De potentie van E-Health is groot en velen zijn er van overtuigd dat het een belangrijke bijdrage kan leveren aan de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg. Toch verloopt de adoptie van eHealth in het zorgproces uiterst moeizaam en komen vele goede initiatieven niet verder dan een succesvolle pilot. De vraag is hoe dit te doorbreken. Op basis van een aantal praktijkcases worden in deze sessie de belangrijkste do’s en don’ts bij de implementatie van E-Health toegelicht.

1. HOE VOER JE ZORGINNOVATIES IN?
28 november 2013

2. Even voorstellen
Insights Zorg
 doorvoeren van complexe
veranderingen in zorg en
welzijn:
 Nieuwe werkprocessen
 Succesvol samenwerken
 Toepassen van technologie
 thema’s
 Ketenzorg, zelfmanagement,
eigen kracht
 Privatisering, ambulantisering
en decentralisering
 eHealth, EPD & slimme apps
Erik van Es
 managing partner/adviseur
 achtergrond in de telecom
 10 jaar actief als adviseur in
de zorg
 focus op ehealth en
ketenzorg

3. Hoe staat het met het gebruik van
ehealth?

4. Wat is ehealth?
 ehealth is het gebruik van nieuwe informatie- en
communicatietechnologieën, en met name Internettechnologie, om gezondheid en gezondheidszorg te
ondersteunen of te verbeteren
Webapplicaties en webportalen • mobiele apps • EPD’s/ECS’s •
PGD’s/PHR’s • health-sensoren • videocommunicatie •
domotica • robotica • medische en algemene netwerken •
business intelligence oplossingen
Bron: ordening in de wereld van eHealth, Nictiz, 2012

5. Elektronische communicatie
tussen zorgverleners
Huisartsen
bron: eHealth-monitor 2013, nictiz

6. Elektronische communicatie
tussen zorgverleners
Medisch specialisten
bron: eHealth-monitor 2013, nictiz

7. Communicatie tussen
patiënt en zorgverlener
Algemeen
bron: eHealth-monitor 2013, nictiz

8. Huisartsen
bron: eHealthmonitor 2013, nictiz

9. Zoeken en bijhouden
gezondheidsinformatie
bron: eHealth-monitor 2013, nictiz

10. Elektronische dossiervoering
door zorgverleners
Andere zorgverleners?
bron: eHealth-monitor 2013, nictiz

11. Waarom gaat de adoptie van ehealth
nog zo moeizaam?

12. Hype cycle Gartner
ZICHTBAARHEID
Piek van torenhoge
verwachtingen
Plateau van productiviteit
Klim naar
verlichting
Technologie
trigger
Dal van
desillusies
VOLWASSENHEID

13. Hype cycle ehealth
Elektronische
communicatie tussen
patiënt en zorgverlener
Elektronische
dossiervoering
Zoeken en bijhouden
gezondheidsinformatie
Elektronische
communicatie tussen
zorgverleners
Technologie
trigger
Piek van
torenhoge
verwachtingen
Dal van
desillusies
Klim naar
verlichting
Plateau van productiviteit

14. Hype cycle ehealth
Sociale media
Proces
ondersteuning
Mobiel
PGD
Patiëntportalen
Big data
E-behandeling
Zorgnetwerken
Labuitslagen
Beslis
ondersteuning
Beeld bellen
Digitale brieven
Telediagnostiek
E-consult
LSP
Technologie
trigger
Piek van
torenhoge
verwachtingen
Dal van
desillusies
Teleconsultatie
Klim naar
verlichting
Plateau van productiviteit
email
EPD
Websites

15. Enablers naar eHealth
Bron: Accelerating Innovation KPMG International/Manchester Business School, 2011

16. Barrières naar eHealth
Bron: Accelerating Innovation KPMG International/Manchester Business School, 2011

17. Gebruik patiëntenportaal bij een zorggroep
Bron:
Maaike Ronda

18. DIT VRAAGT OM EEN SPECIFIEKE
AANPAK

19. Drie succesfactoren
bij zorginnovatie
Stakeholders: draagvlak & acceptatie
Business model: meerwaarde & financiering
Oplossing: realisatie & inbedding

