De Expertdagen van BLGG AgroXpertus gingen in 2013 met als thema 'Omdat de bodem de baas is'over Bodemvruchtbaarheid en bodemgezondheid. Deze onderwerpen staan volop in de belangstelling. Beide onderwerpen die te maken hebben met een gezonde bodem zijn ook essentieel voor een hoge productie en een goed product. Tegelijkertijd dwingen wetgeving en handelseisen tot innovatie op dit gebied. Daar houdt BLGG AgroXpertus zich actief mee bezig. Tijdens de expertdagen biedt BLGG AgroXpertus voorlichters en adviseurs in de agrarische sector informatie over nieuwe inzichten, actualiteiten en nieuwe producten. De dagen zijn bedoeld om kennis te delen en ervaringen uit te wisselen.
Presentatie van Arjan Reijneveld (Sr. productmanager BLGG AgroXpertus) tijdens de expertdagen 2013 'Omdat de bodem de baas is' van BLGG AgroXpertus.
Bodemvruchtbaarheid is dé basis voor een hoge opbrengst en goede kwaliteit van producten. Willen we verder investeren in bodemvruchtbaarheid? Of zetten we alleen in op dit teeltseizoen? Hoe ziet die bodem er dan uit? Welke onderdelen van de bodem kunnen we eenvoudig verbeteren, of hebben we een lange adem nodig? En hoe werken deze verbeteringen door in kwaliteit en opbrengst? Kortom: alles over bemestingsadvisering anno 2014!
Presentaties gehouden tijdens de slotbijeenkomst van het SKB-project Fosfaatuitmijning voor natuurontwikkeling op voormalige landbouwgrond in Drenthe op 15 december 2014
Presentatie van Arjan Reijneveld (Sr. productmanager BLGG AgroXpertus) tijdens de expertdagen 2013 'Omdat de bodem de baas is' van BLGG AgroXpertus.
Bodemvruchtbaarheid is dé basis voor een hoge opbrengst en goede kwaliteit van producten. Willen we verder investeren in bodemvruchtbaarheid? Of zetten we alleen in op dit teeltseizoen? Hoe ziet die bodem er dan uit? Welke onderdelen van de bodem kunnen we eenvoudig verbeteren, of hebben we een lange adem nodig? En hoe werken deze verbeteringen door in kwaliteit en opbrengst? Kortom: alles over bemestingsadvisering anno 2014!
Presentaties gehouden tijdens de slotbijeenkomst van het SKB-project Fosfaatuitmijning voor natuurontwikkeling op voormalige landbouwgrond in Drenthe op 15 december 2014
Sabra Ad Campaign - "The Creamy Delight That's Always Just Right" Micaela Metz
This was a semester-long project that 5 of my classmates and I created for our Advertising class sophomore year. The campaign targets young women and mothers and focuses on the big idea, "The Creamy Delight That's Always Just Right" for several different occassions where Sabra hummus would be an excellent choice.
Presentatie van Natasja Poot (productmanager Bodemgezondheid) tijdens de Expertdagen 2013 'Omdat de bodem de baas is'.
Naast chemische en fysische bodemkwaliteit is bodemleven erg belangrijk. Bodemleven is essentieel voor de nutriëntenlevering, bodemstructuur en bodemweerbaarheid. Ondanks het vele onderzoek blijft het voor telers zoeken naar praktische maatregelen waar ze iets mee kunnen. Daarnaast dringt ook steeds meer het gevaar van schadelijk bodemleven, zoals aaltjes, door in de sector. Er is echter nog een wereld te winnen!
Presentatie van Gerard Abbink (Productmanager Veehouderij) tijdens de Expertdagen 2013 'Omdat de bodem de baas is'.
Bodems met een hoge bodemvruchtbaarheid maken een goede benutting van nutriënten mogelijk. De bodem bepaalt daarom als dé belangrijkste schakel de efficiëntie op een bedrijf. En er zijn belangrijke ontwikkelingen: de overheid en de sector sturen aan op onttrekkingsgerichte bemestingsnormen. Dit betekent dat bodemvruchtbaarheid meer dan ooit het resultaat en de ruimte van de ondernemer gaan beïnvloeden!
