1
vaaiYa-k pi~ka 2016… 2017
Apnaa gaa^Mva
Apnaa gaa^Mva hmaoM hO Pyaara
hO yao gaa^Mva jagat sao nyaara
pxaI Dala pr gaIt saunaato
baCD,o saubah Saama rMBaato
dhI ibalaaOtI maorI baihnaa
jamakr maTza banaatI hOM
Bar Bar laaoTa pasa pD,aosa
inat CaC baa^MTnao jaatI hOM
Anaaihd
caaOqaI eca
p``Sna p~ kI Aa%makqaa
maOM pirxaaAaoM tqaa p`itspQaa- sao phlao bahut baar ivadyaaiqa-yaaoM ko sapnaaoM kI saOr krta hU^M ,.kuC Ca~
mauJao ApnaI maohnat ka jairyaa maanato hOM.prMtu yah isqatI AaOr ivakT hao jaatI hO jaba prIxaa sao
phlaI rat maOM ivadyaaiq-ayaaoM kao saaonao nahIM dota h^MU .maoro karNa hI ivadyaaqaI- maohnat krto hOM AaOr
Apnaa laxya haisala krto hOM .maOM saaocata h^MU Agar maOM na haota tao ivadyaaiqa-yaaoM ka jaIvana iktnaa
naIrsa haota .p`kRit kI rxaa ko ilae maOM Aa^nalaa[na BaI Aanao lagaa h^MU .pirEama kao jaa^Mcanaa prKnaa
hI maora kt-vya hO .
pirNaIta
p^MMacavaI DI
maaOsama ka ]phar vasaMt ?tu
vasaMt ?tu ?tuAaoM ka rajaa khlaatI hO.[sa ?tu maoM p`kRit Apnaa ApUva- saaOMdya- dSaa-tI hO .yah
?tu Sard ?tu ko baad AatI hO . vasaMt ?tu saba ?tuAaoM sao sauMdr sauhavanaI AakYa-k eMva manamaaohk
haotI hO .caaraoM Aaor rMga ibarMgao fUla idKa[- doto hOM .KotaoM maoM na[- fsalaoM pk jaatI hOM .sarsaaoM AaOr
gaohU^M ko Kot mana lauBaanao lagato hOM .vasaMt pMcamaI vasaMt ko Aagamana ka %yaaohar hO.[sa idna hma dovaI
sarsvatI kI pUjaa krto hOM .
Aayaa- itvaarI
Pa^MacavaI DI
2.
2
ibanaa yaUinafama- koskUla
gaaOr sao saaocaa tao payaa
yaUinafama- hma sabakao ek phcaana idlaatI hO
CaoTo baD,o ko AMtr kao imaTatI hO
sadBaava hmaoM isaKalaatI hO
ivadyaaqaI- jaIvana hO Anamaaola
yah baat sada yaad idlaatI hO
mannat k@kD,
pMa^McavaI f
ihndI BaaYaa ka BaivaYya
ihndI naama laoto hI ihndustana ka ica~ hmaarI Aa^MKaoM ko saamanao Aa jaata hO .ihndustana kI phcaana
AaOr Saana ka phlaa baaoQa hmaoM ihndI BaaYaa kratI hO .laoikna QaIro QaIro yao phcaana piScamaI saByata
kI Aaor AakiYa-t haokr QaUimala haotI jaa rhI hO .AiQakMaSa ihndustanaI AMga`ojaI BaaYaa kao ]nnait
ka p`tIk maananao lagao hOM .ihndustana maoM rhkr ihndI baaolanaa ]nhoM ApnaI Saana ko iKlaaf,, lagata hO
.hma saba ihndustainayaaoM ka fja-, hO hma ApnaI raYT/BaaYaa ka idla sao sammaana kroM .
