallen gaat het om gestandaardiseerd
constructiehout dat op sterkte is gesorteerd, ingevolge het bouwbesluit
een voorwaarde om het constructief te mogen toepassen.
20
21. Het grote verschil met
Scandinavië is dat de
bomen ter plekke
niet op lengte worden Wood procurement
gezaagd, maar in zijn manager Tony Dozorec
geheel naar de fabriek legt uit dat een kapge-
worden getranspor- bied gemiddeld 40
teerd. Hoe hoger ze hectare groot is en dat
groeien, hoe mooier er tegelijkertijd op zes
en harder het hout locaties wordt geoogst
T ijdens onze trip naar Canada brengen we
ook een bezoek aan de fabriek van Weyer-
haeuser in Grande Prairie waar Jongeneel
haar CLS-hout inkoopt. CLS staat voor Canadian
Lumber Standard, vierzijdig geschaafd en afge-
rond constructiehout dat veel in de houtskelet-
bouw wordt gebruikt. We vliegen eerst van Van-
couver naar Edmonton, de hoofdstad van de
provincie Alberta. De tweede etappe leggen we
af in een veredelde bromvlieg. Grande Prairie is
een echte ‘boomtown’. Als gevolg van de sterk
toegenomen olie- en gaswinning is het inwo-
nertal de laatste jaren meer dan verviervoudigd.
Grande Prairie ligt niet alleen in een andere pro-
vincie, maar ook in een andere tijdzone. Het zal
ons bij de terugvlucht naar Vancouver nog lelijk
opbreken. We worden opgehaald door wood pro-
curement manager Tony Dozorec. Hij neemt ons
direct mee naar het gebied waar op dat moment
geoogst wordt. Op de kaarsrechte, eindeloos lij-
kende snelweg erheen vertelt hij dat ze een con-
cessie beheren van maar liefst 1,1 miljoen hec-
tare: ‘We hebben deze concessie en de fabriek
die jullie straks gaan bezoeken in 1991 van Proc-
tor & Gamble overgenomen. Zij voorzagen daar-
mee in hun eigen behoefte aan gebleekte pulp en
zijn tegenwoordig een belangrijke klant. We oog-
sten zo’n 5.000 hectare per jaar en zitten nog
steeds in de eerste kap. De groeitijd van het gre-
nen bedraagt zo’n tachtig tot honderd jaar. Hoe
hoger ze groeien, hoe mooier en harder het hout.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat ze door de
indianen als palen voor hun wigwammen wer-
den gebruikt. Vandaar de naam van deze boom-
soort: Lodgepole Pine. Om dezelfde reden wor-
den vandaag de dag van de beste exemplaren
elektriciteitspalen gemaakt.’
Springbreak
Eenmaal aangekomen bekijken we de kaart van
de totale concessie en legt Tony Dozorec uit dat
21
22. Gigantisch, de enorme
rijdende kraan waarmee
de boomstammen naar
de productielijnen
worden aangevoerd
een kapgebied gemiddeld 40 hectare groot is en de maatregelen die we nemen om de natuur en
dat er tegelijkertijd op zes locaties wordt geoogst: de biodiversiteit te beschermen. We voldoen aan
‘Op jaarbasis gaat het daarbij om zo’n 1.700.000 alle eisen op het gebied van duurzaam bosbe-
m3 rondhout. Voor het overgrote deel zijn dat heer en werken daarbij volgens de richtlijnen
twee naaldhoutsoorten: een derde vuren en twee van het Amerikaanse Sustainable Forestry Ini-
derde grenen. We treffen ook loofhoutsoorten tiative (SFI) dat als certificeringsysteem tot het
aan. Die oogsten en verwerken we wel, maar rui- Programme for Endorsement of Forest Certifica-
len we met een ander bedrijf dat er OSB van tion schemes (PEFC) is toegelaten. Daarnaast
maakt. Er wordt maar negen, soms tien maanden geldt dat we hier in de provincie Alberta wettelijk
van het jaar geoogst: van juli tot en met maart of hebben vastgelegd dat we onze oogstgebieden
april. Met name in de wintermaanden zijn de binnen twee jaar moeten herbeplanten. Dit
Een detailfoto van de condities ideaal. Dan is de grond bevroren en bre- gebeurt in de zomermaanden met de zaden die
spiksplinternieuwe en ken de takken gemakkelijker af. In de maanden we in de herfstmaanden hebben verzameld.’
supersnelle schaafma- april tot en met juni is de grond drassig en zijn de
chine. Lopende banden condities veel minder ideaal. In deze zoge- Gigantisch
met afnemende snelhe- naamde ‘springbreak’ komt de natuur ook weer Tony Dozorec laat ons zien hoe het oogstgebied
den zorgen ervoor dat tot leven. We werken met meerjarenplannen die en de benodigde aan- en afvoerwegen met
de snelheid daarna in verschillende stadia door de regering moeten oranje linten zijn afgebakend en hoe daarbij met
weer wordt afgeremd worden goedgekeurd. Daarbij gaat het ook om de natuurlijke waterloop rekening is gehouden.