Presentaties Themabijeenkomst CBAV Goed bemesten binnen krappe gebruiksnorme...Janjo de Haan
Presentaties van de Themamiddag van de CBAV rond het thema Goed bemesten binnen krappe gebruiksnormen, 18 februari 2016 in Nijkerk. Met presentaties van Karst Brolsma Eurofins Agro, Romke Postma NMI, Willem van Geel, Jaap Schroder en Janjo de Haan allen Wageningen UR.
De veehouder van 2020: boer of mineralenmanager?Eurofins Agro
Een cruciale factor in de kringloop is de benutting van de bodem en van het eigen ruwvoer. Bij de voerbenutting gaat het niet alleen over een hoge voederwaarde. Nieuwe inzichten in kuilkwaliteit geven mogelijkheden om een kuil zo goed mogelijk te benutbaar te maken voor de koe, ongeacht de voederwaarde. Voor wat betreft de bemesting moeten we nog veel stappen zetten, welke eerste stappen kunnen we het beste nemen in de praktijk?
Presentatie over het verloop bodemvruchtbaarheid + verloop kengetallen mest + verloop in gewaskwaliteit gegeven op "Grond om te Boeren", "Boerderij" bijeenkomst in Papendal 8 december 2015.
Pag 12: Waarom grondonderzoek? Topbodem en Topboeren
Pag. 36: Waar nemen we een grondmonster? Heterogeniteit van het perceel. BodemScout als onderdeel van de BemestingsWijzer.
Pag. 82: Wat is er nieuw in de BemestingsWijzer?
Pag. 125: Wat is er nieuw in bodembiologie?
Pag. 165: Pakketten, prijzen en actualiteiten
Melkveewet, P-productieplafond, kringloopwijzer, dierrechten? Hoe gaat het mineralenbeleid en de ontwikkeling van de melkveehouderij er nu echt uit zien?
Een overzicht en vooruitblik vanuit LTO Nederland.
Presentatie door Bas Bassa van Dirksen Management Support tijdens de Expertdagen veehouderij 2014 van BLGG. Kringloopwijzer: Doet de boer daar de sector een plezier mee, of doet de sector de boer daar een plezier mee? Via het wijzer boeren door het kringloopdenken, ontmoeten saldo en mineralen elkaar.
Sabra Ad Campaign - "The Creamy Delight That's Always Just Right" Micaela Metz
This was a semester-long project that 5 of my classmates and I created for our Advertising class sophomore year. The campaign targets young women and mothers and focuses on the big idea, "The Creamy Delight That's Always Just Right" for several different occassions where Sabra hummus would be an excellent choice.
Presentatie van Natasja Poot (productmanager Bodemgezondheid) tijdens de Expertdagen 2013 'Omdat de bodem de baas is'.
Naast chemische en fysische bodemkwaliteit is bodemleven erg belangrijk. Bodemleven is essentieel voor de nutriëntenlevering, bodemstructuur en bodemweerbaarheid. Ondanks het vele onderzoek blijft het voor telers zoeken naar praktische maatregelen waar ze iets mee kunnen. Daarnaast dringt ook steeds meer het gevaar van schadelijk bodemleven, zoals aaltjes, door in de sector. Er is echter nog een wereld te winnen!
Presentatie van Gerard Abbink (Productmanager Veehouderij) tijdens de Expertdagen 2013 'Omdat de bodem de baas is'.
Bodems met een hoge bodemvruchtbaarheid maken een goede benutting van nutriënten mogelijk. De bodem bepaalt daarom als dé belangrijkste schakel de efficiëntie op een bedrijf. En er zijn belangrijke ontwikkelingen: de overheid en de sector sturen aan op onttrekkingsgerichte bemestingsnormen. Dit betekent dat bodemvruchtbaarheid meer dan ooit het resultaat en de ruimte van de ondernemer gaan beïnvloeden!
Presentaties Themabijeenkomst CBAV Goed bemesten binnen krappe gebruiksnorme...Janjo de Haan
Presentaties van de Themamiddag van de CBAV rond het thema Goed bemesten binnen krappe gebruiksnormen, 18 februari 2016 in Nijkerk. Met presentaties van Karst Brolsma Eurofins Agro, Romke Postma NMI, Willem van Geel, Jaap Schroder en Janjo de Haan allen Wageningen UR.
