Finansal yönetim makaleleri

___________________________________________________________________________________________
www.eraksoyconsulting.com 1 22.07.2017
HUKUK BÜROSU FİNANSAL YÖNETİM
MAKALELERİ
Reşat Eraksoy
Yönetim Danışmanı
e-mail: resat.eraksoy@eraksoyconsulting.com
Web: www.eraksoyconsulting.com

___________________________________________________________________________________________
İÇİNDEKİLER
1. AĞIRLIKLI ORTALAMA TAHSİLAT SÜRESİ HESABI .................................................................3
2. HUKUK BÜROLARINDA GELİR TAHMİNİ YÖNTEMLERİ .........................................................7
3. HUKUK BÜROLARI İÇİN FİNANSAL KÂRLILIK HESABI- (SAAT ÜCRETİNE BAĞLI GELİRLER İÇİN)9
4. HUKUK BÜROLARI İÇİN ÜRETİLEN SAAT HESAPLAMASINA DAYALI FİNANSAL
RAPORLAMALAR..................................................................................................................13
5. HEDEFLENEN NET DAĞITIMA GÖRE HEDEF TAHSİLAT........................................................25
6. HUKUK BÜROLARINDA KÂR MERKEZLERİ (iş birimleri) İÇİN RAPORLAMA..........................28
7. HUKUK BÜROSU BÜTÇE YÖNETİMİ İÇİN KULLANILAN YÖNTEMLERE ÖRNEKLER.................35
8. SAAT BAZLI FARKLI FİYATLANDIRMA KATEGORİLERİ .........................................................39
9. SAAT ÜCRETİ BELİRLEME YÖNTEMİ...................................................................................47
10. SABİT ÜCRETLİ İŞLERDE SAATE BAĞLI ANALİZLER ............................................................55
11. DAVA BÖLÜMÜ RAPORLARI ...........................................................................................57
12. ÖRNEK İCRA YÖNETİM RAPORLARI.................................................................................83

___________________________________________________________________________________________
1. AĞIRLIKLI ORTALAMA TAHSİLAT SÜRESİ HESABI
Giriş
• Finansal Yönetimde takip edilen önemli hususlardan birisi tahsilat yönetimidir. Nakit akışını
doğrudan etkileyen tahsilatların yönetiminde dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi
müvekkillerin tahsilatlarının ve toplam tahsilatların hangi ortak ölçüte göre
karşılaştırılabileceği ve değerlendirilebileceğidir. Her faturanın tutarı ve ödeme süresi farklı
olabileceğinden fatura tutarlarını dikkate almadan sadece ödeme sürelerini toplayıp
ortalamasını almak, büyük ve küçük tutardaki faturaların etkisini aynı derecede
değerlendirme hatasını getirir. Halbuki nakit yönetimi açısından geç ödenen büyük
müktardaki faturanın olumsuz etkisi çabuk ödenen küçük miktardaki faturanın olumlu nakit
etkisinden fazladır.
Hesaplamalar
• Aşağıda, Tablo-1’de bir müvekkilin Ocak-Mart döneminde kendisine gönderilen faturaları ne
kadar sürede ödediği gösterilmektedir. Ödeme süresi, müvekkile fatura gönderiminden
ödemenin yapıldığı tarihe kadarki süre hesaplanarak bulunur. Bu örnekte fatura tutarlarının
tamamının ödendiği varsayılmıştır. Tutarları dikkate almadan yapılan hesaplamada ortalama
ödeme süresi 26.66 gün olarak hesaplanır.
Müvekkil A B
Sıra No Faturalar Ödeme Süresi Tutar
1 Ocak Faturası 10 gün $3,000.00
2 Şubat Faturası 25 gün $50,000.00
3 Mart Faturası 45 gün $150,000.00
Toplam $203,000.00
Ortalama Süre 26.66 gün
Tablo-1: Ortalama Tahsilat Süresi

___________________________________________________________________________________________
• Ağırlıklı ortalama tahsilat hızı hesaplarken ödenmiş faturaların tutarı da dikkate alınmaktadır.
Aynı müvekkilin ağırlıklı ortalama tahsilat süresi hesaplanırken bu sefer Tablo-2’deki gibi bir
formül kullanılmıştır. Bu formülde ödenen her bir fatura tutarı ödeme süresi ile çarpılır. Bu
çarpımın toplamı da toplam ödeme miktarına bölünür. Her bir fatura için hesaplanan bu
değerler toplanır ve toplamı ağırlıklı ortalama tahsilat süresini verir.
Müvekkil A B (A*B)/$203,000
Sıra
No Faturalar Ödeme Süresi Tutar
Ağırlıklı Ortalama
Tahsilat Süresi
Toplam
Tahsilattaki Pay
1 Ocak Faturası 10 gün $3,000.00 0.1477 %1.48
2 Şubat Faturası 25 gün $50,000.00 6.1575 %24.63
3 Mart Faturası 45 gün $150,000.00 33.2505 %73.89
Toplam $203,000.00
Ortalama Süre 26.66 gün 39.55 gün
Süre
Tablo-2: Ağırlıklı Ortalama Tahsilat Süresi
• Ortalama tahsilat süresi 26.66 gün iken ağırlıklı ortalama tahsilat süresi 39.55 gün olarak
hesaplanmaktadır. Ortalama tahsilat süresini hesaplarken ödemesi yapılan fatura tutarlarının
birbirinden farklı olmasının etkisi dikkate alınmamıştır. Ağırlıklı ortalama tahsilat süresinin
ortalama tahsilat süresinden daha yüksek çıkmasının sebebi toplam tahsilat içindeki payı
%73.89 olan $150,000’lık faturanın 45 günde ödenmesinin tahsilat süresi üzerindeki etkisinin
fatura tutarının ağırlığı dikkate alınarak hesaplanmış olmasıdır. 10 günde ödenen $3,000
faturanın tutarı toplam tutarın %1.48’ini oluşturduğundan ağırlıklı ortalama tahsilat süresine
olumlu etkisi $150,000’lık faturaya göre daha az olmaktadır.
• Aynı faturaların ödeme sürelerinde aşağıdaki gibi değişiklik yaptığımızda tablodan
görülebileceği gibi ağırlıklı ortalama ödeme süresi iyileşmektedir. Ortalama tahsilat süresi ise
aynı kalmaktadır.
Müvekkil A B (A*B)/$203,000
Sıra No Faturalar
Ödeme
Süresi Tutar
Tahsilat Süresi
Toplam Tahsilattaki
Pay
1 Ocak Faturası 10 $3,000.00 0.1477 %1.48
2 Şubat Faturası 45 $50,000.00 11.0835 %24.63
3 Mart Faturası 25 $150,000.00 18.4725 %73.89
Toplam $203,000.00
29.70 gün
Ortalama Süre 26.66 gün
Süre
Tablo-3: Ağırlıklı Ortalama Tahsilat Süresi: Mart faturası daha kısa sürede ödeniyor.

___________________________________________________________________________________________
• Bu sefer Mart faturasının 25 günde, Şubat faturasının da 45 günde ödendiğini varsaydık.
Fatura tutarlarının toplam tahsilat içindeki payını dikkate almadan yapılan ortalama tahsilat
süresi hesabında ortalama süre değişmezken ağırlıklı ortalama tahsilat süresi 39.55 günden
29.70 güne düşmüştür. Toplam tahsilatta %73.89 payı olan Mart faturasındaki daha erken
ödeme süresi ağırlıklı ortalama tahsilat süresini iyileştirmiştir.
• Birbirinden farklı tutarda ödeme tutarları olduğu durumda tahsilat sürelerini doğru
değerlendirmenin yöntemlerinden en önemlisi ödeme tutarlarını da dikkate alarak ağırlıklı
ortalama sürelerini hesaplamaktır.
• Aşağıdaki tablonun bir işletmenin yıl içindeki tüm ödemelerini gösterdiğini varsayalım. Yine
tüm fatura toplamlarının yıl içinde tam olarak ödendiğini varsayıyoruz. Bu durumda ağırlıklı
ortalama ödeme süresine göre en iyi müvekkil, Müvekkil-3’dür.
Fatura
Toplamları
Ortalama Ödeme
Süresi
Ödeme Süresi
Müvekkil-1 $100,000 10 gün 15 gün
Tablo-4: Toplam ödeme tutarı
• Başka bir analizi fatura tutarlarıyla ağırlıklı ortalama ödeme süreleri için yapabiliriz.
Örneğin belirlenmiş ödeme tutarları için ağırlıklı ortalama ödeme süresinin nasıl değiştiği
incelenebilir. Aşağıdaki örnekte bir Büro’nun toplam ödemeleriyle ağırlıklı ortalama
ödeme süreleri arasındaki ilişki gösterilmektedir. Bu tablodan görüldüğü kadarıyla ödeme
tutarları büyüdükçe ağırlıklı ortalama tahsilat süresi de artmaktadır.
Ödeme Tutar Aralığı Ağırlıklı Ortalama Tahsilat Süresi
$0-$20,000 15 gün
$20,001-$50,000 30 gün
$50,001-$100,000 50 gün
$100,001-$250,000 90 gün
Tablo-5: Ödeme Tutarları ile ağırlıklı ortalama ödeme süreleri arasındaki ilişki

___________________________________________________________________________________________
Sonuç
• Tahsilat süreleri analiz edilirken ödeme tutarları dikkate alınarak hesaplama yapılması
daha doğru bir sonuç vermektedir. Ağırlıklı süre hesabında geç ödenen büyük miktarların
etkisi aynı oranda süre hesabına yansıtıldığından ortalama hesabına göre daha gerçekçi
bir tahsilat süresi ortaya çıkmaktadır. Tahsilat süresi bilgisi müvekkillerin ne kadar erken
ödedikleri ve dolayısıyla Büro tarafından uygulanabilecek bir indirim için hangi öncelikte
değerlendirmeye alınabileceklerini de gösterebilir. Ağırlıklı tahsilat süresi hesabını ayrıca
ödeme tutarlarıyla karşılaştırarak ilginç sonuçlar elde edilebilir. Yüksek alacak miktarları
için düşük miktarlara göre daha geç sürede ödeme alınıyorsa bu tip analizler tedbirlerin
önceden alınması için fırsat yaratabilir.

___________________________________________________________________________________________
2. HUKUK BÜROLARINDA GELİR TAHMİNİ YÖNTEMLERİ
Bir sonraki yıl için gelir tahmini 4 yöntem ile yapılır. (1) mevcut müvekkillerin tekrar eden ve yeni
işlerinin tahmini (2) yeni müvekkillerden gelebilecek yeni işlerin tahmini (3) Sadece sabit ve tutarı
belirli olan işlerin gelir tahmini (4) sabit işlerin tutarı ile yıldan yıla değişen gelirlerin önceki yılların
artış/azalış trendine göre tahmini
Mevcut müvekkillerin gelecek dönemdeki işlerinin tahmini için (a) sabit ücretli işler ve bu işlerde
gelecek dönemdeki artış oranları (b) saat ücreti ile çalışılan işlerde üretilecek saat ve bu saatlerin
saat ücretleri çarpımından ne kadar indirim yapılabileceği tahmin edilir. Bu bilgiler mevcut
müvekkillerden kazanılabilecek gelirin hesaplanmasında yardımcı olur.
Yeni müvekkillerden kazanılabilecek gelir benzer değişkenleri içerir. Sabit ücretli ne kadar yeni iş
alınabileceği eski verilere göre ve yeni gelişmelere göre tahmin edilir. Ayrıca ne kadar saat
üretilebileceği, saatlik ücretlerin ne olacağı ve saatlik ücretler ile çarpılan saat toplamlarının ne
kadar indirim ile müvekkillere yansıtılabileceği de tahmin edilir.
Tahminler büro ortaklarının tecrübeleri ve geçmiş dönem trendleri, gelecek dönemde öngörülen
değişiklikler ile hesaplanır. Yeni müvekkillerden elde edilebilecek gelir, büronun hukuki
hizmetlerini ne ölçüde genişletebileceğine bağlıdır. Mevcut ekonomik durum, büronun çalıştığı
hukuk alanlarındaki büyüme ve küçülme kararını vermesini gerektiren stratejik planları, büronun
yeni iş alma kapasitesi, rekabetin durumu, eski verilere göre büronun yeni iş üretme kapasitesi
dikkate alınarak tahmin yapılmaya çalışılır.
(4) sabit işlerin tutarı ile yıldan yıla değişen gelirlerin önceki yıların artış/azalış trendine göre
tahmini için örnek
1. Sabit Ücretli İşler
2014 2015 2016 Bütçe Tahmini için Not
2017 için yıllık
Tahminler
Müvekkil-A 30.000 33.000 36.300 2015'de %10'luk artışla devam edecek 39.930
Müvekkil-B 25.000 26.250 27.563 2015'de %5'lik artışla devam edecek 28.941
Müvekkil-C 20.000 21.000 22.050 2015'de %10'luk artışla devam edecek 24.255
Müvekkil-D 40.000 50.000 55.000 2015'de başka büro ile çalışacak 0
Müvekkil-E
Görüşmeler devam ediyor. Nisan ayında aylık 3.000 TL ile
anlaşılabilir. 27.000
93.126

___________________________________________________________________________________________
2. Dava
Gelirleri
2017 için yıllık
Tahminler
Dava Tipi-1 100.000105.00097.0002017 için 2014-2016 ortalaması alınacak 100.667
Dava Tipi-2 50.000 500.00040.000
2015 yılında istisnai bir gelir elde edildi. 2017 yılı
tahminlerinde dikkate alınmayacak. 2014 ve 2016
yıllarının ortalaması alınacak 45.000
Dava Tipi-3 30.000 40.000 45.000
Bu tip davalara bakan avukat bürodan
ayrıldığından 2017'de bu gelir kaleminden beklenti
yok 0
145.667
3. İcra
Gelirleri
2017 için yıllık
Tahminler
İcra Takibi
Tutarı 1.000.0001.500.0002.000.000
2015'de en az 2014'deki kadar gelir
elde edileceği varsayılıyor
İcra Geliri
tutarı 100.000 150.000 200.000 200.000
2017 yılı için gelir tahmini 438.792

___________________________________________________________________________________________
3. HUKUK BÜROLARI İÇİN FİNANSAL KÂRLILIK HESABI- (SAAT ÜCRETİNE BAĞLI
GELİRLER İÇİN)
Hukuk Bürolarında çoğunlukla kullanılan kârlılık ölçütü ortak başına düşen net gelirdir.
Buna bir örnek aşağıdaki gibi verilebilir. Net Gelirin ortak başına düşen kısmı kâr olarak
tanımlanmıştır.
2016 2015
Gelirler 16.000.000 15.000.000
Giderler 4.500.000 5.000.000
Net Gelir 11.500.000 10.000.000
Büro Ortağı Sayısı 20 21
Ortak Başına düşen ortalama kâr 575.000 476.190,48
Tablo-1: Yıllara göre ortak başına düşen kar karşılaştırması
Bir hukuk bürosunun kârlılığını 3 faktör etkiler. (1) gelir faktörleri, (2) gider faktörleri ve (3)
çalışan avukat sayısı. Örnekte gösterildiği gibi bu faktörlerden birindeki değişim ortak başına
düşen geliri artırır veya azaltır. Bu örnekte 2016 yılı için ortak başına düşen ortalama gelir 2015’e
göre 98.810 TL artmıştır. Bu artış aşağıdaki kârlılık faktörlerindeki değişikliklerden meydana
gelmiştir.
Yaklaşık Artışlar
Ortaklık Net
Gelirindeki Artış (TL)
Ortak Başına düşen
ortalama Gelirdeki Artış (TL)
Gelirlerdeki Artış 1.000.000 50.000 (ortak sayısı:20)
Giderlerdeki Azalış 500.000 25.000 (ortak sayısı:20)
Büro Ortağı Sayısındaki
artış/azalışın ortak başına düşen
gelire etkisi
- 23.809,52*
-
Kârlılıktaki Artış/Azalış 500.000 98.809,52**
Tablo-2: Yıllara göre ortak başına düşen kâr farkı analizi
* 10.000.000 - 10.000.000 = 23.809,52 TL
20 21
** 575.000-476.190,48 = 98.809,52
Kârlılığı etkileyen faktörler aşağıda daha detaylı incelenmiştir.

