Karma enerji ormancılığı

Prof. Dr. Musa GENÇProf. Dr. Musa GENÇ
I. ULUSLARARASI AVRASYA ENERJİ SORUNLARII. ULUSLARARASI AVRASYA ENERJİ SORUNLARI
SEMPOZYUMUSEMPOZYUMU
28-30 MAYIS 2015, İZMİR28-30 MAYIS 2015, İZMİR
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
Orman Fakültesi
35620 Çiğli-İZMİR

TÜKENİYOR !
Mevcut kömür rezervleri:
100-110 yıl sonra,
Petrol ve doğal gaz rezervleri:
50 yıl sonra

Dünya üzerinde yer alan
biyokütlenin yaklaşık % 90’ı ormanlarda
Dünya ormanlarındaki
yıllık net biyolojik üretim, yaklaşık 50x1019
ton

Biyokütle Enerjisi
Geleneksel ve modern anlamda olmak üzere iki grupta ele
almak mümkündür.
Geleneksel Biyokütle Enerjisi
 Ormanlardan elde edilen yakacak odun ve
 yakacak olarak kullanılan bitki ve hayvan atıklarından
(tezek gibi) üretilen enerji

Biyokütle Enerjisi
Modern Biyokütle Enerjisi
 Enerji ormancılığından,
 enerji tarlalarından,
 orman-ağaç endüstrisi atıklarından,
 tarım kesimindeki bitkisel atıklardan,
 kentsel atıklardan,
 tarıma dayalı endüstri atıklardan
üretilen enerji

Enerji Ormanları
Üretilen biyokütle çeşidine göre ikiye ayrılır:
Geleneksel Enerji Ormanları
 Ekseriyetle yörenin doğal türleriyle kurulup
işletilen,
 yakacak odun (klasik biyokütle enerjisi) üretimi
için tesis edilmiş ormanlar

Enerji Ormanları
Modern Enerji Ormanları
 İdare süresi kısa (4-8 yıl) hızlı gelişen,
 doğal veya yabancı türlerle kurulup işletilen,
 modern biyokütle enerjisi üretimi için tesis
edilmiş ormanlar

Ortalama verim
En fazla 7 t/ha/yıl
1 hektar = 10.000 m2
Geleneksel Enerji Ormanlarında VerimGeleneksel Enerji Ormanlarında Verim

Ortalama verim
15-35 t/ha/yıl
Modern Enerji Ormanlarında VerimModern Enerji Ormanlarında Verim

ABD’de yapılan hesaplara göre;ABD’de yapılan hesaplara göre;
1 milyon hektar enerji ormanından
yılda yaklaşık 7 milyon ton biyokütle
Yaklaşık 30 milyon varil ham petrole eş değer
• Görüldüğü gibi, enerji ağaçları ile hem var olan
ormanların korunması, hem de çevre kirliliğini
azaltmak mümkündür.

Modern enerji ormancılığında kullanılan bitkiler
• Söğüt,
• Huş,
• Karakavak,
• Balzam kavakları,
• Titrek kavak,
• Melez kavak,
• Okaliptüs,
• Kızılağaç,
• Akçaağaç,
• Cynara sp.

• Bu ağaçlar genelde her 5 yılda bir tıraşlama
kesilerek yeniden büyümeleri sağlanır ve hasat edilen
dallar biyokütle kaynağı olarak kullanılır.
Modern enerji ormanlarından elde edilen
yıllık ortalama biyokütle verimi,
hektarda 22 ton civarında

Avrupa’da Modern Enerji Ormancılığı
(Kuru Madde Verimi)
Bugünkü ÜretimBugünkü Üretim
Ton/hektarTon/hektar
GelecekteGelecekte
ÜretilecekÜretilecek
TahminiTahmini
Ton/hektar/yılTon/hektar/yıl
ÜreticiÜretici
AvrupaAvrupa
ÜlkeleriÜlkeleri
Cynara sp. ------ 25 Güney
Okaliptüs 10-15 17 Güney
Kavak 12 16 Kuzey-Batı
Söğüt
10
15 Kuzey-Batı
Salkım 5 8 Güney
Kozalıklılar 5 8 Güney

Günümüzde;Günümüzde;
AB kapsamında enerji tüketiminin
% 2-3'ü biomasdan
karşılanmakta olup, bazı AB ülkelerinde
biomasın payı % 10-16 düzeyinde
2020 yılında modern biyokütle enerji üretiminin2020 yılında modern biyokütle enerji üretiminin
• ABD'de 235-410 Mtep,
• Almanya'da 11-21 Mtep,
• Japonya'da 9-12 Mtep olması planlanmıştır.

