Eğitim 4 karbon odaklı i̇şletmecilik i̇çin silvikültürel teklifler 07012016

Orman ekosistemlerinde karbon
odaklı müdahalelerin önemi,
silvikültürel teklifler
Prof. Dr. Musa GENÇ
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
Orman Fakültesi
Çiğli-İZMİR
Karbon Odaklı Silvikültürel Müdahaleler Çalıştayı
Akdeniz Entegre Orman Yönetimi Projesi Eğitim Sunuları 4
12-13 Ocak 2016, Ankara

Bu sunuda verilen,
Veri, bilgi ve yöntemler, UNDP Türkiye tarafından Orman
Genel Müdürlüğü işbirliğinde yürütülen GEF destekli
“Entegre Orman Yönetimi” projesi kapsamında
üretilmiştir.
«Data, knowledge and methodologies produced in the
scope of the GEF funded “Integrated Forest
Management” project run by UNDP Turkey in
collaboration with General Directorate of Forestry,
Turkey.»
Prof. Dr. Musa GENÇ - 2016

Doğayla barışık yaşamak,
KENDİNLE BARIŞIK YAŞAMAK !!?!?
EKOLOJİK AYAK İZİ…
1990’lı yıllarda:
• Dr. Mathis Wackernagel ve
• Prof. Dr. William Rees
• tarafından «sürdürülebilirliğin
analizi»
olarak bilim dünyasına sunuldu.

TÜKETİRKEN ÜRETMEK, EN ÖNEMLİSİ ATIKLARINI TEMİZLEMEK !
Ekolojik ayak izi,
• Mevcut teknoloji ve kaynak
yönetimiyle bir bireyin, topluluğun
ya da faaliyetin
• tükettiği kaynakları tekrar üretmek
ve oluşturduğu atığı da bertaraf
etmek için gereken
• biyolojik olarak verimli toprak ve
su alanı miktarıdır.
http://www.globalchange.umich.edu/globalchange1/current/labs/Lab8_EcologicalFootprint/Ecological_
Footprint_2008_files/image001.jpg
http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/turkiyenin_ekolojik_ayak_izi_raporu.pdf

TÜKETİRKEN ÜRETMEK, EN ÖNEMLİSİ ATIKLARINI TEMİZLEMEK !
Bu alansal miktara,
• atık depolama ve temizleme altyapı
alanları ile
• karbondioksitin emilimini sağlayacak
bitki örtüsü için gerekli alanlar da
dâhildir.
http://www.globalchange.umich.edu/globalchange1/current/labs/Lab8_EcologicalFootprint/Ecological_
Footprint_2008_files/image001.jpg

Acaba EKOLOJİK AYAK İZİm ne kadar?
Ekolojik ayak izi,
“küresel hektar” (kha) ile ifade edilir.
Ekolojik ayak izinizi hesaplamak için
tıklayınız –
http://ekolojikayakizim.org/

EKOLOJİK AYAK İZİm ?
Ekolojik ayak izi,
“küresel hektar” (kha) ile ifade edilir.
Ekolojik ayak izinizi hesaplamak için
tıklayınız –
http://ekolojikayakizim.org/

Kişi başına Küresel hektar;
Dünya’da, kişi başına düşen biyolojik
üretken arazi ve kullanılabilir su
miktarını belirtir.

Biyolojik kapasite
• bir coğrafi bölgenin,
• yenilenebilir doğal
kaynaklar üretme
kapasitesi.
Biyolojik kapasiteyi 2 etmen belirler:
1. Coğrafi bölge içindeki
mevcut tarım, otlak,
balıkçılık ve orman alanı
büyüklüğü ve
2. Bu sektörlerin temel
kaynağı olarak toprak ve
suyun üretkenlik durumu

http://www.footprintnetwork.org/images/uploads/Ecological_Wealth_of_Nations.pdf
TÜRKİYE
2006’da ekolojik ayak izi, biyolojik
kapasiteden % 50-100 daha büyük
TÜRKİYE
1961 ‘de biyolojik kapasite, ekolojik
ayak izinden % 50-100 daha büyük

http://www.footprintnetwork.org/ar/index.php/GFN/page/mediterranean_initiative/

Hasat etmek üretmek midir ?
Tüketimin Ekolojik Ayak İzi
Doğal kaynakları sağlayan
coğrafyadan bağımsız olarak,
• bir kişi ya da bir topluluk
tarafından tüketilen ürünlerin
• üretimi için kullanılan
yenilenebilir doğal kaynakların
yüzölçümü.
Hasadın Ekolojik Ayak İzi
• Bir ülkeden ya da bir coğrafi
bölgeden sağlanan biyolojik
kapasitenin kullanımı
• Bir yerde, hasat Ayak İzi’nin,
biyolojik kapasiteyi aşması,
• oradaki doğal kaynakların
sürdürülebilir olmayan biçimde
kullanıldığı anlamına gelir.

Türkiye için
ulaşabildiğim değerler 2007’ye Ait
Dünyada
• tüketimin Ekolojik Ayak İzi
• toplam 18 milyar kha,
• kişi başına 2,7 kha
• toplam biyolojik kapasite
• 11,9 milyar kha,
• kişi başına 1,8 kha
• ekolojik açık = 0,9 kha
Türkiye’de
Kişi başına,
• tüketimin Ekolojik Ayak İzi 2,7 kha
• biyolojik kapasite 1,3 kha
• tüketimin Ekolojik Ayak İzi,
• küresel biyolojik kapasitenin
% 50 üzerinde
• Türkiye biyolojik kapasitesinin
yaklaşık 2 katı fazla tüketim yapıyor.

Ekolojik olarak da borçluyuz…
Türkiye,
• doğal kaynaklarını, kendini
yenileyebilme hızından daha
fazla tükettiği için
• ekolojik açıdan borçlu ülkeler
arasında.
http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/sunum_0___turkiyenin_ekolojik_ayak_izi_raporu___sedat_kalem__.pdf

Kaç gezegenlik yaşıyoruz ?
https://ekolojikinsan.wordpress.com/2013/02/27/her-birimiz-gelecege-iz-birakiyoruz-ne-harika-degil-mi-ama-nasil-bir-iz/

http://slideplayer.biz.tr/slide/2934552/Prof. Dr. Musa GENÇ - 2016

Peki,
karbon ayak izi ne demek?
Karbon ayak izi,
Bir coğrafi bölgeden atmosfere salınan
emisyonların tutulumu için, o bölgede
bulunması gereken orman alanı
Türkiye'de
• kişi başına karbon ayak izi
1,24-1,36 kha
• Ülke toplamı 89,28 milyon kha
• toplam ekolojik ayak izinin
% 46-49’u
http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/turkiyenin_ekolojik_ayak_izi_raporu.pdfProf. Dr. Musa GENÇ - 2016

karbon ayak iziniz kaç kha?
• Karbon ayak izinizi
hesaplamak için tıklayınız.
http://www.karbonayakizi.com
/calculator/calculator.aspx
http://www.karbonayakizi.com/whatIsCarboonFootPrint.html

Orman ayak izi ?
Orman ayak izi,
Bir coğrafi bölgede tüketilen orman
ürünlerinin yeniden üretilmesi için
gerekli orman alanı
Türkiye'de
• kişi başına orman ayak izi 0,29 kha
• Ülke toplamı 20,88 milyon kha
• toplam ekolojik ayak izinin % 11’i

Diğer ekolojik ayak izi bileşenleri ?

