170831 fex - heijmans verduurzaamt en wat doet u - deel 2-2 - heijmans, stu...Flevum
Innovatie | Heijmans verduurzaamt en wat doet u?
Heijmans zet in op duurzaamheid op haar werkterreinen van verbinden, wonen en werken. Tijdens deze bijeenkomst gaan we in op hoe Heijmans dat doet en welke stappen zij heeft genomen. Zo is binnen Heijmans het besluit genomen om onze woningen zonder een gasaansluiting te voorzien, tenzij. Heijmans vindt dat duurzaamheid noodzakelijk is, omdat zij de wereld mooier willen maken, maar ook hun klanten vragen hiernaar. Inmiddels kunnen zij door diverse technologische ontwikkelingen ook steeds duurzamer bouwen. Duurzaamheid beschouwen zij breder dan alleen duurzame energie. Zij denken na over materialen, water, leefmilieu, biodiversiteit en mobiliteit. Immers wij bouwen infrastructuur en gebouwen voor de lange termijn.
Ook verwachten wij dat onze partners zoals architecten steeds meer over duurzaamheid nadenken. Immers vindt Heijmans het beter om duurzame woningen te bouwen dan woningen duurzaam te maken. Architechtenbureau Ninedots gaat graag in hoe zij dat aanpakken.
Heijmans verwacht dat mobiliteit steeds belangrijker wordt bij vastgoedontwikkelingen in de binnenstad. In de binnensteden zijn er vaker geen parkeerplaatsen meer beschikbaar of tegen zeer hoge prijzen. Dan is mobiliteit een belangrijk onderdeel voor de wensen van de klant. ALD Automotive - partner van Heijmans - heeft een duidelijk visie over mobiliteit in de steeds drukker wordende binnensteden. Daarom vertellen zij hun visie en ideeën.
De onderwerpen/sprekers tijdens deze bijeenkomst zijn:
Wonen door Theo Smits
Utiliteit door Maarten Nijhoff
Wegen door Stefan Daamen
Duurzame architectuur door Stefan Dannel
Mobiliteit door Jan Paul Poldervaart
Met vereende krachten wordt in Parkstad gewerkt aan de transformatie naar een vitale duurzame stedelijke euregio, met een krachtige identiteit, oriëntatie en structuur. M3h, Gidz, HOSPER, Remco Rolvink en Carmela Bogman geven weer wat, volgens hun, de uitgangspunten zijn.
170831 fex - heijmans verduurzaamt en wat doet u - deel 2-2 - heijmans, stu...Flevum
Innovatie | Heijmans verduurzaamt en wat doet u?
Heijmans zet in op duurzaamheid op haar werkterreinen van verbinden, wonen en werken. Tijdens deze bijeenkomst gaan we in op hoe Heijmans dat doet en welke stappen zij heeft genomen. Zo is binnen Heijmans het besluit genomen om onze woningen zonder een gasaansluiting te voorzien, tenzij. Heijmans vindt dat duurzaamheid noodzakelijk is, omdat zij de wereld mooier willen maken, maar ook hun klanten vragen hiernaar. Inmiddels kunnen zij door diverse technologische ontwikkelingen ook steeds duurzamer bouwen. Duurzaamheid beschouwen zij breder dan alleen duurzame energie. Zij denken na over materialen, water, leefmilieu, biodiversiteit en mobiliteit. Immers wij bouwen infrastructuur en gebouwen voor de lange termijn.
Ook verwachten wij dat onze partners zoals architecten steeds meer over duurzaamheid nadenken. Immers vindt Heijmans het beter om duurzame woningen te bouwen dan woningen duurzaam te maken. Architechtenbureau Ninedots gaat graag in hoe zij dat aanpakken.
Heijmans verwacht dat mobiliteit steeds belangrijker wordt bij vastgoedontwikkelingen in de binnenstad. In de binnensteden zijn er vaker geen parkeerplaatsen meer beschikbaar of tegen zeer hoge prijzen. Dan is mobiliteit een belangrijk onderdeel voor de wensen van de klant. ALD Automotive - partner van Heijmans - heeft een duidelijk visie over mobiliteit in de steeds drukker wordende binnensteden. Daarom vertellen zij hun visie en ideeën.
De onderwerpen/sprekers tijdens deze bijeenkomst zijn:
Wonen door Theo Smits
Utiliteit door Maarten Nijhoff
Wegen door Stefan Daamen
Duurzame architectuur door Stefan Dannel
Mobiliteit door Jan Paul Poldervaart
Met vereende krachten wordt in Parkstad gewerkt aan de transformatie naar een vitale duurzame stedelijke euregio, met een krachtige identiteit, oriëntatie en structuur. M3h, Gidz, HOSPER, Remco Rolvink en Carmela Bogman geven weer wat, volgens hun, de uitgangspunten zijn.