yaSaI ivaSnaao[-
pM^MacavaI jaI
maata ipta ka mah%%va
maoro maata ipta maoro AadSa- hOM .vah maoro sava-ip`ya ima~ hOM jaao samaya samaya pr mauJao AcCo AaOr bauro ka
ehsaasa krato hOM .vah mauJao kBaI har na maananao AaOr inarMtr Aagao baZ,nao kI po`rNaa doto hOM .]nako
pasa sadOva mauJao donao ko ilae &ana ka AmaUlya BaMDar haota hO .vao sadOva mauJao QaIrja saMyama tqaa
AnauSaasana sao rhnao kI p`orNaa doto hOM .hr baccao ko ilae ]sako maata ipta QartI pr [-Svar ka
saaxaat $p haoto hOM .
i`p`Saa imaEaa
caaOqaI e
mauJao gava- hO…
maorI saMskRit AaOr maoro AadSa-
doto hOM mauJakao KuSaI AaOr hYa-
maoro doSa vaaisayaaoM kI maaohbbatoM
3.
3
maoro mana maoMsada sada ko ilae samaa[-
Amana ka naara hma sada daohrae^M
AihMsaa sao hma ivaSva maoM SaaMit laae^M
pirEama ka prcama sada lahrae^M
itrMgao ka sada hma maana baZae^M
jaisaka
caaOqaI jaI
talaaba maoM tOrnaa
maOM garmaI kI CuiTTyaaoM maoM Apnao gaa^Mva ga[- qaI .hmaaro Kot ko baIca maoM ek bahut baD,a talaaba hO . maOM
Apnao Baa[- ko saaqa ]sa talaaba maoM phlaI baar tOrnao ga[- .Acaanak hmaarI naja,r ek CaoTo sao bakrI
ko baccao pr pD,I … hmanao doKa vah bakrI ka baccaa talaaba ko panaI maoM DUba rha qaa .maOMnao AaOr maoro
Baa[- nao ihmmat idKa[- AaOr bakrI ko baccao kao bacaa ilayaa .]sao bacaa kr hmaoM bahut KuSaI hu[- AaOr
phlao idna ka tOrnaa maoro ilae yaadgaar bana gayaa .
ihmaaMSaI
caaOqaI baI
mauJao gava- hO…
mauJao ]na BaartIya iksaanaaoM pr gava- hO jaao Apnao pirEama sao KotaoM maoM saaonaa ]gaato hOM .Baart kI
AiQakMaSa janasaM#yaa gaa^MvaaoM maoM rhtI hO AaOr KotI ]naka mau#ya vyavasaaya hO .BaartIya iksaana saIQao
saado [-maanadar va Aitiqa sa%kar krnao vaalao haoto hOM .laoikna BaartIya iksaanaaoM kI dSaa bahut
ivap%tIjanak hO .yah bahut duBa-agya kI baat hO ik jaao pUro raYT/ kao iKlaato hOM svaMya dird`ta ka
jaIvana ibatato hOM.[nhIM samasyaaAaoM sao inapTnao ko ilae baD,I baD,I yaaojanaae^M AarMBa kI ga[- hOM .pUro
gaa^Mva ko ivakasa ko ilae saamaudaiyak ivakasa yaaojanaa AarMBa kI ga[- hO .[na p`yaasaaoM ko karNa
AvaSya hI iksaanaaoM kI isqatI maoM sauQaar Aae^Mgao .
sauip`yaa
caaOqaI DI
Agar saMgaIt na haota
Agar saMgaIt na haota
tao yah saMsaar AQaUra haota
iksaI ka SaaOk na pUra haota
4.
4
kao[- KuSa nahIMrh pata
kao[- kama mana sao nahIM kr pata
barmaIt kaOr
caaOqaI DI
Agar saMgaIt na haota
yao duinayaa baorMga hao jaatI
sargama ko saur na iCD,to
na hI Zaola maMjaIro bajato
mana inaraSaa sao Bara rhta
kao[- BaI p`sanna na rh pata
Agar saMgaIt na haota
AidtI gauPta
caaOqaI ef
prIxaa kI tOyaarI
prIxaa maoM AcCo AMk panao ko ilae ]sakI tOyaarI maOM bahut phlao sao Sau$ kr dotI h^MU .sabasao phlao maOM
ek samaya saarNaI banaatI h^MU AaOr Apnao samaya kao saBaI ivaYayaaoM maoM barabar ivaBaaijat krtI hU^M .jaao
ivaYaya mauJao kizna lagato hOM ]nako ilae maOM AiQak samaya rKtI h^MU .samaya saarNaI ko karNa maOM hr
Saama Kola saktI h^MU ijasasao maOM ApnaI pZ,a[- nayao ivavaok ko saaqa kr saktI h^MU .