Modern biyokütle ile sağlanacak enerji
jeotermal enerjinin 6,4 katı
rüzgar enerjisinin 2,6-3 katı
güneş enerjisinin 1,6-2,2 katı

2020 yılına kadar
1 milyon hektar orman alanında enerji ormancılığı yapılacak,
hektar başına 5 ton verim elde edilecek,
2 MTEP’lik biyokütle kaynaklı enerji
üretimi bekleniyor.
BTEP: Bin Ton Eşdeğer Petrol
MTEP: Milyon Ton Eşdeğer Petrol
GTEP: Milyar Ton Eşdeğer Petrol
Türkiye’deTürkiye’de
Geleneksel Biyokütle Enerjisi ÜretimiGeleneksel Biyokütle Enerjisi Üretimi

25 MTEP/yıl25 MTEP/yıl
Türkiye’ninTürkiye’nin
Modern Biyokütle Enerjisi PotansiyeliModern Biyokütle Enerjisi Potansiyeli

Türkiye’de modern enerji ormancılığı bağlamında ekonomik
değeri yüksek yerli ağaç türleri:
• Akkavak
• Titrek kavak
• Anadolu selvi kavağı
• Fırat kavağı
• Kızılağaç türleri
• Meşe türleri
• Dişbudak türleri
• Akçaağaç türleri
• Söğüt türleri
• Huş türleri
• Kızılçam
• Fıstık çamı
• Toros sediri ve
• Akdeniz servisi
Türkiye’de Biyokütle Enerjisi ÜretimiTürkiye’de Biyokütle Enerjisi Üretimi

Türkiye’de yetiştirilebilecek yabancı ağaç türleri:
• Okaliptus türleri
• Populus euroamericana
• Pinus pinaster
• Acacia cynophilla
• Robinia pseudoacacia
Türkiye’de Biyokütle Enerjisi ÜretimiTürkiye’de Biyokütle Enerjisi Üretimi

Verimsiz orman alanımızın
% 60'ı% 60'ı klasik enerji ormanına
dönüştürüldüğünde, muhtemel enerji
üretimimiz 28 MTEP/yıl28 MTEP/yıl
Yıllık enerji ihtiyacımızın % 32'sini% 32'sini,,
sadece enerji ormanlarımızdan
karşılamamız mümkün
SonuçSonuç

Fakat;
• Ülkemizdeki klasik enerji ormanları verim ve güç
olarak çok yetersizdir.
0.85 t/ha/yıl0.85 t/ha/yıl verimverim
0.33 kW/ha/yıl0.33 kW/ha/yıl güçgüç
Bu nedenle, biyokütle üretiminin, Türkiye’de,
modern enerji ormancılığı anlayışı ile yeniden
düzenlenmesi zorunludur.
http://www.tusiad.org/turkish/rapor/enerji/html/sec10.html
SonuçSonuç

KARMA ENERJİ ORMANCILIĞI ?
 Geleneksel ve modern enerji ormancılığı
yapılan alanlarda enerji bitkilerinin de
yetiştirilmesi
 İki tipi vardır:
 A tipi karma enerji ormancılığı
 B tipi karma enerji ormancılığı

A TİPİ KARMA ENERJİ ORMANCILIĞI
?
 Toplumun yakacak odun ihtiyaçlarını
karşılamak üzere,
 sürgün verme özelliği bulunan bitkisel
taksonlarla ve 15-25 yıllık idare (dönüş) süreleri
ile gerçekleştirilen
 geleneksel enerji ormancılığında, enerji
bitkileri yetiştiriciliğinin de yapılması

