1. Covid 19 Krizinde İşletme Araştırması
Kasım 2020
Copyright 2020 Ankara Üniversitesi. Her hakkı saklıdır.
2. Araştırma Hakkında 1
İlk olarak Aralık 2020 tarihinde Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıktığı iddia
edilen Corona virüsü kısa sürede Dünyayı etkisi altına almıştır. Pek çok ülkede
mal ve hizmet üretiminde duraklamalar yaşanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü bu
virüse Covid 19 adı vererek pandemi ilan etmiştir.
Uluslararası Çalışma Örgütü – ILO SCORE (Sustaining Competitive and
Responsible Enterprises) programı kapsamında Nisan 2020 tarihinde Covid 19
Krizi Döneminde İşletme Araştırması Rehberi ve Şablon Anket yayınlamıştır.
Ülkeler arasında kıyaslanabilir sonuçların elde edilmesini amaçlayan rehber ve
anketin amacı Covid 19 krizi döneminde işletmelerin durumlarını tespit etmek
ve olası çözüm önerileri sunmaktır.
3. Araştırma Hakkında 2
Anketin Türkiye’de kullanım iznini İnsan Kaynakları Meslek Derneği - IKMD
almıştır.
IKMD araştırmanın bilimsel temelde uygulanmasını ve analizini sağlayabilmek
amacıyla Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (SBF) ile işbirliği
yapmıştır.
Haziran 2020 tarihinde IKMD ve SBF bir araştırma ekibi oluşturmuş, araştırma
ekibi ILO Türkiye temsilciliği ile temasa geçerek olası işbirliğini görüşmüş ve
daha sonra araştırmanın yol haritasını tespit etmeye çalışmıştır.
4. Araştırma Hakkında 3
Resmi kaynaklarca Mart 2020 başında ilk Covid 19 vakasının tespit
edilmesinden sonra Türkiye’de zaman zaman sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş,
şehirlerarası seyahat kısıtlaması getirilmiş, mal ve hizmet üretimi istisnalar
dışında durma noktasına gelmiştir. Haziran 2020 tarihinden sonra da bu
kısıtlamalarda gevşemeye gidilmiştir.
Mevcut araştırmanın hazırlığına da kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayında
başlanmıştır.
5. Araştırma Hakkında 4
Bu araştırmanın Covid 19 ile ilgili diğer araştırmalardan en temel farkı,
Pandeminin Türkiye’de Mart-Haziran döneminde işletmeler üzerindeki etkisini
tespit etmek ve işletmelerin 2020 ikinci yarısı için öngörülerini belirlemektir.
Araştırmada kullanılan anket 4 temel tema konusunda bilgi toplamaktır: (1)
Covid 19’un işletmeler üzerinde etkisi; (2) İşletmelerin Covid 19’a karşı aldığı iş
Sağlığı ve Güvenliği tedbirleri; (3) İşletmelerin Covid 19 kriziyle baş etme
yöntemleri; ve (4) İşletmelerin ihtiyaç duyduğu destekler.
6. Araştırma Ekibi
Mustafa İSKİFOĞLU (IKMD Yönetim Kurulu Başkanı- MAN IK Direktörü)
Prof. Dr. Recep VARÇIN (A. Ü. SBF Öğretim Üyesi – IKMD YK )
Prof. Dr. Metin ÖZUĞURLU (A. Ü. SBF Öğretim Üyesi)
Zehra KÖKER (A.Ü. Doktora Öğrencisi)
Mehmet Ali KESKİNKILIÇ (IKMD İcra Komitesi Üyesi)
Fatmanur BAYRAKTAR (IKMD Ofis Yöneticisi)
Mehmet Umut YILDIRIM (IKMD Kurumsal İletişim Uzmanı)
7. Yöntem 1
Özgün olarak ILO - SCORE programı kapsamında yer alan işletmelere
uygulanmak amacıyla hazırlanan anket Türkiye’de öncelikle büyük işletmelere
uygulanmaya çalışılmıştır.
Bu kapsamda İKMD bünyesinde yer alan Ankara İK Platformu üye kuruluşlar
ile İKMD veri tabanı kullanılmış ve firmaların İK yöneticilerine anket elektronik
posta aracılığı ile ulaştırılmıştır.
Anketin kullanılmasında Survey Monkey programı kullanılmıştır. Bir link,
bağlantı, aracılığı ile gönderilen anket elektronik ortamda doldurulmuş ve
İKMD araştırma ekibine sunulmuştur.
8. Yöntem 2
Araştırma Temmuz-Eylül 2020 tarihleri arasında toplam 31 ilde, 29 sektörde,
büyük, orta ve küçük işletmeler ile kamu kuruluşları üzerinde yapılmıştır.