İklim değişimi
İKLİM DEĞİŞİMİNİN TEMEL NEDENİ
• İklim değişikliği önemli bir çevre sorunu
• Küresel ısınma üzerinde CO2’nin etkisi
• % 55-80
• Atmosfere salınan karbon (C)
• 7,9 Mt/Yıl
• Karasal ekosistemler (ormanları da içeren tüm bitki
örtüsü ve topraklar) ve okyanuslar tarafından
tutulan karbon mikltarı
• 4,6 Mt/Yıl
• Atmosferde kalan insan kaynaklı karbon
• 3,3 Mt/Yıl
http://www.biyolojihocasi.com/guncel-cevre-sorunlari-ve-dogal-kaynaklar-konu-anlatimi/

Ormanların
iklim değişimini yavaşlatıcı etkisi
• Havadaki CO2’nin organik madde haline
dönüşmesi, bitkilerin yaprak miktarına
bağlı
• Ormanlar, diğer bitki topluluklarına göre
çok fazla yaprak miktarına sahip
• Bu nedenle, meralara ve tarımsal bitki
topluluklarına oranla daha fazla CO2
tüketmekte
• Orman ekosistemlerinde tutulan
antropojenik karbon miktarı
• yaklaşık üç milyar ton (3 Mt)/yıl
• fosil yakıtlardan kaynaklanan CO2 salımının
% 30’u
http://wgbis.ces.iisc.ernet.in/energy/paper/rser_carbon_footprint/Contribution%20of%20different%20sectors%20in%20Carbon%20sink%201.png
Farklı sektörlerin karbon tutulumuna katkıları

Akdeniz kuşağı ormanlarında karbon
tutulumu
• Tropik ormanlar
yeryüzündeki en büyük
karbon depolarıdır.
• Toplam karbon
birikiminin
• % 80’i tropik ormanlarda,
• % 17’si ılıman zon ve
• % 3’ü de taygada
depolanmaktadır.
file:///C:/Users/AsusPC/Downloads/forests-03-00332%20(1).pdf

Türkiye’nin
sera gazı salınımı imtihanı…
Türkiye’nin toplam sera gazı
emisyonu miktarı
• 1990 yılı 170 Milyon ton CO2
• 2013 yılında 459,1 Milyon ton CO2
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18744

Türkiye’nin
sera gazı salınımı imtihanı…
Türkiye’nin,
• kişi başı sera gazı emisyonu
6,04 ton
• Bu değer
• OECD ortalamasının 1/3'ü,
• Avrupa Birliği ortalamasının 1/2'si
• Türkiye'nin küresel ısınmaya neden olan etkisi
• son 150 yılda %0,04
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18744

Öz Hedeflerimiz var !
Türkiye;
2011-2023 yılları arasında uygulayacağımız İklim Değişikliği
Eylem Planı (İDEP)«Arazi Kullanımı ve Ormancılık» bölümünde,
Orman alanlarında tutulan karbon stokunu
• 2020 yılına kadar
• 2007’dekine göre % 15 artırmak
• 2007’de 14.500.000 t iken,
• 2020’de 16.700.000 t olacak. https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/60/d3/0e/60d30eb5a566dd8fec8cdaef92402dc5.jpg

Türkiye
İklim Değişikliği Eylem Planı (İDEP)
Ormansızlaşma ve orman zararlarını
• 2007 yılı değerlerine göre % 20 azaltmak ve
https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/60/d3/0e/60d30eb5a566dd8fec8cdaef92402dc5.jpg

Türkiye
İklim Değişikliği Eylem Planı (İDEP)
Tarımsal ormancılık faaliyetleriyle tutulan
karbon miktarını
• 2007 değerinin % 10 üzerine çıkarmak
hedefleri bulunmaktadır.
https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/60/d3/0e/60d30eb5a566dd8fec8cdaef92402dc5.jpg

Karbon salınımını azaltmak için
ormancılık
4 temel öneri
• Orman alanlarının genişletilmesi
için ağaçlandırma çalışmaları
yapmak,
• Ormanların karbon bağlama
miktarını, meşcere ve peyzaj
ölçeğinde alınacak tedbirlerle
artırmak,
http://www.dw.com/tr/do%C4%9Fa-affetmiyor/a-15643184

Karbon salınımını azaltmak için
ormancılık
4 temel öneri
• Ormanların yok olmasından ve
bozulmasından kaynaklanan
karbon salımının önüne geçmek ve
• Fosil yakıtların kullanımından
kaynaklanan CO2 salımını önlemek
için orman ürünlerinin kullanım
yerini çoğaltmak ve teşvik etmek.
http://www.dw.com/tr/do%C4%9Fa-affetmiyor/a-15643184

Silvikültürel Müdahaleler
• Türkiye’de yayımlanmış bir çalışma
mevcut değil
• ilk denemeler, “Akdeniz
Ormanlarının Entegre Yönetimi”
konulu bu proje kapsamında
kurulmakta
• Türkiye’de genellikle aralamaların
çap ve göğüs yüzeyi artımına
etkileri araştırılmıştır.
http://marno.lecture.ub.ac.id/tag/silvikultur/

Eler, Ü., 1990. Antalya Yöresinde Dogal Sedir (Cedrus Libani A. Rich.)
Meşcerelerinde Gecikmiş Aralama Kesimlerinin Gelişme Uzerıne Etkileri. Ormancilik Araştirma
Enstitüsü Yayinlari Teknik Bülten Serisi No: 44 .
Eler bu çalışmasında
• 20 yaşındaki doğal Toros sediri
meşcerelerinde,
• Mutedil (GY’nin % 20’si alındı)
• Kuvvetli (GY’nin % 40’ı alındı)
• alçak aralamanın etkisini
araştırmıştır.

Eler, Ü., 1990. Antalya Yöresinde Dogal Sedir (Cedrus Libani A. Rich.)
Meşcerelerinde Gecikmiş Aralama Kesimlerinin Gelişme Uzerıne Etkileri. Ormancilik Araştirma
Enstitüsü Yayinlari Teknik Bülten Serisi No: 44 .
4 yıllık sonuçlara göre, uygulanan
silvikültürel işlemlerin
• meşcere orta boyu üzerinde anlamlı etkisi
bulunduğu
• en fazla boy büyümesinin kuvvetli aralama
işleminde meydana geldiği görülmüştür.
• Ancak, bakım kesimlerinde amaçlanan önemli
konu,
• çap ve göğüs yüzeyi artımı elde edilebilmesidir.
• Bu yönden, uygulanan işlemlerin,
• önemli bir fark meydana getiremediği ortaya
çıkmıştır.

Carus, S., Catal, Y., 2010. Growth response of Lebanon cedar (Cedrus libani ) plantations to thinning
intensity in Western Turkey. Journal of Environmental Biology, 31(5) 609-614.
• Carus ve Çatal 25 yaşındaki Toros
sediri dikim sahasında, alçak
aralamanın etkisini araştırmıştır.
• Zayıf (GY’nin % 10’u alındı)
• Mutedil (GY’nin % 25’i alındı)
• Kuvvetli (GY’nin % 35’i alındı)

Carus, S., Catal, Y., 2010. Growth response of Lebanon cedar (Cedrus libani ) plantations to thinning
intensity in Western Turkey. Journal of Environmental Biology, 31(5) 609-614.
3 yıl sonraki tespitlere göre;
• GY artışı sadece zayıf AA’da
• Müdahale sonrası 20,670 m2/ha
• 3 yıl sonra 36,936 m2/ha
Yıllık GY artımı (m2/ha/yıl)
• Zayıf AA’da 1,855 MAA/ZAA; KAA/ZAA
• Mutedil AA’da 1,753 (% 93)
• Kuvvetli AA’da 1,983 (% 105)

Eler, Ü., 1988. Antalya Bölgesi Doğal Kızılçam (Pinus Brutia Ten.) Meşcerelerinde Aralama Ve Hazırlama
Kesimlerinin Artım Ve Büyüme Yönünden Etkileri. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik
Bülten Serisi No : 203
Yaşlar : 20-40-60
Alçak zon: Antalya işletmesi- Düzlerçamı
Yüksek zon: Korkuteli işletmesi - Hacıbekar Bölge Şefliği
İşlemler:
• Kontrol
• Mutedil AA (GY’nin % 15-20’si
alındı)
• Kuvvetli AA (GY’nin % 35-40’ı
alındı)

