1. Wpływ funkcjonującej
farmy wiatrowej na
śmiertelność ptaków
Natalia Wisz

2. •
Śmiertelność w wyniku kolizji
• Fizyczna utrata siedlisk
– zajęcie terenu przez siłownie
 • Efektywna utrata siedlisk
– odstraszający efekt siłowni
– rozbudowa infrastruktury – drogi serwisowe (fragmentacja siedlisk)
 • Efekt bariery – wymuszone zmiany tras przelotów
– odstraszający efekt siłowni


4. 






lokalizacja farmy wiatrowej względem terenów o szczególnie
częstym i licznym występowaniu ptaków,
charakter występowania ptaków na danym terenie –
lęgowiska, żerowiska, miejsca wypoczynku, trasy migracyjne
sezonowe lub stałe,
wielkości parku wiatrowego - liczby elektrowni wiatrowych,
odległości pomiędzy poszczególnymi turbinami, sposobu
rozmieszczenia turbin w przestrzeni,
rodzaj zastosowanych elektrowni wiatrowych – wysokość
wieży, rodzaj wieży (tabularny, kratowany), średnica rotora,
szybkość i częstość obrotów,
pogoda, pora dnia, widoczność ,
gatunek ptaków,
sposób oświetlenia farmy oraz jej otoczenia .

5. 
Śmiertelność ptaków wskutek kolizji z obiektami farm
wiatrowych jest najbardziej znanym rodzajem
oddziaływania i jednym z najbardziej kontrowersyjnych
aspektów rozwoju energetyki wiatrowej w ogóle. Ptaki giną
najczęściej wskutek zderzeń ze śmigłami rotora, nierzadko
z wieżą lub gondolą turbiny, a także z towarzyszącymi
obiektami, jak maszty meteorologiczne lub linie
przesyłowe. Prawdopodobieństwo zderzeń wzrasta w
warunkach złej widoczności – nocą, w czasie mgły lub
deszczu – a także wskutek przyciągającego i
dezorientującego ptaki oświetlania turbin . Jest też funkcją
liczebności – w rejonach i okresach masowych koncentracji
wędrówkowych czy lęgowych zwykle notowany jest
najwyższy poziom śmiertelności.

6. 
Kolizje ptaków z elektrowniami wiatrowymi notowane są w
ciągu dnia i nocą. Generalną ich przyczyną jest niezauważanie
przez ptaki przeszkód, w tym obracających się śmigieł. W
przypadku kolizji dziennych tłumaczącą je, prawdopodobną
hipotezą jest zjawisko „zamazywania ruchu”, doświadczamy je
obserwując np. koła jadącego roweru). Polega ono na utracie
zdolności siatkówki oka do rejestrowania szybko poruszających
obiektów, nasila się wraz ze wzrostem szybkości oraz
zmniejszaniem odległości od obiektu. Przypuszcza się, że
zjawisko to jest odpowiedzialne za znaczną część śmiertelności
ptaków drapieżnych na farmach wiatrowych, zwłaszcza że do
zderzeń tej grupy ptaków dochodzi niemal wyłącznie w ciągu
dnia.

7. 
Zderzenia ptaków w czasie nocy dotyczą głównie
ptaków migrujących – na lądzie zwłaszcza drobnych
Wróblowych. Ciemność w oczywisty sposób
ogranicza możliwość zauważenia turbin, zwłaszcza
przez ptaki o aktywności dziennej, liczba kolizji jest
więc funkcją częstości wkraczania w sytuacje
kolizyjne. Zderzenia są konsekwencją zbieżności
trzech faktów: dużej wysokości turbin, ich
oświetlenia oraz niekorzystnej pogody.

