Leergang Scholing van de geest, socratische vaardigheden voor professionals. Start 7 maart 2017. Zie ook www.isvw.nl

1. Scholing van de Geest
Socratische vaardigheden voor professionals
In maart 2017 start de derde editie van de leergang Scholing van de geest. Deze is
gebaseerd op het gelijknamige boek van Jos Kessels, Scholing van de geest - Wat ik leerde
van Socrates. Centraal staat het ontwikkelen van een socratische, onderzoekende houding
en de bijbehorende vaardigheden van de klassieke vrije kunsten: dialectica (vragen stellen),
retorica (overtuigend spreken), grammatica (taal en schrijven), plus de overkoepelende
deugdenleer (ethica). De leergang is gericht op toepassing van socratische vaardigheden in
een maatschappelijke en organisatorische context. Het geheel staat onder leiding van Jos
Kessels, die regelmatig zelf een college zal verzorgen. De uitvoering is in handen van Paulien
’t Hoen en Anne-Marie Gunnink in opdracht van Eidoskoop.
Socratische methode
De erfenis van Socrates en Plato
biedt een schat aan instrumenten om
gesprekken te begeleiden en kwesties
te onderzoeken. Ook vandaag de dag is
er grote behoefte aan mensen die de
rol van Socrates op zich kunnen nemen,
anderen kunnen bevragen over wat hun
leidende ideeën zijn, en onderzoeken
of die ideeën kloppen. De socratische
methode bevat essentiële vaardigheden
voor mensen in organisaties, variërend
van eenvoudige gesprekstechnieken tot
geavanceerde dialectische analyses.
Zij vormt een klassieke manier om
door middel van vragen iemand tot
onderzoek te bewegen.
Socrates liet mensen voorbeelden
onderzoeken, ervaringen analyseren
en ideeën testen. Zijn uitgangspunt was
dat je een inzicht niet verwerft door het
voorgeschoteld te krijgen, maar alleen
door zelf te denken. Het stellen van
goede vragen is niet eenvoudig. Soms
beginnen mensen met het stellen van
vragen, maar schakelen zij al snel weer
om en vertellen zelf hoe het zit.
Of ze stellen louter suggestieve
vragen. Of ze weten niet hoe ze met
onverwachte vragen of tegengestelde
antwoorden moeten omgaan.
Daarbij is het een hele kunst een
vraag te verduren en het onderzoek aan
te gaan.
Socrates, aartsvader van
de westerse filosofie
Socrates voerde zijn leven lang
gesprekken met mensen, op zoek naar
de ideeën die leidend waren in hun
bestaan, om ze te toetsen op
hun geldigheid. Zijn uitgangspunt was
dat je via ‘niet-weten’ tot ‘weten’
kunt komen. Een toestand van
verwarring en ‘denkverlegenheid’
(aporie) is dus nodig om uiteindelijk tot
wezenlijke verdieping en verheldering
van een kwestie te komen. Socrates’
passie, die het leidend idee van zijn ei-
gen leven vormde, werd uiteindelijk ook
zijn dood: de Atheense burgerij ver-
oordeelde hem in 399 voor Christus tot
de gifbeker, zogenaamd omdat hij niet
geloofde in de goden, in werkelijkheid
omdat hij fundamentele kritiek had op
de opvattingen van zijn stadsgenoten.
Zijn leerling Plato heeft hem daarna
onsterfelijk gemaakt, door hem de
hoofdrol te geven in bijna al zijn
dialogen. Volgens sommigen is de hele
westerse filosofie niet meer dan een
serie voetnoten bij Plato. De socra-
tische methode is nog steeds actueel.
Programma
De leergang bestaat uit een combinatie
van praktische oefeningen en theorie.
De afsluiting bestaat uit een werkstuk
waarin deelnemers een zogenaamd
‘dragend idee’ uitwerken aan de hand
van een zelfgekozen thema uit de
leergang.
Het programma omvat onder meer de
volgende thema’s:
– Socratische houding en de rol van
ideeën;
– Zelfonderzoek, grotmythe en het
poëtisch argument;
– Dialoog en discussie, opschorten
van oordelen, het zandlopermodel;
– Vormen van de vrije kunsten:
dialectica, retorica, grammatica;
– Ethica (deugdenleer);
– De filosoof en de muzen, werken
met verbeelding en gevoel;
– Filosofische achtergronden van de
socratische methode.
Na afloop zijn deelnemers in staat
socratische vaardigheden te hanteren
voor zichzelf en anderen, de basis-
technieken van dialectiek toe te passen,
socratische vraaggesprekken te voeren,
de reflectieve houding van vrije ruimte
op te roepen, en dialectische analyses
van praktijkkwesties te maken.
De leergang Scholing van de geest
vormt een zelfstandige leergang, maar
fungeert ook als eerste jaar voor de
leergang ‘Visieontwikkeling in organi-
saties’. Elke leergang kan afzonderlijk
gevolgd worden.