22
23. Die is met roze linten herkenbaar gemaakt. We stammen zijn aangevoerd, wordt met behulp van
zien ook hoe de bomen worden gekapt en de tak- scanners bepaald hoe ze met het oog op een zo
ken worden gestript. Het grote verschil met Scan- hoog mogelijk rendement het beste kunnen wor-
dinavië is dat ze ter plekke niet op lengte worden den gezaagd. Daarbij wordt naar diameter, kwa-
gezaagd, maar in zijn geheel naar de fabriek wor- liteit en kromming gekeken. Na het zagen wor-
den getransporteerd. We krijgen de indruk dat er den de planken opgelat en gedroogd, waarvoor
ook een aantal buitenlandse arbeidskrachten zijn deze fabriek de beschikking heeft over zeven
ingehuurd. Tony Dozorec: ‘Dat klopt en is een grote droogkamers. Na het drogen worden ze
direct gevolg van de concurrentie die we van de volautomatisch afgelat en letterlijk en figuurlijk
olie- en gasindustrie ondervinden. Op dit door de schaafmachine gejaagd. De bijzonder
moment gaat het om zo’n 15% van het totaal en hoge snelheid van deze machine maakt het nood-
we verwachten dat dit percentage verder zal zakelijk om het proces daarna weer af te remmen.
groeien. Het is voor hen een aantrekkelijke pro- Dit gebeurt met behulp van lopende banden met Product supply and dry
positie: negen maanden per jaar, vijf dagen per afnemende snelheden. In de volgende fase wor- kilns manager Bruce
week en twaalf uur per dag werken voor een den de planken op kwaliteit gecontroleerd, op Walker: ‘Het rendement
inkomen van 70.000 Canadese dollars (ongeveer sterkte gesorteerd en getrimd. We vragen aan van de fabriek ligt op
50.000 euro).’ Op de fabriek worden we verwel- Jacco Ravenhorst in welke maten Jongeneel dit ongeveer 35% hoog-
komd door product supply and dry kilns manager hout in Nederland aanbiedt: ‘De dikte is altijd 38 waardig CLS-hout
Bruce Walker. Gigantisch is het woord dat ons als mm. De breedte kan variëren van 89 mm tot 235 bestemd voor de export’
eerste te binnen schiet. Het begint al met de mm en de lengte van 245 cm tot 610 cm. Gestan-
enorme rijdende kraan waarmee de boomstam- daardiseerd constructiehout wordt steeds popu-
men naar de productielijnen worden aangevoerd. lairder. Daar zijn goede redenen voor: het is
We moeten direct aan de enorme transportkra- kaarsrecht, het heeft een hoge kwaliteit en dus
nen in de Rotterdamse haven denken. Strate- een lage uitval, het biedt veel variatie in zowel de
gisch inkoper Jacco Ravenhorst had ons al ver- lengte- als de breedtematen en het is op sterkte
teld dat ze ook over een spiksplinternieuwe en gesorteerd, ingevolge het bouwbesluit een voor-
supersnelle schaafmachine beschikken die 1.200 waarde om het constructief te mogen toepas-
meter per minuut kan verwerken. We zijn sen.’ Op de terugweg naar Vancouver merken we
benieuwd. Voordat we door de fabriek worden te laat dat we naar een andere tijdzone waren Gestandaardiseerd
rondgeleid, legt Bruce Walker uit dat het rende- gereisd. We missen onze vlucht en moeten een constructiehout wordt
ment van de fabriek op ongeveer 35% ligt. Hij nacht op de blaren zitten. < steeds populairder
doelt daarmee op het percentage CLS-contruc-
tiehout dat uit het aangevoerde rondhout kan
worden geproduceerd.
Volautomatisch
Het productieproces blijkt in hoge mate te zijn
geautomatiseerd, waarbij meer dan honderd
computers met elkaar samenwerken. Nadat de
23
24. De mooiste binnendeuren
altijd direct leverbaar
Prestige Original
In volgende editie InHout spectaculaire
Skantrae actie in samenwerking met
Jongeneel.
