2. Պատահե՞լ է, որ անձրևը սիրես ջերմությունից շատ, ցանկացել՞ ես երբևէ քայլել
միայնակ, լսել թախծոտ երգ, որը թվում է քո մասին է հենց:
Պատահե՞լ է, որ թվա քեզ ոչ ոք էլ չի հասկանում, քո ներսում աղմուկ կա` ոչ ոք
չի լսում, աշունն ես սիրում, Տերյանով ապրում, դու սիրո մասին ֆիլմեր ես
դիտում, նաև խզբզում այդ սիրո մասին ու հաճախ պատրում դեռ
անստորագիր…
Սիրահարվում ես, շուտով մոռանում, մեկ-մեկ փնտրում ես քեզ ուրիշ
կյանքում, գտնում, կորցնում, անուրջներ ստեղծում ու քո աշխարհի պատերն ես
դնում:
Քեզ ոչ ոք պետք չէ, բայց մենա՞կ ես դու, աշխարհն այս նեղ է ու հզո՞ր ես դու….
Հոգոբանական տերմինների մեջ գտնել լուծումը քո այդ վիճակի իզուր
փորձիր, պարզապես ժպտա ու քիչ մռայլվիր :
3. Բոլոր տարիքային ճգնաժամերից
ամենաբուռն արտահայտվողը
դեռահասության ճգնաժամն է: Թերևս սա
է պատճառը, որ տարբեր ժողովուրդների
մոտ այս տարիքի նկատմամբ
յուրահատուկ վերաբերմունք է
ձևավորվել« օրինակ« ֆրանսիացիները
դեռահասության շրջանը «ապերախտ
կամ հիմար տարիք» են անվանում իսկ
պարզունակ ժողովուրդներն այս
տարիքում հատուկ ձեռնադրություններ
են կազմակերպում:
4. Հոգեբանական գրականության մեջ առանձնացվում են դեռահասության
ճգնաժամի հետևյալ ախտանշանները գերկենտրոնացում այնպիսի հարցերի
վրա, ինչպիսիք են «ով եմ», «ինչու եմ ծնվել», «գեղեցիկ եմ, թե տգեղ»
անլիարժեքության զգացում, ընկճվածություն, տագնապներ` կապված
մարմնի մասերի համաչափության հետ
(դիսմորֆոֆոբիա), դեպերսոնալիզացիոն երևույթներ (դեռահասին թվում է թե
ինքը փոխվել է հայտարարում է որ չի զգում իր ես-ը, գերկենտրոնացում
սեփական ես-ի վրա, քննադատության հանդեպ խիստ
զգայունություն, նեգատիվիզմ (ամեն ինչում հակառակվում է
մեծերին), օրինազանց վարք, տանից փախուստներ, կուռքերի ստեղծում և
այլն:
5. Ինչպես ցույց են տվել մի շարք հեղինակների
(Է. Շպրանգեր, Լ. Վիգոտսկի և ուրիշներ)
հետազոտությունները, այս տարիքում անձը
յուրահատուկ «ծնունդ» է ապրում
վերակառուցվում է ինքնագիտակցությունը:
Դեռահասը սկսում է գիտակցել իրեն որպես
տղամարդ/կին փորձում է հասկանալ թե ինչ
է նշանակում լինել տղամարդ/կին ինչպիսին
է ինքը որպես տվյալ սեռի ներկայացուցիչ
փորձում է ինքնահաստատվել (Ս. Խուդոյան):
6. Սկսում են ֆիքսվել իրենց արտաքինի վրա քանի որ վերջինս կարևոր դեր է
խաղում հակառակ սեռի հետ հարաբերությունների, դրական կամ
բացասական սեռային ես-կոնցեպցիայի ինքնագնահատականի
ձևավորման, հետևաբար նաև` դեռահասության ճգնաժամի հանգուցալուծման
գործում: Դա է պատճառը, որ այս տարիքին բնորոշ հոգեախտաբանության մեջ
մեծ տեղ են գրավում արտաքինի հետ կապված պրոբլեմները (հատկապես
աղջիկների մոտ, քանի որ այն ավելի կարևոր նշանակություն ունի նրանց