Praktische gids van de individuele houtverwarming, gevolg van de samenwerking tussen de sector van de individuele houtverwarming en de bevoegde overheden.
Hierbij alle presentaties van de sprekers van D/DOCKs campfire sessie in het pand van de Goede Doelen Loterijen (Willem Swager - Patagonia, Guyla Ory - Cairns Real Estate, Rene van der Vlugt - Microsoft en Cesare Peeren - Superuse Studios).
De achterhoek duurzaam door Nando Klein Gunnewiek, Bilan en AchterhoeknieuwsNando Klein Gunnewiek
We zitten middenin een belangrijke verandering. We stappen van fossiele brandstoffen over op duurzame manieren om energie op te wekken en minder CO2 uit te stoten. Daar zijn we al volop mee bezig, maar er zijn nog veel hobbels te nemen op weg naar 2030, het moment dat dat de Achterhoek energieneutraal moet zijn.
Die weg naar een duurzame toekomst bewandelen we samen: de overheid, het onderwijs en de wetenschap, ondernemers en burgers moeten de handen ineen slaan. Belangrijk is dat we van elkaar weten wat er gebeurt. Vaak ervaar ik dat het voor veel mensen onbekend is, wat er allemaal mogelijk is op het gebied van duurzaamheid. Daarom heb ik samen met Achterhoek Nieuws het magazine ‘de Achterhoek duurzaam’ uit te geven.
In deze uitgave vertellen ondernemers, mensen uit het onderwijs en bestuurders hoe zij bijdragen aan een duurzame Achterhoek. Volgens mij is het mogelijk om in 2030 energieneutraal te worden. “Maar alleen als we duurzame concepten en technologieën ontwikkelen die de maatschappij een directe meerwaarde bieden en die aansluiten op de behoefte van eindgebruikers.
Door goed te luisteren naar de behoeftes en door daarop in te spelen kunnen we echt iets in beweging brengen. Ik ben ervan overtuigd dat we met goede samenwerking, bundeling van kennis en het verbinden van de juiste partijen de energietransitie sneller op gang kunnen brengen. Hopelijk geeft dit magazine een zet in de goede richting.”
duurzame groet Nando Klein Gunnewiek
Tijdens de activiteit 20 jaar Project XX op 11 juni 2019 waren er ook vier circulaire pitches.
Hier de pitch 'Naar een circulaire stad' van Césare Peeren van Superuse Studios.
Als betrokken organisatie verbinden wij ons aan duurzaamheid. Zelf schoner werken is een begin. Maar het echte verschil maken we door bewustwording en de inspiratie om vernieuwende oplossingen te bedenken. Hetzij gevraagd door onze opdrachtgevers. Hetzij ongevraagd, door onze eigen ambitie, visionaire concepten en innovaties.
Op 9 juli 2019 gaf Booostingbestuurslid Mieke Oostra, als Lector Nieuwe Energie in de Stad aan de Hogeschool Utrecht, de openbare les Nieuwe Energie.
Het gaat over de energietransitie van de gebouwde omgeving als onderdeel van complexe maatschappelijke transformatie.
Praktische gids van de individuele houtverwarming, gevolg van de samenwerking tussen de sector van de individuele houtverwarming en de bevoegde overheden.
Hierbij alle presentaties van de sprekers van D/DOCKs campfire sessie in het pand van de Goede Doelen Loterijen (Willem Swager - Patagonia, Guyla Ory - Cairns Real Estate, Rene van der Vlugt - Microsoft en Cesare Peeren - Superuse Studios).
De achterhoek duurzaam door Nando Klein Gunnewiek, Bilan en AchterhoeknieuwsNando Klein Gunnewiek
We zitten middenin een belangrijke verandering. We stappen van fossiele brandstoffen over op duurzame manieren om energie op te wekken en minder CO2 uit te stoten. Daar zijn we al volop mee bezig, maar er zijn nog veel hobbels te nemen op weg naar 2030, het moment dat dat de Achterhoek energieneutraal moet zijn.
Die weg naar een duurzame toekomst bewandelen we samen: de overheid, het onderwijs en de wetenschap, ondernemers en burgers moeten de handen ineen slaan. Belangrijk is dat we van elkaar weten wat er gebeurt. Vaak ervaar ik dat het voor veel mensen onbekend is, wat er allemaal mogelijk is op het gebied van duurzaamheid. Daarom heb ik samen met Achterhoek Nieuws het magazine ‘de Achterhoek duurzaam’ uit te geven.