THEMA/VRAAG
HITTEPUNT
REGELS
PRINCIPES
VOORBEELD
MODEL SOCRATISCHE DIALOOG
DENK HET
GEHEEL
KEN
JEZELF
INDIVIDUELE ROUTEINDIVIDUELE ROUTE

2. Tijdsinvestering
De leergang omvat zeven modules van
drie dagdelen plus een slotdag met
eindpresentaties. Houdt u rekening met
voorbereidingstijd van ongeveer vier
uur per week (lezen, praktijkopdrach-
ten). Het schrijven van het eindstuk
(autografie) zal rondom de laatste
module tot aan de eindpresentatie nog
een extra tijdsinvestering van ongeveer
vier uur per week vragen.
Profiel deelnemers
De leergang is bedoeld voor profes-
sionals met een onderzoekende
houding, die socratische methoden
willen toepassen in hun werkpraktijk.
Met deze leergang willen zij zich
scholen in praktische filosofie en de
klassieke vrije kunsten. Deelnemers
voelen zich uitgedaagd door de zoek-
tocht naar de vraag waar het werkelijk
om gaat. Zij kennen of vermoeden de
kracht van dilemma’s, ontregeling,
vertraging, twijfel en verbeelding en
zoeken naar vormen om de waarde
hiervan te gebruiken.
Aanmelden
Aanmelden kan met een brief of
e-mail met (korte)motivatie en cv
naar paulien@radius-svp.nl.
U wordt dan uitgenodigd voor een
intakegesprek. Dit is zowel bedoeld
om gezamenlijk te bekijken hoe de
opleiding in uw bestaan past, als om
tot een evenwichtige samenstelling
van de groep te komen.
Data
De leergang duurt van maart 2017
tot en met januari 2018. Tijdens deze
maanden zijn er zeven bijeenkomsten
van 24 uur, waarbij rekening gehouden
is met de schoolvakanties. De slot-
bijeenkomst in januari duurt een dag.
Data 2017-2018
– 7 & 8 maart 2017
– 11 & 12 april 2017
– 16 & 17 mei 2017
– 20 & 21 juni 2017
– 12 & 13 september 2017
– 10 & 11 oktober 2017
– 7 & 8 november 2017
– januari 2018 slotbijeenkomst
Elke module omvat drie dagdelen: een
avond, ochtend en middag. We beginnen
dinsdagavond om 17:00 uur, woensdag-
middag om 17:00 uur sluiten we af.
Locatie 2017-2018
ISVW, Dodeweg 8, Leusden
Kosten
De kosten voor de opleiding bedragen
€ 6.975,- ex BTW voor zeven
bijeenkomsten en de slotbijeenkomst,
inclusief comfortkamer en ontbijt,
7 x lunchbuffet, 7 x diner met wijn,
koffie/thee, intakegesprek,
lesmateriaal, coaching en intervisie.
Jos Kessels (1948) studeerde
rechten en filosofie, deed onderzoek
in wetenschapsfilosofie en didactiek
van filosofie en promoveerde op
kennistheorie en filosofieonderwijs
(socratische methode).
Hij specialiseerde zich in theorie en
praktijk van het socratisch gesprek.
Sinds vijfentwintig jaar leidt hij gesprek-
ken en trainingen met managers en
bestuurders in verschillende sectoren
van de samenleving en publiceerde
verscheidene boeken.
Zie voor meer informatie
www.eidoskoop.nl en
www.radius-svp.nl
Paulien ‘t Hoen (1964) heeft ruim
vijftien jaar ervaring met het begeleiden
van socratische intervisiegesprekken.
Kenmerkend in haar benadering zijn
scherpte, humor en vasthoudendheid.
Met een achtergrond in kunstgeschiede-
nis, communicatie en management, ligt
haar werkervaring zowel in de culturele
sector als het bedrijfsleven. Binnen de
Trivium-vakken ligt haar voorkeur bij
grammatica; het zo precies en zo mooi
mogelijk uitdrukken van waar het
werkelijk om gaat. De verbinding van
logos met verbeelding is voor haar de
essentie in het aanbod van Eidoskoop.
Anne-Marie Gunnink (1966)
studeerde Rechtsgeleerdheid en
Personeelswetenschappen en deed een
MBA in de VS. Als organisatie-ontwikke-
lingsexpert en Management Development
manager werkt ze zowel in profit als non
profit omgevingen: industrie, onderwijs,
overheid en zakelijke dienstverlening.
Haar authentieke aanwezigheid, open
oordeelloosheid en haar vermogen om
aan te sluiten bij mensen en situaties
maken haar effectief en invloedrijk in
organisaties. Praktijkonderzoek en be-
gripsanalyse combineren met verbeelding
en ervaren is haar vorm­geving van de
socratische principes in leven en werk.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Paulien ’t Hoen | E paulien@radius-svp.nl | M 06 53 58 67 12