B TİPİ KARMA ENERJİ ORMANCILIĞI
?
 Bütünüyle enerji üretme maksatlı,
 3-8 yıllık kısa idare süreleri ile sürgün verme
özelliği bulunan türlerle gerçekleştirilen
 modern enerji ormancılığında, enerji bitkileri
yetiştiriciliğinin de yapılması

Enerji Bitkileri
 C3 Bitkileri

(Oryza sativa
 Triticum spp.
 Hordeum vulgare
 Secale cereale
 Avena sativa
 Gycine max
 Arachis hypogaea
 Gossypium spp.
 Beta vulgaris
 Nicotiana tabacum
 C4 Bitkileri
 FilFil ççimeniimeni
 TatlıTatlı ssorgumorgum
 DallıDallı ddarıarı

FİL ÇİMENİ
Miscanthus x giganteus

TÜRKİYE VE EGE BÖLGESİNİN
KARMA ENERJİ ORMANCILIĞI POTANSİYELİ
Türkiye’de 5 milyon hektarTürkiye’de 5 milyon hektar
Ege Bölgesinde 1 milyon m²Ege Bölgesinde 1 milyon m²

A TİPİ KARMA ENERJİ ORMANINDA KESİM DÜZENİ.A TİPİ KARMA ENERJİ ORMANINDA KESİM DÜZENİ.
İdare süresi 20 yıldır. Her yıl bir blokta kesim
yapılacaktır.
Kesim yapılan her blokta, 3-5 yıl süreyle C4 enerji
bitkileri de yetiştirilecektir.
1
7 2 8 3
4 10 5 11 6
12 14 16 13 9
17 19 20 18 15
YolYol

B TİPİ KARMA ENERJİ ORMANCILIĞIB TİPİ KARMA ENERJİ ORMANCILIĞI
UYGULAMALARIUYGULAMALARI
Sınır Boyunca
Ağaç Dikimi
http://www.extension.umn.edu/distribution/naturalresources/DD7407.html
Dönüşümlü Kültivasyon

Sıra ve Şeritler Halinde Karışım
Su Kaynağı Kenarında
Orman Tamponu
UYGULAMALARIUYGULAMALARI

UYGULAMASIUYGULAMASI

RÜZGAR

Karma Enerji OrmancılığıKarma Enerji Ormancılığı
(Ormancılık + Arıcılık)(Ormancılık + Arıcılık)
Kültür BitkileriKültür Bitkileri
YoncaYonca AyçiçeğiAyçiçeği
(1 dönümden 40 kg bal) (1 dönümden 5 kg bal)

Kırmızı ÜçgülKırmızı Üçgül Beyaz ÜçgülBeyaz Üçgül
(1 dönümden 10 kg bal) (1 dönümden 10 kg bal)(1 dönümden 10 kg bal) (1 dönümden 10 kg bal)

KorungaKorunga Kolza (Kanola)Kolza (Kanola)

Pamuk ArıotuPamuk Arıotu
(1 dönümden 30 - 100 kg bal)(1 dönümden 30 - 100 kg bal)

Karma Enerji OrmancılığıKarma Enerji Ormancılığı (Ormancılık +(Ormancılık +
Arıcılık)Arıcılık)
Doğada Kendiliğinden Yetişen Otsu Bitkiler
AdaçayıAdaçayı Engerek OtuEngerek Otu
(1 dönümden 6,5 kg bal) (1 dönümden 30 - 40 kg bal)

Uyuz otuUyuz otu Karabaş otuKarabaş otu
(1 dönümden 20 - 50 kg bal) (1 dönümden 10 - 20 kg bal)

Erik OtuErik Otu
(1 dönümden 10 - 20 kg bal)

Kekik (Anzer çayı)Kekik (Anzer çayı)

Beyaz ballıbabaBeyaz ballıbaba Peygamber çiçeğiPeygamber çiçeği

GevenGeven

SığırdiliSığırdili

Taş yoncasıTaş yoncası

HindibaHindiba

Muhabbet çiçeğiMuhabbet çiçeği

Tüylü naneTüylü nane

FiğFiğ

Ağaç-Ağaççık ve Çalılar
AkasyaAkasya (1 dönümden 150 kg bal)(1 dönümden 150 kg bal)