Eler, Ü., 1988. Antalya Bölgesi Doğal Kızılçam (Pinus Brutla Ten.) Meşcerelerinde Aralama Ve Hazırlama
7 yıl sonra;
• GY değerleri arasında anlamlı
fark yok
Aritmetik ortalama olarak;
• Alçak zonda
• 20-40’lı yaşlardaki GY artımı fazla

Eler, Ü., 1988. Antalya Bölgesi Doğal Kızılçam (Pinus brutla Ten.) Meşcerelerinde Aralama Ve Hazırlama
Sonuç:
• Müdahale edilmeden 60 ve daha
büyük yaşlara ulaşmış
meşcerelerde aralamalar etkisiz
• 20-40’lı yaşlardaki meşcerelerde
MUTEDİL AA uygulanmalı
• Denemeler takip edilerek
ilerleyen yaşlardaki etkiler de
belirlenmeli

Proje Lideri: Dr. Hüseyin Z. USTA
BATI AKDENİZ BÖLGESİNDEKİ KIZILÇAM KÜLTÜR ORMANLARINDA İLK ARALAMALARIN ARTIM VE BÜYÜMEYE ETKİSİ
(5 Yıllık Sonuçlar), Yıl: 1996, Teknik Bülten No: 5, Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, PK:264 07002 ANTALYA
Kızılçam plantasyonunda
gerçekleştirilen bu çalışmada;
• Kontrol parsellerinde bir işlem
yapılmamıştır.
• Göğüs yüzeyi, meşcerenin
durumuna göre
• mutedil aralamada %15-20,
• kuvvetli aralamada da %35-40
oranlarında azaltılmıştır.

Değişik meşcere sıklıkları ve bonitetler için
dikim aralıkları, ilk aralama zamanı ve
aralama dereceleri konularında aşağıdaki
öneriler getirilmiştir.
• 3x1.5 m (2222 N/ha) den daha sık
dikim aralıkları tercih EDİLMEMELİDİR.
• Bu tip plantasyon sahalarında, ilk
aralamalar için girift kapalılığın
oluştuğu yaşa kadar beklenmeli ve
mutedil aralama yapılmalıdır.

• Hektardaki ağaç sayısı 1667 ve
daha az olan ağaçlandırmalardaki
• ilk aralamalar,
• girift kapalılığın oluştuğu yaştan
önce
• Yada en geç bu yaşta
• mutedil olarak yapılmalıdır.

• Ağaç sayısı hektarda 3333 ve
daha sık olan meşcerelerde
• girift kapalılık yaşlarında
• kuvvetli aralama yapılmalıdır.

Karbon odaklı silvikültürel
müdahale çalışmalarına
birkaç örnek …

53 yaşlarındaki olgun bir sahilçamı ormanında
1994 senesindeki şiddetli bir tepe yangınının
ardından oluşan gençlikte
1999 yılında yapılan seyreltmede
• kontrol
• mutedil (31700 birey/ha) ve
• kuvvetli (13915 birey/ha) müdahaleler
2002 yılında gerçekleştirilen ikinci seyreltmede,
• kontrol parseli korunup
• mutedil (5000 birey/ha) ve
• kuvvetli (1800 birey/ha) kesimler yapılmıştır.
2005 yılında gerçekleştirilen ölçümlerde,
• mutedil müdahale yapılan deneme
alanlarındaki karbon tutulumu daha fazla
• toprak üstü odun dokusunda depolanan karbon
dikkate alındığında,
• kuvvetli müdahale görmüş sahalar daha iyi
durumda
Araştırıcılar,
“karbon tutulumunda uzun vadeli
değerlendirmeler şarttır.”
demektedir.
JIMÉNEZ, E., VEGA, J.A., FERNÁNDEZ, C., FONTURBEL, T., 2011. Is pre-commercial thinning compatible with
carbon equestration? A case study in a maritime pine stand in northwestern Spain.
https://www.researchgate.net/publication/275426268_Is_pre-
commercial_thinning_compatible_with_carbon_sequestration_A_case_study_in_a_maritime_pine_stand
_in_northwestern_Spain Download Date: September 27, 2015.

Sahil çamında ve İspanya’da,
• 20 ve 30 yaşlarında
• Mutedil aralama: mevcut göğüs yüzeyinin % 20’si
kesilerek
• kuvvetli aralama: mevcut göğüs yüzeyinin % 35’i
kesilerek
• 80. yaşta karbon depolamaya etkisi,
simulasyon modellemesiyle tahmin edilmiştir.
Sonuç ve Kanaat
• Toplam karbon stoklama ve piyasa değeri yüksek
gövde üretme bağlamında en iyi uygulama
• 20 yaşında kuvvetli alçak aralama
DEL RÍO, M., BARBEITO, I., BRAVO-OVIEDO, A., CALAMA, R., CAÑELLAS, I., HERRERO, C., BRAVO, F., Carbon
Sequestratıon In Medıterranean Pıne Forests. Managing Forest Ecosystems: The Challenge of Climate
Change, Volume 17, 221-245 PP.
http://oregonforests.org/content/thinning

Güney Kore’de 40 yaşlarındaki bir
Pinus densiifolia meşcererinde,
• 2005 yılında başlattıkları
araştırmada,
• 20x20 m’lik deneme alanlarında
mevcut göğüs çapı 6 cm’den kalın
fertlerin % 60’ı kesilip çıkarılmıştır.
• Deneme kurulurken 28 cm ve
üstündeki fertler genellikle sahada
bırakılmış ve
• kesimin ardından çapı 16-25 cm
arasında olan fertlerin deneme
alanlarında bulunma oranı % 39
olmuştur.
CHOONSIG, K., SON, Y., LEE, WK., HA, YC., JEONG, J., NOH, NJ., 2007. Effects of Forest Tending Works on
Carbon Storage in a Pinus densiflora Stand. J. Ecol. Field Biol. 30 (4): 281～285.

Güney Kore’de 40 yaşlarındaki bir
Pinus densiifolia meşcererinde,
• Yapılan aralama çalışmasından
yaklaşık 2 yıl sonra 16-17 Ağustos
2007’de yaptıkları ölçümlerde 197,3
Mg/ha olarak belirlenmiştir (% 71
azalma).
Araştırıcılar
• karbon tutulumunda meşcere
bazında görülen bu azalmanın aksine
birey bazında artış yaşandığını ve
• aralamaların ardından meşcerede
kalan bireyler için oluşan iyi yetişme
şartlarının bunda etkili olduğunu;
• yine aralamalar sayesinde meşcere
dayanıklılığının da arttığını
belirtmektedir.
CHOONSIG, K., SON, Y., LEE, WK., HA, YC., JEONG, J., NOH, NJ., 2007. Effects of Forest Tending Works on
Carbon Storage in a Pinus densiflora Stand. J. Ecol. Field Biol. 30 (4): 281～285.