De veehouder van 2020: boer of mineralenmanager?Eurofins Agro
Een cruciale factor in de kringloop is de benutting van de bodem en van het eigen ruwvoer. Bij de voerbenutting gaat het niet alleen over een hoge voederwaarde. Nieuwe inzichten in kuilkwaliteit geven mogelijkheden om een kuil zo goed mogelijk te benutbaar te maken voor de koe, ongeacht de voederwaarde. Voor wat betreft de bemesting moeten we nog veel stappen zetten, welke eerste stappen kunnen we het beste nemen in de praktijk?
Presentatie over het verloop bodemvruchtbaarheid + verloop kengetallen mest + verloop in gewaskwaliteit gegeven op "Grond om te Boeren", "Boerderij" bijeenkomst in Papendal 8 december 2015.
Pag 12: Waarom grondonderzoek? Topbodem en Topboeren
Pag. 36: Waar nemen we een grondmonster? Heterogeniteit van het perceel. BodemScout als onderdeel van de BemestingsWijzer.
Pag. 82: Wat is er nieuw in de BemestingsWijzer?
Pag. 125: Wat is er nieuw in bodembiologie?
Pag. 165: Pakketten, prijzen en actualiteiten
Melkveewet, P-productieplafond, kringloopwijzer, dierrechten? Hoe gaat het mineralenbeleid en de ontwikkeling van de melkveehouderij er nu echt uit zien?
Een overzicht en vooruitblik vanuit LTO Nederland.
Presentatie door Bas Bassa van Dirksen Management Support tijdens de Expertdagen veehouderij 2014 van BLGG. Kringloopwijzer: Doet de boer daar de sector een plezier mee, of doet de sector de boer daar een plezier mee? Via het wijzer boeren door het kringloopdenken, ontmoeten saldo en mineralen elkaar.
Een nieuwe kijk op kuilen: PenskarakterEurofins Agro
De kuilanalyse KuilKenner van BLGG AgroXpertus bevat een nieuw onderdeel waarmee de pensbenutting van het ruwvoer beter ingeschat kan worden. Dit nieuwe onderdeel - Penskarakter - is op 22 mei 2014 geïntroduceerd tijdens een bijeenkomst op Proefboerderij De Marke in Hengelo (Gld).
Presentatie van Pieter Brons en Alie Hissink (verkoopleiders BLGG AgroXpertus) tijdens de expertdagen 2013 'Omdat de bodem de baas is'.
Over de pf-curve en aaltjesonderzoek (nematoden).
Mycotxinen in mais- en graskuilen is vaak aanleiding voor discussie. De relatie met diergezondheid is lastig te leggen. In een pilotproef keek BLGG AgroXpertus naar de aanwezigheid van Mycotoxinen in kuilen.
Levert de bodem voldoende zwavel voor een optimale eiwitvorming? Voederwaarde-onderzoek graskuil geeft informatie over de beschikbaarheid van zwavel tijdens de groeiperiode.
26. Nieuwe opbouw bemestingsadvies
26
● Bodemvruchtbaarheid centraal
Bemesten voor bodemverbetering
Bepaalt opbrengst en onttrekking
Bodem
27. Nieuwe opbouw bemestingsadvies
27
● Specifieke bemesting voor gewasseizoen
Verschillende nutriëntbehoefte
Kwaliteit gewassen
Opbrengstmetingen kunnen behoefte in kaart brengen
Teelt
38. Bemestingsadvies 2014
We wilden een product ècht gericht op bodem
We noemen het BODEM
Bij de start van het groeiseizoen: TEELT
Controle tijdens het groeiseizoen: CHECK
Combinatie Bodem, Teelt, Check =
43. Bodem – Eenheid - Resultaat
Niet in (m) g kg (droge) grond, maar zoveel mogelijk
kilogram per hectare
Dus niet 23 mg P2O5 per 100 g, maar
270 kg P per hectare in de bemonsterde laag
44. ● Streeftraject dus ook (deels) in kg per ha
● Streeftraject als het gangbaar is of als je er iets
aan kunt sturen
● Beoordeling op
basis van o.a.