Söğüt
(1
dönümden
10 - 15 kg
bal)

IhlamurIhlamur (1 dönümden 50 kg bal)

Hayıt (Yakı otu)
(1 dönümden 60 kg bal)

Macaristan’da yalancı akasya balı üretimi
Yaş Bal Verimi (kg/dönüm)
6 37,1
9 39,6
15 41,8
20 40,7
25 36,9
30 30,5
35 21,4

İğdeİğde
Kestane
Kestane

OkaliptüsOkaliptüs
PürenPüren

Portakal
Portakal
KirazKiraz
ElmaElma
ErguvanErguvan

MeşelerMeşeler
AkçaağaçlarAkçaağaçlar

BöğürtlenBöğürtlen
Koca yemişKoca yemiş
KaraçamKaraçam

KAYNAKÇA
1. Miraboğlu, M., 1977: Ormanın Hava Kirliliğini Önleyici Etkisi. İÜ Orman
Fakültesi Yayını, No. 2335/240, İstanbul.
2. Özten, Y., 1985: Çevre Kirlenmesi. KÜ Orman Fakültesi Yayını, No.94/7,
Trabzon.
3. Topbaş, M.T., Brohi, A.R., Karaman, M., 1998: Çevre Kirliliği. TC Çevre
Bakanlığı Yayını, Ankara.
4. Saraçoğlu, N., 2002: Orman Hasılat Bilgisi. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi
Yayınları, Fakülte Yayın No: 9, Bartın.
5. Ata, C., 1995: Silvikültür Tekniği. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Bartın
Orman Fakültesi Yayını, No.4/3, Bartın.
6. Matthews, J.D., 1997: Silvicultural Systems. Clarendon Press, Oxford, UK.
7. Atay, İ., 1990: Silvikültür II (Silvikültürün Tekniği). İÜ Orman Fakültesi Yayını,
No. 3599/405, İstanbul.
8. Odabaşı, T., 1976: Türkiye’de Baltalık ve Korulubaltalık Ormanları ve Bunların
Koruya Dönüştürülmesi Olanakları Üzerine Araştırmalar. İÜ Orman Fakültesi
Yayını, No. 2079/218, İstanbul.
9. Anonim 2002: Ülkemiz Ormancılığında Uygulanan Silvikültür Teknikleri.
Temin edilebileceği web adresi, http://www.ogm.gov.tr

GENÇ – YILDIZ – DELİGÖZ 2006
KAYNAKÇA
10. Anonim 2004: Ağaçlandırma Yönetmeliğinin Bazı Maddelerinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik. Temin edilebileceği web adresi,
http://rega.basbakanlik.gov.tr/Eskiler/2004/07/20040707.htm
11. Çalışkan, T., 1998: Hızlı Gelişen Türlerle İlgili Rapor. Workshop, Hızlı Gelişen
Türlerle Yapılan Ağaçlandırma Çalışmalarının Değerlendirilmesi ve Yapılacak
Çalışmalar, 8-9 Aralık 1998, Ankara, Orman Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı
Yayını, No. 83, 109-130.
12. Anonim 1985: Kayın. OAE Yayını, El Kitabı Dizisi No. 1, Muhtelif
Yayınlar Serisi No. 42, Ankara.
13. Saatçioğlu, F., 1978: Silvikültür II (Silvikültür Tekniği). II. Baskı, İÜ
Orman Fakültesi Yayını, No. 2490/268, İstanbul.
14. Genç, M., 2004: Silvikültür Tekniği. Süleyman Demirel Üniversitesi Yayını,
No. 46, Isparta.
15. Anonim 1983: Ormanların Gençleştirilmesine İmar Islahına ve Bakımlarına Ait
Silvikültürel Esaslar Tebliği (177/A). TC Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı
Orman Genel Müdürlüğü Ağaçlandırma ve Silvikültür Dairesi Başkanlığı,
Ankara.

TEŞEKKÜR EDERİM…
Prof. Dr. Musa GENÇ
msgnc61@gmail.com
www.musagenc.biz
www.musagenc.info

Karma enerji ormancılığı

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Karma enerji ormancılığı