___________________________________________________________________________________________
Gelir Faktörleri
Bir hukuk bürosunun üretilen saate bağlı olarak hesaplanan gelirleri genellikle
müvekkillere fatura edilen hukuki danışmanlık ücretlerinden oluşur. Bu ücretlerin artış ve azalışını
4 faktör etkiler. (1) faturalanabilir saatler (2) faturalanan saatler-kapasite kullanım oranı (3)
saatlik ücretler ve (4) indirim oranları. Bu faktörler birbirleriyle ilintilidirler. Birindeki artış diğerini
azaltabilir.
1. Faturalanabilir Saatler
Faturalanabilir saatler müvekkil projelerinde çalışan avukatlar tarafından harcanabilecek
tüm saatleri gösterir. Bu saatleri avukatlar, büro ortakları, iş takip elemanları ve hukuk
sekreterleri üretir. Toplam faturalanabilir saatler aşağıdaki gibi hesaplanabilir.
Büro
Ortakları
Avukatlar Büro Ortakları +
Avukatlar
Yıl içinde kişi başına beklenen
faturalanabilir saat
1.300 saat 1.700 saat
Sayı 20 50
Toplam Faturalanabilir Saat 26.000 85.000 111.000
Tablo-3: Toplam Faturalanabilir Saat
2. Faturalanan saat (faturalanabilir saatten farklıdır)
Faturalanabilir saat ideal durumda gerçekleşeceğini düşündüğümüz saattir. Fakat yıl
içinde çeşitli sebeplerden (yıl içinde çalışmaya başlayanlar, saat kapasitesinin tam
kullanılamaması, sabit ücretli işlerde beklenen saatin üzerinde üretilmesi ve bu saatlerin faturaya
yansıtılamaması, iş dağıtımında dengesizlikler, iş hacminin yetersizliği) avukatlar kapasitelerinin
tamamını kullanamazlar. Başka bir sebep de aslında büroda iş talebinden fazla avukat çalışıyor
olabileceğidir. Bu ölçüt kapasite kullanım oranı olarak da düşünülebilir.
Büro
Ortakları
Avukatlar Büro
Ortakları +
Avukatlar
1.300 saat 1.700 saat
Kapasite Kullanımı %80 %85
Faturalanan Saat 1.040 saat 1.445 saat
Çalışan Sayısı 20 50
Toplam Faturalanan Saat 20.800 72.250 93.050
İdeal durumda faturalanabilecek saat 26.000 85.000 111.000
Toplam Kapasite Kullanım Oranı (%) %83.83
Tablo-4: Toplam Kapasite kullanımı
* %83.83= %(93.050/111.000)

___________________________________________________________________________________________
Kapasite kullanım oranı %100’e ne kadar yaklaşırsa hukuk bürosunun geliri o kadar artacaktır.
3. Saatlik Ücretler
Saatlik ücretler hukuk bürosunun her bir çalışanı için belirlediği standart saatlik
ücretlerdir. Büro ortağından stajyer avukata kadar her avukatın kıdemine göre belirlenmiş bir
saatlik ücreti vardır. Müvekkillere iş başlamadan önce iletilen saatlik ücret tabloları genellikle
verilen indirimler sonucunda daha düşük olarak gerçekleşir. Bu örnekte ilan edilen saatlik
ücretlerin indirim yapılmadan aynen kullanılabildiğini varsayıyoruz.
Büro Ortakları Avukatlar Büro Ortakları
+ Avukatlar
Yıl içinde kişi başına faturalanan saat 1.040 saat 1.445 saat
Ortalama saatlik ücret (TL) 300 200
Ortaklar/Avukatlar tarafından üretilen gelir
(TL)
6.240.000 14.450.000 20.690.000
Tablo-5: saatlik ücrete bağlı üretilen gelir
6.240.000 = 1.040 x20 x 300
14.450.000 = 1.445 x50 x 200
4. Saatlik Ücret Üzerinden indirimler
İlan edilen saatlik ücretler üzerinden çeşitli sebeplerle indirim yapılır. Projenin tümüne
verilen sabit ücret veya tavan ücrete kadar saatlik ücret, müvekkillere verilen özel indirimler,
kıdemlere göre indirimli saat ücretleri gibi sebeplerle saat ücretleri faturalara tam olarak
yansıtılmaz. Aşağıdaki örnekte bu sebeplerle saatlik ücretlerde %25 indirim yapıldığını
varsayarsak bu durumda aşağıdaki gibi bir tablo ortaya çıkar.
Büro Ortakları Avukatlar Büro Ortakları
+ Avukatlar
Yıl içinde kişi başına faturalanan saat 1.040 saat 1.445 saat
Ortalama saatlik ücret (TL) 300 200
İndirim Oranından sonra saatlik ücret (%20) 240 160
İndirimli saat ücreti ile
Ortaklar/Avukatlar tarafından üretilen gelir
(TL)
4.992.000* 11.560.000** 16.552.000
Tablo-6: saatlik ücret üzerinden indirim örneği
*4.992.000 = 1.040 x 20 x 240
**11.560.000= 1.445 x 50 x 160

___________________________________________________________________________________________
Aşağıdaki çizelgede ise bu büroda en fazla üretilebilecek gelir, kapasite kullanımı ile gelir ve
indirimler sonrası gerçekleşen gelir hesaplamaları gösterilmiştir. İdeal durumda büro 24.800.000
TL gelir elde edebilecekken saat kapasitesinin tam kullanılamaması ve gerçekleşen saatlik ücret
indirimleriyle 16.552.000 TL’lik gelir elde etmiştir. Başka bir deyişle ideal durumdaki gelirin %
66,74’üne ulaşılabilmiştir.
Büro Ortakları Avukatlar Büro Ortakları +
Avukatlar
1.300 saat 1.700 saat
Çalışan Sayısı 20 50 70
Toplam Faturalanabilir Saat 26.000 85.000 111.000
Ortalama Saatlik Ücret (TL) 300 200
Ortaklar/Avukatlar tarafından
üretilebilecek en fazla gelir
7.800.000 17.000.000 24.800.000
Kapasite Kullanımı %80 %85
Faturalanan Saat 1.040 saat 1.445 saat
Toplam Faturalanan Saat 20.800 72.250 93.050
Ortalama Saatlik Ücret (TL) 300 200
kapasite kullanımı ile
üretilebilecek gelir
6.240.000 14.450.000 20.690.000
İndirim Oranından sonra saatlik
ücret (%20)
240 160
İndirimli saat ücreti ile
üretilen gelir (TL)
4.992.000 11.560.000 16.552.000
Tablo-7: İdeal durum ve indirim sonrası gelir tablosu

___________________________________________________________________________________________
4. HUKUK BÜROLARI İÇİN ÜRETİLEN SAAT HESAPLAMASINA DAYALI FİNANSAL
RAPORLAMALAR
Yönetim Raporlaması
• Hukuk Bürosu Yönetim Raporları genellikle yönetici ortak ve yönetim komiteleri için
hazırlanır. Yönetim raporlarının amacı Büro yönetiminin işe dair önemli kararlar almasında
yardımcı olmasıdır. Bu sebeple yönetim raporlarının kısa ve önemli noktaları vurgulayan yapıda
olması gerekir. Yönetimlerin odağı Büro’dan Büro’ya değişebileceği için yönetim raporlarının
biçim ve içeriği çok farklı olabilir. Tipik bir Hukuk Bürosu yönetim raporu aşağıdakilerin bir kısmını
veya tümünü içerir.
(1) Önemli finansal göstergeler
(2) Gerçekleşen ve Bütçelenen gelir/gider karşılaştırması
(3) İşletime yönelik veriler
(4) Finansal tablo ve grafikler
(5) Finansal durum (nakit akış tablosu, bilanço, gelir tablosu)
• Yönetim raporları genellikle her ay hazırlanır. Yönetim raporlarının tamamlanabilmesi için
avukatların ilgili aya dair zaman girdilerini bitirmeleri, Büro ortaklarının kontrolleri sonrasında
müvekkile gönderilmemiş tüm faturaların müvekkillere gönderilmesi gerekir. Bu işlemler ay
sonlarında tamamlanmadığında belli bir süre aldığından geçmiş ayın finansal durumu genellikle
bir sonraki ayın 2.haftasında rapor olarak hazırlanabilir.
Önemli finansal göstergeler
• Yönetim raporlarını okuyanların aklında genellikle Hukuk Bürosu’nun karlılığını nasıl
artırırız sorusu yer alır. Raporun önemli finansal hususlar kısmının amacı mevcut dönemde Hukuk
Bürosu’nun önemli finansal ve istatistik bilgilerini özetlemek ve bu sonuçları Büro’nun finansal
planıyla (bütçesiyle) karşılaştırmaktır. Bu bilgiye sahip yönetim, plana uygun olmayan sonuçlara
ve bu sonuçları nasıl çözebileceğine odaklanabilir.

___________________________________________________________________________________________
• Aşağıda önemli finansal göstergeler kısmının bilgileri yer almaktadır.
XYZ HUKUK BÜROSU ÖNEMLİ FİNANSAL GÖSTERGELER
İçinde bulunduğumuz ay Son 1 yıllık durum
Gerçekleşen Planlanan Operasyonların
sonuçları
Gerçekleşen Planlanan
1,890,000 1,800,000 Gelir 22,700,000 21,600,000
820,000 760,000 Net Gelir 9,700,000 9,000,000
Gerçekleşen Planlanan Önemli İşletim
Verileri
Gerçekleşen Planlanan
14,000 13,000 Faturalanabilir
saat
168,000 160,000
%92 %90 Kapasite
kullanımı
%92 %90
5.0 4.4 Faturalama ve
tahsilat hızı (ay)
5.0 4.5
1.4 1.6 Avukat/ortak
oranı
1.5 1.6
Finansal Durum
Ortakların
sermayesi
10,200,000 9,000,000
Kısa ve uzun
dönemli borç
3,100,000 3,000,000
Alacaklar 3,400,000 3,000,000
Faturalanmayan
zamanın parasal
değeri*
5,100,000 4,500,000
Faturalanmayan zamanın parasal değeri. Örneğin bir projede sabit ücret sebebiyle
saatlik ücret*harcanan zaman değeri sabit ücreti aşarsa bu kısım faturalanmamış olur. Bir projenin
sabit ücretinin 5,000 olduğunu varsayalım. Bir avukatın saatlik ücreti de 200 olsun. Proje 25 saatte
tamamlanırsa faturalanmayan zaman yoktur. Fakat proje 40 saatte tamamlandıysa
(40-25) saat*200/saat=3,000 faturalanmamış olur.
Gerçekleşen ve Bütçelenen gelir/gider karşılaştırması
• Bir Hukuk Bürosu’nun performansını karşılaştırmanın en iyi yöntemlerinden biri mevcut
operasyonel verilerle yıl başında Büro tarafından kararlaştırılan Bütçe ile karşılaştırmaktır. Bu
sonuçlar genellikle aylık olarak ve kümülatif olarak yıllık karşılaştırılır. (Örneğin Mart ayında
bir önceki yılın Mart ayından bugüne kadarki 1 yıllık değerler karşılaştırılır.) Bazı Hukuk
Bürolarında finansal raporlamalar nakit tabanlı tutulur. Bu tip raporlamalarda Büro
ortaklarına dağıtılabilir kar, dönem içinde nakit gerektiren harcamalar ve vergi tutarları

___________________________________________________________________________________________
hesaplamaları daha kolay yapılır. Yönetim raporlamaları açısından ve Büro’yu yönetme
açısından ise tahakkuk esasına dayalı muhasebe sisteminin avantajları vardır.
• Tahakkuk esasına dayalı metod finansal sonuçları oluştukça raporlar. Örneğin gelirin oluşması
için faturanın müvekkile gönderilmesi yeterlidir. Müvekkile gönderilen fatura hizmet olarak
oluştuğundan gelir kaydedilir. Nakit esasına göre yapılan raporlamalarda henüz alacaklarda
olan bu tutar ise gelir kaydedilmez.
Tahakkuk Esaslı Finansal Raporlama
• Bu esasta kazanılan gelirler bu gelire karşılık yapılan harcamalarla eşleştirilir. Tahakkuk
esasına göre hazırlanmış bir rapor örneği aşağıda gösterilmiştir.
XYZ HUKUK BÜROSU OPERASYONEL GÖSTERGELER
İçinde bulunduğumuz ay Son 1 yıllık durum
Gerçekleşen Planlanan Gelirler Gerçekleşen Planlanan
1,890,000 1,800,000 Danışmanlık Geliri 22,700,000 21,600,000
10,000 10,000 Faiz Geliri 100,000 100,000
1,900,000 1,810,000 22,800,000 21,700,000
Giderler
640,000 600,000 Çalışan Giderleri 7,700,000 7,200,000
160,000 160,000 Kira Giderleri 2,000,000 2,000,000
105,000 100,000 Ofis İşletim
Giderleri
1,300,000 1,200,000
90,000 90,000 Tanıtım Aktiviteleri 1,000,000 1,100,000
85,000 100,000 Genel Maliyetler 1,100,000 1,200,000
1,080,000 1,050,000 13,100,000 12,700,000
820,000 760,000 Net Gelir 9,700,000 9,000,000
Net Gelir= Gelirler-Giderler
İşletime yönelik veriler
• İşletime yönelik istatistiki veriler önemli bir yönetim aracıdır. Üstün performansı ve ortalama
sonuçları göstermek için kullanılır. Gerektiği şekilde kullanıldığında Hukuk Bürosuna Büro’yu
yönetmek için çok önemli bir araç sunar. Yönetim raporlarında bulunan en önemli işletim
istatistikleri aşağıdaki kısımlardır.
1. Saatlik ücretlerin gerçekleşme oranı (saatlik ücretlerde indirim etkisi)
2. Avukatların saat kapasitesi kullanım oranı
3. Avukatların geliri artırıcı etkisi
4. Giderlerin kontrolü
5. Fatura gönderimi ve tahsilatın hızlandırılması