sayaanaI GaaoYa
caaOqaI ef
vaYaa-
vaYaa- jaba AatI hO
ZoraoM KuiSayaa^M laatI hO
QartI kI Pyaasa bauJaatI hO
imaTTI kI saugaMQa mana kao BaatI hO
SaItlata hmaoM do jaatI hO
5.
5
baharaoM ka maaOsamalaatI hO
mahk
caaOqaI jaI
mauJao gava- hO…
mauJao gava- hO ik maOM ek naaOsaOinak ka baoTa h^MU .saOinak doSa ko ilae jaIto hMO .rat Bar jaagakr
doSavaaisayaaoM kao saukUna BarI naIMd p`dana krto hOM .saOinak saImaaAaoM pr DTkr KD,o hOM [saIilae hma
Apnao GaraoM maoM Apnao Aapkao saurixat mahsaUsa krto hOM .maOM ApnaI saBaI saonaaAaoM kao Sat Sat p`Naama
krta hU^M .
ivaSaala dova isaMh
caaOqaI jaI
saMgaIt ko fvvaaro
maOM bagaIcao maoM Kola rha qaa .kuC dor baad saBaI baccao Gar calao gae AaOr maOM vaha^M Akolaa rh gayaa
.Acaanak maOMnao doKa ek fvvaara saurIlaa gaIt gaa rha qaa .jaOsao hI maOM ]sako pasa gayaa ]sao Baana hao
gayaa AaOr vah caup hao gayaa .maOMnao ]sasao kha mauJao Aapka gaIt AcCa laga rha qaa Aap caup @yaaoM hao
gae .[sasao phlao vah kuC kh pata maorI maa^M nao mauJao jagaa idyaa .
rjat
caaOqaI eca
Agar saMgaIt na haota
ijasa p`kar hvaa AaOr panaI hmaaro jaIivat rhnao ko ilae AavaSk haoto hOM ]saI p`kar saMgaIt BaI hmaaro
jaIvana ko ilae bahut mah%vapUNa- hO .kovala [nsaana hI nahIM pxaI BaI gaato hOM.kuC laaoga tao kaoyala kI
saurIlaI Aavaaja, saunanao ko ilae saubah jaldI ]z jaato hOM taik ]naka idna maMgalamaya hao .
saukRit isaMh
caaOqaI jaI
caMda
caMda maamaa tuma hao gaaola
kla AaQao Aaja gaaola hao
rat kao jaba tuma Aato hao
isataraoM kI baarat laato hao
saubah haoto hI Cup jaato hao
6.
6
saaOmayaa
caaOqaI eca
kImatI igalaasa
ekidna maOM Gar pr Akolaa qaa .Pyaasa laganao pr maOMnao ka^Mca ko bartna vaalaI AlamaarI KaolaI AaOr
ek kImatI igalaasa maoM panaI laokr pInao lagaa .Acaanak igalaasa maoro haqa sao igarkr TUT gayaa . maOM
bahut Dr gayaa qaa .magar maOMnao tya kr ilayaa maOM maa^M kao saca bata}^Mgaa AaOr maMOnao vahI ikyaa .iptajaI
nao mauJao maaf, kr idyaa @yaaoMik maOMnao saarI baat saca saca bata[- qaI .
p`iNat ivaga
caaOqaI eca
talaaba AaOr JaIlaaoM maoM tOrnaa
talaaba AaOr JaIlaaoM maoM tOrnaa gamaI- ko maaOsama maoM ek AaMnadmaya AnauBava hao sakta hO .laoikna k[-
baar saaf, idKnao vaalaa panaI hainakark kITaNauAaoM ka Gar hao sakta hO .eosao panaI maoM tOrnaa hmaaro
svaasqaya ko ilae hainakark hao sakta hO. dUiYat panaI maoM tOrnao sao hmaoM k[- p`kar ko raoga hao sakto
hOM.[sailae svaasqaya ivaBaaga kI madd sao panaI kI samaya samaya pr jaa^Mca krvaanaI caaihe .