Ontario Ormanlarında yapılmış
çalışmaların 30 yılı aşan
sonuçlarından yola çıkılarak,
• seyreltmenin, ayıklamanın ve
aralamanın meşcere kalitesini
artırdığını ve uygulanması
gerektiğini vurgularken,
• karbon tutulumunu ise miktar
olarak azalttığını bildirmektedir.
STEPHEN J. COLOMBO, S.J., PARKER, W.C., LUCKAİ, N.,DANG , Q., TİEBO CAİ, T., 2005. The Effects of Forest
Management on Carbon Storage in Ontario’s Forests.
http://www.climateontario.ca/MNR_Publications/276922.pdf Download Date: September 28, 2015.
https://landandtimberadvisors.wordp
ress.com/2011/09/22/thinning-your-
pine-timber/

• Ancak kalın çaplı ağaçlardan elde
edilen yapacak odunun kullanım
yerlerindeki ömrünün uzunluğu
ifade edilip,
• bu tip ahşap malzemeden
atmosfere salınacak karbonun çok
zaman alacağından bahisle,
• aralamaların karbon salınımını
azaltan dolaylı katkısı da dile
getirilmiştir.
STEPHEN J. COLOMBO, S.J., PARKER, W.C., LUCKAİ, N.,DANG , Q., TİEBO CAİ, T., 2005. The Effects of Forest
Management on Carbon Storage in Ontario’s Forests.
http://www.climateontario.ca/MNR_Publications/276922.pdf Download Date: September 28, 2015.
https://landandtimberadvisors.wordp
ress.com/2011/09/22/thinning-your-
pine-timber/

Gorte tarafından hazırlanan
raporda verilen, konumuzla ilgili
bilgilere bakacak olursak;
• göğüs çapı 5,5” (13,75 cm)’den
küçük bireylerden kesilen emvalin
çoğu alanda kaldığından,
• C tutulumundan daha çok,
atmosfere yoğun C salınımı söz
konusudur.
GORTE, RW., 2009. Carbon Sequestration in Forests. CRS Report for Congress. Prepared for Members and
Committees of Congress Congressional Research Service, 7-5700, www.crs.gov, RL31432
https://fas.org/sgp/crs/misc/RL31432.pdf
https://landandtimberadvisors.wordpress.com/2011/09/22/thinning-your-pine-timber/

Gorte tarafından hazırlanan raporda
verilen, konumuzla ilgili bilgilere
bakacak olursak;
• direklik çağı ortalarında tatbik edilen
seyrekleştirmelerin (commercial
thinning, realese),
• direklik çağı sonlarında-ince ağaçlık
çağı başlarında gerçekleştirilen ilk
aralamaların (first thinning) ve
• ağaçlık çağında gerçekleştirilen
aralama (thinning) müdahalelerinin
ise,

• kalın çaplı gövdeye sahip ağaç
yetiştirmeyi sağladığından ve
• bu ağaçlardan imal edilen her
türlü ahşap malzemenin ömrü çok
uzun,
• dolayısıyla C salınımı uzun dönem
sonra oluştuğundan,
• C tutulumunu artırıcı bakım
tedbirleri olarak
değerlendirilmiştir.

Raportör aynı zamanda,
• sadece sırıklık-direklik ve
• ince ağaçlık çağı başlangıcındaki
genç ve
• sık meşcerelerde tatbik edilen
aralamaların,
• C tutulumunu artırdığını,
• diğer çağlarda ise azalttığını
bildirmektedir.

Ryan vd. idare süresini uzatmanın
karbon depolanmasına olan
olumlu etkisi rakamlarla ortaya
koyulmuştur. Şöyle ki;
• 25 yaşında yapılacak kesimi
30 yaşına ertelemek,
• ormanda depolanan
C miktarını % 15,
• 75 yaşına ertelemek % 92
artırmaktadır.
RYAN, MG., HARMON, ME., BIRDSEY, RA., GIARDINA, CP., HEATH, LS., HOUGHTON, RA.,JACKSON, RB.,
MCKINLEY, DC., MORRISON, JF., MURRAY, BC., PATAKI, D.E., SKOG, E.K, 2010. A Synthesis of the Science on
Forests and Carbon for U.S. Forests. Issues inin Ecology Ecolo, Published by the Ecological Society of
America, Report Number 13, Spring 2010. http://www.esa.org/esa/wp-
content/uploads/2013/03/issue13.pdf Download Date: September 29, 2015.
http://thefabweb.com/wp-content/uploads/2012/10/6CEH5.jpg

Bu nedenle önerimiz,
• ilk aralamalar, meşcereler henüz
sırıklık-direklik çağında iken
kuvvetli yapılmalı ve
• kapalılık % 100 oluncaya kadar bu
meşcerelere, başka bir
müdahalede bulunulmamalıdır.
http://thefabweb.com/wp-content/uploads/2012/10/6CEH5.jpg

Mısır vd’nin Peichl (2006)’e atfen
bildirdiğine göre,
Pinus strobus meşcerelerinin
toplam gövde kütlesinin
• 15 yaşında % 43’ü (% 2,8/Yıl)
• 30 yaşında % 65’i (% 2,1/Yıl)
• 65 yaşında % 85’i (% 1,3/Yıl)
karbon
MISIR, N., MISIR, M., ÜLKER, C., 2012. Karbon Depolama Kapasitesinin Belirlenmesi. I. Ulusal Akdeniz
Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş, KSÜ Doğa Bil. Der., Özel Sayı.

Mısır vd’nin Peichl (2006)’e atfen
bildirdiğine göre,
• köklerde depolanan karbon
miktarı
• ileri yaşlarda daha yüksek

Mısır vd’nin bildirdiğine
göre,
Karbon, ibreli ağaç
türlerinde tek ağaç
bileşenleri içerisinde
• En yüksek oranda ibrede
• Dalda,
• Kabuk ve
• En az miktarda da
gövdede

Güner vd’nin bildirdiğine
göre de, Anadolu karaçamı
ağaç bileşenlerinde,
• En yüksek C oranı ibre ve
kabukta,
• en düşük C oranı ise kökte
tespit edilmiştir.
Güner, S.T., Çömez, A., 2014. Karaçam (Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana) Ağaçlandırma Alanlarında
Karbon Stoklarının Belirlenmesi. Proje Sonuç Raporu, Orman Toprak Ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü
Müdürlüğü, Eskişehir/Türkiye.

Toplam karbon stoğu (t/ha),
• «2» kapalı meşcerelere kıyasla «3» kapalılarda;
• «a» çağına kıyasla «b» ve
• «b» çağına kıyasla «c» çağında daha fazla
• Çka 084,973
• Çka3 105,079
• Çkb2 128,620
• Çkb3 139,473
• Çkc2 159,784
• Çkc3 198,741
• Karaçam ağaçlandırmaları için toplam karbon
stoğu ortalama 145,177 t/ha alınabilir.
Güner, S.T., Çömez, A., 2014. Karaçam (Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana) Ağaçlandırma Alanlarında
Karbon Stoklarının Belirlenmesi. Proje Sonuç Raporu, Orman Toprak Ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü
Müdürlüğü, Eskişehir/Türkiye.

Bu verilere göre,
• karbon odaklı silvikültürel
müdahalelerle,
• daha fazla ibre ve dala sahip
büyük tepeli ağaçlardan oluşan,
• ancak 3 D’li (düzgün-dolgun-
dalsız) gövde gelişimini sekteye
uğratmayacak kadar kapalı ve sık
meşcereler kurmamız gerekiyor.

MEŞCERELERİN
fazla ibre ve dala sahip büyük tepeli
ağaçlardan oluşması için,
• gençlik çağı ortalarında yeterli
derecede seyreltme
• sıklık çağı ortalarında kuvvetli
derecede ayıklama
• sırıklık-direklik çağında kuvvetli
ilk aralama ve budama
• 3 kapalı meşcerede, mevcut göğüs
yüzeyinin %30-40’ını çıkaran

MEŞCERELERİN
• kapalılık % 100 oluncaya kadar
bekleme
• tam kapalı meşcerede kapalılığı %
70’in altına düşürmeyecek
derecede 2. aralama
• kapalılık % 100 oluncaya kadar
tekrar bekleme
• tam kapalı meşcerede kapalılığı %
70’in altına düşürmeyecek
derecede 3. aralama

MEŞCERELERİN
• tür ve yetişme ortamı
verimliliğine göre belirlenen uzun
idare süresi sonuna kadar bu
işlemlerin tekrarı
verimliliğine göre belirlenen orta
ağaçlık çağında meşcerede
bulunması gereken ağaç miktarını
sağlamak
verimliliğine göre belirlenen idare
süresi sonunda meşcerede
bulunması gereken ağaç miktarını
sağlamak şarttır.