___________________________________________________________________________________________
• Bir Hukuk Bürosu’nun gelirlerini artırmanın sorumluluğu Büro ortaklarındadır. Pratikte bu
sorumluluk bazı Büro ortaklarına verilebilir. Faturalamadan sorumlu bir ortak saatlik
ücretlerin gerçekleşme oranı ve faturaların müvekkillere hızlı gönderiminden sorumludur.
Projeden sorumlu ortak hukuki danışmanlık projelerinde proje takımının zamanlarını doğru
yansıtmasından ve müvekkile kaliteli hizmet verilmesinden sorumludur.
• Müvekkil ilişkilerinden sorumlu ortak yeni müvekkillerin kazandırılması, mevcut müvekkillerle
ilişkilerin yürütülmesi ve geliştirilmesinden sorumludur. Sorumlu ortakların faaliyetleri
gelirleri artırıcı yöndedir. Bazı Hukuk Büroları geliri artırıcı işletim istatistiklerini bu konudan
sorumlu ortağın sorumluluğunu göstereek şekilde raporlar. Büro yönetimi bu şekilde her
ortağın iş performansını daha kolay değerlendirebilir.
Saatlik ücretlerin gerçekleşme oranı (saatlik ücretlerde indirim etkisi)
• Avukatların saaatlik ücretlerini artırmak bu saatlik ücretlerin tümü faturalara yansıtılmazsa
geliri artırmaz. Müvekkillere verilen indirimler sebebiyle, tavan ücreti olan veya sabit ücreti
olan projelerde harcanan zamanın tümü belirlenen saatlik ücretler üzerinden müvekkillere
yansıtılmaz. Rekabet ortamı ve müvekkillerin ücretleri aşağıya çekme baskısı da saatlik
ücretlerin olduğu gibi yansıtılmasını engeller. Bazı durumlarda da önceden hazırlanan bir
dokümanın az saat harcanarak sadece dokümana bir değer biçilmesi sebebiyle veya sabit
ücretli işlerde beklenenden daha az sürede işin tamamlanması öngörülen gerçekleşme
oranlarının da üzerinde (%100 gerçekleşme oranının üzerinde) bir sonuca yol açabilir. Hukuk
Bürosu karlılığı, gerçekleşme oranlarındaki artış ve azalışlara doğrudan bağlıdır çünkü bu
faktörler karlılığı doğrudan etkiler. Büro yönetimi bu verileri dikkatle inceler ve ortakların iş
performansının ölçümlenmesi, müvekkillerin finansal değerinin ölçümlenmesinde kullanır.
Saatlik ücretlerin gerçekleşme oranına ilişkin bir rapora örnek aşağıda görülebilir.
XYZ HUKUK BÜROSU SAATLİK ÜCRETLERİN GERÇEKLEŞME ORANI
İçinde bulunulan Ay Son 1 yıllık durum
Faturalanabilir
Saatin değeri
Gerçekleşen
değer
Yüzde Faturalanabilir
Saatin değeri
Gerçekleşen
değer
Yüzde
Ortak-A 40,000* 48,000 %120 500,000 550,000 %110
Ortak-B 50,000** 40,000 %80 600,000 500,000 %83.33
Ortak-C 30,000 21,000 %70 400,000 320,000 %80
120,000 109,000 %90.83 1,500,000 1,370,000 %91.33

___________________________________________________________________________________________
Ortak A projesi*: Projenin sabit ücreti 48,000
Proje tamamlandığında gerçekleşen saatler ve bu saatlere karşılık gelen
saatlik ücret çarpımlarının toplamı: 40,000
Saatlik ücret Çalışılan Saat Saatlik ücret*Çalışılan saat
Avukat-1 200 50 10,000
Avukat-2 250 60 15,000
Avukat-3 300 50 15,000
40,000 : Toplam
Ortak B projesi**: Projenin sabit ücreti 40,000
Proje tamamlandığında gerçekleşen saatler ve bu saatlere karşılık gelen
saatlik ücret çarpımlarının toplamı: 50,000
Saatlik ücret Çalışılan Saat Saatlik ücret*Çalışılan saat
Avukat-1 200 50 10,000
Avukat-2 250 60 15,000
Avukat-3 300 50 15,000
Avukat-4 400 25 10,000
50,000 : Toplam
Avukatların saat kapasitesi kullanım oranı
• Bir Hukuk Bürosu’nun en önemli varlığı avukatlarının faturalanabilir zamanıdır. Bu zamanın
müvekkillere faturalanacak şekilde doğru kullanımı Büro’ya gelir kazandırır. Bu profesyonel
zamanın boşa harcanması veya mevcut zamanı olan avukatların boş zamanlarını
değerlendirememek Büro için gelir kaybıdır. Bu sebeplerle Hukuk Büroları avukatların saat
kapasitesini kullanım oranlarını yakından takip eder. Saat kapasitelerini az kullanan
avukatların neden daha fazla yararlı olamadıkları araştırılır, avukatların tümü kapasitelerinin
üzerinde çalışıyorsa ek avukat alınır veya her avukat kapasitesinin altında çalışıyorsa ek avukat
alınmaz.
• Aşağıda saat kapasitesi kullanımına dair bir rapor görülmektedir. Bu rapor faturalanabilir
saatlere odaklanmıştır. Faturalanmayan saatlerin (eğitimler, proje dosyalarının okunması,
genel amaçlı toplantılar, seminerler, vb.) de izlenmesi istenirse bu da ayrı bir raporda
değerlendirilir.

___________________________________________________________________________________________
İçinde bulunulan ay Son 1 yıllık durum
Avukat Faturalanabilir
Saat
Hedef Sapma Faturalanabilir
Saat
Hedef Sapma
Ortak-A 95 80 15 1,100 960 140
Ortak-B 100 125 (25) 1,450 1,500 (50)
Ortak-C 130 125 5 1,550 1,500 50
Avukat-A 180 150 30 2,100 1,800 300
Avukat-B 150 150 0 1,850 1,800 50
Avukat-C 145 150 (5) 1,775 1,800 (25)
Toplam 800 780 20 9,825 9,360 465
Avukatların geliri artırıcı etkisi
• Küçük Bürolarda Büro ortakları müvekil işlerinin çoğunluğunu yürütür. Bu bürolar az sayıda
avukat ile çalışırlar. Diğer Büyük bürolarda büro ortakları işlerinin önemli bir kısmını
yanlarında çalışan avukatlara devrederler.
• Geliri artırıcı etki Büro’da çalışan avukatların ortaklara oranına göre belirlenir. Avukat
sayısında artış veya ortak sayısında azalış daha yüksek bir gelir artırıcı etki yaratır.
• Ortak başına güşen gelir ortak başına düşen avukat artttıkça artar. Bu varsayım her avukatın
kendi giderini karşılayacak ve bu giderin üzerinde net gelir getirecek şekilde saat üretebileceği
koşuluna dayanır. Eğer bu varsayım gerçekleşmezse bu durumda artan avukat sayısı tam
tersine gideri artırıcı bir etken olur.
• Avukat sayısı genellikle bütçeler ve sektör ortalamalarıyla karşılaştırılır. Bununla birlikte
Hukuk Bürosu içinde yeni yapılanmalar sonucu yeni bölümlerin kurulması, birden fazla
bölgede hizmet verilmesi, yabancı ve Türk müvekkillerin sayı ve oranlarındaki değişimler, bir
çalışma grubunun projeleri yürütmesi için belirlenen avukat ve ortak oranı, kısa ve orta
vadede Büro’da ayrılacak avukatlar, alınacak stajyer avukatlar gibi değişkenler de avukat
sayısı düzenlemelerinde dikkate alınır.
Aşağıda bir hukuk Bürosunda avukat sayısı ve avukatların ortaklara oranı bilgileri
gösterilmektedir.
Önceki Yıl İçinde bulunulan yıl Bütçe Sektör Ortalaması
Avukat Sayısı 100 100 105
Ortakların sayısı 45 40 40
Avukatların sayısı 55 60 65
Avukat sayısının ortak
sayısına oranı
1.22 1.50 1.625 2.10

___________________________________________________________________________________________
Giderlerin Kontrolü
• Karlılığı sürdürmenin önemli şartlarından biri giderleri kontrol etmektir. Bir Hukuk bürosu
tarafından yapılan masraflar genelde ikiye ayrılabilir: Maaşlara bağlı giderler ve işletim
giderleri.
• Maaşlara bağlı giderler: Maaşları bağlı giderler 3 düzeyde incelenir. Bunlardan birincisi
toplam giderler, diğeri çalışan sayısı diğeri de ortalama çalışan gideridir. Hukuk Bürosu’nda
çalışan 4 kategoride personel vardır. Avukatlar, iş takip elemanları, sekreterler ve diğer destek
kadro çalışanları. Bu çalışanlar da müvekkillere saatlerini yansıtıp yansıtamamalarına göre
2’ye ayrılır. Avukatlar ve iş takip elemanları, hukuk sekreterleti saatlerini müvekkillere
yansıtabilirken diğer çalışanlar yansıtmaz. Hukuk Bürosu maaş giderlerine ilişkin özet tablo
aşağıda sunulmuştur. Bu tablo çalışma grupları ve daha ayrıntılı çalışan sınıflandırmasına göre
hazırlanabilir.
XYZ Hukuk Bürosu Maaşlara bağlı giderler
Gerçekleşen Bütçelenen
Maaşa Bağlı Toplam Giderler:
Avukatlar 4,500,000 4,550,000
Hukuk sekreterleri 400,000 340,000
Sekreterler 1,800,000 1,500,000
Destek Kadro 1,000,000 810,000
Çalışan Sayısı
Avukatlar 60 65
Hukuk sekreterleri 10 10
Sekreterler 60 50
Destek Kadro 50 45
180 170
Ortalama Maaş Gideri
Avukatlar 75,000 70,000
Hukuk sekreterleri 40,000 34,000
Sekreterler 30,000 30,000
Destek Kadro 20,000 18,000
Çalışan başına düşen gider 42,777.77 42,352.94
Hukukçu olmayan kadronun
Avukatlara Oranı
Hukuk sekreterleri 0.17 0.15
Sekreterler 1 0.77
Destek Kadro 0.83 0.69
Hukukçu olmayanların avukatlara
oranı
2.00 1.6154

___________________________________________________________________________________________
• Yukarıdaki çizelgeden hareketle avukat sayısındaki azalmayla birlikte özellikle hukuk
sekreteri ve destek kadro sayısının bütçeye göre arttığı görülüyor. Bununla birlikte hukuk
sekreterleri ve destek kadro ortalama maaşlarındaki artışın maaş giderlerini artırdığı
görülebilir.
• İşletime bağlı giderler: Bir hukuk bürosunda işletim giderlerinin çoğu değişkendir.
Seyahat harcamaları, kırtasiye masrafları, telefon görüşmeleri maliyetleri, fazla mesai
maliyetleri vb. değişken gider kategorisine girer. Bazı giderler de yarı değişken gider olarak
adlandırılabilir. Örneğin kira gideri. Bu tip giderler de avukat sayısına bağlı olarak uzun
dönemde artar veya azalırlar. Bu sebeple işletim giderleri de bütçeye ve sektör
ortalamalarına göre karşılaştırılır ve avukat başı gider olarak hesaplanır. Bir Hukuk Bürosu
işletim gideri örneği aşağıda gösterilmiştir. Gereksinimlere göre gider tipleri daha ayrıntılı
incelenebilir.
XYZ HUKUK BÜROSU İŞLETİM GİDERLERİ RAPORU
Toplam Giderler Avukat Başına Düşen Gider
Gider Türü Gerçekleşen Bütçelenen Gerçekleşen Bütçelenen
Kira Giderleri 2,000,000 2,000,000 20,000 19,047.62
Ofis İşletim Giderleri 800,000 700,000 8,000 6,666.66
Bilgi İşlem Giderleri 300,000 300,000 3,000 2,857.14
Tanıtım Giderleri 200,000 200,000 2,000 1,904.76
Genel İşletim giderleri 1,100,000 1,200,000 11,000 11,428.57
Diğer Giderler 1,000,000 1,100,000 10,000 10,476.19
5,400,000 5,500,000 54,000 52,380.95
Avukat Sayısı 100 105
Fatura gönderimi ve tahsilatın hızlandırılması
• Gelir, müvekkillere fatura gönderilmeden ve tahsilat yapılmadan Büro ortaklarına dağıtılabilir
nakite dönüşmez. Hukuk Bürosu ortaklarının önceliği müvekkillere kalite hizmet verilmesidir.
Faturaların hazırlanması ve alacakların takibi olmaması gerektiği halde ikinci öncelikte
kalabilir.
• Hukuk Bürosu faturalarının zamanında müvekkillere gönderilememesi ve tahsilatların
gecikmesi çeşitli sebeplere bağlanabilir. Büro ortaklarının müvekkillere ödemeler konusunda
baskı yapmaması, güncel olmayan faturalama sistemleri, iş tamamlandıktan sonra
gönderilebilecek faturalar ve diğer sebeplerden ötürü gecikmeler olur.

___________________________________________________________________________________________
• Çoğu Hukuk Bürosu’nda zamanında gönderilmeyen ve tahsil edilmeyen faturaların sebep
olduğu nakit azlığı geciktirilemeyen ödemeler (maaşlar, kira ödemeleri, vb.) karşısında
Büroları zora sokar. Nakit yönetiminin sağlıklı işletilebilmesi için gönderimin ve tahsilatın
hızlandırılması önemlidir. Fatura gönderimi ve tahsilatlara dair bir rapor aşağıdaki şekilde
gösterilmiştir.
A- Tahsil edilmeyen hukuki hizmet bedelleri 240,000
B- Fatura edilemeyen hukuki hizmet bedelleri 480,000
C- Tahsil edilmeyen + fatura edilmeyen bedeller 720,000
D- Aylık ortalama üretilen gelir 120,000
E- Fatura gönderimi ve tahsilat hızı (ay) 6
XYZ HUKUK BÜROSU
FATURA GÖNDERİMİ ve TAHSİLATLARIN HIZLANDIRILMASI İÇİN RAPOR
Faturalamadan
sorumlu Ortak
Tahsil
edilmeyen
hukuki
hizmet
bedelleri
Fatura
edilemeyen
hukuki
hizmet
bedelleri
Toplam Aylık
ortalama
üretilen gelir
Fatura hızı
Ortak-A 70,000 130,000 200,000 40,000 5.0
Ortak-B 120,000 230,000 350,000 50,000 7.0
Ortak-C 50,000 120,000 170,000 30,000 5.67
240,000 480,000 720,000 120,000 6.0
• Fatura gönderim ve tahsilat hızı, zaman girdilerinin tamamlanmasından müvekkilin nakit
ödemesine kadar geçen süreyi gösterir. Bazı bürolarda bu bilgiyi toplamak zor olabilir. Büro
Bilgi Yönetim Sistemini bu bilgiyi alabilecek şekilde düzenlemek önemlidir.
• Çoğu durumda problemlerin sebebi belli sayıda müvekkil veya belli sayıda avukat veya Büro
ortağıdır. Problemleri ortaya dökebilen raporlar olunca çözüm problemi ortadan kaldıracak
şekilde bulunabilir.