In deze uitgave vertellen ondernemers, mensen uit het onderwijs en bestuurders hoe zij bijdragen aan een duurzame Achterhoek. Volgens mij is het mogelijk om in 2030 energieneutraal te worden. “Maar alleen als we duurzame concepten en technologieën ontwikkelen die de maatschappij een directe meerwaarde bieden en die aansluiten op de behoefte van eindgebruikers.
Door goed te luisteren naar de behoeftes en door daarop in te spelen kunnen we echt iets in beweging brengen. Ik ben ervan overtuigd dat we met goede samenwerking, bundeling van kennis en het verbinden van de juiste partijen de energietransitie sneller op gang kunnen brengen. Hopelijk geeft dit magazine een zet in de goede richting.”
duurzame groet Nando Klein Gunnewiek
Tijdens de activiteit 20 jaar Project XX op 11 juni 2019 waren er ook vier circulaire pitches.
Hier de pitch 'Naar een circulaire stad' van Césare Peeren van Superuse Studios.
Als betrokken organisatie verbinden wij ons aan duurzaamheid. Zelf schoner werken is een begin. Maar het echte verschil maken we door bewustwording en de inspiratie om vernieuwende oplossingen te bedenken. Hetzij gevraagd door onze opdrachtgevers. Hetzij ongevraagd, door onze eigen ambitie, visionaire concepten en innovaties.
Op 9 juli 2019 gaf Booostingbestuurslid Mieke Oostra, als Lector Nieuwe Energie in de Stad aan de Hogeschool Utrecht, de openbare les Nieuwe Energie.
Het gaat over de energietransitie van de gebouwde omgeving als onderdeel van complexe maatschappelijke transformatie.
Werelddag 2013. mark obbink. energietransitie en biobased economyEls Brouwers
In 1913 vond in Gent de Wereldtentoonstelling plaats. Honderd jaar later (12 november 2013) organiseert de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP) de Werelddag van de Stedenbouw in Gent (in de prachtige Bijloke). Wat waren de ruimtelijke issues in 1913 en zijn ze nog relevant nu? Met als thema 'Waar ligt de grens?' bogen experts uit binnen- en buitenland zich over prangende vraagstukken: verdichting, duurzaamheid, betaalbaar en energiezuinig wonen, mobiliteit, ruimtelijk-economische vernieuwing...
De bouw van LENTmark1 - uitkijktoren in de Waalsprong - nadert zijn voltooiing. Het bouwwerk is het resultaat van een samenwerking tussen het bedrijfsleven, het onderwijs en het UWV in de regio
Nijmegen. LENTmark1 is eigendom van het NVOB Cultuurfonds. De toren is volledig demontabel. Er wordt geen gebruikgemaakt van kit of pur en bijna alle materialen zijn hergebruikt: balken voor de constructie en de trappen, schrootjes voor de gevel, plaatmateriaal voor het dakbeschot en klinkers voor het toekomstige terras. Het is daarmee een voorbeeld van het hergebruik van bouw‘afval’ en heeft een van de eerste groene daken in de Waalsprong. (bron: publicatie vakblad Dak en Gevel Groen december 2011)
Buiten word je beter! Iedereen weet instinctief dat natuur gezond is. Toch heeft de natuur nog geen vanzelfsprekende plek in de gezondheidszorg. In de praktijk ontdekken steeds meer zorginstellingen de baten van groen voor hun cliënten. Hoe pakken zij dit aan en wat zijn hun ervaringen? In deze publicatie beschrijven we zes inspirerende voorbeelden waarin de gezondheidszorg gebruik maakt van natuur. Aan het woord komen medewerkers van zorginstellingen en natuurorganisaties, en natuurlijk de cliënten zelf. Boeiende verhalen voor iedereen die zelf aan de slag wil met het onderwerp natuur & gezondheid.
Kennis voor Klimaat Oogst
Het onderzoeksprogramma Kennis voor Klimaat is eind 2014 geeindigd. Een dwarsdoorsnede van alle kennis en ervaringen die in de afgelopen zijn opgedaan, is in negen fraai vormgegeven boeken weergegeven. Acht boeken over onderzoek naar acht verschillende thema’s en één overkoepelend boek.
Forward to Basics by Willem Jan Snel - MecanooGeert Elemans
Forward to Basics: cycling and cargobikes can fundamentally change the face of a city and can contribute to making it a better place for people. #ICBF2015 International Cargo Bike Festival #Nijmegen
The Dutch and their bikes is the new photobook of Shirley Agudo about cycling in the Netherlands. In her new photo book US photographer and author Shirley Agudo gives us a glimpse of Holland's unique cycling culture.