«Yeni Normal» olarak adlandırılan bu dönemde pek çok İK yöneticisi
dönüşümlü ya da ev-eksenli çalıştığından veya tatil dönemine girdiğinden daha
fazla işletmeye ulaşmada zorluklar yaşanmıştır. Bu nedenle analize yeterli
sayıda işletmeye ulaşıldığından veri toplanmasına Eylül ortasında son
verilmiştir.
Araştırmanın örneklemi Türkiye çapında 7 bölgeyi temsil etmektedir ve
örneklem 224 işletmeden oluşmaktadır.
Örneklem Türkiye’de tüm işletmeleri temsil etmese bile çalışan sayısı açısından
önemli sayıda işletmeye ulaşılmıştır.
14. Yasal Zorunluluk Dışında Faaliyetlerini durduran işletmeler
Faaliyetlerini durduran işletmelerde 1-30 hafta arasında ara verildi
54%
46%
Evet Hayır
15. Faaliyetlerini durduran işletmelerin durdurma nedeni:
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%
Tedbiren
Sipariş azlığı nedeniyle
İşyerindeki COVID-19 vakaları nedeniyle
Girdi teminindeki güçlükler nedeniyle
Diğer nedenler
Cevapsız
16. Covid 19 nedeniyle işletmelerde nakit akışında sorunlar ve
2020 yılı sonuna kadar işletmelerin nakit akış beklentisi
Evet
Hayır
Bilgim yok
Cevapsız
53%
26%
17%
4%
60%
24%
11%
5%
Nakit akışında sorun yaşandı. Nakit akışında 2020 yılı sonuna kadar sorun bekleniyor.
17. Covid 19 işletme gelirlerine etkisi ve işletmelerin 2020 yılı
gelir beklentileri
Azalma
Bilgim yok
Etkisiz
Artış
Cevapsız
57%
12% 16%
10%
5%
60%
8% 16%
11%
5%
COVID-19'un işletme gelirleri üzerindeki etkisi ne yönde oldu ?
2020 yılı için COVID-19'un işletme gelirine etkisi konusundaki beklentiniz nedir?
18. Covid 19’ un personel üzerindeki etkisi
32%
17%
24%
27%
Personele COVID-19 bulaştı Personel enfekte olmaktan korkuyor
Personel karantinada hareketliliği kısıtlandı Personel evde ailelerine bakıyor
19. 2020 sonuna kadar işletmelerin işgücünün etkin yönetimi ile ilgili
beklentileri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Olumlu
Olumsuz
Bilgim Yok
Cevapsız
62%
29%
5%
4%
20. Covid 19’un işgücü verimliliğine etkisi ve 2020 yılı için işgücü
verimliliğine etkisi
Düşer
Bilgim yok
Etkisiz
Artar
Cevapsız
52%
5% 26%
9%
8%
56%
5% 21%
9%
9%
COVID-19'un işgücüne etkisi ne yönde oldu ?
2020 yılı için COVID-19'un işgücüne etkisi konusundaki beklentiniz nedir?
21. Covid 19’un işgücüne etkisi ve 2020 yılı için işgücü beklentileri
Düşer
Bilgim yok
Etkisiz
Artar
Cevapsız
52%
5%
26%
9%
8%
56%
5%
21%
9%
9%
COVID-19'un işgücüne etkisi ne yönde oldu ?
2020 yılı için COVID-19'un işgücüne etkisi konusundaki beklentiniz nedir?
22. Covid 19’un siparişlere ve 2020 yılı için sipariş beklentilerine
etkisi
Düşer
Bilgim yok
Etkisiz
Artar
Cevapsız
51%
12% 17%
11%
9%
56%
10% 13%
11%
10%
COVID-19'un siparişlere etkisi ne yönde oldu ?
2020 yılı için COVID-19'un siparişler üzerindeki etkisi hakkında beklentiniz nedir?
23. Covid 19’DAN OLUMLU ETKİLENEN
İŞLETMELERDE SİPARİŞLER,
İŞGÜCÜ,
İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ
ve İŞLETME GELİRLERİ
2.