___________________________________________________________________________________________
Finansal tablo ve grafikler
• Tablo ve grafiklerin amaçlarından biri de yönetimin dikkatini finansal hususlara çekmektir. Bu
da genellikle raporlarda tabloları ve grafikleri önemli hususları vurgulayacak şekilde
göstermekle olur. Büro ortaklığının net geliri genellikle ilk dikkat edilen hususdur. Bu
değişkenin trendi Büro’nun finansal büyüme ve dengesi açısından izlenmesi gereken bir
büyüklüktür. Başka bir önemli değer de Büro’nun ortak başına düşen net geliridir. Bu da Büro
ortaklarının kazançlarındaki eğilimi gösterir. Bu trend toplam gelirlerdeki trende göre farklı
olabilir. Yeni ortakların Büro’ya katılmasıyla ortak başına düşen ortalama gelir azalabilir.
• Aşağıda bir Hukuk Bürosunda gelire ilişkin bilgi ve grafiği yer almaktadır.
Yıl-1 Yıl-2 Yıl-3 Yıl-4
Büro Ortaklığı
Net Geliri
9,000,000 9,000,000 10,000,000 9,600,000
Ortak sayısı 40 45 40 40
Ortak başına
düşen net gelir
225,000 200,000 250,000 240,000
Büro Ortaklığı Net Geliri
$10,000,000
$9,600,000
$9,000,000$9,000,000
$0
$2,000,000
$4,000,000
$6,000,000
$8,000,000
$10,000,000
$12,000,000

___________________________________________________________________________________________
Finansal Durum Bilgisi
• Çoğu yönetim raporu operasyonel sonuçlar üzerinde yoğunlaştığından, finansal durum
bilgisi genellikle raporların son kısımlarında yer alır. Yönetim raporlarında yer alan tipik
finansal durum bilgisi aşağıdakileri kapsar.
1. Net varlıkları gösteren bir tablo
2. Yaşlandırılmış alacaklar ve fatura edilemeyen hukuki hizmet bedeli
1. Net varlıkları gösteren tablo
Aşağıda bir Hukuk Bürosu’nun Net Varlık tablosu gösterilmektedir.
XYZ HUKUK BÜROSU
Gerçekleşen Bütçelenen
Nakit ve kısa dönemli yatırımlar 1,500,000 1,500,000
Alacaklar 3,400,000 3,000,000
Henüz Fatura edilmemiş tutar
(kontrolde veya zaman girdisi
eksik olan faturalar)
5,100,000 4,500,000
Diğer varlıklar 1,000,000 1,000,000
Sabit varlıklar
(Bilgi İşlem yatırımları, vb)
2,300,000 2,000,000
Toplam Varlıklar 13,300,000 12,000,000
Yükümlülükler (Borçlar,vb.) 3,100,000 3,000,000
Net Varlıklar 10,200,000 9,000,000
Ortak başına düşen net gelir
$200,000
$250,000
$240,000
$225,000
$0
$50,000
$100,000
$150,000
$200,000
$250,000
$300,000

___________________________________________________________________________________________
2. Yaşlandırılmış alacaklar ve fatura edilmemiş hukuki hizmet bedeli
• Alacaklar ve fatura edilmemiş hizmet bedelleri bir Hukuk Bürosu’nun en büyük varlığını
oluşturur. Bu iki değerin toplamı ve alacakların yaşı Büro’nun yakın dönemli nakit akışıyla
yakından bağlantılıdır. Yönetim raporlarında yaşlandırılmış alacakların özeti ve fatura
edilmemiş bedelleri gösterir. Tahsil edilemeyecek bedeller için de bir rezerv ayrılır.
Yaşlandırılmış alacaklara ilişkin bir özet rapor aşağıda gösterilmektedir. Bu çizelgede
sadece 3 yaşlandırma periyodu vardır. Daha detaylı analiz için yaşlandırma periyodlarının
sayısı artırılabilir. Yönetim raporuna ek olarak çoğu Büro’da faturadan sorumlu ortaklara
daha ayrıntılı raporlar hazırlanır. Bu raporlar aylık olarak Büro ortağının sorumlu olduğu
müvekkillere dair takip edilen yaşlandırılmış alacakların ve fatura edilmemiş tutarların
bilgilerini içerir.
XYZ Hukuk Bürosu
Yaşlandırılmış Alacaklar ve Fatura Edilmemiş Hizmet Bedelleri
Alacaklar Fatura Edilmemiş Hizmet Bedelleri
Tahsil Edilemeyen Süre İçinde
bulunulan
yıl
Önceki Yıl İçinde bulunulan yıl Önceki Yıl
12 ay üzeri 300,000 200,000 200,000 400,000
6 ay üzeri 400,000 300,000 300,000 300,000
6 aydan daha az 3,000,000 2,700,000 5,000,000 4,300,000
Toplam 3,700,000 3,200,000 5,500,000 5,000,000
Tahsil edilemeyecek
alacaklar (tahmini)
(300,000) (200,000) (400,000) (500,000)
Net gerçekleşen değer 3,400,000 3,000,000 5,100,000 4,500,000

___________________________________________________________________________________________
5. HEDEFLENEN NET DAĞITIMA GÖRE HEDEF TAHSİLAT
Avukatlık hizmetlerine karşılık dönem sonunda büro ortaklarının yıl içinde ne kadar gelir elde
etmesi (düzenlenen SMM,fatura) ve buna karşılık ne kadar tahsilat yapılması gerektiğinin
bilinmesi önemlidir. Hukuk bürosu ortaklarının kendi beklentilerini ve hedeflerini yaptığı
analizlere göre düzeltmesi, hedeflediği gelire ulaşmak için ne kadar ek gelire ihtiyacı olduğunu
bilmesi net dağıtım için gerekli tahsilat miktarını bilmekle mümkün olur.
Buradan hareketle hedef artışına karşılık mevcut kaynakları artırmak, iş geliştirme çalışmalarına
hız vermek gibi planlamalar yapılabilir. Net dağıtımın, vergi sonrası ortaklara kalan net miktar
olduğunu düşünürsek bu durumda vergi etkisi sebebi ile yıl içinde ne kadar tahsilat/gelir elde
edilmesi gerektiği vergi oranı dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Ayrıca kesilen her fatura
zamanında ödenmediğinden veya hizmet bitiminden hemen sonra ödeme yapılamadığından
istenilen tahsilatlara ulaşmak için yeterli gelir hesabında ödeme hızını da dikkate almak gerekir.
Gelirlerinin tümünü aylık danışmanlıklardan sağlayan bir büro için bu hesabı yapmak kolay olur.
Genellikle büro gelirleri aylık sabit gelirler ile sonucu ve ödeme süresi tahmin edilebilen değişken
işlerden oluşur. Hedef tahsilat için sabit ve değişken gelirlerin ne düzeyde hedefi karşılaması
gerektiği de belirlenmelidir.
Aşağıdaki örnekte bir hukuk bürosunun 2 ortağının olacağını varsayıyoruz. 2017 yılında hukuk
bürosundan kazanamayı hedefledikleri vergi sonrası yıllık toplam tutar için bir planlama
yaptıklarını düşünelim. Varsayalım ki bu avukatlardan ilki diğer avukata göre daha kıdemli ve aylık
20.000 TL yılda 240.000 TL net kendisine kalacak vergi sonrası tahsilat beklentisi var. Diğer ortak
ise biraz daha az kıdemli ve ayda 15.000 TL yılda 180.000 TL net kendisine kalacak şekilde
beklentisi var. Bu durumda 2 ortağın yıl sonunda hukuk bürolarında yapacakları çalışmaya karşılık
vergi sonrası toplam 420.000 TL (240.000 TL + 180.000 TL) beklentileri var demektir.
Aylık Vergi Sonrası
Dağıtım Yıllık Vergi Sonrası Dağıtım
Ortak-1 (kıdemli) 20.000,00 ₺ 240.000,00 ₺
Ortak-2 15.000,00 ₺ 180.000,00 ₺
Toplam 35.000,00 ₺ 420.000,00 ₺
Tablo-1
Dönem sonunda finansal hedeflere göre yıl içinde ne kadar tahsilatın gerektiğini bulmak için
öncelikle büronun 2017 yılındaki giderlerini hesaplamak gerekir. Büronun aylık giderinin 40.000
TL yıllık giderin ise 480.000 TL olduğunu varsayalım. Hesaplamada kolaylık olsun diye tüm bu
giderlerin vergiden düşülebileceğini varsayıyoruz. Ortaklar için yıl sonunda vergi sonrası
dağıtılacak tutar = tahsilatlardan giderler düşüp kalan tutara vergi uygulandıktan sonra kalan
rakamdır. Bu sebeple büro giderleri içinde ortakların dağıtım miktarları olmayacaktır.

___________________________________________________________________________________________
Hesaplama kolaylığı açısından vergi oranının tüm gelirlere %35 uygulandığını varsayalım. Bu
durumda 480.000 TL yıllık gidere karşılık vergi sonrası ortakların yıl sonunda toplamda 420.000
TL alabilmeleri için yıl içinde 1.126.153,85 TL (yaklaşık 1.126.154 TL) tahsilat gerekir.
Yıllık Hedef Dağıtım 420.000 ₺
Yıllık Giderler-2017 480.000 ₺ Açıklama
Yıllık Hedef Tutar için
gereken tahsilat 1.126.154 ₺
Vergi Sonrası Dağıtım/((1-Vergi Oranı) + Yıllık
Giderler
= (420.000/0,65)+480.000
Tablo-2
Hesaplamayı sağlamak için aşağıdaki tablo kullanılabilir.
Açıklama
Yıllık tahsilat 1.126.154 ₺
Yıllık Giderler 480.000 ₺
Vergi Öncesi Kâr 646.154 ₺
Vergi tutarı (%35) 226.154 ₺ %35 x 646.154 = 226.154
Vergi Sonrası Kalan Dağıtılacak Tutar 420.000,00 ₺ 646.154-226.154 = 420.000
Tablo-3
Bu durumda hukuk bürosu yıl sonunda hedeflerine ulaşmak için giderlerinin 2,35 katı kadar
tahsilat yapmalıdır.
Açıklama
Tahsilat/Giderler 2,35 1.126.154/480.000 =2,35
Hedeflenen kâr marjı ise % 57,38 olacaktır. Kâr Marjı = Vergi Öncesi Kâr miktarının yıllık tahsilata
bölünmesinden bulunabilir.
Açıklama
Kâr Marjı 57,38% Vergi Öncesi Kâr/Yıllık Tahsilat(=646.154/1.126.154) = 57,38%
Bunun anlamı ise yıl içinde yapılan tahsilatların % 42,62’sinin giderler için harcanacağı kalan
%57,38’in ise vergi öncesi kâr olarak kalacağıdır.
2017’de hedeflere ulaşılıp ulaşılamayacağının ilk kontrol noktası her ay yapılacak hesaplama ile
aylık ortalama hedef tahsilat tutarına ne kadar yaklaşıldığı olacaktır. Yukarıdaki örnekten
görüldüğü üzere yıllık 1.126.154 TL’nin aylık ortalaması = 93.846 TL olacaktır. Aylık bu tahsilat
hedefinin altında kalınırsa bu durumda 2017 hedeflerine ulaşmak zorlaşacaktır.

___________________________________________________________________________________________
2017 yılındaki beklenen tahsilatların %50’sinin aylık sabit getirili danışmanlık hizmetleri olduğunu
ve aylık düzenli ödeme yapıldığını varsayalım. Bu durumda hedef tahsilat olan %50’lik kısım
563.077 TL (yaklaşık) için nasıl bir planlama yapmak gerektiği üzerinde çalışılmalıdır.
2016 yılında değişken gelirlerden 400.000 TL tahsilat elde edildiyse demek ki hedeflere ulaşmak
için 2016’ya göre değişken gelirlerde 163.077 TL kadar daha fazla tahsilat yapmak gerekecektir.
Bu da mevcut değişken tahsilat hedefinin 2017’de yaklaşık %41 artırılmasıdır. Bu hedef gerçekçi
olduğu ölçüde yıllık net dağıtım hedefi gerçekçi olacaktır.
Değişken gelirlerin 2016’da ortalama 40.000 TL tahsilat getiren 10 adet işten oluştuğunu ve her
hukuki işten beklenen yaklaşık tahsilatın çok değişmediğinin hesaplandığını göz önüne alalım.
Bu durumda hedef tahsilata ulaşmak için yapılması gereken 2016’daki 10 iş adedini 2017’de
artırmak olacaktır. 2017’de değişken gelire bağlı 14 iş alınabildiğinde net dağıtım hedefine
ulaşılacaktır. Bu durumda hukuk bürosu değişken gelirli hukuk işlerini artırmak ve ödemeleri
zamanında alabilmek için çalışma planı yapacaktır.
Değişken gelirli hukuk işlerinden beklenen yıllık tahsilat 563.077 ₺
Değişken gelirli hukuk işlerinden beklenen ortalama tahsilat 40.000 ₺
2017'de hedef tahsilata ulaşmak için gereken yaklaşık iş adedi 14
Tablo-3