Akkerranden in Groesbeek voor landbouw, natuur en landschap. Wethouder Theo Giesbers over bloemrijke akkerranden:"Je dient hiermee zoveel doelen: de flora en de fauna en tegelijkertijd het geluksgevoel van onze inwoners en toeristen."
Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014Geert Elemans
Kern van de natuurvisie is een omslag in denken: van natuur beschermen tégen
de samenleving naar natuur versterken mét de samenleving. Door scheiding en
isolatie van natuur te vervangen door vervlechting en wederzijdse versterking wil
het kabinet een effectieve invulling geven aan de natuurdoelen die Nederland
internationaal heeft afgesproken. De visie bevat geen extra beleid of nieuwe
regelgeving. Spanningen die kunnen optreden tussen economische activiteiten en
natuurregelgeving worden benoemd en van mogelijke oplossingen voorzien.
Centrale stelling in de natuurvisie is: natuur en economie profiteren van elkaar.
Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014Geert Elemans
Invulling nieuwe Uiterwaarden Park Arnhem: 1. Stel de belevingswaarde van het uiterwaardenlandschap centraal 2. Voeg activiteiten en progamma van betekenis met icoonwaarde toe 3. Breng cultuurhistorie in beeld en maak deze toegankelijk.
Vasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEIGeert Elemans
1.1 Achtergrond en vraagstelling
Het plan voor een nieuw waalfront en stadsbrug ten westen van de stad heeft de
gemeente Nijmegen doen besluiten om in 2002 het Vasim gebouw te verwerven. Op een
gedeelte van deze locatie verrijst de nieuwe stadsbrug. Daarnaast vormt dit gebied de
overgang van zware industrie naar het toekomstig woon-werkgebied van een nieuw
waalfront. Sinds de verwerving is de gemeente Nijmegen op zoek naar een permanente
invulling voor het Vasim gebouw. Doelstelling is om het complex te herbestemmen na
restauratie. Sinds 2002 is het pand tijdelijk verhuurd en vanaf 2010 tot heden in gebruik
gegeven aan Stichting Cultuurspinnerij De Vasim, die hier een broedplaats voor de
creatieve sector heeft gecreëerd.
In verband met de geplande aanleg van een nieuwe Waalbrug is in opdracht van de
gemeente Nijmegen door het Bureau voor Bouwhistorie en Architectuurgeschiedenis
(BBA) uit Utrecht een bouwhistorische verkenning uitgevoerd naar de voormalige N.V.
Kunstzijdespinnerij NYMA, Winselingseweg 12-16 en 41 te Nijmegen.
Dit heeft geresulteerd in een rapport met als doel inzicht te krijgen in het ontstaan
en historische ontwikkeling van deze fabriek. Voor dit doel bleek een korte inleidende
beschouwing van belang over het productieproces van de fabriek.
De verslaglegging in dit rapport berust op een analyse van het gebouw zelf. Daarnaast
is een beperkt literatuur- en archiefonderzoek uitgevoerd. Vanwege de aard van de
opdracht is het onderzoek ter plaatse beperkt gebleven tot visuele waarnemingen.
De fabriek noch de continuespinnerij heeft op dit moment een beschermde monumentale
status.
Het bouwhistorisch veldwerk is verricht door dr. ing. R. Stenvert en mw. drs. S.G.
van Ginkel-Meester. Het literatuur- en archiefonderzoek is uitgevoerd door R. Stenvert
die ook deze rapportage schreef.
Onze dank gaat uit naar de heren H. Zoutenbier en S. van Stekelenburg van CP Kelco
B.V., voorheen Noviant, die ons in het gebouw hebben rondgeleid en mw. drs. H.
Peterse van de afdeling Architectuur & Monumenten van de gemeente Nijmegen.
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011Geert Elemans
Revitalizing a once forgotten past? How the Arnhem Nijmegen City Region can use its industrial DNA to contribute to spatial, economic and tourist development.
This report is written as a Master Thesis for the Master specialization ‘Urban and Cultural Geography’ from the master Human Geography at the Radboud University Nijmegen, Faculty of Management. Furthermore this research is written on behalf of the Arnhem Nijmegen City Region and the Regional Tourist Board (RBT-KAN).
