Teorya Sa HUMANIDADES

1. YUNIT II: ARALIN 5
PAGSULAT SA LARANGAN NG HUMANIDADES: PAGBUO
NG LAKBAY SANAYSAY
Darren Jay C. Casapao
Student Teacher

2. SINDAK SA INDAK

3. LAYUNIN
1.Maunawaan ang iba’t- ibang disiplina sa
larangan ng humanidades;
2.Makilala ang mga lapit at estratehiya sa
humanidades; at
3.Makilala ang tatlong anyo sa pagsulat sa
larangan ng humanidades batay sa layunin.

4. HUMANIDADES – Pag-unawa sa Tao at sa Mundo
Ang layon ng Humanidades ay ang gawin tayong
tunay na tao sa pinakamataas na kahulugan nito.
– J. Irwin Miller
Sana’y mapagtanto natin na ang edukasyon at ang
Humanidades ay dapat pahalagahan sa
pagpapaunlad ng ating mga isipan at ng lipunan sa
kalahatan, at di lamang para magkaroon ng karera sa
hinaharap.
- Newton Lee

5. HUMANIDADES – Pag-unawa sa Tao at sa Mundo
“Hindi kung ano ang gagawin ng tao, kundi kung
paano maging tao.” Ito ang pangunahing layunin
ng larangan ng Humanidades. Tao-ang kanyang
kaisipan, kalagayan, at kultura-ang binibigyang
tuon sa pag-aaral ng larangang ito

6. Ang LARANGAN ay binubuo ng mga sumusunod na disiplina:
Pilosopiya
Wika
Panitikan
Relihiyon
Sining – Biswal
(Pelikula, Teatro, at Sayaw)
Lapat Sining o Applied Arts
(Graphic design at Interor Design)
Fine Arts o Malayang Sining
(calligraphy, studio arts, art history, print making, mixed media)

7. PILOSOPIYA

8. EKSISTENSYALISMO
Ito ay tumutukoy sa kahalagahan ng buhay ng tao na nagbibigay
diin sa kanyang karanasan at hindi lamang bilang isang nilalang na
mayroong kakayahang mag-isip.
Ito din ay may layon na ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o
mag desisyon para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng
kanyang pananatili sa mundo (human existence).

9. IDEALISMO
Ito ay tumutukoy sa pag-uugnay ng realidad sa mga ideya
sa isip kaysa sa materyal na mga bagay.
Hal. Mind over matter
Sa ilang pagkakataon, pinabubulaanan din nito ang mga
katotohanang may ebidensya na nagmula sa pag-aaral ng
mga dalubhasa.
Hal. Flat Earthers

10. REALISMO
Ito ay isang makatuwirang pag-iisip ng isang tao na ang
layunin ay magsalaysay o magsaad ng mga totoong
pangyayari sa buhay.
Ito ay salamin ng realidad.
Hal.
1. Lahat ng problema ay may solusyon.
2. Ang pamilya ay hindi nasusukat sa pagiging magkadugo
lamang.
3. Walang mabuting maidudulot ang galit.

11. KONSTRUKTIBISMO ( CONSTRUCTIVISM )
Ang constructivism ay isang kamalayan na nagsasabing ang
mga tao ay aktibong nagtatayo o gumagawa ng kanilang
sariling kaalaman batay sa resulta ng kanilang karanasan.
Hal.
Pagluluto
Online Gaming
Spiral Progression ng Edukasyon

12. BARAYTI NG WIKA
Ang Barayi ng Wika ay dulot ng pagkakaiba ng
antas ng edukasyon, hanapbuhay, edad,
pamumuhay, at lokasyon.
Tatlong Halimbawa:
Dayalekto
Sosyolek
Idyolek

13. DAYALEKTO
Ang Dayalekto ay isang natatanging uri ng wika na ginagamit sa isang rehiyon o lugar.
Halimbawa:
Tagalog (CALABARZON, MIMAROPA, Bulacan, Nueva Ecija at Kalakhang Maynila)
Hal. Masayang mag-aral
Cebuano (Cebu)
Hal. Makalingaw nga magtuon
Ilocano (Hilaga at Gitnang Luzon, Soccsksargen)
Hal. Makaay-ayo ti agadal

14. SOSYOLEK
Ito ay isang uri ng wika na ginagamit ng isang partikular na
propesyon o anumang pangkat na kinabibilangan ng mga iba’t-
ibang indibidwal. Ito ay maaaring pormal at di-pormal.
Hal.
Doktor- EXPIRED = PATAY NA
J3J3M0N- ELOW POH
Gay Lingo- MA-KYONGET = PANGIT
Salitang kalye- PARAK = PULIS
Gamer- NORMALIN! NORMALIN! = WAG GAMITAN NG SKILL

15. IDYOLEK
Ito ay ang nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isang
indibidwal o ang barayti ng wika na kaugnay sa personal na
kakanyahan ng tagapagsalita.
Halimbawa:
Mike Enriquez – “Hindi namin kayo tatantanan!”
Jessica Soho – “Lumipad ang aming team”
Ninong Ry – “Okay naman”
Junnie Boy – “Meron akong kwento”

16. PANITIKAN
Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga
damdamin, mga karanasan, hangarin, at diwa ng tao.
NOBELISTA
Ito ay maaaring tumukoy sa mga taong may malaking ambag sa
pagnonobela o mga taong may katha ng mga nobela. (Dr. Jose P.
Rizal at Lualhati Bautista)
PANULAAN O TULA
Ang panulaan o tula ay isang uri ng sining at panitikan na kilala sa
malayang paggamit ng wika sa iba’t-ibang anyo at estilo. Binubuo
ito ng taludtod, saknong, at tugma.