20. Zorg Innovatie Model
Business model: meerwaarde & financiering
Insights Zorg

21. Doel
Zorg Innovatie Model
Activiteiten
Business model: meerwaarde & financiering
Insights Zorg

22. Niet alleen techniek

23. Interoperabiliteit
Zorg
Vertrouwensmodel,
samenwerkingsafspraken
interoperabiliteit
Zorgstandaarden, richtlijnen,
protocollen
Datasets, toegangsregels
Zorgaanbieder
A
Zorgaanbieder
B
Techniek
Technische standaarden
Functionele & technische
eisen, architectuur
fysieke infrastructuur

24. COPAFIJTH analyse
Commercie
de relatie met
omgeving zoals
patiënten en
samenwerkingspartners
Organisatie
de structuur van de
organisatie en de
interne samenwerking.
Personeel
kennis en
vaardigheden, maar
ook TVB
Administratie
de primaire en
ondersteunende
processen
Financieel
operationele kosten en
wijze van financiering
Informatie
informatiebehoefte en
bijbehorende
informatiestromen
Juridisch
wet- en regelgeving,
juridische positie en
aansprakelijkheid
Techniek
ondersteunende
middelen zoals ICT
Huisvesting
de plaats van de
werkzaamheden en
(inrichting) van
gebouwen

25. Wat is het probleem?

26. Wat is de impact?

27. Case:
Invoering Keteninformatiesysteem
huisarts
specialist
Keten
Informatie
Systeem
verpleegkundige
paramedicus
patiënt
apotheker
manager

28. (T) - eHealth oplossing
 Welke eisen worden er aan de ehealth oplossing
gesteld (kwaliteit, functionaliteit, flexibiliteit)?
 Functionele eisen lastig voor gebruikers
 Visualiseren helpt
 Acceptatiecriteria
 Koppelingen met andere systemen om dubbele invoer te
voorkomen
 Autorisatie & authenticatie kan valkuil zijn
 Hoe star is het systeem?

29. (I) - informatie
 Welke informatie hebben betrokkenen nodig
(inhoud, kwaliteit, tijdigheid)?
 Valkuil: zender i.p.v. ontvanger bepaald
 Soms weerstand om informatie te delen
 Wie mag welke info inzien?
 Informatiebehoefte volgt uit proces
 Eenheid van begrip
 Eenheid van taal
 Workshops helpen hier

30. (A) - processen
 Wat zijn de gevolgen voor het werkproces
(structuur, workflow, sturing, rollen)?
 Huidige werkwijze 1 op 1 overzetten of kan het slimmer?
 Bijvoorbeeld deel kwartaalcontrole(s) digitaal?
 Ehealth maakt keten afhankelijk van data, dit vraagt om
andere afspraken
 Bijvoorbeeld goed registreren
 Soms dubbel registeren
 Kwaliteitsborging van de informatie

31. (P) - medewerkers
 Wat zijn de gevolgen voor medewerkers (functies,
vaardigheden)?
 eHealth vraagt om digitale vaardigheden
 Bewust omgaan met privacy regels (informeren,
toestemming vragen, vernietiging, wachtwoorden)
 Werken in twee systemen, extra tijd
 Onderscheid maken tussen koplopers en volgers

32. (O) - organisatie
 Wat zijn de gevolgen voor de organisatie (structuur,
cultuur, flexibiliteit)?
 Zonder samenwerking geen goede informatie
uitwisseling in de keten
 Grotere onderlinge afhankelijkheid vraagt soms om
cultuurverandering
 Komen er functies bij of komen functies te vervallen?
 Vertrouwensmodel

33. (C) - omgeving en communicatie
 Wat veranderd in de relatie naar de omgeving
(patiënt, zorgverzekeraar, concurrentie)?
 Meer zelfmanagement met ehealth
 Wat wil de patiënt en bestaat dé patiënt eigenlijk
wel?
 Goede informatievoorziening naar patiënt
(rol, informatiemanagement)
 Eisen zorgverzekeraar (ehealth)

34. Verschillende type zorgconsumenten

35. (F) - financieel
 Wat zijn de financiële gevolgen
(kosten, opbrengsten, financiering)?
 Maak een kosten & baten analyse
 Past het binnen de huidige financieringsmodel van
de zorgverzekeraar?
 Zitten er perverse prikkels in het systeem?