Türk kızılçamı gibi hızlı gelişen bir tür olan Pinus ponderosa Dougl
için Moon tarafından hazırlanan yüksek lisans tezinde verilen şu bilgiler de
dikkat çekicidir:
• Karbon salınımı ile yaş arasında doğrusal olmayan anlamlı bir ilişki vardır. Ağaçlar
özellikle 95-100 yaşlarında en iyi, 150 yaşına kadar iyi bir
karbon yutağıdır; Fakat bu özellik 150 yaşından sonra azalır.
• Karbon depolama gücü, aralama zamanından yaklaşık 12 yıl
sonra artmaya başlar.
MOON, J., 2012. Ponderosa pine forest carbon balance: a synthesis over western North America.
Professional Paper, Master of Forestry, Northern Arizona University, School of Forestry, 200 E Pine Knoll
Dr. P.O. Box 15018, Flagstaff, AZ 86011 https://nau.edu/CEFNS/Forestry/_Forms/MF-Professional-
Papers/2012-JohnMoon-PonderosaPineForestCarbonBalance/ Download Date: September 27, 2015.

• Topraküstü kısımlarda depolanan karbon, yaştaki artışa paralel olarak anlamlı bir
şekilde fazlalaşmaktadır. Bu da göstermektedir ki, genç ağaçlar, orta yaşlı
ve yaşlı ağaçlara kıyasla daha az karbon depolamaktadır.
• Topraküstü kısımlarda depolanan karbon miktarı ile meşcere sıklığı arasında
doğrusal olmayan pozitif anlamlı bir ilişki vardır. Fakat sıklığın azalmasına
paralel olarak hızla artan karbon stoklama özelliği, hektardaki
ağaç miktarı 100’den fazla olan meşcerelerde başlamaktadır.
• Bu tespitler kapsamında yaşlı ve yeterince sık meşcerler yetiştirilmeli, meşcerler
orta yaşlı ağaçlardan kurulmalı ve daha fazla karbon depolamaları için gerekli
aralama dereceleri belirlenip uygulanmalıdır.
MOON, J., 2012. Ponderosa pine forest carbon balance: a synthesis over western North America.
Professional Paper, Master of Forestry, Northern Arizona University, School of Forestry, 200 E Pine Knoll
Dr. P.O. Box 15018, Flagstaff, AZ 86011 https://nau.edu/CEFNS/Forestry/_Forms/MF-Professional-
Papers/2012-JohnMoon-PonderosaPineForestCarbonBalance/ Download Date: September 27, 2015.

ÇÖMEZ, A., 2012. Sündiken Dağları’ndaki (Eskişehir) Sarıçam (Pinus Sylvestris L.) Meşcerelerinde
Karbon Birikiminin Belirlenmesi (Odc: 180). T.C. Orman Ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
Orman Toprak Ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü Yayını, Teknik Bülten No. 2, Eskişehir.
Her nekadar silvikültürel müdahalelerin karbon depolanması üzerine etkisi çalışılmamış da olsa, Türkiye’de yapılmış en kapsamlı araştırma Çömez’n doktora tezidir. Araştırıcının aşağıdaki ifadeleri
önemlidir:
• Meşceredeki ağaçların çapları ve boyları arttıkça ağaçlarda depolanan karbon miktarı da artmıştır. Yapılan
silvikültürel müdahalelerle ağaçların ormandan çıkarılması sonucunda, meşcere kapalılığının azalması ise ağaç kütlesinin, dolayısıyla karbon stoğunun azalmasına yol açmıştır. Böylece, aynı gelişim
çağında olmak koşuluyla, 1 ve 2 kapalılıktaki meşcerelerin (Çsc1, Çsc2, Çsd1, Çsd2 meşcereleri) karbon miktarları, 3 kapalılıktaki meşcerelerden (Çsc3 ve Çsd3 meşcereleri) daha az bulunmuştur.
• Bu çalışmadaki Çsc2 meşcerelerinde ise karbon stoğunun
• % 66,6’sı kabuklu gövdede,
• % 12,3’ü dallarda,
• % 3,6’sı ibrelerde,
• % 17’si ise köklerde bulunmaktadır.

• Ormanın yaşına göre depoladığı karbon miktarı değişmektedir. Milne ve Brown (1997) toplam bitkisel kütledeki karbon
stoğunu 10- 20 yaş grubundaki sarıçamlarda 8,1 t/ha, 80-100 yaşındaki sarıçamlarda 65,7 t/ha olarak bildirmektedir. Araştırmamızda ortalama yaşı 11 olan Çsa
meşcerelerinin karbon stoğu 8,422 t/ha bulunmuş olup, Milne ve Brown (1997)’nun bulgularına yakındır. Karbon stoğu, 80-100 yaş aralığındaki Çsbc3
meşcerelerinde 130,521 t/ha; Çsc1 meşcerelerinde 43,931 t/ha; Çsc2 meşcerelerinde 108,171 t/ha; Çsc3 meşcerelerinde 171,975 t/ha ve Çsd1 meşcerelerinde ise
66,927 t/ha olarak belirlenmiştir.
• Ormanda ağaçlarda depolanan karbon stoğunda, ormanı oluşturan ağaçların çap ve boyları ile sayılarının da etkili
olduğu belirlenmiştir. Örneğin, ince çaplı ağaçlardan oluşan Çsb3 meşcerelerinin karbon miktarı (71,601 t/ha) ile kalın çaplı ağaçlardan oluşan Çsd1 meşcerelerinin
karbon miktarı (66,927 t/ha) birbirine yakındır. Çsb3 meşcerelerinde ağaç sayısının (2317 adet/ha), Çsd1 meşcerelerininkinin (160 adet/ha) yaklaşık 15 katı olması,
depoladıkları karbon miktarının birbirine yakın olmasına sebep olmuştur.

Çömez'in doktora tezinde yer alan silvikültürel müdahalelere ilişkin şu
açıklamalar, dikkate şayan bulunmuştur:
• Orman ekosistemlerinde karbon akışlarının ve karbon stoklarındaki
değişimlerin uzun dönemde izlenmesi durumunda sabit deneme
alanlarının kullanılması daha doğru sonuçlar vermektedir
(UNDP, 2009; Brown, 2002). Bu sebeple, ormanlarımızdaki yıllık
karbon birikimlerinin izlenmesi, değişen iklim koşullarına ormanların
gösterdiği tepkilerin belirlenmesi bakımından orman envanterlerinin
sabit örnekleme alanlarında yapılması önerilebilir.

• Ormanlardaki toplam karbon stoğu, meşcerelerin yapısına göre
farklılıklar göstermektedir. Ormanda yapılan kesimlerin, karbon
stoğunu azalttığı açıktır. Bu sebeple;
• bakım amacıyla yapılan kesimlerde şiddetli müdahalelerden kaçınılması,
• bakımların dönüş sürelerinin uzatılması,
• gençleştirme amacıyla yapılan kesimlerde ise kapalılığın mümkün olduğunca
az kırılması,

• ışık kesimlerinde kalın çaplı ağaçların, gençliğin ışık ihtiyacı oldukça az miktarda
çıkarılarak, sahalarda daha uzun süre tutulması,
• idare sürelerinin uzatılması,
• zorunluluk olmadıkça toprak işlemesinden uzak durulması,
• tıraşlama kesimlerden kaçınılması, ormanlarda karbon birikiminin
arttırılması açısından uygun yaklaşımlardır.
• Ormanlarda kesim artıklarının ormandan çıkarılması özellikle ölü örtü ve ölü odun karbon
stoğunda azalmaya yol açacaktır.