VASIM-factory in the city of Nijmegen: Planned to be a creative centre since 2006. The
former factory was considered to be as important industrial heritage that was destined to
give birth to creative entrepreneurship. According to the first reports, painters, constructors, dancers, thinkers, creators, entrepreneurs and skaters should be given the space to develop themselves. Issues as arts, graphical design, cultural institutions and festivals are mentioned destinations for this redevelopment. The VASIM-factory case shows that redevelopment can be successful in attracting creative industry, funded by an innovative funding system to support economic competitiveness.
1. Wethouder Margreet van Gastel (recre-
Energie made in Arnhem
atie, ruimtelijke ordening, milieu, open-
bare ruimte, grondzaken en stadsregio)
hielp een handje mee en gaf tekst en
uitleg over het energie- en groenbeleid
Groen - duurzaam gebouwd - klimaatbestendig van de gemeente Arnhem.
De stad Arnhem heeft vanouds een rijke energie- en elektrische historie, variërend van energieleveranciers tot en met elektrisch openbaar
vervoer. Op het gebied van groen heeft Arnhem al de titel ‘Groenste Stad van Nederland’ veroverd in 2008 en ‘Groenste Stad van Europa’ in
2009, mede door de parken tot in het hart van het stadscentrum. Arnhem heeft nu de uitdaging opgepakt om écht groen te worden.
Auteur: Geert Elemans
Arnhem moet een energieneutrale stad wor- milieudoelstellingen die de stad al omarmde. daar zeker ook bij. Met de schil van een gebouw
den, vindt het college van burgemeester en Concreet moet de komende vier jaar het energie- – dak, gevel, vloer – is namelijk de grootste ener-
wethouders. “Dat kunnen we niet alleen”, zegt verbruik jaarlijks met 3 procent omlaag. De pro- giebesparing te behalen.
wethouder van milieu Van Gastel. Ze streeft naar ductie van duurzame energie moet in de huidige
samenwerking met en gezamenlijke acties van bestuursperiode met 7 procent groeien. Om dit te realiseren is een doe-programma inge-
betrokken organisaties en bedrijven. “Het is nu zet waarin overheid, ondernemers en onderwijs
zaak mogelijkheden met elkaar te verbinden”, Arnhem zet in gezamenlijk met bewoners werken aan de ambi-
aldus de wethouder. ties van Arnhem Energiestad.
op een duurzame Energie made in Arnhem (EmiA) is een program-
Van Gastel noemt het een ‘enorme opgave’ om ma van de gemeente Arnhem waarin samen met
Arnhem CO-neutraal te maken. Het beleid dat leefomgeving, klimaat haar inwoners en ondernemers meters worden
zij en haar collega’s voorstaan, voorziet erin dat gemaakt op het gebied van duurzaamheid, ener-
dat punt ‘binnen enkele decennia’ wordt bereikt. en economie giebesparing, opwekking van duurzame energie
In die periode moet Arnhem de volledige omslag en de ontwikkeling en stimulering van innovaties
van fossiele naar duurzame brandstoffen hebben Door maatregelen als het gebruik van zon- en werkgelegenheid in de energie- en milieutech-
gemaakt. Dat kan overigens alleen als ook over nepanelen, een windmolenpark en koude- en nologie. Arnhem zet in op een duurzame leefom-
de gemeentegrenzen wordt gekeken, blijkt uit warmteopslag is 30 procent van de uiteindelijke geving, klimaat en economie.
een energiestudie. doelstelling te verwezenlijken. Verder geldt als
gouden regel: ‘eerst energie besparen, dan Enkele voorbeelden uit het doe-programma
Het college wil vaart gaan maken met de diverse energie winnen’. Groene daken en gevels horen Energie made in Arnhem.
58
2. Achtergrond
Stadhuis Arnhem heeft groen dak
De Bennisallee van het stadhuis Arnhem heeft een groen dak. Het is het eerste groene dak én een eerste stap in het vergroenen van het gemeentelijke
vastgoed, de daken en de gevels. Het werk is uitgevoerd door Energie made in Arnhem-partner Groenesteden.nl in opdracht van het Vastgoedbedrijf van de
gemeente.
In de laatste week van februari en de eerste week van maart is op de Bennisallee van stadhuis Arnhem een groendak aangelegd. Vooraf is een ontwerp
gemaakt waarin moest worden voldaan aan de eisen op het gebied van bouwkunde, omgevingsvergunning, groen en budget. Een groendak aanleggen in
een (beschermd) stedelijk gebied en/of op een monumentaal gebouw vraagt om een nauwkeurige aanpak en planning.
