Breve guía de lectura dos capítulos 29-34 do Agrícola de Tácito, para os/as alumnos de Latín II.

1. DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO
IES DA TERRA CHÁ, JOSÉ TRAPERO PARDO
CURSO 2009-10
GUÍA DE LECTURA: AGRÍCOLA DE TÁCITO cps. 30-32; 33-34
GUÍA DE LECTURA DO AGRÍCOLA DE TÁCITO (30-34)
ÍNDICE:
ESQUEMATIZACIÓN DO DISCURSO DE CALGACO
ESQUEMATIZACIÓN DO DISCURSO DE AGRÍCOLA
CUESTIONARIO
ESQUEMATIZACIÓN DO DISCURSO DE CALGACO:
1. 30.1: EXORDIO: ideas clave para a victoria dos britanos:
1. unión
2. non hai opción para fuxir
2. 30.2-4: ARGUMENTATIO: desenvolve a idea de que non hai lugar para a fuxida
porque:
1. non hai esperanza de axuda:
1. porque eles son os últimos dos britanos
2. tras deles só hai:
1. mar
2. e a frota romana > uituperatio dos romanos 30.4, que son peores que
as rochas e o mar bravo.
3. 31: ARGUMENTATIO: desenvolve o argumento do terrible que é a escravitude
1. 31.1: levas, impostos, ameaza constante ás mulleres e fillas.
2. 31.2: comparanza: Britania é comparada co último escravo que se incorpora a
un grupo de escravos (familia). O resto dos pobos sometidos son os escravos
que desprezan o recén chegado. Ademais en tanto que Britania non ofrece o
que outras rexións do imperio, en realidade é sometida para ser destruída.
3. 31.3: orgullo e lonxanía fan ós britanos máis sospeitosos perante os romanos.
4. 31.4: a suma de todo o anterior fai que non haxa esperanze de perdón ou
miseridordia por parte dos romanos. Calgaco volve así a idea inicial, de que
tanto os cobardes, que só andan na procura da súa salvación, coma os
valentes só teñen unha única e mesma oportunidade: loitar.
Para demostrar que isto é posible introduce o exemplo recente dos
brigantes, que liderados por unha muller, estiveron a piques de derrotar ós
romanos. Nótese como se saliente esta circunstancia, que busca poñer en
1

2. DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO
IES DA TERRA CHÁ, JOSÉ TRAPERO PARDO
CURSO 2009-10
GUÍA DE LECTURA: AGRÍCOLA DE TÁCITO cps. 30-32; 33-34
evidencia ós romanos, que case son derrotados por unha muller.
4. 32: ARGUMENTATIO: uituperatio dos romanos. Calgaco intenta desmontar o
prestixio da valentía romana.
1. 32.1: a potencia militar romana é tal potencia por:
1. as desavinzas entre os propios britanos
2. as tropas auxiliares, que se manteñen fieles ós romanos nas
circunstancias favorables.
2. 32.2:
1. desenvolve a idea da relación entre romanos e tropas auxilires: o medo e
o terror. Se os britanos conseguen que as tropas auxiliales deixen de
temer ós romanos, Calgaco afirma que se han pasar ó seu bando para
poder derrotar ó opresor.
2. resumo das circunstacias favorables ós britanos para enfronta-lo
combate (abrangue tamén o capítulo 32.3).
3. 32.4: PERORATIO: Calgaco conclúe a súa alocución resumindo as ideas
principal do seu discurso:
1. contraposición: os britanos son un exército e el, Calgaco, un auténtico
líder guerreiro; do lado dos romanos só pode haber escravitude.
Consecuencia; só hai dúas opcións, derrota ou entrega que conlevan
irremediablemente a escravitude, ou loita que pode conlevar ben a morte
ben a victoria, nas dúas circunstancias, desenlaces gloriosos.
2. Finalmente alusión á memoria dos antergos, que foron libres, e ó recordo
da familia, pola que hai que loitar para que non caia en mans da cobiza
romana.
2

3. DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO
IES DA TERRA CHÁ, JOSÉ TRAPERO PARDO
CURSO 2009-10
GUÍA DE LECTURA: AGRÍCOLA DE TÁCITO cps. 30-32; 33-34
ESQUEMATIZACIÓN DO DISCURSO DE AGRÍCOLA
1. EXORDIO: 33.2-3. Ideas principais:
1. En seis anos de campaña o exército nunca defraudou as expectativas do seu
xeneral, nin vice versa. Capatatio beneuolentiae: louvanza ós soldados.
2. A dominación de Bretaña é efectiva, fronte a outras expedicións, e
conseguiuse gracias ó esforzo do exército.
2. ARGUMENTATIO: cap. 33.4-6: tres ideas a prol da loita.
1. por fin presenta batalla o inimigo, co que é posible derrotalo e poñer fin
definitivo á campaña militar (téñase en conta que en condicións normal o
exército romano, pola súa disciplina, técnica e experiencia, é moi efectivo en
batallas convencionais; pola contra, pode sufrir moito nunha guerra de
guerrillas, onde o inimigo ataca polo lombo e desaparece).
2. o avance ata un punto tan lonxano fai incerta a fuxida ou retirada cun
inimigo hostil e non derrotado,
3. no peor dos casos, o feito de morrer no confín do mundo é de seu algo
homroso (téñase en conta que no imaxinario romano é algo salientable chegar
ata os confíns do mundo, e Britania é un deles).
3. ARGUMENTATIO: 34.1-3: uituperatio ou crítica do inimigo.
1. estes britanos xa foron derrotados dun modo vergonzoso por eles mesmos
(chagaron os berros dos soldados romanos para que se retirasen),
2. son os últimos britanos non sometidos, porque eran os máis cobardes e os
máis rápidos na fuxida. Nótase a idea de que os mellores ou máis valente xa
hai tempo que están mortos ou sometidos, porque pelexaron contra os
romanos dende o principio. Estes son os últimos porque son os peores.
3. Porque son os peores e os máis cobardes, se agora estás dispostos a pelexar
é simplemente porque foron sorprendidos e xa non teñen onde fuxir.
4. PERORATIO: 34.3: moi breve conclusión. Agrícola exhorta a que poñan fin a
unha empresa que xa dura máis de 50 anos (en realidade máis de 100, se temos
en conta que a primeira incursión en terras británicas fíxoa Xulio César na
década dos 50 do s. I a.C.). Nótese a contraposición entre 50 anos e un día;
todo o proceso de conquista de 50 anos está pendente do esforzo dun día.
Implícitamente tamén se alude a fama do feito; serán os que culminen a
conquista os que acaden a gloria dos esforzos de todos estes anos.
3

4. DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO
IES DA TERRA CHÁ, JOSÉ TRAPERO PARDO
CURSO 2009-10
GUÍA DE LECTURA: AGRÍCOLA DE TÁCITO cps. 30-32; 33-34
1. CUESTIONARIO
1. Discurso de Calgaco.
1. Capítulo 30.
1. No inicio da súa alocución (30.1) Calgaco expón unha das ideas básicas ó
redor da que evoluciona o seu discurso e que tamén ha estar presente nas
palabras de Agrícola: o combate e as armas son a defensa mási eficaz
tanto para os valentes coma para os cobardes; por que?i
2. (30.2-4)
1. Para os britanos que anteriormente loitaran contra Roma que
esperanza había?ii
2. Que dúas circunstancias que imposibilitan a fuga teñen ó lombo os
britanos que lidera Calgaco?iii
3. No final do capítulo 30 como describe Calgaco ós romanos?iv
2. Capítulo 31.
1. Segundo Calgaco, que é o máis preciado para unha persoa?v
2. Calgaco fai unha comparanza entre a situación de Britania e a
escravitude. Por que é peor a situación de Britania?vi
3. Calgaco introduce un exemplo de resistencia ós romanos,
1. quen dirixe ós brigantes?vii
2. Por qué ó cabo non derrotaron ós romanos?viii
3. Capítulo 32. Aquí atopamos unha uituperatio ou crítica ós romanos (32.1-3), e
maila peroratio ou peche do discurso (32.4).
1. Que é o que segundo Calgaco fai forte ó exército romano?ix
2. Segundo Calgaco, cales son os vínculos de amizade que unen ás tropas
auxiliares dos romanos (galos, xermanos e outros britanos) a estes (ós
romanos)?x
3. Que pensa Calgaco que han facer estas tropas auxiliares cando vexan que
os britanos loitan contra os romanos?xi
1. Discurso de Agrícola.
1. Capítulo 33.3: Cal é a diferencia fundamental entre o sometemento anterior
e o conseguido por Agrícola na súa campaña?xii
2. Cap. 33.6: Por que segundo Agrícola a salvación e o honor do exército romano
4

5. DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO
IES DA TERRA CHÁ, JOSÉ TRAPERO PARDO
CURSO 2009-10
GUÍA DE LECTURA: AGRÍCOLA DE TÁCITO cps. 30-32; 33-34
están nun mesmo lugar?xiii
3. Cap. 34.2: Con que compara Agrícola ós britanos?xiv
5