textuur en CEC
Bodem – Streeftraject – Waardering
45. 25000 kg K ha-1
CEC = 200
Voorbeeld waardering bodemkengetallen
270
kg K ha -1
2.1 mmol kg
GOED VRIJ LAAG
6300 kg K ha-1
CEC = 50
270
kg K ha -1
2.1 mmol kg
47. ● Reparatieadvies in kg per hectare
● Eenheid van de kunstmestzak
● Advies per rotatie, zelf evt. te verdelen over de jaren
Bodem – Reparatieadvies
51. Structuurdriehoek
● De wereld is meer dan zand en klei en de ene
klei is de andere niet
● Structuurdriehoek verbeterd op basis van
textuurkengetallen
52. Plantbeschikbaar water
● Welk perceel is het meest droogtegevoelig
● Hoeveel mm kun je beregenen
(meer niet zinvol, spoelt uit)
57. Hoe vaak?
● 1 x per rotatie
● Groeiscan, in preparation
58. Waarom doen we
dit ook alweer?
Wat is het
nut??
Betere bodem:
hoger
opbrengend
vermogen
Ja, ja
maar heb je ook
wat recente
resultaten?
Jawel…
59. Nut 1: BODEM – kwaliteit aardappelen
e.g. Palta, 2010; Ginzberg et al., 2012
60. Nut 2: BODEM – opbrengst maïs
Hogere P-bodemvoorraad = hogere opbrengst
(zelfs na correctie voor mestgift)
P-Al 45
10
11
12
13
14
15
16
laag goed
P-PAE
Maisopbrengstds(ton)
P-Al 55
10
11
12
13
14
15
16
laag goed
P-PAE
Maisopbrengstds(ton)
Bussink et al., 2010
61. Nut 3 BODEM – inzicht
● Nieuw perceel?
● Nieuwe boeren?
62. Na Bodem ook Teelt Check
1x per rotatie
Bodem
Jaar 0
Jaar 1
Teelt Check
Jaar 2
Teelt Check
Bodem
Jaar 3
Vóór de teelt Tijdens de teelt
Input voor het advies
71. Introductie
● Biologische bodemkwaliteit wordt steeds
belangrijker
● Meer belangstelling en bewustzijn onder telers
● Wet- en regelgeving
● Minder gewasbeschermingsmiddelen toegelaten
● Beperkte aanvoer van nutriënten
● Bodem is de basis
● Opbouw en afbraak organische stof
● Nutriënten leveren / vasthouden
● Bodemstructuur
● Waterregulatie
● Ziekte- en plaagwering
73. Bodemweerbaarheid
● Algemene ziektewering
● Divers en actief bodemleven
● Concurrentie om ruimte en voedsel
● Specifieke ziektewering
● Predatie / parasitisme
● Uitscheiden van giftige stoffen of
antibiotica
● Indirecte ziektewering
● Weerstandsverhoging plant door het
op scherp zetten van de
verdedigingsmechanismen
76. Bodemvoedselwebanalyse
Bacteriën
● Belangrijk voor het verteren en vasthouden van
simpele componenten
● Verhogen specifieke en algemene ziektewering
● Snel aanpassingsvermogen en vermenigvuldigen
snel onder goede omstandigheden
Lysobacter
bacteriën
remmen de
groei van
Pythium
80. Bodemvoedselwebanalyse
● Belangrijk in nutriëntencyclus
● Waardevolle bio-indicator voor
bodemkwaliteit
● Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
● Minder gevoelig voor vocht en temperatuur
fluctuaties
81. Bodemvoedselwebanalyse
● Proef bodemvoedselweb
● Relaties met fysische en chemische
kengetallen
● Verloop door het seizoen heen
● Neem monsters onder
soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacteriën
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei JunMrt Apr Mei Jun
82. Bodemvoedselwebanalyse; wat kan ik ermee?
● Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar
praktisch advies
● Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
● Bodemvoedselweb monitoren
● Verschillende behandelingen vergelijken
● Niet-kerende grondbewerking
● Bodemverbeteraars
83. Bodemgezondheid verhogen
● Organische stof aanvoeren!
