1. Ako ang Gabay ng
Buhay Ko
May dalawang uri ng kilos ang tao:
Ang kilos ng tao (acts of
man) at
•ang makataong kilos
(Human Act)
2. 1. Ang Kilos ng Tao (Acts of Man) ay tumutukoy
sa kalikasan ng tao. Ito ay mga pagkilos na
bunga ng biyolohikal at pisyolohikal na
proseso ng katawan ng tao
Mga katangian ng kilos ng tao
• 1. Hindi sinasadya o walang pagkukusa
• 2. Walang pananagutan
• 3. Hindi ginagamitan ng isip o kilos-loob
• 4. Walang kamalayan
• 5. Kawalan ng atensyon
• 6. Paggamit ng pandamdam (5 senses)
3. 2. Ang Makataong Kilos ay kilos na isinasagawa
mula sa malayang kalooban ng tao. Ito ay
anumang kilos ng tao: panloob, panlabas,
pangkatawan o ispiritwal.
• Ang mga sumusunod ay mga katangian ng
Makataong Kilos.
• 1. Kusang-loob na pagkilos
• 2. May kamalayan
• 3. Mga inaasahang kilos ng tao gamit ang kanyang
isip at kilos-loob (makatwiran)
• 4. Mga kilos na inaasahan sa tao bilang tao
• 5. Mga kilos na napapamahalanan ng tao
(Control)
4. 6. Mga kilos ng tao na siya ang nasusunod, tao ang may
kapangyarihang magpasya kung gagawin o hindi
(Montemayor :2004)
7. Moral na kilos na naaayon sa pamantayan ng lipunang
kinaaaniban ng tao
8. Naghuhusga o pagbibigay ng pagpapahalaga, paninisi,
o maaari ding pagbibigay ng gantimpala o parusa.
9. Paulit-ulit na pagkilos hanggang nagiging kasanayan
(habit) Ang nakasanayang gawin ng tao ay kasamang
bumubuo ng kanyang pagkatao, kung kaya’t ang tao
mismo ay kasamang bumubuo sa kanyang pagkatao.
Ang tao ay larawan ng kanyang makataong kilos.
10. Ang mga kilos na sinasadyang gawin ng tao ay bunga
ng kanyang kaalaman at kalayaan kung kaya’t ito ay
kanyang pananagutan.
5. makataong kilos na sumasang-ayon sa
katwiran. May tatlong uri ito:
Mabuti o Moral na Kilos- Ito ay
tumutukoy sa mga kilos na naaayon sa
pamantayang moral. Ito ay mga kilos na
kaaya-aya at pinahihintulutan.
Masama o Imoral na Kilos- Ito ay kilos
na hindi naaayon sa pamantayang moral.
Ang mga kilos na ito ay hindi mabuti at
hindi pinahihintulutan.
6. Amoral o kilos na hindi mabuti at hindi rin
masama- Ito ay mga kilos na
walangkinikilingan kaugnay sa pamantayang
moral. Ito ay mga kilos na hindi masama at
hindi rin naman mabuti. Mayroong mga kilos
na nagiging mabuti o masama dahil sa mga
pangyayari na maaaring makaapekto nito.
Halimbawa, ang paggamit ng teleponong
selyular, hindi mo masasabi kung ito ay mabuti
o masama (Amoral) depende sa intensyon ng
iyong paggamit at sa mga lugar na
ipinagbabawal itong gamitin.
8. Mga Salik na Nakaaapekto sa
Makataong Kilos
• 1. Kamangmangan. - Ang
kamangmangan ay tumutukoy sa
kawalan o kasalatan ng kaalaman
na dapat taglay ng tao. Ito ay may
dalawang uri: nadaraig (vincible)
at hindi nadaraig (invincible).
9. 2. Masidhing damdamin. Ito
ay ang dikta ng bodily
appetites, pagkiling sa
isang bagay o kilos
(tendency) o damdamin.
10. 3. Takot. Ang takot ay ang
pagkabagabag ng isip ng
tao na humaharap sa
anumang uri ng
pagbabanta sa kaniyang
buhay o mga mahal sa
buhay.
11. 4. Karahasan. Ito ay ang
pagkakaroon ng panlabas
na pwersa upang pilitin ang
isang tao na gawin ang
isang bagay na labag sa
kaniyang kilos-loob at
pagkukusa.
12. 5. Gawi. Ang mga gawain na
paulit-ulit na isinasagawa
at nagiging bahagi na ng
sistema ng buhay sa araw-
araw ay itinuturing na gawi
(habits) o nakasanayan.
13. MGA SALIK NA NAKAAAPEKTO SA
PANANAGUTAN NG TAO SA
KAHIHINATNAN NG KILOS O PASYA
1. Kamangmangan
Ang kamangmangan ay tumutukoy sa
kawalan o kasalatan ng kaalaman na
dapat taglayin ng tao. Ito ay may
dalawang uri: nadaraig (vincible) at hindi
nadaraig o (invincible).
14. • Nadaraig (vincible) – Ito ang
kaalaman sa isang gawain subalit ang
tao ay may pagkakataong itama o
magkaroon ng tamang kaalaman kung
gagawa ng pagkakataon na malaman
at matuklasan.