10. 2 główne typy kolizji
• Nocne

drobne ptaki wróblowe w okresie migracji (nocnej)
sowy, chruściele
• Dzienne – duże ptaki o słabej manewrowości w locie
ptaki drapieżne
łabędzie, kaczki
bociany
mewy, rybitwy, ptaki siewkowe
drobne ptaki Wróblowe śpiewające w locie (skowronki,
potrzeszcz)

11. Zróżnicowanie gatunkowe:
Gatunki szczególnie kolizyjne
myszołów
kania rdzawa

13.  Oszacowanie
śmiertelności
populacji ptaków w wyniku kolizji z
siłowniami.

Śmiertelność rzeczywista= śmiertelność
minimalna + (opór środowiska)

14. 
1. Hipoteza robocza: Farmy wiatrowe mają
wpływ na liczebność populacji ptaków.

Hipoteza alternatywna: Farmy wiatrowe nie
mają wpływu na liczebność populacji ptaków .

2. Hipoteza robocza: Pora dnia ma wpływ na
śmiertelność populacji ptaków.

Hipoteza alternatywna: Pora dnia nie wpływa na
śmiertelność populacji ptaków.

15. 
1 . Monitoring ofiar kolizji:
a) Poszukiwania ciał ofiar kolizji
b) Badania tempa znikania ciał
(usuwanie ciał przez padlinożerne zwierzęta)
c)
Badania wykrywalności ciał ofiar
2. Analiza danych ( szacowanie śmiertelności na
podstawie liczby znalezionych ofiar)
3. Monitoring dzienny i nocny ofiar kolizji

16. 
Celem tego monitoringu jest ocena rozmiarów śmiertelności
ptaków spowodowanej kolizjami z konstrukcjami siłowni
wiatrowych. Podstawowym parametrem wymagającym
oszacowania w ramach tych badań jest liczba ofiar
zderzeń na dzień i pojedynczą turbinę.
◦ Oszacowanie natężenia kolizji wymaga regularnego
wyszukiwania ciał martwych ptaków w trakcie kontroli
terenowych prowadzonych w tym celu na farmie. Liczba
ptaków znalezionych w trakcie kontroli obszaru farmy
stanowi jedynie pewną część ptaków, które rzeczywiście
zginęły w wyniku zderzeń w okresie, który minął od
poprzedniej kontroli terenu.

17. Zasadnicze przyczyny, dla których nawet sprawni
obserwatorzy nie wykrywają części ofiar są dwie:
 Usuwanie ciał przez padlinożerców
 Ograniczona wykrywalność ciał
Z tego powodu konieczne jest, by wynajdywaniu ofiar kolizji
towarzyszyły inne badania prowadzone na terenie farmy
wiatrowej, pozwalające na oszacowanie niezbędnych poprawek
w obliczeniach liczby ginących ptaków. Nieodzowne są tu:
 Badania służące ocenie tempa znikania ciał martwych ptaków,
 Badania pozwalające oszacować wykrywalność ciał ptaków
przez obserwatorów


18.  Wielkości
ciała ofiary- duże ptaki są
znajdowane łatwiej niż małe
 Wysokości i gęstości pokrywy roślinnej
 Odległości ciała ofiary od trasy
przemarszu
 Sprawności obserwatora

19. 1.
2.
3.
Regularne, częste kontrole terenu farmy połączone z
wyszukiwaniem ciał martwych ptaków ginących w
wyniku kolizji.
Wykładanie na terenie farmy dodatkowych ciał
martwych ptaków połączone z bardzo częstymi
kontrolami. Celem badań jest ocena tempa znikania
ciał ofiar zderzeń wskutek działalności padlinożerców.
Wykładanie na terenie objętym kontrolami
dodatkowych ciał martwych ptaków tuż przed
wykonaniem kontroli terenowej. Celem badań jest
oszacowanie wykrywalności ofiar kolizji.

20. 