___________________________________________________________________________________________
6. HUKUK BÜROLARINDA KÂR MERKEZLERİ (iş birimleri) İÇİN RAPORLAMA
• Bir Hukuk Bürosunda finansal anlamda kâr merkezinin eşdeğeri bir hukuk alanı ve sektöre
göre belirlenmiş, Büro’da verilen diğer hizmetlerden ayırtedilebilen hizmetleri sunan ve
diğer iş birimlerine göre ayrı bir organizasyon yapısına sahip merkezlerdir. Organizasyon
yapısı iş birimlerinde sorumlu ortak, kıdemli avukatlar ve daha az kıdemli avukatlardan
oluşur. İş birimlerinin toplamı da Büro’nun tüm hukuki organizasyonunu meydana getirir.
Finansal anlamda kâr merkezi gelir ve giderlerinden sorumlu olan iş birimlerine denilir.
Tüm Büro’yu merkezi olarak yönetmektense Büro ortaklarının ayrı ayrı sorumlu olduğu
daha yönetilebilir iş birimleriyle yönetmek daha verimli olmaktadır.
• İş birimleri/Kâr Merkezleri ayrımında finansal raporlama genellikle müvekkil, tekil bir
proje, sorumlu ortak, coğrafi lokasyon ve belirlenmiş bir hukuk alanı için hazırlanır. Bu
raporları hazırlamanın amacı hangi müvekkillerin, kâr merkezlerinin daha kârlı olduğunu
görmek ve hangi hukuk alanlarına yatırım yapmanın Büro’ya daha fazla kâr getireceğini
saptamaktır. Bu tip raporlarda tahakkuk esasına uygun olarak giderlerin gerçekleştiği
dönemde kayda geçildiği, gelirlerin kazanılan yılda kaydedildiği ve böylece giderlerin
gelirlerle eşleştiği varsayılmaktadır. Bu tip raporları oluşturmak için giderlerin müvekkil
projelerine tahsis edilmesi, gelirlerin müvekkil, hukuk alanı veya coğrafi lokasyon
ayrımında sınıflandırılması ve kârlılığın hesaplanması gerekir.
Giderlerin Tahsisi
Bir Hukuk Bürosu gider tahsisi için 4 genel kategoride gider tanımlamalıdır.
1. Ortakların giderleri
2. Avukatların giderleri
3. Destek giderleri
4. Fatura edilemeyen aktivitelerin giderleri
Bu giderlerin tahsis edilme prosedürleri ve tahsis etmede karşılaşılan problemlerle çözüm
yöntemleri aşağıda gösterilmektedir.
1.1 Ortakların Giderleri
• Her müvekkil işinde Büro ortaklarının harcadığı süre önemli bir yer tutar. Ortaklar kârlarını
paylaşırlar, dolayısıyla finansal tablolarda maliyetleri görünmez. Bununla birlikte bir müvekkil
işinin gerçek kârlılığını ölçümleyebilmek için ortakların da saatlerinin hesaba katılması
gerekebilir. Bu amaçla ortak düzeyinde maaşlı çalışanlara ödenebilecek tutardan hareketle
bir yaklaşık gider hesaplanabilir. Bu giderler daha sonra birim saat

___________________________________________________________________________________________
hesaplandıktan sonra harcanan zamanla orantılı olarak müvekkil projelerine tahsis edilebilir.
Başka bir yöntem de ortakların sadece genel giderlerden (işletim giderleri, ofis yönetim
giderleri,vb.) paylarına düşen kısmı müvekkil projelerine yansıtmaktır. Bu yöntemde tüm
genel giderler avukat sayısına bölünerek avukat başına düşen gider hesaplanır. Bu hesaplama
sonucu da yine birim saat ayrımında müvekkil projelerine bölüştürülebilir.
1.2 Avukatların Giderleri
• Avukat giderlerinin tahsisi genelde çoğu avukatın zamanı müvekkil projelerine
harcandığından çok karmaşık değildir. Bir hukuk bürosunda öncelikle avukatların birim zaman
maliyeti hesaplanır. Bu tutar avukatlara bağlı giderlerin yıllık beklenen saatlere bölünmesiyle
bulunur. Bu maliyet faktörü harcanan saatlerle orantılı olarak müvekkil işleri ve
faturalanmayan işlere tahsis edilir
1.3 Destek Giderleri
• Bütün işletim giderleri (destek kadro maaşları, ofis işletim giderleri, kira bedelleri,vb.) bu
başlık altında toplanabilir. Pratik bir yaklaşım büro avukat ve ortaklarının müvekkil projeleri
ve faturalanmayacak aktiviteler için harcayacakları zamanları hesaplayıp maliyetleri bu
zamana bölmektir.
1.4 Fatura edilemeyen aktivitelerin giderleri
• Fatura edilemeyen zamanlar yönetimsel konular için ayrılan, müvekkille anlaşılmadan önce
yapılan toplantılar ve çalışmalar, eğitime harcanan zaman, proje dosyalarının okunması,
dosyalama türü işler içindir. Bu giderler doğrudan müvekkil işlerine ilişkin olmamakla birlikte
işin ayrılmaz bir parçasıdır. Tam bir gider tahsisi için bu giderlerin de müvekkil projelerine
tahsis edilmesi doğru olur. Bu giderleri tahsis etmenin pratik bir yöntemi müvekkil projelerine
tahsis edilen toplam süre ile avukatların harcadığı toplam süre(fatura edilemeyen süre +
müvekkil projelerine tahsis edilen toplam süre) oranını tüm projelere uygulamaktır.
2. Gider Tahsisi Hesaplamaları
• Üç önemli müvekkili olduğu varsayılan bir Hukuk Bürosu’nun gider tahsisi hesaplamaları
aşağıdaki raporlarda gösterilmiştir. (Yüzde metodu ve saat başı maliyet metodu ile) Gider
tahsisi aşağıdaki 3 temel adımdan oluşur.
Adım-1: Avukatların harcadıkları zamanı tanımla ve özetle
Adım-2: Tahsis etme yöntemi geliştir

___________________________________________________________________________________________
Adım-3: Giderleri bu yönteme göre tahsis et
XYZ Hukuk Bürosu
GİDERLERİN MÜVEKKİLLERE GÖRE TAHSİSİ
(Yüzde Metodu)
Toplam Fatura
edilemeyen
aktiviteler
Müvekkil-1 Müvekkil-2 Müvekkil-3
1. Saatler
1.1 Ortak saatleri 66,000 6,000 30,000 20,000 10,000
1.2 Avukat saatleri 118,000 10,000 50,000 40,000 18,000
184,000 16,000 80,000 60,000 28,000
1.3 Fatura edilebilen
saat
168,000 - 80,000 60,000 28,000
2. Yüzde Değerleri
2.1 Ortak saatleri %100 %9.09 %45.45 %30.30 %15.15
2.2 Avukat saatleri %100 %8.47 %42.37 %33.90 %15.25
%100 %8.70 %43.48 %32.61 %15.22
saat
%100 - %47.62 %35.71 %16.67
3.Giderler
3.1 Ortak Giderleri 7,000,000 636,300 3,181,500 2,121,000 1,060,500
3.2 Avukat Giderleri 3,000,000 254,100 1,271,100 1,017,000 457,500
3.3 Destek Giderleri 8,000,000 696,000 3,478,400 2,608,800 1,217,600
3.4 Fatura
edilmeyen
saat giderleri
- (1,586,400) 755,443.68 566,503.44 264,452.88
18,000,000 - 8,686,443.68 6,313,303.44 3,000,052.88
Toplam= Fatura edilemeyen aktiviteler+Müvekkil-1+Müvekil-2+Müvekkil-3
Giderler yüzde değerlerine göre hesaplanmıştır. Örnek: 696,000 = %8.70 *8,000,000
Örnek: 755,443.68= %47.62*1,586,400
Ondalık hanelerde yuvarlama sebebiyle toplamlar tam eşit olmayabilir.

___________________________________________________________________________________________
XYZ Hukuk Bürosu
GİDERLERİN MÜVEKKİLLERE GÖRE TAHSİSİ
(Saat başı gider Metodu)
Toplam Fatura
edilemeyen
aktiviteler
Müvekkil-1 Müvekkil-2 Müvekkil-3
1. Saatler
1.1 Ortak saatleri 66,000 6,000 30,000 20,000 10,000
1.2 Avukat saatleri 118,000 10,000 50,000 40,000 18,000
184,000 16,000 80,000 60,000 28,000
saat
168,000 - 80,000 60,000 28,000
2. Saat başı gider
Değerleri
2.1 Ortak saatleri 106.0606
2.2 Avukat saatleri 25.4237
2.3 Destek
aktiviteleri
43.4783
2.3 Fatura
edilemeyen
aktiviteler
99.1408
3.Giderler
3.1 Ortak Giderleri 7,000,000 636,363.60 3,181,818.00 2,121,212.00 1,060,606.00
3.2 Avukat Giderleri 3,000,000 254,237.00 1,271,185.00 1,016,948.00 457,626.60
3.3 Destek Giderleri 8,000,000 695,652.80 3,478,264.00 2,608,698.00 1,217,392.40
3.4 Fatura
edilmeyen
saat giderleri
(1,586,253.40) 755,373.87 566,451.09 264,428.44
18,000,000 8,686,640.87 6,313,309.09 3,000,053.44
106.0606 = 7,000,000/66,000 636,363.60 = 106.0606*6,000
25.4237 = 3,000,000/118,000 1,271,185.00 = 25.4237*50,000
43.4783 = 8,000,000/184,000 2,608,698.00 = 43.4783*60,000
99.1408 = 1,586,253.40/16,000 264,428.44 = 1,586,253.40*%16.67

___________________________________________________________________________________________
3. Gelirlerin Sınıflandırılması
Kârlılık analizi için gelirler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Örneğin aşağıdaki gibi
1. Müvekkile göre
2. Müvekkilin işlerini yürütmekten sorumlu ortağa göre
3. Yürütülen işlerin hukuk alanlarına göre
4. Ofis yerleşimine göre
Her bir müvekkil projesine farklı bir proje numarası vererek projelerin gelir ve giderlerini takip
etmek mümkündür. Aşağıda bir Hukuk Bürosunun gelirlerinin sınıflandırılmasına ilişkin bir örnek
verilmektedir.
XYZ HUKUK BÜROSU
Gelirlerin sınıflandırılması
Müvekkiden
sorumlu Ortağa
göre Gelir
Toplam Ortak-A Ortak-B Ortak-C
Müvekkil-1 10,000,000 10,000,000
Müvekkil-2 6,000,000 6,000,000
Müvekkil-3 3,000,000 _________ 3,000,000
19,000,000 10,000,000 9,000,000
Hukuk alanına
göre gelir
Toplam Genel Şirketler
Hukuku
Uyuşmazlık Gayrimenkul
Müvekkil-1 10,000,000 2,000,000 8,000,000
Müvekkil-2 6,000,000 5,000,000 1,000,000
Müvekkil-3 3,000,000 __________ 3,000,000 _________
19,000,000 7,000,000 11,000,000 1,000,000
4. Kârlılığın Belirlenmesi
Bir Hukuk Bürosu giderlerin tahsisi ve gelirlerin sınıflandırılması konusunda prosedür geliştirdiği
durumda hesaplamaların sonuçları kâr merkezlerinde müvekkile göre kâr ve müvekkilden
sorumlu ortağa göre kâr olarak sınıflandırılabilir. Hukuk alanına göre gider hesabı her bir projenin
hangi hukuk alanına girdiğini belirleyip bu projelere tahsis edilen giderlerin toplanmasıyla
hesaplanabilir.

___________________________________________________________________________________________
Bir Hukuk Bürosunun Kâr Merkezi Raporuna örnek aşağıda gösterilebilir.
XYZ Hukuk Bürosu
Kâr Merkezi Raporu
Müvekkiden
göre Net Gelir
(kâr)
Toplam Müvekkil-1 Müvekkil-2 Müvekkil-3
Gelir 19,000,000 10,000,000 6,000,000 3,000,000
Gider 18,000,000 8,647,000 6,358,000 2,995,000
Kâr 1,000,000 1,353,000 (358,000) 5,000
Müvekkilden
sorumlu ortağa
göre Net Gelir
Toplam Ortak-A Ortak-B Ortak-C
Gelir 19,000,000 10,000,000 9,000,000
Gider 18,000,000 8,647,000 9,353,000 -
Kâr 1,000,000 1,353,000 (353,000)
Hukuk alanına
göre Net Gelir
Toplam Genel Şirketler
Hukuku
Uyuşmazlık Gayrimenkul
Gelir 19,000,000 7,000,000 11,000,000 1,000,000
Gider 18,000,000 7,027,000 9,913,000 1,060,000
Kâr 1,000,000 (27,000) 1,087,000 (60,000)
5. Sonuçların Analizi
1. Müvekkil İşleri sonuçlarının Analizi: Sonuçlara göre Müvekkil-1’in işleri oldukça kârlı,
Müvekkil-2’nin işleri ise kârlı değildir. Müvekkil-3’ün işlerinin kârı ise küçüktür. Bu
durumda yönetim Müvekkil-2 ve 3’ün işlerinin net sonuçlarının neden çok küçük olduğunu
araştıracaktır. Analize göre daha fazla kâr elde edilebilecek müvekkiller alma ihtimaline
karşın Müvekkil-2 ve Müvekkil-3 ile ileride çalışmaktan vazgeçilebilecektir.
2. Müvekkilden sorumlu ortakların sonuçlarının analizi: Ortak-A’nın müvekkillerinin çok
kârlı olduğu görülmektedir. Ortak-B’nin ileri ise zararla sonuçlanmıştır. Yönetim Ortak-
A’yı ödüllendirebilir, Ortak-B’nin işlerinin neden zarar ile sonuçlandığını araştırabilir ve

___________________________________________________________________________________________
Ortak-C’nin performansını farklı şekilde ölçümleyebilir. Çünkü görüldüğü kadarıyla Ortak-
C müvekkil işlerinden doğrudan sorumlu değildir.
Hukuk alanına göre sonuçların analizi: Sonuçlardan anlaşıldığına göre uyuşmazlık işleri oldukça
kârlıdır. Gayrimenkul hukuku ve Genel Şirketler Hukuku çok az kârlıdır. Bu durumda Hukuk
Bürosu Uyuşmazlık grubunu genişletmeyi ve diğer grupları küçültmeyi düşünebilir.

