Dziewczyny z-syberii

Spis treści
Prolog 9
JANINA. OCHOTNICZKA NA SYBIR 11
STEFANIA. WILNIANKA W LAGRZE 41
DANUTA. MIŁOŚĆ W ISFAHANIE 77
ALINA. NAFTOWA DZIEDZICZKA 103
NATALIA. ŚLUB NA WORKUCIE 129
DANUTA. PESTKA OD ANDERSA 159
"W"ERONIKA. VV SZEREGACH X7'YKLĘTYCH 181
GRAŻYNA. "W'ŚRÓD SYBERYJSKICH VILKÓ"W' 209
BARBARA. DZIE'JVCZYNA ZE LVOVA 235
ZDZISŁA'X-'A. Z UKOCHANYJV1 PRZEZ TAJGĘ 263
Indeks nazwisk 295
Źródła ilusr.racji 301
http://grzbiet.pl/sklep/dziewczyny-z-syberii
Przykładowy rozdział książki: Dziewczyny z Syberii
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

Prolog
Bahater nie musi wałczyć z bronią w ręku. Nie musi być żołnie
rzem. Bohaterem może być kobieta, której jedyną bronią są silna
wola i determinacja. Dowodem na to mogą być losy Polek, które
podczas II wojny światowej znalazły się na Syberii. W dwóch wiel
kich falach deportacji (w latach 1939-1941 i po roku 1944) w głąb
Związku Sowieckiego wywieziono ich kilkaset tysięcy.
Każdy dzień zesłania był walką o przetrwanie - swoje, swoich dzieci,
mężów, rodziców. Ścierały się w śmiertelnym boju z dziką syberyj
ską przyrodą, głodem, chorobami i najgorszym wrogiem człowieka
drugim człowiekiem. Pracowały w kołchozach i kopalniach, cier
piały w lochach NKWD i nieludzkich łagrach. Były upokarzane,
bite, okradane. Na ich rękach umierali najbliżsi. Nigdy się jednak
nie poddały. Ich losy to opowieść o klęsce, nadziei i heroicznej walce
zwieńczonej zwycięstwem. Poprosiłam dziesięć z nich, aby opowie
działy o swoich dramatycznych losach. Oto one...

294 ANNA HERBICH lDZIEWCZYNY Z SYBERII
Często wracam myślami na Syberię. Do Mietka, do naszej dra
matycznej ucieczki. Do tego czasu, który spędziliśmy razem w taj
dze, pod gałęziami świerków i rozgwieżdżonym niebem. Do tych
krótkich chwil wolności. Tak dobrze pamiętam, jak wtedy wyglą
dał i co mówił.
Długo zastanawiałam się, dlaczego to akurat on wtedy umarł.
Dlaczego nie ja. Kiedy pracowałam później w delegaturze w Ar
changielsku i przeglądałam ewidencję zgonów, zwróciłam uwagę na
zaskakującą prawidłowość. Najczęściej na zesłaniu umierały dzieci,
starzy ludzie i właśnie młodzi mężczyźni. Kobiecych nazwisk na
listach było mniej. Dało mi to dużo do myślenia, ale wszystko zro
zumiałam dopiero po wielu latach, kiedy patrzyłam wstecz na swoje
życie. Zesłanie, śmierć ukochanego, siedem sowieckich więzień,
a potem czterdzieści lat ciężkiej pracy w siermiężnym PRL. Mimo
tych wszystkich dramatycznych przeżyć dożyłam stu lat. I wcale
nie uważam swojego życia za zakończone. Jest jeszcze tyle do zro
bienia. To dowód na to, że kobiety wcale nie są płcią słabą. Są sil
niejsze, bardziej wytrzymałe od mężczyzn.
Na zesłaniu widziałam wiele kobiet, które każdego dnia z zaciś
niętymi zębami toczyły walkę o przetrwanie. Swoje, swoich dzieci,
mężów, rodziców. Wiele z nich tę walkę wygrało. Nie było takich
przeciwności i przeszkód, których nie mogły pokonać. Nic, ale to
nic nie było w stanie nas złamać.
Zdzisława Wójcik (rocznik 1915)