De aanleg van het 175 m2 grote groendak op de loopbrug van het stadhuis is
met belangstelling gevolgd door de media, omstanders en plaatselijke ambte-
naren. Zo kwam de jongehondenclub As We Speak, een online magazine over
vooruitgang in Arnhem, filmen, foto’s maken en vragen stellen. Ook stond er
een stuk in de provinciale krant de Gelderlander, kwam er een nieuwsflits voor-
bij op TVNieuwsArnhem en TVGelderland en is wethouder Van Gastel geïnter-
viewd door verschillende journalisten van de landelijke en regionale pers. Met
behulp van Google zijn de diverse media-uitingen eenvoudig terug te vinden.
Voor een gemeente met ambitie is het belangrijk deze ambities uit te dragen
en zelf een goed voorbeeld te geven dat uitnodigt tot navolging.
Op het groendak van het stadhuis Arnhem is zowel sedum in cassettes als
sedum van de rol gelegd, om aan bewoners te laten zien wat er mogelijk is,
hoe het moet en hoe het eruitziet. Vanuit de gangen van de vergaderzalen kijkt
men zo uit op het groendak. Het uitzicht op het groendak is vrij toegankelijk
voor publiek tijdens de kantoortijden van het stadhuis.
Een groendakshowroom op een betere locatie is er niet!
Roof Garden Arnhem van 22 juni t/m 22 juli 2012
Roof Garden Arnhem is een nieuw eigen initiatief van As We Speak, in samenwer-
king met Belhamels. Deze zomer veranderen zij het betonnen dak van Parkeergarage
Langstraat Arnhem in een open park. Dat wordt dus chillen op niveau: 7-hoog, in de
open lucht en met uitzicht over de stad!
As We Speak is een club van jonge, lokale insiders die vernieuwende projecten uitlich-
ten in Arnhem. Zij zien de toekomst positief in en worden enthousiast van de vele ont-
wikkelingen in de stad. Dat enthousiasme brengen ze over op de omgeving. Omdat ze
dat leuk vinden en vanuit eigen passie, zonder subsidie en geheel onafhankelijk.
Deze aanpak werkt als een frisse wind op de omgeving. De funfactor is hoog en wint
het van de regels; anders-kijken levert anders-doen op. Met aandacht voor technologie,
design, duurzaamheid en vernieuwende horeca in de stad. Zo is ook het initiatief tot
opzet van Roof Garden Arnhem ontstaan.
Roof Garden Arnhem concept
Een tijdelijk open park op het dak. Het is een concept dat past bij deze tijd. Het grote
voorbeeld voor Roof Garden Arnhem is Dalston (Londen), waar buurtbewoners hun
eigen buurtpark creëerden.
Het idee
Een ontspannende plek met strandstoelen, bloembakken, fruitbomen en picknicktafels.
Waar je plat op het gras geniet van het lekkere weer of ontspannen werkt vanachter je
laptop, onder het genot van een goede kop koffie of een zomers drankje.
Een foto van het nu nog grijze Parkeergaragedak Langstraat, dat omgeto-
verd wordt tot een roof garden van hoog niveau.
59
3. Achtergrond
Programmering
Ondertussen wordt er druk gewerkt aan een programmering: silent cinema, silent disco (denk aan de buren), akoestische optredens, workshops, buurtfees-
ten, je eigen verjaardagsfeest, barbecues of diners bij zonsondergang.
Voor de zondagnamiddag wordt gewerkt aan open-air-workshops toegankelijk voor burgers, boeren en buitenlui. Op 24 juni: Intro de Groene Stad (groen-
dak, witdak, blauwdak & energiedak), 1 juli: ‘Eten wat je dak schaft’, de stadsboer e.d., 8 juli: Energie winnen met je eigen dak of dak van de buren, 15 juli:
thema, nog in te vullen, voor scholen of buurten. Het tijdstip van deze open-air-workshops is rond 15.00 uur.
Gewoon doen dus: As We Speak in samenwerking met Belhamels, Roof Garden Arnhem, Parkeergarage Langstraat, aan het Kerkplein 7e etage, eind juni
t/m eind juli, altijd open bij mooi weer, entree gratis.
Voor de zondagnamiddag wordt gewerkt aan open-air-workshops toegankelijk voor burgers, boeren en buitenlui. Op 24 juni: Intro de Groene Stad (groen-
dak, witdak, blauwdak & energiedak), 1 juli: ‘Eten wat je dak schaft’, de stadsboer e.d., 8 juli: Energie winnen met je eigen dak of dak van de buren, 15 juli:
thema, nog in te vullen, voor scholen of buurten. Het tijdstip van deze open-air-workshops is rond 15.00 uur.