համար, քան տղաների), որոնք կարող են դիտվել որպես բացասական սեռային
ես-կոնցեպցիայով պայմանավորված խանգարումներ:
7. Այս համախտանիշերից են
նյարդային անորեքսիան (ավելի
գեղեցիկ երևալու նպատակով
սննդից հրաժարում)
դիսմորֆոֆոբիան: Վերջինիս
դեպքում հիվանդները համոզված
են, որ իրենք որոշակի մարմնական
թերություն ունեն` տգեղ քիթ
(Սիրանո դե Բերժերակի
բարդույթը), «լոշտակ»
ականջներ, տգեղ մաշկ, չափազանց
գիրություն կամ
նիհարություն, հաստ, բարակ կամ
ծուռ ոտքեր: Այս համախտանիշի
դեպքում են ի հայտ է
գալիս, այսպես կոչված, «հայելու
սիմպտոմը» (դեռահասը սևեռուն
կերպով հետազոտում է իրեն
հայելում) և, «լուսանկարման
սիմպտոմը» (հրաժարվում են
լուսանկարվելուց):
8. Շ. Բյուլերը դեռահասության փուլում
առանձնացնում է նեգատիվ և պոզիտիվ
շրջաններ: Նեգատիվ շրջանի հիմնական
բնութագիրը նախկին հետաքրքրությունների
մահացումն է, սկսում է ի հայտ գալ սեռական
մղումը, ինչն էլ պայմանավորում է այս շրջանի
բացասական ախտանշանները
(տագնապայնությունը, ագրեսիվությունը, լարվա
ծությունը, անիմաստ բունտը, նեգատիվիզմը և
այլն): Պոզիտիվ շրջանը բնութագրվում է նոր
հետաքրքրությունների, արժեքների ի հայտ
գալով. դեռահասը ձգտում է մտերմիկ
հարաբերությունների, արթնանում է սիրո
զգացմունքը: Կուրտ Լևինը դեռահասության
կարևորագույն բնութաիրն է համարում
կենսագործունեության դաշտի ընդարձակումը:
Այս տարիքի հիմնական պրոբլեմները, ըստ
նրա, պայմանավորված են դեռահասի մարգինալ
ստատուսովª նա ո°չ երեխա է և ո°չ էլ
մեծ, անորոշ վիճակում է, ինչն էլ ներքին
հակասությունների, ոչ ադեկվատ վարքի, մի
ծայրահեղությունից մյուսի մեջ
հայտնվելու, անինքնավստահության պատճառ է
հանդիսանում:
9. Դեռահասության ճգնաժամը կարող է ընթանալ մեղմ կամ սուր: Դա մեծապես
պայմանավորված է դաստիարակությամբ: Պարզվել է« որ բացասական ազդեցություն են
ունենում հատկապես ավտորիտար և հակասական բնույթի դաստիարակության ոճերը
(ծնողը միանշանակ չի վերաբերվում երեխային)« ինչպես նաև սիմբիոտիկ
դաստիարակչական մոտեցումը (այս դեպքում ծնողն ընկալում է իրեն և երեխային որպես
մեկ ամբողջություն, ձգտում է բավարարել նրա բոլոր պահանջները, պաշտպանել
պրոբլեմներից, երեխան նրան թվում է փոքր ու անօգնական): Ճգնաժամի ընթացքի
գործում արտաքին ներգործությունների որոշիչ նշանակության մասին է վկայում նաև այն«
որ պարզունակ ցեղերի մոտ դեռահասությունն ընթանում է հարթ, առանց ճգնաժամերի:
Դա բացատրվում է այդ հասարակությունների ոչ բարդ կառուցվածքով (հասարակական
կյանքը կազմակերպվում է ավանդույթներով, ալտերնատիվ զարգացման
հնարավորություններ չկան), սեռական հարաբերությունների թույլտվությամբ, մանկական
սոցիալական դիրքից մեծականին անցման կտրուկ բնույթով (ձեռնադրությունների
միջոցով):