Halihazır Durumumuz ve
Silvikültürel Tekliflerim…

Maalesef…
• “Akdeniz Ormanlarının Entegre
Yönetimi (GEF5) Projesi”
kapsamında kurulan/kurulacak
deneme alanlarına ilaveten
• 298 ST kapsamında sürdürülmekte
olan uygulamaların,
• C tutulumuna olan müspet, menfi
veya nötr etkilerini, maalesef 3-5
yıl gibi kısa vadede tespit etmek,
literatür bilgilerimize göre
mümkün gözükmemektedir.
http://www.slideshare.net/dougoh/forest-carbon-climate-myths-presentation

Dikkat !
• Çok değerli ipuçları veren bu
çalışmalardan elde ettiğimiz
bilgileri,
• proje sahamızdaki asli orman ağacı
türlerimizin hasılat özellikleri ile
birlikte değerlendirdiğimizde,
• GEF5-P denemelerinin de içinde
kaldığı,
• 5 pilot işletmenin her birinden
ayrılacak 240-400 ha (toplam
1200-2000 ha) sahada
• kanımca şu açıklamalara uymamız
isabetli olacaktır:

Önemli !
• Kendi türlerimize ait özgün
araştırma sonuçlarına henüz
sahip olmadığımızdan, bu
aşamada orman amenajman
planları hazırlanırken “karbon
işletme sınıfı” tesisine gerek
yoktur.

Önemli !
• Sadece, GEF5-P kapsamında
kurulmuş/kurulacak
denemelerin içinde yer aldığı
bölmeler, “Bilimsel (ba) - Eğitim
ve Araştırma Amaçlı Ormanlar
İşletme Sınıfı” olarak Orman
Amenajman Planına işlenebilir.

Önemli !
• Ancak bu bölmeler seçilirken,
Çizelgede belirtilmiş esaslara
mutlak uyum şarttır.
• Karbon odaklı planlanacak
meşcereler,
• gençlik ve kültür çağı dışında
• mutlaka 3 kapalı (% 70-100)
olmalıdır.

Gençlik-kültür ve sıklık bakımı
Gençlik- Ekim Kültürü ve Sıklık
• Bu bağlamda hem seyreltme
hem de sıklık bakımı için,
• 298 ST’de verilen değerlerden
düşük olanlar
• örneğin kızılçamda seyreltme
için verilen 3000 gençlik/ha
• kanımca kullanılabilir.
Dikim Kültürü
 Öncelikle Türk kızılçamında tesis edilecektir.
 2014 yılı dikim sahalarında uygulanacaktır.
 Kültür biyolojik bağımsızlığına (en az 80 cm boya) kavuşuncaya kadar sürdürülecektir.
• İşlem Adedi: 3
 Kontrol: Müdahalede bulunulmayacaktır.
 298 ST Uygulaması: 298 Nolu Tebliğde belirtilen esaslara göre mayıs-haziran döneminde
yapılmak şartıyla yılda 1 defa sürgün kontrolü
 UNDP-GEF5 Uygulaması: 298 Nolu Tebliğde belirtilen esaslara göre hem mayıs-haziran
hem de ekim-kasım döneminde yapılmak şartıyla yılda 2 defa sürgün kontrolü

Orta Ağaçlık Çağına Ulaşma Yaşı,
İdare süresi
“Eğitim ve Araştırma Amaçlı
Ormanlar İşletme Sınıfı”ndaki
bölmelerde idare süresi,
• türlerin asgari 50 cm göğüs çapına
ulaştıkları yaştan daha kısa
olmamalıdır.
• Buna göre idare süreleri,
• Türk kızılçamında 100-150,
• Anadolu karaçamı 200,
• Toros sediri 200,
• Meşelerde 200,
• Doğu kayınında ise 300 yıl
olarak kabul edilmeli,
• daha genç meşcereler kesinlikle gençleştirmeye
ayrılmamalıdır.

İlk aralama çağı ve
dereceleri
İlk aralama çalışmaları için sırıklık-
direklik çağı (geç kalındığında ince
ağaçlık çağı başı; orta çap 8,0-16,0
cm, en geç 20,0-22,0 cm iken) en
uygun zamandır.
• Dolayısıyla en geç,
• kızılçamda 15-20,
• karaçam ve sedirde 20-25;
http://people.uwec.edu/jolhm/eh3/group9/wildfirefirefighting.htm

dereceleri
• tohumdan elde edilmişlerde
• kayında 25-30,
• meşede 40-45,
• sürgün kökenlilerde
• kayında 20-25,
• meşede 25-30 yaşında ilk aralama
yapılmalı ve

dereceleri
3 kapalı meşceredeki mevcut
göğüs yüzeyinin
• İbreli türlerimizde % 30-40’ı,
• geniş yapraklılarda % 20-30’u
kesilmelidir.

İnce ağaçlık çağından itibaren
yapılacak müdahaleler ve derecesi
İlk aralama müdahalesinden sonra, “c” çağına kadar başka bir
müdahalede bulunulmaz.
• Meşcereler “c” ve “cd” çağına geldiğinde, kapalılık % 100 ve daha
fazla ise,
• kapalılığı % 70’in altına düşürmeyecek şekilde aralama
müdahalelerinde bulunulur.
• Ve takip eden sürede yapılacak aralamalarda, bu esasa daima sadık
kalınır.

Azami C tutulumunun gerçekleşmesi amacıyla, orta ağaçlık çağı
başında hektardaki birey adedinin
• karaçamda 500,
• kayında ve sedirde 400,
• meşede 300 ve
• kızılçamda 250 olması teklifimizdir.

İdare süresi sonunda ise yine hektardaki birey adedinin
• karaçamda 300,
• sedirde 250,
• kızılçamda 180,
• meşede 150 ve
• kayında 100’den az olmaması önerilir.

Akdeniz Bölgesi ormanlarında
karbon odaklı bakım tedbirleri
için tekliflerim

Türk kızılçamı meşcerelerinde
karbon odaklı silvikültürel müdahaleler
http://images.clipartpanda.com/forest-clip-art-RiAz8n6iL.png
Tamamlama çapalama vd. bakım önlemlerine
ilave olarak,
• kültür en az ulaşıncaya kadar,
döneminde,
sürgün kontrolü

Tamamlama vd. bakım önlemlerine ilave olarak,
doldurmuş genç
toplumda,
kalacak şekilde
seyreltme

• Gençlik-ekim kültüründe
kapalılık asgari % 70,
• dikim kültürü insan boyunda
(en az 150 cm) ve daha fazla.
• Toplumun % 70 ve daha
fazlasında göğüs çapı 8
cm’den ince
kalacak şekilde
ayıklama kesimi
seçimi önerilir.