• Hindi nadaraig- kamangmangan dahil
sa kawalan ng kaalaman na mayroon
siyang hindi alam na dapat niyang
malaman.
15. 2. Masidhing Damdamin-
Ito ay dikta ng Bodily
appetites, pagkiling sa
isang bagay o kilos
(tendency) o damdamin.
16. 3. Takot – ito ay
pagkabagabag ng isip ng
tao na humaharap sa
anumang uri ng
pagbabanta sa kaniyang
buhay o mahal sa buhay
17. •4. Karahasan – Ito ay
pagkakaroon ng panlabas
na pwersa upang pilitin ang
isang tao na gawin ang
isang bagay na labag sa
kanilang kilos-loob at
pagkukusa.
18. 5. Gawi- ito ay mga
gawain na paulit-ulit
na isinasagawa
atnagiging bahagi na
ng sistema ng buhay
sa araw-araw.
19. Pagpapasiya.... Hindi Basta-basta
Mga Yugto ng Makataong
Kilos at Mga Hakbang sa
Moral na Pagpapasya
• Para kay Sto. Tomas De
Aquino, may 12 yugto ang
makataong kilos. Nahahati
ang dalawang kategoryang ito
sa isip at kilos-loob.
20.
21.
22. Suriin ang paglalalapat ng makataong kilos sa sitwasyong ito:
1. Pagkaunawa sa layunin. Ang pagnanais mo at ng iyong
mga magulang na makapagtapos ng pag-aaral.
2. Nais ng Layunin. Ang kagustuhan mo na kumuha ng
kursong bokasyonal at ang nais ng magulang mo pang -
akademiko.
3. Paghuhusga sa nais makamtan. Pagpapaliwanag sa
magulang kung bakit nais mong kunin ang kursong
bokasyonal.
4. Intensyon ng Layunin. Pagkilala sa sariling kakayahan at
interes sa kursong ninanais.
5. Masusing pagsusuri ng paraan. Pag-alam ng mga
karagdagang impormasyon hingil sa kursong nais at ang
kagustuhan ng mga magulang.
23. 6. Paghuhusga sa Paraan. Pagtimbang sa dalawang
pagpipilian: kagustuhan mo at ng iyong mga magulang.
7. Praktikal na Paghuhusga sa Pinili. Ang interes at
kakayanan ng mag-aaral ay lubhang mahalaga na
isaalang alang sa kursong kukunin.
8. Pagpili. Ang malayang pagpili sa kursong nais.
9. Utos. Mag enrol sa kursong bokasyonal sa Senior High
School.
10. Paggamit. Pagpapakita ng sipag sa pag-aaral.
11. Pangkaisipang Kakayahan ng Layunin. Pagkakaroon ng
kasiyahan at kapanatagan ng kalooban.
12. Bunga. Pagiging masigasig sa pag-aaral.
24. • Maaaring hindi tayo palaging may kamalayan sa
mga yugtong ito o sa pagkakasunud sunod nito
ngunit mahalaga na malaman ang bawat yugto
upang maging gabay sa araw-araw na buhay. Ang
mga yugtong ito ay maaari ding ilapat ayon sa
mga Hakbang sa Moral na Pagpapasya tulad ng
mga sumusunod:
1. Magkalap ng patunay
2. Isaisip ang mga posibilidad
3. Maghanap ng ibang kaalaman
4. Tingnan ang kalooban
5. Umasa at magtiwala sa tulong ng Diyos
6. Magsagawa ng pasiya
25. LAYUNIN, PARAAN, SIRKUMSTANSIYA, AT
KAHIHINATNAN NG KILOS
• Mga Salik na Nakakaapekto sa Resulta ng Kilos
• 1. LAYUNIN- Ito ay tumutukoy sa panloob na kilos
kung saan nakatuon ang kilos-loob. Ito ay
tumutukoy sa taong gumagawa ng kilos (doer).
• 2. PARAAN- Ito ang panlabas na kilos na
kasangkapan o paraan upang makamit ang
layunin.
• 3. SIRKUMSTANSIYA- Ito ay tumutukoy sa
kondisyon o kalagayan ng kilos na nakababawas o
nakadaragdag sa kabutihan o kasamaan ng kilos.
4. KAHIHINATNAN- Ang lahat ng kilos na ginagawa
ng tao ay may dahilan, batayan, at may kaakibat
na pananagutan.
26. Ayon kay Sto. Tomas de
Aquino, ang moral na kilos
ay ang makataong kilos.
Ibig sabihin, ang
makataong kilos ay dapat
nakaagapay at naaayon sa
batas moral.
27. Iba’t-ibang Uri ng Sirkumstansiya
1. Sino- Ito ay tumutukoy sa tao na nagsagawa ng
kilos o sa taong maaaring maapektuhan ng kilos.
2. Ano- Ito ang tumutukoy sa mismong kilos kung
gaano ito kalaki o kabigat.
3. Saan- Ito ay tumutukoy sa lugar kung saan
ginawa ang kilos.
4. Paano- Ito ay tumutukoy sa paran kung paano
isinagawa ang kilos.
5. Kailan- Ito ay tumutukoy kung kailan isinagawa
ang kilos.