Indeks osób
gara, prawnuczka Weroniki Oleszkie- Bohm Maria, bratowa Barbary 237, 239,
wicz 208 248, 256, 257, 259
małia, służąca wdomu Aliny Vincenz
105, 109
Ambroziewicz Jadwiga 155
Anders Irena zob. Jarosiewicz Irena
Anders Władysław 27, 29, 37. 89, 91-
92, 98-100, 119, 122, 170. 246, 247,
254,256.283.286
Andrzej, lekarz w łagrze 199
Bańkowski Antoni ..Eliasz" 190
Beriing Zygmunt 257
Bernardzikiewicz Stefan 162
Biesiadecka Aniela 250
Bincer Wiktor 290
Błoński Stanisław 256
Bogumilscy, polscy zesłańcy 225
Bohm Anna de domo Janicka, matka
Barbary 241, 242, 247. 248, 253,
254,256-258
Bohm Barbara, później Litwiniuk 235-
262
Bohm Edward, brat Barbary 241, 244,
247,248,262
Bohm Edward, ojciec Barbary 241, 242,
245,248,253,25Z258,262
Bucban Andrew 176
Buksztynowa, Żydówka zAugustowa 215
Cejko Wanda 155
Chodkowski Jerzy, mąż Aliny Vincenz
128
Chopin Fryderyk 254
Churchill Winston 53
Chwieduk Bronisław .,Cietrzew" 190,
193
.,Cietrzew" zob. Chwieduk Bronisław
.,Cygan" zob. Stojanowski Michał
Czkałow Wałery 221
Danczowska Ata 269
Danczowska Kaja 269
Dmowski Roman 246, 249
Donitz Karl 176
..Eliasz" zob. Bańkowski Antoni
Elite;estońska pianistka 133
Emilia, koleżanka Weroniki Ołeszkie·
wicz z łagru 201
Fedorowicz Tadeusz 255, 256, 262
Bohm Jadwiga, siostra Barbary 241, 248, Frania, kobieta z kołchozu 30, 31
255, 257, 259-261 Franko Iwan 126

INDEKS OSÓB
Giedroyć Jerzy 233
Giedroyć Karol 16
Gienia, ciotka Janiny Szrodeckiej 15, 35
Grzelakowie, polscy zesłańcy 225
Habsburg Franciszek Józef 265
Habsburg Stefan 242
"Hanka" zob. Ursyn-Szantyr Stefania
Hanka, kuzynka Janiny Szrodeckiej 35
Hartenstein Werner 176
Heczko Gustaw "Skorpion" 148
Hewanicki Adam 177-179
Hitler Adolf48, 269
IIda, Żydówka z Wałkowyska 186
Janeczka, koleżanka Stefanii Ursyn
-Szantyr 72
"Janka", zwierzchniczka Natalii Odyń
skiej 146
Jarosiewicz Irena, później Anders 246,
247
Jaruzelski Wojciech 230
"Jaskółka" zob. Odyńska Natalia
Jonkajtys Bronisław, brat Grażyny 214,
216
Jonkajtys Grażyna, później Jonkajtys
-Luba 209-234
Jonkajtys Helena, siostra Grażyny 214,
222-225
Jonkajtys Jan, brat Grażyny 214, 228
Jonkajtys Jasia, kuzynka Grażyny 214,
219, 224, 228
Jonkajtys Marian, brat Grażyny 214
219, 231
Jonkajtys Teresa, siostra Grażyny 214
222,223,229
Jonkajtys Zofia, siostra Grażyny 214
222-224,228,231
Kamieniecki Andrzej, drugi mąż Da
nuty Waszczuk 80, 92, 98-100
Kamieniecki Jan, syn Danuty Waszczuk
80, 92, 94, 100,
Kernula Wiktor 108
Kilianowa Janina 250
Koczberska Dorota, córka Janiny Szro
deckiej 40
Koczberski Grzegorz, syn Janiny Szro
deckiej 40
Koczberski Ryszard, pierwszy mąż Ja-
niny Szrodeckiej 38, 40
Kopacz Alfons "Wróbel" 193
Korwin-Milewski Ignacy 242
Korzeniewska Hanka 284
Korzeniewska Ola 284
Kot Stanisław 284
Kurrzeba Tadeusz 292
Kuźma Stanisław 155
Kwiatkowski, drugi mąż Janiny Szro
deckiej 40
Lenin Włodzimierz 252
Liniarski Władysław .,Mścisław" 191
Litwiniuk Jerzy, mąż Barbarv Bohm
261, 262
Jonkajtys Jeroni m, ojciec Grażyny 214, Litwiniuk Łukasz, syn Barbary Bohm 262
216, 217, 219, 226, 229 Luba Jacek. syn Grażyny Jonkajtys LH.
Jonkajtys Maria, matka Grażyny 212, 233
214, 215, 217, 218, 222, 225, 226, Luba Jerzy, mąż Grażyny Jonkajtys 231-
228,229 233