Gewoon doen dus: As We Speak in samenwerking met Belhamels, Roof Garden Arnhem, Parkeergarage Langstraat, aan het Kerkplein 7e etage, eind juni
t/m eind juli, altijd open bij mooi weer, entree gratis.
Kapschuur Hoeve Klein Mariëndaal
Stichting Hoeve Klein Mariëndaal runt sinds 2005 een zorgboerderij. Niet alleen zorg voor mensen met een beperking, maar ook duurzaamheid staat daarbij
hoog in het vaandel. In 2011 is de stichting verhuisd naar een (Rijks)monumentale boerderij op landgoed Mariëndaal aan de rand van Arnhem. De nieuw te
bouwen kapschuur maakt deel uit van het monumentale ensemble.
Doelstelling van zorgboerderij en theeschenkerij Hoeve Klein
Mariëndaal is om de doelgroep, mensen met een beperking (psychia-
trisch, verstandelijk, niet aangeboren hersenletsel, stoornis in het autis-
tisch spectrum) een zinvolle, afwisselende en gestructureerde daginvul-
ling te bieden, midden in de maatschappij. De ligging van de boerderij
is daarvoor perfect: grenzend aan drie woonwijken.
Deelnemers kunnen aan de slag in de (biologische) tuinderij, thee-
schenkerij, dierverzorging en winkelhoek. Ook start er een tuinproject
samen met bewoners van omliggende wijken; hierbij assisteren de
deelnemers. De boerderij is daarnaast een praktijklocatie voor leer-
lingen van het voortgezet speciaal onderwijs van twee nabijgelegen
scholen. Zij komen groen praktijkonderwijs volgen. Ten slotte is er op
zaterdag en woensdag een boerderijprogramma voor kinderen met een
beperking.
De deel van de boerderij wordt verbouwd tot theeschenkerij. Buiten
het seizoen wordt deze verhuurd voor vergaderingen en andere vor-
men van ontmoeten: groen en gezond. Vanaf oktober is de deel van
de monumentale boerderij aan de rand van Oosterbeek en Arnhem te Op het houten dak is een drukvast isolerend dakbedekkingssysteem aangelegd met een
huur. Wie nu vast boekt, financiert 10 of 20 m2 van het sedumdak mee. eindlaag gebaseerd op ECB, waterdicht, worteldicht.
Zittend onder de eeuwenoude gebinten is er uitzicht op het boomgaard-
terras, het erf en de veestapel. Samen met de deelnemers serveert de Hoeve een heerlijke biologische lunch met producten rechtstreeks van het omringende
land. Zo breng je mensen naar het groen en groen naar de mensen.
Projectleider Ellen Oomen legt uit: “Nu zijn we nog druk aan het verbouwen, maar vanaf oktober verhuren we een prachtige ruimte van 110 m2. Deze is
geschikt voor maximaal 50 personen. We beschikken over wifi en goede koffie en thee. Diverse arrangementen zijn mogelijk, bijvoorbeeld een combinatie
met een mooie wandeling over het landgoed inclusief gids. Een aantal van de deelnemers is opgeleid om een boeiende historische rondleiding met allerlei
leuke wetenswaardigheden te geven. Dit kan een welkome aanvulling op een vergadering of heisessie zijn.”
Oomen legt enthousiast uit: “Wij starten nu al met boekingen, omdat we nog op zoek zijn naar het laatste stukje financiering van het sedumdak op de
duurzame nieuwbouw bij onze zorgboerderij. Met elke geboekte vergadering kunnen wij weer 10 of 20 m2 sedumdak bijkopen. Met dit sedumdak gaat
de nieuwbouw mooi over in de groene omgeving en maken wij onze energieneutrale ambities waar. Dit lijkt ons een win-winsituatie: bedrijven krijgen niet
alleen een prachtige vergaderlocatie, maar dragen ook bij aan een mooi sociaal en duurzaam project en wij kunnen er weer een stukje groendak van aan-
schaffen.”
60
4. Een optimale landschappelijke inpassing was van groot belang vanwege de
monumentale status van het landgoed. Hiertoe is gekozen voor een sedum-
dak. Zo’n dak gecombineerd met zonnepanelen geeft een hoger rendement.
De boerderij en kapschuur worden verwarmd middels een pelletkachel die
draait op hout van het landgoed. De kapschuur wordt opgetrokken uit ver-
duurzaamd hout. Hij krijgt drie functies: kantine en werkruimtes voor deelne-
mers, personeel en leerlingen, stallen voor dieren en opslag van tuinbouwma-
terialen.