17. TUGMA
Ang tugma ay ang pagkakapareho ng tunog ng huling pantig ng dulong salita ng bawat
taludtod.
Halimbawa.
Sa pagtila ng ulan,
kasabay ng paglisan,
Ay ang aking pagtahan.
SUKAT
Ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig na nakapaloob sa isang taludtod.
Wawaluhin Lalabindalawahin
Sa bigla mong pag-anyaya, Lumayo sa kinagisnan kong ugali,
Puso ko’y tila nadaya. Pagtingin mo lamang ay mapanatili.
Sumama ng mapayapa, Hangad ko na sana ay sadyang mapili,
Nagising akong Malaya. Sa akin mo matatamasa ang wili.

18. GENRE
Ang genre ay tumutukoy sa klasipikasyon ng uri ng panitikan.
Ito ay tumutukoy sa iba’t-ibang genre o uri ng panitikan tulad
ng mga sumusunod:
NOBELA (EL FILIBUSTERISMO)
KWENTO (ANG BAKUNAWA AT ANG PITONG BUWAN)
PABULA (SI PAGONG AT SI MATSING)
ALAMAT (ALAMAT NG PINYA)
MITO (JUAN TAMAD)
EPIKO (BIAG NI LAM-ANG

19. KOMEDYA
Ang komedya ay isang panitikan na naglalarawan ng isang
dramatikong akda na makabuluhan at may isang masayang
pagtatapos dahil ang sentral na paksa ng komedya ay ang
pagtatagumpay sa kahirapan, na hahantong sa isang masayang
konklusyon.
Halimbawa.
MORO-MORO
Kwento ng pag-iibigan sa pagitan ng isang lalaking Muslim at isang babaeng
Kristiyano.
Nagtapos sa paglipat relihiyon ng muslim patungong kristiyanismo sa
pamamagitan ng pagkamataya at muling pagkabuhay o resurrection.

20. RELIHIYON
Ang relihiyon ay organisadong koleksyon ng kaugalian, paniniwala, at
kultura na nag-uugnay sa sangkatauhan sa mga ispiritwal na bagay o
pangyayari.
Ang paniniwalang ito ay karaniwang nakasentro sa tinuturing nilang
Diyos o kinikilala nilang pinakamataas sa lahat.
Mga Pangunahing Relihiyon sa Mundo
JUDAISMO
KRISTIYANISMO
ISLAM
BUDISMO

21. JUDAISMO
Ito ay ang pinakamatandang monoteismong relihiyon sa buong
daigdig. Ang Judaismo ang relihiyon ng mga Hudyo o mga israelita.
Nagsimula ito nang magkaroon ng kasunduan ang Diyos ng mga
Israelita (Yahweh) at si Abraham.
Naniniwala sila na ang Diyos ay iisa lamang, walang katawan, at
dapat sambahin bilang panginoon ng buong sansinukob.
Tanakh ang tawag sa banal na aklat ng mga Hudyo. Nagmula ito sa
tatlong dibisyon ng Bibliya ng mga Hebreo: Torah(Utos o Batas)
Nevi’im(Propeta)
Ketuvim(Sulat)

22. KRISTIYANISMO
Ito ay isang monoteistang relihiyon na nakabatay sa buhay at paniniwala sa mga katuruan
ni Hesus na pinaniniwalaan ng mga kristiyano na isang tagapagligtas at mesiyas.
Bagamat monoteistang relihiyon, ang Kristiyanismo ay hindi nagkakaisang kilusan ngunit
binubuo ng mga pangkat na may magkakatunggaling pananaw na gumagamit ng mga
iba’t-ibang mga kasulatan.
ROMANO KATOLIKO – may paniniwalang Tatlong Persona sa iisang Diyos o Santatlo at
pinamumunuan ng Santo Papa.
SEVENTH-DAY ADVENTIST CHURCH– tinatawag silang Sabadista dahil sa kanilang paniniwala
sa Sabbath o araw ng pamamahinga na ikapitong araw ng sanlinggo nakasentro din ang
kanilang paniniwala sa ikalawang pagparito ni Hesus. Itinatag ni Ellen G. White.
IGLESIA NI CRISTO – itinatag ni Ginoong Felix Manalo noong July 27, 1914, pinaniniwalaan
nilang si ka Felix Manalo ang sugo ng Diyos sa mga huling araw. Matatag ang kanilang
pagtindig sa paniniwalang ang AMA ang nag-iisang tunay na Diyos at si Kristo ay isang tao at
hindi Diyos.