INDEKS OSÓB 297
Luba Kasia, córka Grażyny Jonkajtys
231. 233
Luba Marek, syn Grażyny Jonkajtys
231. 233
Odyński Jeremi, brat Natalii 131, 137-
139, 150, 152, 157
Odyński Stefan, brat Natalii 146, 149,
151. 152
Odyński Wiesław, brat Natalii 155
Łodzińscy. towarzysze Aliny Vincenz "Oiech" zob. Radziwonik Anatol
z łagru 115. 116, 119, 120 Oleszkiewicz Antoni, "Iwan", brat We-
roniki 186, 189, 190, 193, 195, 197,
Majski Iwan 27, 119, 122, 228 202, 207, 208
Makia zob. Amalia, służąca w domu Oleszkiewicz Irena, siostra Weroniki
Aliny Vincenz 186-188, 190, 202, 203
Marcin, prawnuk Weroniki Oleszkie- Oleszkiewicz Józef, ojciec Weroniki
wicz 208 185-188, 192, 193, 195, 203
Maria, ciotka Aliny Vincenz 110, 125
Maryna, wnuczka Weroniki Oleszkie
wicz 208
Mazurowie, znajomi Szrodeckich 23,
25
Michałowska, kobieta, która pomogła
Natalii Odyńskiej 149
Michałowski Władysław, brat cioteczny
Danuty Waszczuk 84, 85
Michejda Kornel46
Miszka, mieszkaniec kołchozu 211, 212,
214,228
Mościcki Ignacy 95
..Mścisław" zob. Liniarski Władysław
Muszwa, Żyd z Wołkowyska 186
Nagrabiecki Jan 54, 55
Nowokolski, Żyd zAugustowa 217
Odyńska Irena, siostra Natalii 143, 155
Odyńska Natalia, porem Zarzycka, "Ja
skółka" 129-158
Odyński Bogdan, brat Natalii 155
Odyński Feliks, ojciec Natalii 137, 141,
143, 145
Oleszkiewicz Stanisława, matka Wero
niki 186, 188, 195, 197, 199, 201,
203,205
Oleszkiewicz Weronika, później Seba
stianowicz, "Różyczka" 181-208
Ordonówna Hanka 284
Osipowa Emilia 222
Pahlawi Mohammed Reza 97
Pahlawi Reza Szah 79, 95
Piłsudska Aleksandra 162
Piłsudska Jagoda 179
Piłsudski Józef 16, 108, 179, 222, 246
Powolna Renata, córka Stefanii Ursyn-
-Szantyr 75, 76
Powolny Janusz, mąż Stefanii Ursyn
-Szantyr 75
Powolny Janusz, syn Stefanii Ursyn-
-Szantyr 75
Poznań Bolesław 72
Preusner Jan 138, 139
Putrament Jerzy 260
Radziwonik Anatol "Olech" 183
Rapaport, żydowski adwokat 83