___________________________________________________________________________________________
7. HUKUK BÜROSU BÜTÇE YÖNETİMİ İÇİN KULLANILAN YÖNTEMLERE ÖRNEKLER
Bütçe Yönetimi hukuk bürosunda bazı birim veya ortaklara/yönetici avukatlara gelir ve
kâr sorumluluğu verilerek gerçekleştirilebilir. İdari bölümlerin sorumluluğu ise bütçelenen
giderleri kontrol olabilir. Bu kontrolü sağlamak için bütçelenen gelir ve giderler ile gerçekleşen
gelir ve giderleri karşılaştırmak gerekir. Bu karşılaştırma sonucunda belirlenen tip gelir ve
giderlerde finansal hedefleri tutturanlar ödüllendirilebilir.
Bütçe sonuçlarından sorumlu tutulanlar bütçe oluşturulmasında yer aldıklarında hem motive
olurlar hem de sorumlu tutmanın anlamı olur. Çok ortaklı bir büroda çalışılıyorsa her ortak
sorumlu olduğu çalışma grubunun gelirinden sorumlu olur. Gelir hedefleri ortaklarca birlikte
kararlaştırılabilir. Kıdemler yükseldikçe artan oranda maaş verildiği varsaydığımızda maaş
giderlerini kontrol altında tutmak için maaş bandından sapma olmaması gerekir. Bunu kontrol
altında tutmak için de büroya alınacak her avukatın kıdem ve maaşının kıdem ve maaş skalasını
düzenleyen birime onaylatılması gerekir.
Aşağıda bir hukuk bürosunun bütçelenen, gerçekleşen ve bütçeden sapma bilgilerinin yer
aldığı çizelgeyi görebilirsiniz. Bütçeler yıl sonlarında değil genellikle aylık olarak incelenir ve
sapmaların sebepleri irdelenerek zamanında önlem alınmaya çalışılır.
XYZ HUKUK BÜROSU
Gerçekleşen Bütçelenen Sapma
Avukatlık Ücreti Gelirleri
Mevcut Müvekkiller 18.000.000 18.500.000 500.000
Yeni Müvekkiller 2.000.000 2.000.000 0
20.000.000 20.500.000 500.000
Çalışan Maliyetleri
Avukatların Ücretleri 4.000.000 4.100.000 (100.000)
İdari çalışan Ücretleri 2.000.000 2.100.000 (100.000)
Yan haklar ve diğer
çalışan maliyetleri
2.000.000 2.000.000 0
8.000.000 8.200.000 (200.000)
İşletme Giderleri
Ofis Kiralama Giderleri 1.500.000 1.600.000 (100.000)
Ofis İşletim Giderleri 2.000.000 1.900.000 100.000
Mesleki faaliyetlerden
doğan giderler
500.000 300.000 200.000
Genel Giderler 1.000.000 1.200.000 (200.000)
5.000.000 5.000.000 0
Net Gelir 7.000.000 7.300.000 300.000
Tablo-1: Yıllık Genel Gelir-Gider Tablosu

___________________________________________________________________________________________
Bütçe Yönetiminde bir diğer yöntem de bölümlere bütçe sorumluluğu vermektir. Her bölüm bir
kâr merkezi olarak değerlendirilir ve tüm gelir ve giderler bu bölümlere paylaştırılır. Bu tip
bütçelemede her bölüm için ayrıntılı gelir ve gider hesaplamaları yapılır.
Aşağıda bir hukuk bürosunun bölümlere göre bütçe raporu çizelgesini görebilirsiniz
XYZ HUKUK BÜROSU
Avukatlık Ücreti Gelirleri
Enerji Hukuku Bölümü 10.000.000 11.000.000 1.000.000
Satınalma ve Birleşmeler
Bölümü
8.000.000 7.500.000 (500.000)
Banka ve Finans Bölümü 2.000.000 2.000.000 0
20.000.000 20.500.000 500.000
Giderler
Enerji Hukuku Bölümü 7.000.000 6.800.000 (200.000)
Bölümü
5.000.000 5.300.000 300.000
Banka ve Finans Bölümü 1.000.000 1.100.000 100.000
13.000.000 13.200.000 200.000
Net Gelir
Enerji Hukuku Bölümü 3.000.000 4.200.000 1.200.000
Bölümü
3.000.000 2.200.000 (800.000)
Banka ve Finans Bölümü 1.000.000 900.000 (100.000)
Net Gelir 7.000.000 7.300.000 300.000
Tablo-2: Bölümlere göre Yıllık Genel Gelir-Gider Tablosu
Birim Maliyetlerin Karşılaştırması
Gerçekleşen maliyetler ile bütçelenen maliyetlerin karşılaştırılması planlardan toplamda
ne kadar sapıldığını gösterir. Bununla birlikte maliyetlerdeki artış ve azalışın sebeplerini
göstermez. Bu husus en iyi maliyet analizi ile gerçekleştirilir. Giderler (a) sabit olabilir, (b) değişken
olabilir (c) yarıdeğişken olabilir. Sabit giderlerdeki artışın sebebi doğrudan gözlenebilir. Değişken
veya yarıdeğişken giderlerdeki artışın sebebi ise (a) hacimdeki artıştan kaynaklanabilir (örneğin
avukat sayısındaki artış) veya (birim maliyetlerdeki artıştan kaynaklanabilir.

___________________________________________________________________________________________
Aşağıda bir hukuk bürosunun avukat başına yıllık maliyet hesaplamaları yer almaktadır.
İşletme Giderleri 6.000.000 5.785.000 215.000
Avukat Sayısı 60 65 (5)
Avukat Başına düşen
Maliyet
100.000 89.000 (11.000)
Tablo-3: Avukat Başına düşen maliyet tablosu
Eğer tüm işletme giderlerinin değişken olduğunu varsayarsak giderlerdeki toplam artışın 2
bileşeni aşağıdaki gibi analiz edilebilir.
Artış (Azalış)
Avukat sayısındaki azalış dolayısıyla sapma
(değişkenlik)
(89.000 x 5)
(445.000)
Birim avukat maliyetindeki artıştan dolayı
sapma
(11.000 x 60)
660.000
Maliyetlerdeki toplam artış 215.000
Tablo-4: Avukat Başına düşen maliyet analizi tablosu
Gerçekleşen ve bütçelenen giderlerdeki değişkenlikleri analiz etmek için bazı hukuk büroları birim
maliyet bilgisini hesaplar ve özetlerler. Birim maliyetler ortaya çıkarıldıktan sonra yönetim bu
bilgiyi değişken ve yarıdeğişken maliyetlerin sebeplerini bulmada yardımcı olarak kullanır.

___________________________________________________________________________________________
Aşağıda bir Hukuk Bürosunun birim maliyet karşılaştırması yer almaktadır. Bu örnekte iki tip birim
maliyet unsuru yer almaktadır.
(1) Avukat başına düşen maliyet
(2) Müvekkile fatura olarak yansıtılabilecek her saat başına düşen maliyet
XYZ Hukuk Bürosu
Bütçelenen ve Gerçekleşen Birim Maliyet Karşılaştırması
Gerçekleşen Bütçelenen Sapma (Değişkenlik)
İşletme Giderleri
(Avukatların Maaş Giderleri Hariç)
İdari Kadro ücret giderleri 2.000.000 2.100.000 100.000
Ücrete bağlı yan hak giderleri 900.000 950.000 50.000
Kira Giderleri 2.300.000 2.300.000 -
Ofis İşletim Giderleri 1.300.000 1.330.000 30.000
Mesleki giderler 900.000 900.000 -
Genel giderler 1.000.000 1.100.000 100.000
8.400.000 8.680.000 280.000
Avukat Sayıları 65 70 (5)
Avukat Başına düşen birim maliyet
İdari Kadro ücret giderleri 30.769,23 30.000,00 (769,23)
Ücrete bağlı yan hak giderleri 13.846,15 13.571,43 (274,73)
Kira Giderleri 35.384,62 32.857,14 (2.527,47)
Ofis İşletim Giderleri 20.000,00 19.000,00 (1.000,00)
Mesleki giderler 13.846,15 12.857,14 (989,01)
Genel giderler 15.384,62 15.714,29 329,67
129.230,77 124.000,00 (5.230,77)
Müvekkile faturalanabilir saatler 110.000 120.000 10.000
Birim saat maliyeti
İdari Kadro ücret giderleri 18.18 17.50 (0.68)
Ücrete bağlı yan hak giderleri 8.18 7.92 (0.27)
Kira Giderleri 20.91 19.17 (1.74)
Ofis İşletim Giderleri 11.82 11.08 (0.73)
Mesleki giderler 8.18 7.50 (0.68)
Genel giderler 9.09 9.17 0.08
76.36 72.33 (4.03)
Tablo-5: Avukat Başına düşen maliyet ve birim saat maliyeti tablosu
Ondalık hanelerde yuvarlama sebebiyle toplamlar tam eşit olmayabilir.
Tablodan görülebileceği gibi bütçelenenin altında avukat çalışmasına rağmen avukat
başına düşen maliyetler genelde artmıştır. Daha az avukat çalışması sebebiyle beklenen saat
üretimi de olmayınca birim saat maliyetlerinin arttığını da saptayabiliriz.

___________________________________________________________________________________________
8. SAAT BAZLI FARKLI FİYATLANDIRMA KATEGORİLERİ
1. Farklı fazlar için saatlik ücret
Bu tip ücretlendirmede bir projenin çeşitli fazları farklı saat ücretleri üzerinden hesaplanır.
Farklı fazlar projenin farklı evreleri anlamına gelebilir. Örneğin bir şirket satın alma işinde
öncelikle hukuki ön inceleme fazı olabilir. Bu fazı daha sonra şirket devir anlaşması ve ortaklık
sözleşmesinin hazırlanması takip eder. Sonrasında ise eğer gerekliyse işe başlamak için izinlerin
alınması ve Rekabet Kurumu’na başvuru gibi işlemlerle proje sonuçlanabilir. Bu tip bir işte her
evrede farklı uzmanlık ve saat harcanması gündemde olacağından bu evreler farklı
fiyatlandırılabilir. Aşağıdaki örnekte 1. faz işlerinde Avukat 2’nin saatlik ücreti 150 TL iken 2.fazda
saatlik ücret 200 TL olarak hesaplanmıştır. 1. Faz işinin müvekkil açısından daha az katma değerli,
2. faz işlerinin de daha çok katma değerli hizmetler olduğu durumlarda bu tip bir ücretlendirme
gerçekleştirilebilir.
Faz-1 Saatlik Ücret
(TL)
Faturalanan Saat
(saat)
Saatlik Ücret*Faturalanan saat (TL)
Avukat-1 100 5 500
Avukat-2 150 5 750
Faz-1 Toplamı: 10 Faz-1 Toplamı:1.250
Faz-2 Saatlik Ücret
(TL)
Faturalanan Saat
(saat)
Saatlik Ücret*Faturalanan saat (TL)
Avukat 2 200 5 1.000
Faz-2 Toplamı: 5 Faz-2 Toplamı: 1.000
Müvekkile toplam yansıtılan tutar: 2.250
Tablo-1: Farklı fazlar için saat tablosu
2. Belirlenmiş bir tarihe kadar sabit ücret sonrasında her avukat için sabit saatlik ücret
Bu ücretlendirme tipi belirlenmiş bir tarihe kadar tüm proje için tek bir sabit ücret
uygulamasına benzer. Örneğin 3 ay süren bir projede kaç saat harcanmış olursa olsun müvekkile
sabit bir ücret yansıtıldığını varsayalım. Bu tip ücretlendirme tiplerinde sabit ücretin belirlenmiş
bir tarihe kadar geçerli olması koşulu hukuk bürosunun müvekkil için harcayacağı saatleri
sınırlandırmak içindir. 5.000 TL Sabit Ücret 3 aylık süre sonunda müvekkile yansıtılır.
Ocak 2016 Şubat 2016 Mart 2016
Tablo-2: Belirlenmiş tarihe kadar sabit ücret

___________________________________________________________________________________________
Projenin ilk 3 ayında kaç saat çalışılırsa çalışılsın müvekkile 5.000 TL yansıtıldığını varsayalım. 3 ay
sonunda proje tamamlanmazsa 1 ay daha çalışılarak projenin bitirilebileceğini düşünelim. Bu
durumda müvekkilin 1 aylık sürede avukatların normal saatlik ücretleri üzerinden değil de
müvekkil açısından daha çok tercih edilebilir indirimli bir saat ücreti üzerinden faturalanması
sözkonusu olacaktır
Tablo-3: Belirlenmiş tarihe kadar sabit ücret sonrasında indirimli saat ücreti
3. Aylık Sabit Ücret
Aylık sabit ücret üzerinden anlaşma Genel Hukuk İşleri tarzı çalışmalarda müvekkile aylık
olarak sunulan tüm avukatlık hizmetleri karşılığı sabit ücret teklif edilmesidir. Aylık sabit ücret
anlaşması çerçevesinde müvekkilin sözleşmelerinin incelenmesi, hukuki konulardaki sorularının
yanıtlanması gibi önceden çok tanımlı olmayan işlerde hizmet verilebilir.
Aşağıdaki çizelgede aylık 2.500 TL aylık sabit ücrete göre anlaşılan bir müvekkile aylık
yansıtılan fatura tutarları gösterilmektedir. Aylık sabit ücret, projelerde genellikle aylık olarak bir
saat limiti konularak müvekkilin hukuki hizmetler için büroyu olağanın üzerinde kullanması
önlenir.
Ocak 2016 Şubat 2016 Mart 2016
2.500 2.500 2.500
Tablo-4: Aylık sabit ücret
4. Tavan Ücretli Fiyatlandırma
Projede müvekkil ile proje bedelinin belli bir üst limit ile sınırlandırılması konusunda
anlaşılırsa tavan ücreti fiyatlandırması uygulanır. Örneğin saatlik ücretler üzerinden projede
3.000 TL’lik çalışıldıysa ve tavan ücreti 2.000 TL ise bu durumda müvekkilden en fazla 2.000 TL
istenebilir. Tavan ücretli anlaşmalar genellikle belli bir tarihe kadar geçerlidir. Örneğin projenin 2
ay süreceği varsayımıyla bir üst limit verilebilir. 2 ayın üzerinde çalışma olursa bu durumda 2 ayı
aşan durumlarda başka bir ücretlendirme şekli (örneğin saatlik ücret uygulanabilir) Aşağıdaki
kısımda tavan ücretli fiyatlandırmada karşılaşılabilecek durumlar için örnekler verilmiştir. Bu
örneklerde saatlik ücretler ve saatlerin çarpımları toplamı, tavan ücreti ile karşılaştırılmış ve tavan
ücrete ulaşıldığına karar verilmiştir. Toplam saat sınırına kadar sabit ücret fiyatlandırma tipinde
ise saatlik ücretten bağımsız sadece saate bağlı olarak da tavan ücretli fiyatlandırma yapılabilir
Nisan 2014 Saatlik Ücret
(TL)
Sabit
Saatlik Ücret (TL)
Faturalanan Saat
(saat)
Sabit Saatlik Ücret x
Faturalanan Saat (TL)
Avukat-3 300 150 10 1.500
Avukat-4 400 150 10 1.500
Toplam: 3.000

___________________________________________________________________________________________
1. Durum:Tavan Ücreti : Geçerli olduğu süre 2 ay. Tavan ücreti tutarı: 3.000 TL. Proje 2 ay
sonunda tamamlanıyor.
1.Ay Saatlik Ücret
(TL)
Faturalanan Saat Saatlik Ücret x Faturalanan saat (TL)
Avukat-1 100 5 500
Avukat-2 150 5 750
Avukat-3 200 2 400
1. Ay Toplamı: 1.650
Tavan Ücretinin dolmasına 1.350 TL var.
Bu durumda 1.ayda 1.650 TL fatura
edilebilir.
2.Ay Saatlik Ücret
(TL)
Avukat-1 100 10 1.000
Avukat-2 150 1 150
Avukat-3 200 1 200
----------
3.000
Proje tamamlandı ve üst limit 2. fatura
tutarı ile doldu bu durumda 2.ayda 1.350
TL fatura edilebilir.
Tablo-5: Tavan ücreti