● Compost
● Stabiel organische stof
● Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke
ziektewering)
● Kwaliteit varieert sterk
● Let o.a. op geur, pH en C/N ratio
84. Bodemgezondheid verhogen
● Vruchtwisseling
● Bodemstructuur en organische stof
● Onderdrukken ziekteverwekkers
● Groenbemesters
● Bodemstructuur, organische stof, nutriënten vasthouden
● Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
● Effect verschilt per organisme
● Weten welke ziekten/plagen in je bodem zitten
86. Bodemgezondheid verhogen
● Chitine
● Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
● Bepaalde aaltjes (bv. cystenaaltje) en schimmels (bv.
wratziekte)
● Stimuleert schimmels en bacteriën welke chitine
afbreken: specifieke ziektewerking
● Specifieke antagonisten
● Versnelling specifieke ziektewering
● Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van
de bodem
● In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in
bodems
87. Bodemgezondheid verhogen
● Kerende bodembewerking
● Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter
ontwikkeld wortelstelsel)
● Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (o.a.
schimmels, pendelaars)
● Minimale grondbewerking
● Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
● Meer antagonostische bacteriën en mycorrhiza
● Braak
● Bestrijding tegen bv. Meloidogyne en Pratylenchus
● Regelmatige bodembewerking
88. Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
● Meer-jarige veldproef sinds 2006
● Natuurlijke besmetting met o.a.
● Pratylenchus penetrans
● Trichodoriden
● Verticillium dahliae
● Vier verschillende gewasrotaties
● 10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te
verbeteren
92. Projecten bodemleven
● Landelijk Meetnet
Bodemkwaliteit (LMB)
● BOBI
● Verschillende
praktijknetwerken
● BASIS
● Sinds 2009
● Mais No-till/ ridge till
● Sinds 2009
● Bodemkwaliteit op
zandgrond
● Sinds 2011 (1988)
● Bodemgezondheid
● Sinds 2006
● Bodemkwaliteit
Veenkoloniën
93. Conclusie
● Ziektewering is een gevolg van goede chemische,
fysische en biologische bodemkwaliteit
● Zorg goed voor het bodemleven
● Aanvoer organisch materiaal
● Bodemstructuur op orde
● Minimale verstoring
● Praktisch advies onderweg
● Veel lopende onderzoeken
● Optimale verhoudingen verschilt per situatie
● Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
104. Silt
● Houdt weinig voedingstoffen vast (net als zand)
● Goede capillaire opstijging (klei te fijn, zand te grof)
● Vochtbindend vermogen
Klei bindt veel, maar houdt het vocht te stevig vast
Zand bindt weinig water
● Lössgronden Zuid-Limburg, Rheden en Groesbeek
● Verslemping
● Betere bemestingsadviezen
● Buitenlandse markten
105. 105
Wat is pF?
● pF = textuur + org stof
● pF drukt de kracht uit waarmee bodemdeeltjes
water vasthouden
Bodemdeeltjes houden water vast door adhesie
Hoe kleiner de capillaire ruimtes, hoe groter de
bindende kracht
114. Dus:
● Op het verslag het plantbeschikbare water
● Welk perceel is het droogtegevoeligst
● Hoeveel mm kun je beregenen
Teveel beregenen, water voorbij wortelzone
Teveel beregenen, nutriënten spoelen uit
standaard in BODEM
aanvullend à 10 euro in
116. Aaltjes
● Meer dan 50 jaar ervaring in aaltjesonderzoek
● Hoge expertise: ca. 700 verschillende aaltjes op
soort determineerbaar
● Plantparasitaire aaltjes en milieuaaltjes
● Klassieke methode: microscoop
● Nu 20 relevante plantparasitaire aaltjes met DNA-
techniek
117. qPCR
● Techniek waarmee een kleine hoeveelheid doel-DNA van
een aaltje een groot aantal keer gekopieerd wordt (zie
poster)
● Eén schadelijk aaltje kan worden aangetoond te midden
van duizenden andere aaltjes
● Routinematig kwantificeren van aaltjes
● Hoge betrouwbaarheid, zeer specifiek
● Introductie DNA-pakketten
● Nu één volledig pakket met 20
relevante vrijlevende aaltjes
● Later sectorgerichte pakketten, bv
bloembollenpakket
● Gewasgerichte pakketten
vervallen