Yaş 15-20
İlk aralama KESİNLİKLE bu çağda!
• Kapalılık asgari % 70
fazlasında göğüs çapı
8-10 cm aralığında
• Bireylerin çoğunluğunda doğal
dal budanması ve kısmen
gövde ayrılması başlamış
İlk aralama ve
istikbal bireylerinde
budama
Kapalılığı tercihen % 100, asgari % 70 olan
meşcerede
• mevcut göğüs yüzeyinin
% 30-40’ını kesip çıkaran
kuvvetli alçak aralama uygulaması
• 150-250 istikbal bireyi/ha
seçimi ve
• bunlarda canlı tepe, mümkünse 3-4 m
uzunluğunda kalacak şekilde budama

İlk aralama 40 yaşına kadar
MUTLAKA YAPILMIŞ olmalı!
• Bireylerin çoğunluğunda
doğal dal budanması ve
İlk aralama ve
budama
meşcerede
• mevcut göğüs yüzeyinin % 30-40’ını kesip
çıkaran kuvvetli alçak aralama uygulaması
• 150-250 istikbal bireyi/ha seçimi ve

İnce ağaçlık
çağı başı
Yaş 40-45
GEÇ KALMADIK MI!
gövde ayrılması devam
ediyor
İlk aralama ve
budama
meşcerede
seçimi ve

İnce ağaçlık
çağı ortası
ve sonu
Yaş 45-75
az sayıda gövde ayrılması
devam ediyor
Aralama • Meşcere kapalılığı % 100 ve daha fazla
oluncaya kadar aralama yapılmaz.
• Kapalılık % 100 ve sıkışık duruma geldiğinde,
kapalılığı % 70’in altına düşürmeyecek
derecede alçak aralama uygulanır ve beklenir.
• Meşcere kapalılığı % 100 ve daha fazla
olduğunda, kapalılığı % 70’in altına
düşürmeden yapılan aralama müdahalesi
tekrarlanır;
• Bu dönemde, meşceredeki birey adedi
asgari 300/ha civarında olmalıdır.
• Bu sayıya daha önce ulaşılmışsa,
zorunlu olmadıkça ağaç kesilmez.

Orta ve
kalın
ağaçlık
Yaş 75- …..
• Kapalılık % 70 ve daha
fazla
36 cm ve daha kalın
• Bireylerin bazılarında
doğal dal budanması
devam ediyor.
Aralama • Kapalılık %100’e her geldiğinde,
derecede alçak aralama uygulanır.
• Fakat meşcere EN FAZLA 150 yaşına
ulaşıp idare süresini doldurduğunda,
180/ha civarında olmalıdır.

Anadolu karaçamı meşcerelerinde
http://www.clipartlord.com/wp-content/uploads/2012/10/pine-forest.png
ilave olarak,
döneminde,
sürgün kontrolü

doldurmuş genç
toplumda,
kalacak şekilde
seyreltme

cm’den ince
kalacak şekilde
ayıklama kesimi
seçimi önerilir.

Yaş 20-30
İlk aralama ve
budama
meşcerede
seçimi ve

mutlaka yapılmış olmalı!
İlk aralama ve
budama
meşcerede

İnce ağaçlık
çağı başı
Yaş 60-65
İlk aralama için çok geç!
ediyor
• Kapalılık % 100 ve sıkışık duruma
geldiğinde, kapalılığı % 70’in altına
düşürmeyecek derecede alçak aralama
uygulanır ve beklenir.
tekrarlanır.

İnce ağaçlık
çağı ortası
ve sonu
Yaş 65-85
devam ediyor
tekrarlanır;
• Bu dönemde, meşceredeki birey adedi asgari

Orta ve
kalın
ağaçlık
Yaş 85- …..
fazla
devam ediyor.
• Fakat meşcere 200 yaşına ulaşıp idare
süresini doldurduğunda,
300 /ha civarında olmalıdır.

Toros sediri meşcerelerinde
http://www.cliparthut.com/clip-arts/1194/forest-clip-art-1194153.png
ilave olarak,
döneminde,
sürgün kontrolü

doldurmuş genç
toplumda,
kalacak şekilde
seyreltme

cm’den ince
kalacak şekilde
ayıklama kesimi
seçimi önerilir.

Yaş 20-25
İlk aralama ve
budama
meşcerede
seçimi ve

İlk aralama ve
budama
meşcerede

İnce ağaçlık
çağı başı
Yaş 40-45
Geç kalmış olabiliriz!
ediyor
İlk aralama ve
budama
meşcerede
seçimi ve

http://www.cliparthut.com/clip-arts/7/pine-tree-clip-art-7761.jpg
İnce ağaçlık
çağı ortası
ve sonu
Yaş 45-110
devam ediyor
tekrarlanır;

http://www.cliparthut.com/clip-arts/7/pine-tree-clip-art-7761.jpg
Orta ve
kalın
ağaçlık
Yaş 110- …..
fazla
devam ediyor.

Meşe koruya tahvil meşcerelerinde
http://www.cliparthut.com/clip-arts/84/forest-clip-art-84558.gif
Yaş 30-40
İlk aralama ve
budama
meşcerede
% 30’unu kesip çıkaran
kuvvetli yüksek aralama uygulaması
seçimi

http://www.cliparthut.com/clip-arts/84/forest-clip-art-84558.gif
İlk aralama ve
budama
meşcerede
• mevcut göğüs yüzeyinin % 30’unu
kesip çıkaran kuvvetli yüksek aralama
uygulaması
• 100-200 istikbal bireyi/ha seçimi

Meşede koruya tahvil meşcerelerinde
İnce ağaçlık
çağı başı
Yaş 70-75
İlk aralama için çok geç!
ediyor
• Kapalılık % 100 ve sıkışık duruma
geldiğinde, kapalılığı % 70’in altına
düşürmeyecek derecede yüksek aralama
uygulanır ve beklenir.
tekrarlanır.

İnce ağaçlık
çağı ortası
ve sonu
Yaş 75-110
devam ediyor
derecede yüksek aralama uygulanır ve
beklenir.
tekrarlanır;

Orta ve
kalın
ağaçlık
Yaş 110- …..
fazla
devam ediyor.
derecede yüksek aralama uygulanır.

Asli orman ağacı türlerimizi
farklı yetişme ortamlarında gençleştirmede
kullanılabilecek yöntemler ve uygulama
esasları

Kıymetli Ağaçlar
Karbon tutulumu odaklı planlanmış meşcerelerden,
• büyük alan siper işletmesi ile gençleştirileceklerde,
• tohumlama kesiminden en az 3, en fazla 5 yıl önce yapılacak
“hazırlık kesimi”nin ardından da kapalılığın
• kızılçam, karaçam, meşe ve kayında % 70-80,
• Toros sedirinde ise % 80-90 olması tavsiyemizdir.
298 ST’deki ifadeyle silvikültür planlarında, farklı gençleştirme
metotlarında uygulanacak değişik kesim türlerinden sonra
meşcerelerde oluşması gereken kapalılık dereceleri, takip eden
çizelgelerde gösterilmiştir.
• Karbon odaklı planlanacak meşcerelerde,
• aşamalarıyla gençleştirme ve son hasılat etaları, bu değerlere
göre hesaplanarak,
• meşcerelerde, bu kapalılık derecelerinin oluşmasını garanti
eden ağaç adedi/servet miktarı Orman Amenajman Planında
çizelge halinde verilmelidir.
• İlaveten yine gençleştirme çalışmaları sırasında sahada
bırakılması gereken
• “değer ağaçları”nın,
• “yaban hayatı ağaçları”nın ve
• “rezerv ağaçlar”ın
asgari adetleri/servetleri de, bahse konu çizelgede yer almalıdır.