___________________________________________________________________________________________
2. Durum: Tavan Ücreti: Tavan Ücreti’nin geçerli olduğu süre 2 ay. Tavan Ücreti tutarı: 3.000
TL. Anlaşma gereği üst limit’in geçerli olduğu süre sonrasında iş devam ederse saatlik ücretler
üzerinden %20 indirim veriliyor. Proje 2 ay sonunda tamamlanamıyor. Proje 3.ayda normal
saatlik ücretlerden %20 indirim ile tamamlanıyor.
Yukarıdaki iki tablonun aynen geçerli olduğunu sadece 2.ayda projenin tamamlanmadığını
varsayıyoruz.
3.Ay Saatlik Ücret
(TL)
Avukat-1 100 5 500
Avukat-2 150 6 900
Avukat-3 200 7 1.400
%20 indirim: 560
3. Ayda Toplam faturalanan:
2.240
Tablo-6: Tavan ücreti sonrası indirimli saat ücreti

___________________________________________________________________________________________
3. Durum: Tavan Ücreti : Tavan Ücreti’nin geçerli olduğu süre değil saat. Projede verilen teklif
gereği 25 saat dolana kadar 3.000 TL üst limit veriliyor. Projede harcanan süre 25 saati geçerse
normal saatlik ücretler üzerinden faturalama yapılıyor.
1.Ay Saatlik Ücret
(TL)
Faturalanan Saat Saatlik Ücret x
Faturalanan saat (TL)
Avukat-4 200 5 1.000
Avukat-5 250 10 2.500
Avukat-6 300 10 3.000
1. Ay toplamı: 6.500
TL
Tavan ücreti tutarı:
3.000 TL
Çalışmalar ilk ayda 25 saati
doldurdu, iş bitmedi ama ilk
ayda tavan tutarı kadar
faturalama yapılabilir.
2.Ay Saatlik Ücret
(TL)
Faturalanan Saat Saatlik Ücret x
Faturalanan saat (TL)
Avukat-4 200 5 1.000
Avukat-5 250 5 1.250
Avukat-6 300 5 1.500
2. Ay toplamı: 3.750 TL
%20 indirim: 750 TL
------
3.000 TL
Çalışmalar 2.ayda
tamamlandı. Saatlik ücretler
üzerinden %20 indirim
yapıldı.
Tablo-7: Saat sınırlı Tavan ücreti sonrası indirimli saat ücreti

___________________________________________________________________________________________
5. Toplam saat sınırına ulaşılana kadar sabit ücret; daha sonrasında indirimli saatlik ücret
uygulaması (Bu fiyatlandırma tipi 3.durum tavan ücreti kısmında anlatılan ile benzer olmasına
rağmen 50 saate ulaşana kadar geçerli 20.000 TL tutarı avukatların saatlik ücretlerine göre
hesaplanmaz. 20.000 TL 50 saate kadar sabit rakamdır.)
Bu fiyatlandırma tipi belirlenmiş saat sınırına ulaşılana kadar normal bir sabit ücret
uygulamasına benzer. Müvekkil için kaç ay çalışılırsa çalışılsın harcanabilecek saat sınırına kadar
sabit bir ücret yansıtılır. Bu tip ücretlendirme tipinde sabit ücretin belirlenmiş bir saat sınırına
kadar geçerli olması hukuk bürosunun müvekkil için harcayacağı saatleri sınırlandırmak içindir.
Bu sabit ücret uygulaması belirlenmiş süreye kadar geçerli sabit ücret uygulamasından farklıdır.
Bu fiyatlama tipinde karar verme noktası üst saat limitidir. Bu tip fiyatlandırma bütçenin
harcanacak zaman ile orantılı olduğu durumlarda önemlidir.
Şekil-1: Saat sınırlı sabit ücret sonrasında indirimli saat ücreti
Sabit Ücret (TL)
20.000 TL
50 saat
Seçenek-1: saatlik ücret veya indirimli saatlik ücret
100 saat.
Seçenek-2: 20.000 TL tavan ücret ile sınırlandırılmış
fiyatlandırma
Faturalanan Saat

___________________________________________________________________________________________
6. Tahmini fiyat
Bu fiyatlandırma tipi oldukça esnektir. Tahmini fiyat; saatlik ücret, sınırlandırılmış fiyat ve
tahmini fiyat olarak kullanılabilir. Bir müvekkilin projesi için 20.000 TL tahmini fiyat verildiğini
varsayalım. Çalışılan ilk ayda tahmini fiyata ulaşana kadar ücretlendirme tipi saatlik ücretlendirme
ile aynıdır. 2. ayda harcanan zamanın ücret toplamı 20.000 TL’yi aşarsa, müvekkil ve hukuk bürosu
fiyatlandırma koşullarını tekrar müzakere edebilirler ve daha düşük bir saatlik ücrete ya da projeyi
ne kadar daha saat harcanırsa harcansın 20.000 TL ile sınırlayabilirler. Tahmini fiyat müvekkil ve
hukuk bürosu için bir bütçe görevini görür ve tahmini fiyata ulaşıldıktan sonra müvekkile farklı
fiyat seçeneklerinden birisini seçme olanağı getirir.
Şekil-2: Tahmini fiyat
7. Avukatların Kıdem düzeylerine göre farklı indirimli saatlik ücretler
Bu fiyatlandırma tipi aynı proje için farklı indirimli saatlerin uygulanabilmesine imkan
tanır. Eğer müvekkil farklı bir saatlik ücret uygulamasına olumlu bakarsa bu seçenek kullanılabilir.
Projede daha kıdemli avukatların kullanılması gerektiğinde ve saatlik ücretleri sınırlandırma
ihtiyacı olduğunda da bu fiyatlandırma tipi kullanılabilir.
Kıdem Saatlik Ücret
(TL)
Proje Saatlik
Ücreti (TL)
Faturalanabilir
Saat (saat)
Saatlik Ücret x
Faturalanan
saat (TL)
Avukat-5 Orta düzey 250 200 20 4.000
Avukat-6 Orta düzey 250 200 20 4.000
Avukat-7 Kıdemli düzey 350 300 10 3.000
Avukat-8 Kıdemli düzey 350 300 10 3.000
60 Müvekkile
yansıtılan:
14.000
Tablo-8: Kıdemlere göre indirimli saat ücreti
Tahmini Ücret (TL)
Seçenek-1: Saatlik veya indirimli saatlik ücret
Seçenek-2: 20.000 TL tavan ücret ile sınırlandırılmış
fiyatlandırma
20.000 TL
Süre (ay)
2.Ay1.Ay

___________________________________________________________________________________________
Farklı Fiyatlandırma Tiplerinin Faydaları
Müvekkillerin ücretlendirme ile ilgili değişebilen taleplerine cevap verebilecek farklı
fiyatlandırma seçenekleri hukuk bürolarına fiyatlandırma konusunda müzakere avantajı sağlar
ve gelir bütçelerini daha isabetli oluşturmalarında faydası olur. Dönem sonlarında farklı
fiyatlandırma seçeneklerinin karlılığı, toplam gelir içindeki payı, verimliliği ayrıca ölçümlenerek
hangi tip fiyatlandırmanın daha tercih edilebilir olduğuna karar verilebilir. Ayrıca saatlik ücret
dışındaki diğer fiyatlandırma tiplerinde bürolar iş yükünü ve avukatların saat kapasitesini
yönetmek için daha çok analiz yapmak durumunda kalacaklardır.
Fiyatlandırma Stratejileri
Müvekkiller ile saate dayalı veya sabit ücret ile çalışılıyorsa bile saat raporu ile birlikte
fatura gönderimi tamamen kendine özgü zorlu bir süreci beraberinde getirir. Ortakların ve saat
raporlarını düzenleyip müvekkillere gönderen finans bölümünün zaman ve enerjisinin bir kısmı
bu işe harcanır. Bu sürecin zahmetli olmasına rağmen bir çok faydası vardır. Müvekkiller için ne
kadar süre harcandığı, müvekkil ayrımında saate bağlı gelir, gider ve karlılık analizleri
yapılabilmesini sağlar. Ayrıca yeni fiyatlandırma çalışması yapıldığında benzer kapsamdaki
işlerdeki finansal sonuçlara göre daha doğru fiyat teklifi verilmesi sağlanmış olur. Sabit ücretli
işlerde birim saat geliri ve maliyetinin bilinmesi de sabit ücretli müvekkil işlerinin karlılığının
ölçülmesini ve karşılaştırılmasını sağlar. Bu sebeple özellikle müvekkillere bir fiyat teklifinde
bulunurken iyi düşünülmeli ve strateji belirlendikten sonra bu stratejiye uygun fiyatlama
yapılmalıdır.
Fiyatlandırma yapılırken işin kapsamına göre harcanacak sürenin kestirimi, işte çalışacak
avukatların tecrübe, kıdem ve yetkinlilikleri, müvekkil tarafından belirlenen süre sınırlamaları gibi
etkenler değerlendirilir. Önceden tekliflerde çoğunlukla saatlik ücret ve sabit ücret kullanılırken
günümüzde farklı fiyatlandırma seçenekleri de kullanılmaktadır.

___________________________________________________________________________________________
9. SAAT ÜCRETİ BELİRLEME YÖNTEMİ
Saat ücretine dayalı fiyatlandırma yapan bürolarda maliyetlere dayalı olarak saat ücreti
bulmaya yarayan bir yöntem aşağıdaki kısımda anlatılmıştır. Örnek senaryo kolay takip edilebilsin
diye maliyetlerin üzerine sadece %20 kâr oranı eklenmiştir. Hesaplanan maliyetler arasında
sadece avukat maaşları ve yardımcı hizmetlerin maliyeti olduğu varsayılmıştır. Genel Gider
payının içinde işletme giderlerinin kapsandığı varsayılmıştır. (kira, idari kadro maliyetleri,vb.)
Maliyet Tabanlı Fiyatlandırma
Maliyet tabanlı fiyatlandırmada saatlik ücretler maliyetin bir fonksiyonudur. Maliyet
tabanlı fiyatlandırma (1) fiyatı etkileyen etkenleri bilmeyi, (2) avukatlık hizmetleri için
fiyatlandırma yöntemi bulmayı, (3) telefon görüşmeleri, fotokopi gibi yardımcı hizmetler için
fiyatlandırma modeli oluşturmayı içerir.
Fiyatı etkileyen etkenler:
3 temel faktör fiyatlandırmayı etkiler. Bunlar sırayla a. Çalışan kadronun hangi farklı oranda
kullanıldığı, b. Maaş ve maaşa bağlı diğer maliyetler c. Avukat kadronun ne kadar verimli
kullanıldığıdır.
a. Çalışan Kadro’nun hangi oranlarda kullanıldığı da 3 etkene bağlıdır. Aşağıda bu etkenler
sırasıyla açıklanmıştır.
a.1 Çalışan Sınıflandırılması: Saat ücreti olan ve yaptıkları işlerin saatlerini müvekkillere faturada
yansıtan çalışanlar büro ortakları, avukatlar, hukuk sekreterleri veya katipler ile avukat olmayan
ama özel uzmanlık alanlarında müvekkillere danışmanlık hizmeti veren rekabet uzmanı, mali
müşavir gibi çalışanlar olarak sınıflandırılabilir.
a.2 Çalışan Kıdemi: Her çalışan sınıflandırmasında belirlenen kıdem düzeylerini gösterir. Büro
avukatları genellikle ruhsat aldıkları yıldan içinde bulunulan yıla kadar geçen sürede her yıl kıdem
alarak mevcut kıdemlerine kavuşmuş olurlar. Örneğin 2009 yılının Ocak ayında ruhsatını alan bir
avukat o yıl 1.kıdemde kabul edilir. Bu durumda Ocak 2016’da bu avukat aradan geçen 7 yılda her
yıl 1 yıl kıdem alarak 8.kıdemde sayılır. Kıdem kademeleri artıkça saatlik ücretler de artar. Büro
ortakları arasında da kıdeme dayalı bir sistem vardır.
a.3 Avukatların Ortaklara Oranı: Her hukuk bürosu bir ortak başına kaç avukat ile çalışılacağını
hesaplar. Örneğin bir büroda 1 ortak başına 2 avukat ile çalışılırken başka bir büroda 1 ortak
başına 5 avukat ile çalışılabilir.

___________________________________________________________________________________________
Aşağıdaki çizelge bir hukuk bürosunda çalışan kadronun hangi oranda kullanıldığını gösterir.
Kıdemler hukuk sekreterleri için işyerinde çalışmaya başladıkları yıldan bu yana geçen süre için
hesaplanır. Çalışan düzeyi, bu düzeyde bulunan çalışanların ortalama maaşlarını kolay
hesaplamak için kullanılan bir yöntemdir. Bu düzeydeki çalışanların ortalama maaşları
bulundukları düzeyin maaş skalasına göre belirlenecektir.
XYZ Hukuk Bürosu
Çalışan Kadro Oranı
Çalışan Sınıflandırması Çalışan Düzeyi Çalışan Oranı
Hukuk Bürosu-A Hukuk Bürosu-B
Büro Ortakları
7.kıdem ve üzeri 1.düzey 5
4- 6.kıdemler 2.düzey 5 6
1-3.kıdemler 3.düzey 8 6
Avukatlar
7.kıdem ve üzeri 1.düzey 12 15
4- 6.kıdemler 2.düzey 25 25
Hukuk asistanları
3.kıdem ve üzeri 1.düzey 6 8
1-2.kıdem 2.düzey 6 10
Uzmanlar
Toplam 112 112
Tablo-1: Farklı oranlarda çalışan kadroları
b. Maaş ve maaşa bağlı giderler: Maaş ve maaşa bağlı 3 tip gider vardır.
1. Büro ortaklarının aldığı varsayılan maaş: Büro ortakları büronun kâr’ına ortak olurlar.
Sonuç olarak diğer çalışanlar gibi maaşları bir hukuk bürosu finansal raporunda maliyet
olarak görülmez. Bununla birlikte ortakların harcadığı süre her bir müvekkil işinde önemli
yer tuttuğundan ortak saatleri için bir maliyet belirlemek önemlidir. Bu amaçla ortakların
düzeyindeki yöneticilere ödenen maaşlar esas alınabilir. Bu maaşlar ayrıca farklı
kıdemdeki ortaklar için ayrı ayrı hesaplanabilir.
2. Avukat ve diğer çalışanların maaşları: Saat girişi yapan avukat, uzman ve hukuk asistanları
için de kıdem düzeyleri belirlenip bu kadroların maaşlardan doğan giderleri hesaplanır.
Maaş giderlerine maaşa bağlı SGK, muhtasar tutarları ile yan hak ödemeleri de katılır.