23. ISLAM
Salungat sa paniniwala ng mga Kristiyano na si Hesus ang Huling Propeta at
sugo, ang mga Muslim ay naniniwala na ang kanilang propetang si Mohammed
ang huling propetang sugo ng Diyos o ng Allah.
Ang kinikilalang diyos ng relihiyong Islam ay si Allah, salitang arabo na
nangangahulugang “Ang nag-iisang tunay na Diyos”.
Qur’an (Koran) naman ang kanilang banal na aklat.
Mayroon din silang isa pang kasulatan na sinusunod, ito ay ang Hadith o isang
koleksyon ng mga gawa, kasabihan, at karanasan ni Mohammed.

24. BUDISMO
Nakatuon ang Budismo sa mga ral ni Siddhartha Gautama o Buddha-
nangangahulugan ito bilang “Ang isang naliwanagan” o “The Enlightened
One”.
Ibinahagi ni Buddha ang kanyang mga kabatiran upang tumulong sa mga
nilalang na wakasan ang Dukkha o pagdurusa sa pamamagitan ng:
Avidya – pagtatanggal ng kamangmangan.
Pratityasamutpada – pag-unawa at pagtingin sa nakasalalay na pinagmulan.
Tanha – pag-aalis ng pagnanasa.

25. SINING

26. SINING BISWAL O VISUAL ARTS
Ito ay isang sining na naglalayong makuha ang atensyon ng mga
taga-panood sa pamamagitan ng paggamit ng mga teknik na
nakikita, naririnig at nararamdaman.
Halimabawa.
PELIKULA, TEATRO, SAYAW

27. APPLIED ARTS
Ito ay ang paglalagay ng mga disenyo sa mga bagay na hinulma,
ginuhit, o kinuhanan ng litrato upang maging aesthetic.
Halimbawa.
PALAYUKAN O POTTERY, ARKITEKTURA, PAGKUHA NG LITRATO O
PHOTOGRAPHY
Manunggul Jar The OPUS Litratong Aesthetic

28. PANUTO: ISULAT ANG TAMANG SAGOT NA MAKIKITA SA
LOOB NG KAHON.
Romano Katoliko Diyos
Kristiyanismo
Judaismo
Applied arts
Felix Manalo
Tanha
Budismo Sining Biswal
Tanakh
Relihiyon
Ellen G. White Islam
Avidya

29. Roman Katoliko Diyos Kristiyanismo
Judaismo Applied arts Felix Manalo
Tanha Budismo Sining Biswal
Tanakh Relihiyon
Ellen G. White Islam Avidya
1. Aral ni Siddhartha Gautama na nangangahulugang “Ang isang
naliwanagan”
2. Ito ay naglalayong makuha ang atensyon ng mga taga-panood.
3. Ito ay ang tawag sa banal na aklat.
4. Ito ay organisadong koleksyon ng kaugalian, paniniwala at kultura.
5. Siya ang nagtatag ng Seventh-day Adventist Church.

30. 6. Ito ay salungat sa paniniwala ng mga Kristiyano na si Hesus ang
huling propeta at sugo.
7. Ito ay tumutukoy sa pagtatanggal ng kamangmangan.
8. Ito ay may pinaniniwalaang tatlong persona sa iisang Diyos o
Santatlo.
9. Ito ay kinikilala na pinakamataas sa lahat.
10. Ito ay isang monoteistang relihiyon na nakabatay sa buhay at
paniniwala.
Roman Katoliko Diyos Kristiyanismo
Judaismo Applied arts Felix Manalo
Tanha Budismo Sining Biswal
Tanakh Relihiyon
Ellen G. White Islam Avidya

31. Roman Katoliko Diyos Kristiyanismo
Judaismo Applied arts Felix Manalo
Tanha Budismo Sining Biswal
Tanakh Relihiyon
Ellen G. White Islam Avidya
11. Ito ay ang pinakamatandang monoteismong relihiyon sa
buong daigdig.
12. Ito ay ang paglalagay ng mga disensyo sa mga bagay na
hinulma, ginuhit o kinukuhanan ng litrato.
13. Siya ang nagtatag ng Iglesia ni Cristo noong July 27, 1914.
14. Ito ay tumutukoy sa pag-aalis ng pagnanasa.
15. Ano ang tunay kong pangalan.

32. TAKDANG ARALIN:
Gumawa ng isang sanaysay tungkol sa propesyon na gusto
mong tahakin at kung bakit ito ang iyong napili. Ilagay sa isang
bond paper (printed) kasama ang iyong selfie picture.

33. METODOLOHIYA AT ESTRATEHIYA

34. DESKRIPSYON O PAGLALARAWAN
- Pagsusuri at pagbibigay puna gamit ang limang gamit pandama.
Halimbawa.
Sadyang marikit ang siyam na babaeng bumubuo sa grupong TWICE. Naaaliw ang kanilang mga taga-hanga sa indayog ng
kanilang musika at sa taglay nitong