24. Covid 19’dan olumlu etkilenen işletmelerde artış gösteren
parametreler:
0%
5%
10%
15%
Siparişler arttı
2020 yılı için
siparişlerde
artış bekleniyor
İşgücü arttı
2020 yılı için
işgücünde artış
bekliyor
İşgücü verimi
arttı 2020 yılı için
işgücü
veriminde artış
bekleniyor
İşletme
gelirleri arttı 2020 yılı için
işletme
gelirlerinde
artış bekleniyor
11% 11%
9% 9% 10% 11%
10% 11%
25. Covid 19 krizinden olumlu etkilenen işletmelerde gerçekleşen
faaliyetler:
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Yeni taleplere cevap
vermek için ürünleri
çeşitlendiriyoruz
Satış kanallarını
çeşitlendiriyoruz
Bankalar ve tedarikçiler
ile ödeme koşullarını
müzakere ediyoruz
Personelle müzakere
yürütüyoruz
İnsan Kaynakları
Sistemlerini dijital
ortama taşıyoruz
17%
30%
24%
26%
29%
27. Covid 19 krizine yönelik iş sağlığı ve iş güvenliği alanında
alınan önlemler
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Maske gibi kişisel koruma ekipmanları sağlıyoruz
Çalışanları bulaşma ve koruma yöntemleri hakkında bilgilendiriyoruz
Ortak kullanım alanlarında temizlik ve hijyen tedbirleri alındı
Çalışanlar arasında fiziksel mesafe uyguluyoruz
Ateş ölçüm kontrolleri yapıyoruz
Uzaktan çalışma yöntemi uyguluyoruz
Aşamalı vardiya çalışması gerçekleştiriyoruz
Evet Hayır
29. Covid 19 krizine yönelik işletmelerin en çok ihtiyaç duyduğu
destekler:
46%
48%
50%
52%
54%
56%
58%
Çalışanların sosyal
korumalarının
genişletilmesi
Sosyal güvenlik
primleri, krediler
veya vergi
ödemelerinin
ertelenmesi
Nakit/ kısa vadeli
finansmana erişim
Maske, ısı ölçer vb.
koruma ekipmanları
58%
54%
53%
50%
30. Covid 19’un işletmelerin iş yapma şekillerine etkisi
İş sağlığı ve güvenliğinde işletmelerin %63’ünün birinci önceliği çalışma
süresince enfeksiyonların önlenmesine yönelik rehberlik oldu.
İşletmelerin %53’ü yerinden çalışmadan uzaktan çalışma yöntemine geçti.
İş geliştirmede işletmelerin %51’inin birinci önceliği çevrimiçi işletme yönetimi
eğitimi ve personel eğitimi oldu.
İşletmelerin %29’u İnsan Kaynakları Yönetim (İKY) Sistemlerini dijital ortama
taşıyor.
31. SONUÇ
Elde edilen veriler herhangi bir yorum eklenmeksizin betimsel istatistiki
sonuçlar olarak sunulmuştur. Elde edilen bulguların sonuçlarının yorumu
okuyucuya bırakılmıştır.
Bu belgenin hazırlandığı dönemde salgının yayılmasını önlemek amacıyla
yeni tedbirlerin alınmasına yönelik hazırlıklar yapılmaktadır. Bu nedenle elde
edilen sonuçlar ayrı bir önem arz etmektedir.
Bu araştırmanın sonuçları, diğer kuruluşların ve araştırmacıların elde ettiği
bulgularla birlikte değerlendirildiğinde Covid 19’un işletmeler ve toplum
üzerindeki etkisi daha iyi anlaşılabilir.
32. Teşekkür
Bu Araştırma ortak bir çalışmanın ürünüdür. Araştırma İKMD’nin (İnsan
Kaynakları Meslek Derneği) özverili katkılarıyla gerçekleştirilmiştir.
İKMD Yönetim Kurulu Başkanı Sn. Mustafa İSKİFOĞLU ve Yönetim
Kurulu üyeleri anketin işletmelere ulaşmasında belirleyici bir rol
oynamıştır. İKMD’den Sn. Mehmet Ali KESKİNKILIÇ, Sn. Fatmanur
BAYRAKTAR ve Sn. Mehmet Umut YILDIRIM Araştırmanın sağlıklı bir
şekilde yürütülmesini sağlamıştır. A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesinden
Prof. Dr. Metin ÖZUĞURLU toplanan verilerin analizini başarıyla
gerçekleştirmiştir. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Orhan
Çelik araştırma ekibine güvenmiş ve kurumsal destek sağlamıştır. ILO
Türkiye Temsilcisi Sn. Numan ÖZCAN, SCORE programı uzmanları Sn.
Emre DÖNMEZ ve Sn. Koray ABACI araştırmanın her aşamasında
araştırma ekibine desteklerini esirgememiştir.
Değerli katkılarından dolayı emeği geçen herkese içten teşekkür
ederiz.
33. Bu Araştırma kamuoyunu bilgilendirme amaçlı gerçekleştirilmiştir.
Araştırma bulguları araştırmayı gerçekleştiren kuruluşların yazılı izni
alınarak paylaşılabilir. Kaynak göstermek suretiyle bulgulara
gönderme yapılabilir.
Bu araştırmada sunulan bulgulardan tamamen yazarlar sorumludur.
Dile getirilen görüş ve bulgulardan araştırmayı gerçekleştiren
kuruluşlar sorumlu tutulamaz.
Gizlilik