snaoha
caaOqaI eca
Agar saMgaIt na haota
sauraoM sao Pyaar nahI kr pae
ifr kOsao [nsaana khlaae
saMgaIt Agar na haota
kao[- iksaI ka maIt na haota
saur [nsaana kao banaata hO
saur Bagavaana sao imalaata hO.
rohaMSau
caaOqaI Aa[-
haolaI
gaulaala hI gaulaala hao
caaraoM Aaor bahar hao
7.
7
gauijayaa kI imazasahao
hr ek baat Kasa hao
rMga lagaanaa Aap vahIM
jaha^M [krar hao.
ip`yaa
caaOqaI Aa[-
dSahra
dSahro kI GaD,I Aa[-
saccaa[- kI jaIt mauJao hO Baa[-
rama nao ravaNa kao maara
taoD, idyaa AiBamaana ]saka saara
duYTaoM kao calaao dUr Bagaae^M
AaOr dSahra raoja, manaae^M
samaRit saunaOnaa
caaOqaI Aa[-
ibanaa yaUinafama- ko skUla
hmaaro skUla maoM pZ,a[- ko saaqa AnauSaasana pr BaI bahut Qyaana idyaa jaata hO .jaba hma skUla kI
yaUinafama- phnato hOM tao gava- ka AnauBava krto hOM .jaba hma skUla sao baahr ipkinak ko ilae jaato hOM
tba hma Apnao ima~aoM kao bahut AasaanaI sao phcaana laoto hOM.yaUinafama- phnakr hma ekta AaOr
samaanata ka AnauBava krto hMO.hmaarI yaUinafama- hmaarI phcaana tqaa AnauSaasana ka p`dSa-na krtI hO.
Panaoma vaOYNavaI
Paa^McavaI sa
maoro mammaI papa [tnao Kasa @yaaoM hOM
maoro mammaI papa [tnao Kasa hO @yaaoMik maOM jaba BaI ]naka haqa pkD,tI h^UM maOM Kud kao bahut saurixat
mahsaUsa krtI h^MU. vah mauJao na[- na[- jagahaoM pr Gaumaanao lao jaato hOM AaOr Agar kBaI Da^MTto BaI hOM tao
]samaoM BaI maorI Balaa[- CupI haotI hO .
saRiYT paNDoya
8.
8
caaOqaI [-
ibanaa yaUinafama-ko skUla
baD,a maja,a Aata Agar skUla maoM yaUinafama- na haotI
kBaI iksaI kao pta na calata kaOna skUla Aata AaOr jaata
saubah saubah ]zkr hma jaUto na pa^ilaSa krto
yaUinafama- kI maoMTonasa sao BaI hma bacato
nae sTa[la sao vyai@t%va maoM AaOr inaKar Aata
icallao@sa haokr hr baccaa kUla DUD khlaata
[-Svar nao Alaga banaayaa tao @yaaoM calaoM puranaI laIk
yaUinafama- sao nahI bailk ivacaaraoM sao hao yaUnaIk
fOSana maoM pD,kr Agar hma BaUlao Apnaa laxya
kOsao pUra haogaa jaIvana ka ]ddoSya
kaera mahajana
Paa^McavaI DI
cauTkulao
ek AadmaI isanaomaa hala ko saamanao skUTr pr baOzkr Cganalaala sao pUCta hO : sTOMD kha^M hO
Cganalaala : doKnao maoM tao pZ,o ilaKo AaOr AcCo Gar ko lagato hao [tnaa nahIM jaanato sTOMD skUTr ko
naIcao haota hO .
ek kMjaUsa kao caaoT laga jaatI hO .Da^@Tr : TaMko lagaanao pD,ogao AaOr Kca- pa^Mca hjaar haogaa
kMjaUsa : TaMko lagaaAaogao yaa eMba`ayaD/I kraogao .