36. Niet alleen financiële baten

37. Social Return On Investment
Visie
Resultaten
Belanghebbenden
eHealth
project
Effecten
Investeringen
Indicatoren
Activiteiten

38. (J) - juridisch
 Wat zijn de juridische gevolgen
(aansprakelijkheid, privacy, informatiebeveiliging)?
 Wet & regelgeving is niet altijd eenduidig
 Gedragscodes brengen uitkomst (b.v. EGiZ)
 NEN 7510 voor informatiebeveiliging

39. (H) - huisvesting
 Wat zijn de gevolgen voor de fysieke locatie
(geografisch, werkplek)
 Soms heeft ehealth ook gevolgen voor gebouwen
en werkplekken
 Zorg op afstand betekent minder bezoekers en dus
parkeerruimte
 Werkplek moet ook ingericht zijn op ehealth

40. Wie zijn de stakeholders?

41. Verschillende type stakeholders
 Zorgverleners
 Patiënten
 Beheerders
 Zorgaanbieders
 Zorgverzekeraars
 ICT leveranciers
 Overheidsinstellingen
 Kennisinstellingen
 Ondersteuners
 …

42. Stakeholders eHealth in de
ketenzorg
Zorgverleners
KNMG, KNMP, KNGF, NHG, LHV, NHV, DiHag,
NedHIS, LVG, NIV, EADV, NVvPO, NVvP, NDV, …
Patiënten
NPCF, DVN, NVZ, …
Overheidsinstellingen
VWS, Nza, Nma, ZiZo, IGZ
Zorgverzekeraars
ZN, individuele zorgverzekeraars
ICT leveranciers
OIZ, leveranciers van: ZIS, HIS, DIS, KIS, FIS, AIS,
LIS, portalen, netwerken, dataverwerking
Gebruikersverenigingen
NedHIS
Ketenzorgorganisaties
Zorggroepen, gezondheidscentra, LOK
Kennisinstellingen
Nictiz, ZonMw, kenniscentra, NIVEL, …
Ondersteuningsorganisaties
ROS’en, regio-organisaties, adviesbureaus, …

43. Vaak grote aantallen…
 ~30 koepels/werkgroepen
 ~7 overheidsinstanties
 ~14 zorgverzekeraars
 ~8 kennisinstellingen
 ~30 ict leveranciers
 ~18 regio’s
 ~120 zorggroepen
 ~8.000 huisartsen
 ~2.000 apothekers
 ~700.000 patiënten
 …
Meerdere contactpersonen
per stakeholdergroep!

44. Betrekken van stakeholders
Macht
Laag
Belang
Hoog
Hoog
Laag
Mogelijkheden
 Nauw betrekken: stuurgroep,
klankbordgroep
 Actief betrekken: project of
werkgroep, reviewer
 Betrokken houden:
informatie bijeenkomsten
 Geïnformeerd houden:
nieuwsbrief

45. Think Big – Act Small

46. Visie realisatie
KPI’s
Visie
meten
C O P
acties
opnemen
in jaarplan
A F
2015
J
I
T H
C O P
NU
A F
C O P
A F
J
I
T H
J
I
T H
blauwdruk

47. Informatisering van de ketenzorg

48. Gefaseerde implementatie
verantwoording
kwaliteitsverbetering
communicatie
registratie
nu
met kernset
met dataset

49. Hulp bij eerste gebruik

50. Zelfscan
Samenwerking in de
keten
Informatie-uitwisseling
professionals
Kwaliteitsborging
Informatie-uitwisseling
patient
ICT ondersteuning
Indicatoren &
stuurinformatie
Organisatie
Registratie

51. Werk programmatisch

52. Voorbeeld programmaorganisatie (organisatieoverstijgend)
Sponsorgroep
Sponsor
Org. A
Verander
manager
Programma
manager
Project
team
Verander
Manager
Opdrachtgever
Stuurgroep
Project
team
Sponsor
Org. B
Project
team
Opleveren resultaten
Lijn
team
Lijn
team
Opleveren baten
Lijn
team

53. Samenvatting
 20% is technology, the rest is about people
 Werk parallel aan inhoud van de oplossing, het





draagvlak en de financiering
Think big, but act small
Besteed aandacht aan structurele inbedding in het
zorgproces
Pak de implementatie aan als programma (niet als
project)
One size, fits all bestaat niet bij ehealth
Maak van ehealth geen doel op zich

54. Bedankt voor uw aandacht!
Erik L. van Es
Managing partner
e.vanes@insights-zorg.nl
Insights Zorg