Değer ağacı, yaban hayatı ağaçları
ve rezerv ağaçlarını tabiat
ormanlarında tespit ve tesis esasları

KAYNAKÇA
MISIR, N., MISIR, M., ÜLKER, C., 2012. Karbon Depolama Kapasitesinin Belirlenmesi. I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim
2011, Kahramanmaraş, KSÜ Doğa Bil. Der., Özel Sayı.
TÜRKES, M. 2003. Sera gazı salımlarının azaltılması için sürdürülebilir teknolojik ve davranıssal seçenekler (Sustainable technological and
behavioral options for reducing of greenhouse gas emissions). V. Ulusal Çevre Mühendisligi Kongresi: ÇEVRE B_L_M ve TEKNOLOJ_
Küresellesmenin Yansımaları, Bildiriler Kitabı, 267-285, Ankara.
POLAT, O., POLAT, S., AKÇA, E,. 2012. Küresel Isınmada Ormanların Karbon Tutulumuna Etkisi (Tarsus-Karabucak Örneği). I. Ulusal Akdeniz Orman ve
Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş, KSÜ Doğa Bil. Der., Özel Sayı.
DURKAYA, B., DURKAYA, A., MACAROĞLU, K., 2012. Bartın Yöresi Karışık Meşcerelerinin Biyokütle Stok Değişimlerinin İrdelenmesi. Bartın Orman
Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 21, 28-36 ISSN: 1302-0943 EISSN: 1308-587
URL 1: http://www.tarim.gov.tr/ABDGM/Belgeler/%C4%B0DAR%C4%B0%20%C4%B0%C5%9ELER/haziran/6.pdf Download Date: September 27,
2015.
URL 2. http://endustri.dogus.edu.tr/lib/doc/12132/em356/06-karbon-ayakizi.pdf5.
URL 3. https://www.google.com.tr/?gfe_rd=cr&ei=aMr_VaDQJa-
z8wfy85jADg#q=KENTLERDE+KARBON+%C3%96L%C3%87%C3%9CMLER%C4%B0%2C+KARBON+EM%C4%B0SYON+LARI+VE+PEYZAJ+M%C4%B0M
ARLI%C4%9EI+%C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0S%C4%B0+SEM%C4%B0NER%C4%B0+SUNUM+NOTLARI Download Date: September 27, 2015.
URL 4. http://www.footprintnetwork.org/images/uploads/Turkey_Ecological_Footprint_Report_Executive_Summary-Conclusion.pdf Download
Date: September 27, 2015.
URL 5. http://www.dkm.org.tr/Dosyalar/YayinDosya_5S2Eb0T4.pdf Download Date: September 27, 2015.

URL 6. http://www.karbonkayit.cob.gov.tr/karbon/files/orman.pdf Download Date: September 27, 2015.
URL 7. https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/iklim-degisikligi-politikalari-ve-turkiye/491 Download Date: September 27, 2015.
URL8. Silviculture Handbook 2431.5. State of Wisconsin Department of Natural Resources.
http://dnr.wi.gov/topic/ForestManagement/documents/24315/24315.pdf
URL9. Guidelines for Selecting Reserve Trees. http://www.lni.wa.gov/IPUB/417-092-000.pdf
URL10. https://www.for.gov.bc.ca/hfd/pubs/ssintroworkbook/evenage.htm
JIMÉNEZ, E., VEGA, J.A., FERNÁNDEZ, C., FONTURBEL, T., 2011. Is pre-commercial thinning compatible with carbon equestration? A case study in a
maritime pine stand in northwestern Spain. https://www.researchgate.net/publication/275426268_Is_pre-
commercial_thinning_compatible_with_carbon_sequestration_A_case_study_in_a_maritime_pine_stand_in_northwestern_Spain Download
Date: September 27, 2015.
DEL RÍO, M., BARBEITO, I., BRAVO-OVIEDO, A., CALAMA, R., CAÑELLAS, I., HERRERO, C., BRAVO, F., Carbon Sequestratıon In Medıterranean Pıne
Forests. Managing Forest Ecosystems: The Challenge of Climate Change, Volume 17, 221-245 PP.
MOON, J., 2012. Ponderosa pine forest carbon balance: a synthesis over western North America. Professional Paper, Master of Forestry, Northern
Arizona University, School of Forestry, 200 E Pine Knoll Dr. P.O. Box 15018, Flagstaff, AZ 86011 https://nau.edu/CEFNS/Forestry/_Forms/MF-
Professional-Papers/2012-JohnMoon-PonderosaPineForestCarbonBalance/ Download Date: September 27, 2015.
STEPHEN J. COLOMBO, S.J., PARKER, W.C., LUCKAİ, N.,DANG , Q., TİEBO CAİ, T., 2005. The Effects of Forest Management on Carbon
Storage in Ontario’s Forests. http://www.climateontario.ca/MNR_Publications/276922.pdf Download Date: September 28, 2015.
CHOONSIG, K., SON, Y., LEE, WK., HA, YC., JEONG, J., NOH, NJ., 2007. Effects of Forest Tending Works on Carbon Storage in a Pinus
densiflora Stand. J. Ecol. Field Biol. 30 (4): 281～285.

RYAN, MG., HARMON, ME., BIRDSEY, RA., GIARDINA, CP., HEATH, LS., HOUGHTON, RA.,JACKSON, RB., MCKINLEY, DC., MORRISON, JF., MURRAY, BC., PATAKI, D.E., SKOG, E.K,
2010. A Synthesis of the Science on Forests and Carbon for U.S. Forests. Issues inin Ecology Ecolo, Published by the Ecological Society of America, Report Number 13, Spring
2010. http://www.esa.org/esa/wp-content/uploads/2013/03/issue13.pdf Download Date: September 29, 2015.
GORTE, RW., 2009. Carbon Sequestration in Forests. CRS Report for Congress. Prepared for Members and Committees of Congress Congressional Research Service, 7-5700,
www.crs.gov, RL31432 https://fas.org/sgp/crs/misc/RL31432.pdf
ÇÖMEZ, A., 2012. Sündiken Dağları’ndaki (Eskişehir) Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Meşcerelerinde Karbon Birikiminin Belirlenmesi (Odc: 180). T.C. Orman Ve Su İşleri Bakanlığı
Orman Genel Müdürlüğü Orman Toprak Ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü Yayını, Teknik Bülten No. 2,
http://ekoloji.ogm.gov.tr/Yayinlar/Teknik%20B%C3%BClten/S%C3%BCndikenDa%C4%9Flar%C4%B1'ndaki%20(Eski%C5%9Fehir)%20Sar%C4%B1%C3%A7am%20Me%C5%9Fce
relerinde%20Karbon%20Birikiminin%20Belirlenmesi.pdf
ALEMDAĞ, Ş., 1962. Türkiye'deki Kızılçam Ormanlarının Gelişimi, Hasılat ve Amenajman Esasları. Doktora Tezi. Or. Araş. Enstitüsü Yayınları, Tek. Bül. Seri No: 11,160 s.
KALIPSIZ, A., 1963. Türkiye’de Karaçam (Pinus nigra Arnold) Meçcerelerinin Tabii Bünyesi ve Verim Kudreti Üzerine Araştırmalar. Orman Genel Müdürlüğü Yayın No 349/8,
57s. İstanbul.
EVCIMEN, B.S., 1963. Türkiye Sedir Ormanlarının Ekolojik Önemi, Hasılat ve Amenajman Esasları. Orman Genel Müdürlüğü Yayın No 355/16, 199 s. İstanbul.
ERASLAN, İ., EVCIMEN, B.S., 1967. Trakya’daki Meşe Ormanlarının Hacim ve Hasılatı Hakkında Tamamlayıcı Araştırmalar. İÜ Orman Fakültesi Dergisi A(1), 31-56.
CARUS, S., 1998. Aynı Yaşlı Doğu Kayını (Fagus orientalis Lipsky.) Ormanlarında Artım ve Büyüme. İÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 359 s. İstanbul.
GENÇ, M., 2006. Silvikültürel Uygulamalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Yayını, No. 68, Isparta, 357 s.

4. Eğitim Sunusu Sonu
TEŞEKKÜR EDERİM…
musa.genc@ikc.edu.tr
msgnc61@gmail.com
www.musagenc.biz
www.musagenc.info

Akdeniz Bölgesi ormanlarında
karbon odaklı bakım tedbirleri
ve uygulama esasları

Eğitim 4 karbon odaklı i̇şletmecilik i̇çin silvikültürel teklifler 07012016

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Eğitim 4 karbon odaklı i̇şletmecilik i̇çin silvikültürel teklifler 07012016

Similar to Eğitim 4 karbon odaklı i̇şletmecilik i̇çin silvikültürel teklifler 07012016 (19)

More from Musa Genç

More from Musa Genç (7)

Eğitim 4 karbon odaklı i̇şletmecilik i̇çin silvikültürel teklifler 07012016