Częstotliwość kontroli : optymalnie co kilka dni, ale nie więcej
niż co 7-10 dni.
Promień przeszukiwań: ofiar kolizji należy szukać w promieniu
przynajmniej 100m, optymalnie 120m od podstawy wieży
kontrolowanej siłowni. W praktyce oznacza to kwadrat o boku 200m
w środku którego usytuowana jest podstawa wieży siłowni.
Przebieg kontroli: powolny przemarsz po trasie z
wyszukiwaniem ciał martwych ptaków.
Dokumentacja: prowadzimy dokumentację odnalezionych
szczątków ofiar kolizji. Notujemy również ich lokalizację z użyciem
odbiornika GPS. Prowadzimy dokumentację fotograficzną
wykonując minimum 2 fotografie każdego ciała lub jego szczątków.
Ta dokumentacja jest konieczna do oznaczenia gatunku.

21. 
Częstotliwość kontroli: kontrole w trakcie pierwszych 3-5 dni po wyłożeniu
ciał powinny być codzienne, w późniejszym okresie można kontrole robić w
odstępach 2-3 dniowych. Kontrole znikania ciał ptaków należy prowadzić przez
około 30-40 dni od ich wyłożenia.

Materiał eksperymentalny: wymaga dysponowania zasobami ciał martwych
ptaków. Preferowane są ciała ptaków z gatunków wolnożyjących( pozyskiwanych
i gromadzonych przy innych okazjach- np. jako przyłów w sieciach rybackich,
ofiary kolizji z budynkami, itd.). Przy wykładaniu ciał obserwatorzy powinni
używać lateksowe rękawiczki, by zminimalizować zapach człowieka( przywabia
padlinożerne ssaki). Lokalizacja każdego ciała wyłożonego na terenie farmy
powinna zostać zapisana w odbiorniku GPS. Ptaki powinny zostać oznakowane
w sposób umożliwiający ich odróżnienie od naturalnie występujących ofiar kolizji.
Możliwe oznakowania ciał : przycięcie czubków wszystkich lotek i sterówek,
zakładanie markerów( drucików, tasiemek) na skoki.


22. 

Obszar kontroli: obejmuje obszary wyznaczone do
kontroli w ramach poszukiwań ofiar kolizji.
Przebieg prac terenowych: ciała martwych
ptaków rozkładane są na obszarze kontroli na kilka
godzin przed standardową kontrolą wykonywaną w
ramach poszukiwań ofiar kolizji. Lokalizacja każdego
wykładanego ciała jest zapisywana w odbiorniku GPS,
wraz z innymi informacjami pozwalającymi na
późniejszą jego identyfikację w danych zebranych w
trakcie wyszukiwania ciał ofiar zderzeń.

23. 



Farmy wiatrowe mogą generować znaczące oddziaływania
na ptaki, szczególnie w miejscach silnie użytkowanych
przez ptaki.
Ptaki giną najczęściej wskutek zderzeń ze śmigłami
rotora, nierzadko z wieżą lub gondolą turbiny, a także z
towarzyszącymi obiektami, jak maszty meteorologiczne lub
linie przesyłowe.
Zderzenia są konsekwencją zbieżności trzech faktów:
dużej wysokości turbin, ich oświetlenia oraz
niekorzystnej pogody.
Ptaki drapieżne, ze względu na rozmiary ciała, mniejszą
manewrowość i częste wykorzystywanie pułapów
kolizyjnych, uważa się za grupę szczególnie narażoną na
negatywny wpływ elektrowni wiatrowych.

24. 


Ocena oddziaływania wymaga przeprowadzenia
czasochłonnych, rzetelnych badań.
Konieczne jest podejmowanie wysiłków
minimalizujących negatywny wpływ. Właściwy wybór
lokalizacji farmy jest uważany za najważniejszą metodę
minimalizacji, a jego dokonanie musi się każdorazowo
opierać na szczegółowych badaniach terenowych
poprzedzających decyzję o budowie.
Istnieje pilna potrzeba dalszych badań, gdyż dla wielu
gatunków i grup ptaków wciąż nie da się określić
rzeczywistego wpływu, w szczególności odczuwalny jest
brak danych długoterminowych.