Aayaa- itvaarI
Paa^McavaI DI
Agar saMgaIt na haota
Agar saMgaIt na haota
saba kuC AQaUra haota
na kanha baa^MsaurI bajaata
9.
9
na maIra BajanasaunaatI
kao[- isatar igaTar na haota
jaIvana saunaa saa haota
naaca nahI hma pato
naa hI kao[- jaSna manaato
saumaoQaa saanavaI
caaOqaI Aa[-
Agar saMgaIt na haota
ijasa p`kar poD, paOQao panaI ko ibanaa jaIivat nahIM rh sakto ]saI p`kar manauYya BaI panaI ko ibanaa
jaIivat nahI rh sakta hO .duK maoM sauK maoM saMgaIt ko maaQyama sao hma Apnao ivacaar baD,I sarlata sao
p`kT kr sakto hOM .saMgaIt hmaaro manaaorMjana ka saaQana hO .saMgaIt bahut sao p`itBaaSaalaI laaogaaoM kI
jaIivaka ka saaQana hO.saMgaIt maoM [tnaI xamata hO ik naaraja, AaOr duKI laaogaaoM kao BaI SaaMt kr dota
hO .
maaOxaa
pa^McavaI f
maora laxya
maora laxya hO ik maOM ek ik``koTr bananaa caahta h^MU .jaba BaI kao[- maOca vaanaKoDo sToiDyama maoM Kolaa
jaata hO. mMaora mana raomaaMca sao Bar jaata hO AaOr maOM BaI Baart kI TIma maoM Saaimala haokr Apnao doSa ko
gaaOrva ka karNa bananaa caahta h^MU .
AMikt raja
Paa^McavaI saI
jagamagaata Sahr isaDnaI
CuiTTyaaoM maoM maOM Apnao maata ipta ko saaqa isaDnaI ga[- qaI .ek idna maorI maa^M nao batayaa ik hma isaDnaI
harbar iba`ja caZnao vaalao hOM tao mauJao yah kaya- ibalakula AsaMBava lagaa .vaha^M phu^Mcanao ko ilae laaoga rola
Aqavaa gaaD,I ka p`yaaoga krto hO laoikna hma 1537 saIiZ,yaa^M caZ,kr ]pr phu^Mcao .hmaaro saaqa Ch
laaoga AaOr BaI qao .hmaaro gaa[-D elao@sa rasto maoM inarMtr hmaara ]%saah baZato rho .rasto maoM baairSa BaI
haonao lagaI magar hmaaro [rado ATla qao .]pr sao AaOpora ha}sa AaOr haba-r iba`ja hI nahI pUra isaDnaI
Sahr raoSanaI sao camak rha qaa .Aaja BaI maOM ]sa xaNa kao yaad krtI hU^M tao maora mana raomaaMca sao Bar
jaata hO .
sanaa ivanaaod
10.
10
caaOqaI saI
saI saITI vaI ka kmaala
saI saI TI vaI komara hmaaro ilae ek dUt kI trh kama krto hOM. yao Ba`YTacaar AaOr SaaoYaNa ko
iKlaaf, ek hiqayaar kI trh saamanao Aae hOM.baZ,tI tknaIk AaOr GaTtI kImat ko karNa yah
komaro ek Aama AadmaI kI phu^Mca maoM Aa gae hMO.Gar sao dUr haoto hue BaI hma Gar pr naja,r rK sakto
hOM .
AaSaI isaMh
Paa^McavaI jaI
manaaorMjana AaOr bauiQd ka ivakasa
Kola manaaorMjana ko saaqa bauiQd ka ivakasa BaI krto hOM .maora ip`ya Kola fuTbaala hO.yah Kola bahut
hI raomaaMcak AaOr caunaaOtIpUNa- haota hO .ijasa p`kar vaRxa raopto samaya AcCI Kad jalavaayau AaOr saundr
BaUima kI AavaSyakta pD,tI hO .]saI p`kar baalak ko ivakasa ko ilae BaI Kola kI AavaSyakta
haotI hO .
ijatona manaiKyaa
caaOqaI e