___________________________________________________________________________________________
3. Destek Kadro ve İşletme Maliyetleri: İdari kadroda saat girişi yapmayan Bilgi İşlem, Mali
İşler, İdari Hizmetler, İnsan Kaynakları, Kütüphane, Arşiv çalışanlarının maaş ve maaşa
bağlı giderleri ile kira,vb. gibi işletme giderleri. Pratik bir hesaplama yöntemi bu giderleri
avukat ve ortak başına düşen toplam maliyet olarak hesaplamaktır. Destek kadro
maliyetleri avukat başına düşen ortalama maliyet veya bir genel gider yüzdesi olarak
hesaplanabilir. Örneğin bir büroda destek kadro ve işletme maliyeti 3.000.000 TL ise ve
100 avukat varsa avukat başına düşen ortalama maliyet 30.000 TL olacaktır.
Aşağıdaki çizelgede bir hukuk bürosunun maliyet tabanlı fiyatlandırma yapısını oluşturan maaş ve
destek kadro maliyetleri gösterilmektedir.
XYZ Hukuk Bürosu
Maaş ve Destek Kadro Maliyetleri
Çalışan
Sınıflandırması
Çalışan Düzeyi Yıllık Taban
Maaş (TL)
Destek Kadro
Maaşlarından ve
işletme
giderlerinden
yansıyan Genel
Gider payı (TL)
Yıllık Toplam
Maliyet (TL)
Ortak 1 250.000* 30.000 280.000
2 200.000* 30.000 230.000
3 170.000* 30.000 200.000
Avukat 1 140.000 30.000 170.000
2 110.000 30.000 140.000
3 90.000 30.000 120.000
Hukuk Asistanı 1 60.000 - 60.000
2 50.000 - 50.000
Uzmanlar 1 40.000 - 40.000
2 30.000 - 30.000
Tablo-2:Maaş ve Destek Kadro Maliyetleri
*Büro ortaklarının varsayılan bir maaş aldıkları kabul edilmiştir.
Avukat Kadronun verimliliği: Saatlik ücretlere karar verirken ortalama faturalanabilir saat
üzerinden hesap yapmak gerekir. Ortalama faturalanabilir saati bulmak için de avukatların saat
üretme kapasitesini dikkate almak gerekir. Örneğin 2.000 faturalanabilir saatin (günde 8 saatten
haftada 40 saat x 50 iş haftası) %100 üretkenliğe karşılık geldiğini varsayalım. 2 hafta tatil
olduğunu varsayıyoruz. Bu kabule göre 1.800 saat üreten bir avukat %90 üretkenlikle çalışacaktır.
(1.800/2.000=%90)

___________________________________________________________________________________________
Aşağıdaki çizelgede saat girişi yapan çalışan kadrosunun üretkenliğine dair bir hesaplama
bulabilirsiniz.
XYZ Hukuk Bürosu
Saat girişi yapan Kadronun Üretkenliği
(2.000 saat=%100 üretkenlik)
Çalışan
Sınıflandırması
Çalışan Düzeyi Tahmin edilen
üretkenlik yüzdesi
Tahmin edilen
ortalama
Ortak 1 %80 1.600
2 %80 1.600
3 %90 1.800
Avukat 1 %60 1.200
2 %85 1.700
3 %90 1.800
Hukuk Asistanı 1 %70 1.400
2 %70 1.400
Uzman 1 %40 800
2 %40 800
Tablo-3: Saat girişi yapan kadronun üretkenliği
Avukatlık Hizmetleri için Fiyatlandırma Yöntemi
Hukuk hizmetlerini fiyatlandırmak için kullanılan maliyet tabanlı fiyatlandırma yapısı 2
adımdan oluşur. Bunlar maliyetleri bulmak ve saatlik ücreti belirlemektir.
a. Maliyetleri bulmak: Bu adımda bir hukuk bürosunun bir yıl içinde verdiği hizmetlerin saatlik
maliyetleri bulunur. Avukat maaşları, genel gider olarak avukat başına düşen destek kadro
maaşları ile avukatların üretkenliği faktörlerine bağlıdır.
b. Saatlik ücreti belirlemek: Bu adım büro için planlanmış bir kâr oranını (örneğin %20)
belirleyerek ve bu oranı büronun saat maliyetine uygulayarak hesaplanır. Saatlik ücretlerinin
hesabını maliyetlerini dikkate alarak oluşturan bir büro, hukuk sektöründe diğer büroların verdiği
saatlik ücretleri de dikkate alarak saatlik ücretlerine son halini verir.
Aşağıdaki çizelgede saat maliyetlerini hesaplamak ve saatlik ücreti belirlemek için yapılan bir
çalışma gösterilmektedir.

___________________________________________________________________________________________
XYZ Hukuk Bürosu
Saat Maliyetleri ve Saatlik Ücret Belirleme Çalışması
Çalışan
Sınıflandırması
Çalışan
Düzeyi
Avukat ve
diğer
çalışanların
maliyetleri
Tahmin edilen
Ortalama
Faturalanabilir
Saat
Tahmin
edilen birim
saat
maliyeti
%20 Kâr oranı
ile Tahmin
edilen saatlik
ücret
(rakamlar
yuvarlanmıştır)
Ortak 1 280.000 1.600 175* 210
2 230.000 1.600 144 173
3 200.000 1.800 111 133
Avukat 1 170.000 1.200 142 170
2 140.000 1.700 82 99
3 120.000 1.800 67 80
Hukuk Asistanı 1 60.000 1.400 43 52
2 50.000 1.400 36 43
Uzman 1 40.000 800 50 60
2 30.000 800 38 46
Tablo-4: Saat maliyetleri ve saatlik ücret belirleme tablosu
*280.000/1.600=175
Yardımcı Hizmetler için fiyatlandırma Modeli:
Müvekkiller için hazırlanan belgelerin çoğaltılması, ciltlenmesi, telefon görüşmeleri gibi
masraflar yardımcı hizmetler kategorisine girer. Bu hizmetlerin fiyatlandırılması müvekkillere çok
hacimli işler yapıldığı durumlarda kullanılır. Avukat maaşlarında olduğu gibi yardımcı hizmetlere
harcanan tutarın toplamının tüm müvekkillere yansıtılmasındansa sadece bu hizmetten
faydalanan müvekkillere bu hizmetin bedelini yansıtmak daha doğru olur. Bu tip hizmetlerin
fiyatlandırılması için kullanılabilecek yöntemlerden biri de bu hizmetler için saatlik ücret
belirlemektir. Aşağıdaki çizelgede yardımcı hizmetler için kullanılacak saatlik ücret bilgileri için
basit bir hesaplama modeli gösterilmektedir.

___________________________________________________________________________________________
XYZ HUKUK BÜROSU
Yardımcı Hizmetler için Saatlik Ücret
Maliyetler Basım, Çoğaltma,
Ciltleme Hizmetleri
(yıllık) TL
Maliyetler İletişim hizmetleri
(yıllık) TL
Kağıt Maliyeti 60.000 Akıllı telefon
görüşme maliyeti
40.000
Ciltleme Maliyeti 20.000 -
Cihaz Maliyeti 20.000 -
Toplam Maliyet 100.000 Toplam Maliyet 40.000
Üretilen sayfa 1.000.000 Görüşülen toplam
dakika
70,000
Birim sayfa başına
düşen maliyet
0,10 Birim dk. başına
düşen maliyet
0,57
Tablo-5: Yardımcı hizmetler için saatlik ücret tablosu

___________________________________________________________________________________________
Fiyatlandırma Modeli
Fiyatlandırmayı etkileyen unsurlara karar verildikten ve fiyatlandırma yöntemi belirlendikten sonra hukuk bürosu bu bilgiyi bir fiyatlandırma modeli
oluşturmakta kullanabilir. Bir fiyatlandırma modeli Büroya çalışanların değişen oranda kullanılması, maliyetler, avukatların üretkenliği ve kâr oranını
değiştirerek çeşitli senaryoları deneme imkanını verir. Aşağıdaki çizelgede bir hukuk bürosunun maliyet tabanlı fiyatlandırmasına esas olan fiyatlandırma
modeli gösterilmektedir.
XYZ HUKUK BÜROSU
FİYATLANDIRMA MODELİ
Fiyatlandırma Bileşenleri Çalışan Başı Hesaplamaları Toplamlar
Çalışan
Sınıflandırması
Çalışan Düzeyi Çalışan Sayısı Tahmin edilen
Ortalama
Faturalanabilir
Saat
Kâr oranı ile
Tahmin edilen
saatlik ücret
(TL)
Çalışan başına
faturalanabilir
saat değeri (TL)
Çalışan başına
toplam maliyet
(TL)
Toplamda
faturalanabilir
tutar (1) (TL)
Toplamda Maliyet
değeri (2) (TL)
Ortaklar 1 5 1.600 210 336.000 280.000* 1.680.000 1.400.000
2 5 1.600 173 276.800 230.000* 1.384.000 1.150.000
3 8 1.800 133 239.400 200.000* 1.915.200 1.600.000
Avukatlar 1 12 1.200 170 204.000 170.000 2.448.000 2.040.000
2 25 1.700 99 168.300 140.000 4.207.500 3.500.000
3 25 1.800 80 144.000 120.000 3.600.000 3.000.000
Hukuk Asistanı 1 6 1.400 52 72.800 60.000 436.800 360.000
2 6 1.400 43 60.200 50.000 361.200 300.000
Uzman 1 10 800 60 48.000 40.000 480.000 400.000
2 10 800 46 36.800 30.000 368.000 300.000
Yardımcı Hizmetler** 100.000 100.000
Toplam 16.980.700 14.150.000
Tablo-6: Saat ücretli fiyatlandırma modeli
* Büro ortaklarının varsayılan bir maaş aldıkları kabul edilmiştir. (1) 336.000 x 5 = 1.680.000 (2) 276.800 x 5 = 1.384.000
** Kâr oranı içermez. Sadece maliyetler yansıtılmıştır.

__________________________________________________________________________________________
Yukarıda hesaplamaları gösterilen fiyatlandırma modeline göre hukuk bürosu aşağıdaki
kârlılığa göre çalışacağını varsayar.
Toplamda
Faturalanabilir tutar
Toplamda Maliyet
Değeri
Kâr Kâr Oranı
Fiyatlandırma Modeli 16.980.700 14.150.000 2.830.700* %20,00
Varsayılan Ortak
Maliyeti maliyet
toplamından
çıkarılırsa
- (4.150.000) 6.980.700**
Faturalanabilir
tutardan müvekkile
yansıtılamayacak
tutar düşülür
(Tahmini %20)
(3.396.140)*** - (3.396.140)
Tahmini Operasyonel
Sonuçlar
13.584.560 10.000.000 3.584.560**** %35,85
Tablo-7: Kârlılık Tablosu
* 16.980.700- 14.150.000 = 2.830.700 %20,00= 2.830.700/14.150.000
** 2.830.700+ 4.150.000 = 6.980.700 %35,85= 3.584.560/10.000.000
*** %20 x 16.980.700 = 3.396.140
**** 6.980.700-3.396.140 = 3.584.560

__________________________________________________________________________________________
10. SABİT ÜCRETLİ İŞLERDE SAATE BAĞLI ANALİZLER
Bir büronun müvekkil işlerini saatlere bağlı olarak finansal açıdan analiz etmesi için
müvekkiller ile hangi koşullarda anlaştığı önemli değildir. Sabit ücretli işler için de harcanan
saate karşılık ne kadar gelir elde edildiği ve birim saat maliyetleri hesaplanarak ne kadar gider
oluştuğu hesaplanabilir. Bu durumda bir müvekkil için birim saat karlılığı hesaplanabilir. Bu tip
çalışmaları yapmanın faydası ise mevcut durumda müvekkil işlerinin karlılığını saptamak hem
de yeni dönemde müvekkiller ile müzakerenin zeminini hazırlamaktır.
Aşağıdaki örnekte hesaplanan birim saat maliyetleri yer almaktadır. Bu örnekte müvekkil ile
3.000 TL ile sabit aylık ücret ile anlaşıldığını varsayalım
Büro Avukatları
Birim Saat
Gideri
Saatlik
Ücret
tutarı (TL)
Müvekkil-1
için
harcanan
saat
Müvekkil-1
için tahsis
edilen
gider
Müvekkil-1
için elde
edilebilecek
gelir
Avukat-1 55 200 20 1.100 4.000
Avukat-2 55 200 10 550 2.000
Avukat-3 55 200 15 825 3.000
Avukat-4 65 300 15 975 4.500
Avukat-5 75 350 10 750 3.500
Toplam 70 4.200 17.000
Tablo-1: Müvekkile tahsis edilen gider
Bu durumda birim saat maliyetleri üzerinden hesaplanan toplam aylık gider 4.200 TL
iken bu işten elde edilen gelir 3.000 TL’dir. Büro bu müvekkil ile saatlik ücretler ile çalışılabilmiş
olsaydı 17.000 TL gelir elde edebilecekti. Analiz için aşağıdaki temel finansal değerler
incelendiğinde kar oranının eksi değer olduğu yani bu işin giderinin gelirinden fazla olduğu
anlaşılır. Ayrıca saatlik ücretler ile çalışılsaydı elde edilebilecek gelirlerden %82.35 indirim
yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu indirim oranı büronun ortalama indirim oranı ile karşılaştırılarak
bir fikir elde edilebilir.
Toplam
Gelir
Toplam Gider Toplam Kar Kar Oranı Elde
edilebilecek
en fazla gelir
En fazla
gelirden
indirim
oranı
3.000 4.200 (1.200) (%28.57) 17.000 %82.35
Tablo-2: İndirim oranı/kar oranı
(%28.57) = (3.000/4.200)-1
%82.35 = 1- (3.000/17.000)

__________________________________________________________________________________________
Bu analizin yanısıra birim saat gelir-gider ve kar maliyetleri de karar verme açısından faydalı
olur. Bu hesaplamalara göre birim saat geliri 42,86 TL gerçekleşmiş ve bu durumda büro zarar
etmiştir. Büro için kabul edilebilecek en düşük referans saat gelirinin 100 TL olduğunu
varsayalım. Bu durumda bu iş için müvekkil ile 70 saat x 100 TL/saat=7.000 TL üzerinden
anlaşılmaya çalışılacaktır. Bir başka seçenek ise 3.000 TL aylık ücreti 30 saat çalışma ile
sınırlayarak 100TL/saat geliri güvenceye almaktır.
Birim Saat
Geliri
Birim Saat Gideri Birim Saat
Karlılığı
Saatlik Ücretler ile
hesaplanan en fazla
birim saat geliri
Referans Birim
Saat Geliri
42,86 60,00 (17,14) 242,86 100,00
Tablo-3: Birim Saat gelir/Gideri
42,86 = 3.000/70 60,00=4.200/70
242,86= 17.000/70

Finansal yönetim makaleleri

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Finansal yönetim makaleleri