De kapschuur heeft een hellend dak van 28 graden. Er komt een groendak op
waarbij de substraatlaag wordt vastgehouden met een raster van frames met
een werkhoogte van 5 cm voor het substraat. Over de substraatlaag worden
rollen sedumvegetatie - met een lengte van circa 14 meter - aangebracht. De
rollen sedumvegetatie worden van de achterzijde van de kapschuur over de
nok naar de voorzijde van de kapschuur afgerold. Dit afrollen gebeurt met
een grote hijskraan. De kapschuur is een ontwerp van Strategie Architecten
Kapschuur Hoeve Klein Mariëndaal
Oosterbeek en is gebouwd door Bouwbedrijf Van Middendorp uit Wekerom.
Bij het bereiken van het hoogste punt tijdens de bouw was er geen pannenbier, maar is er groen sedumbier gedronken op de groenste kapschuur van
Nederland.
Zonatlas in Arnhem
Op 9 mei, tijdens de Solar Days 2012, is in de Eusebiuskerk in Arnhem de Gemeente Arnhem heeft een goede zet gemaakt door het woningbestand
eerste interactieve zonatlas van Nederland gelanceerd. De zonatlas laat zien in kaart te brengen, gerelateerd aan de begrote instraling en productie van
of daken in Arnhem geschikt zijn voor zonnepanelen, hoeveel zonne-ener- zonnestroom met behulp van zonnestroompanelen.
gie kan worden opgewekt en hoeveel besparing dat oplevert.
De zonatlas heeft ook een rekenmodule. Er zijn de nodige variabelen onder-
Met een symbolische druk op de knop werd de zonatlas in werking gesteld. kend en benoemd die inzicht geven in energiecapaciteit, investering en
Saskia ’t Hart van de Solar Days benadrukte in haar toespraak het belang terugverdientijd: zonnestraling in kWh per jaar, paneelefficiëntie, installatie-
van informatievoorziening bij het stimuleren van zonne-energie. Margreet efficiëntie, huidige elektriciteitsprijs en jaarlijkse elektriciteitsprijsstijging.
van Gastel, wethouder van de gemeente Arnhem en Jan Fokke Heida,
programmamanager Energietransitie van de provincie Gelderland, licht- Door het selecteren van een woning met de muis op het ‘Google-maps’-
ten beiden toe hoe deze zonatlas aansluit bij de energieprogramma’s van landkaartje zijn details over de geschatte opbrengsten en berekeningen te
gemeente en provincie. bewonderen (en waar nodig naar eigen inzicht/waarden aan te passen).
Doordat de zonatlas gebruikmaakt van kadastrale gegevens, luchtfoto’s, De introductie van de zonatlas is een initiatief om mensen die nog onbe-
hoogte- en klimaatinformatie en historische weergegevens, kan nauwkeurig kend zijn met zonnestroom wat tastbaardere materie te geven. De zonatlas
worden ingeschat hoeveel zon er op een specifiek dak is op te wekken. Niet werkt daarbij als eyeopener.
alleen de oriëntatie en grootte van het dak tellen mee, maar bijvoorbeeld
ook de schaduwwerking van de omgeving. Omdat zonnepanelen een hoger rendement geven in een koele omgeving
zoals op een groendak, fungeert de zonatlas gelijktijdig als een groendak-
Samenwerking wijzer, sowieso bij platte daken.
De zonatlas is tot stand gekomen in samenwerking tussen de gemeente
Arnhem, het Klimaatverbond en de provincie Gelderland. Het Duitse bedrijf En volgens de gouden regel ‘eerst energie besparen en dan energie winnen’
Tetraëder heeft de atlas gemaakt. Het instrument bewijst al in een groot ontstaat zo een energiewijzer waarmee per woning, gebouw, straat, wijk
aantal Duitse gemeenten goede diensten: de aanschaf van zonnepanelen in of stadsdeel eenvoudig de mogelijkheden voor een zondak, groendak en/of
gemeenten waar de zonatlas beschikbaar is, nam met 19 procent toe. energiedak kunnen worden vastgesteld.
Gelderse programma Energietransitie Energie made in Arnhem!
De uitbreiding van het aantal zonnepanelen sluit aan bij de ambities van het
Gelderse programma Energietransitie. Aanschaf van zonnepanelen is ook
voor veel particulieren een slimme investering. De provincie hoopt met de
zonatlas meer mensen over de streep te trekken om zonnepanelen te plaat-
sen. De ervaringen met de zonatlas in Arnhem worden gedeeld met andere Auteur Geert Elemans is eigenaar
gemeenten en belangstellende partijen. van Groene Steden.
61