INDEKS OSÓB
Rehtmanowie, Żydzi zAugustowa 216
"Różyczka" zob. Oleszkiewicz Weronika
Ryder John 94, 95
Ryder Sue, działaczka charytatywna
95
Sayah Hamid, stryj Kajumasa Sayaha
95,97
Sayah Kajumas, pierwszy mąż Danuty
Waszczuk 79, 80, 95-97
Sayah, teść Danuty Waszczuk, perski
minister 79
Sebastianowicz Eugeniusz, syn Wero
niki Oleszkiewicz 206, 208
SebastianowiczJan, mąż Weroniki Olesz
kiewicz 194, 198, 203-205, 208
Sebastianowicz Maryna, córka Wero
niki Oleszkiewicz 206
Sitnik Franciszek 155
Sikorski Władysław 27, 119, 122, 168,
228,284
Skolimowski Jerzy 289
"Skorpion" zob. Heczko Gustaw
Słucki, lokaj Bahmów 243. 244
Stafiej Kazimierz 81
Stalin Józef48, 68, 95. 126, 139, 203
Staszek, kolega Weroniki Oleszkiewicz
z WiN-u 193
Stefa, koleżanka Weroniki Oleszkiewicz
złagru 201
Stein Mieczysław, narzeczony Zdzi
sławy Wójcik 266, 268-270, 272-
274,276.278,288,292,294
Stenclowie, znajomi rodziny Vincenzów
105, 106, 112, 113
Stojanowski Michał "Cygan" 188
Szczepanowski Stanisław 107
Szczyradłowski Bronisław 254
Szolginia Witold 244
SzrodeckaAia, siostra Janiny 13-15, 18
19,23-26,31,34,35,38
Szrodecka Irena de domo Wyrzykowska,
matka Janiny 14-18,20,21.23-26,
29,35,38,40
Szrodecka Janina, primo voto Koczber
ska, secundo voto Kwiatkowska ll-
40
Szrodecka Maria, babcia Janiny 16, 18,
19, 21, 23
Szrodecka Maria, siostra Jerzego 16
Szrodecka Melania, siostra Jerzego 16,
34-36.38
Szrodecki Jerzy, ojciec Janiny 14-F. 26.
27.29.35-37,40
Szrodecki Stefan, dziadek Janiny 16
Tatarzycki Michał 155
Tikerpour Made, koleżanka Stefanii Ur
syn-Szantyr 43
Tuwim Julian 108, 114
Ursyn-Szantyr Stefania, później Szan
tyr-Powolna, "Hanka" 41-76. 206
Vincenz Alina, potem Chodkowska
103-128
Vincenz Eugenia, matka Aliny 108. 112.
114-117. 119-123. 125-128
Vincenz Feliks, dziadek Aliny 107. 110.
111. 125
Vincenz Helena de domo Loeventon.
pierwsza iona Stanisława 108, 111
Vincenz Irena de domo Eisenmann.
druga żona Stanisława 108

INDEKS OSÓB 299
Vincenz Kazimierz, ojciec Aliny 106,
108, 109, 114, 115, 121, 123-128
Vincenz Stanisław, stryj Aliny 108-111,
125, 126
Wańkowicz Melchior 284
Wasilewska Wanda 122
Wasilewski, Polak, który wynajmował
Natalii Gdyńskiej mieszkanie 142
Waszczuk Danuta primo !JOto Sayah, se
cundo !'Oto Kamieniecka 77-102
Waszczuk Helena, matka Danuty 82,
84. 86-91, 97
Wójcik Witold, starszy brat Zdzisławy 292
Wójcik Zdzisława 263-294
"Wróbel" zob. Kopacz Alfons
Zagórska, znajoma Vincenzów 125
Zagrajska Danuta, potem Hewanicka
159-179
Zagrajska Wanda, matka Danuty Za
grajskiej 161, 164-171, 174, 177-179
Zagrajski Bogdan Sylweriusz, ojciec Da
nuty 161-166, 168, 177-179
Zagrajski Jerzy, brat Danuty lagrajskiej
164-168, 170, 174, 175, 177-179
Waszczuk Jan, ojciec Danuty 80-84, ZamenhofJulian 289
98, 100 Zamenhof Ludwik 289
Werpachowski Stanisław, kuzyn Danuty
Waszczuk
Wołejszo Krystyna 54, 55
Wójcik Bożenna, córka Zdzisławy 293
Wójcik Kazimierz Józef, ojciec Zdzi-
sławy 266
Wójcik Leszek, młodszy brat Zdzisławy
292
Wójcik Wiesława, siostra Zdzisławy
266-268,292
Zarzycka Mariola, córka Natalii Gdyń
skiej 156
Zarzycki Jeremi, syn Natalii Gdyńskiej
156
Zarzycki Olgierd, mąż Natalii Odyń
skiej 132, 138-142, 156
Zawadzki, Polak z kołchozu 224
Zuba Janina 155
Żeligowski Lucjan 45

I22 ANNA HERBICH lDZIEWCZYNY Z SYBERII
je kaszą jaglaną z gotowaną dynią. W zamian za noszenie wody ze
studni uczyła mnie angielskiego.
Po podpisaniu paktu Sikorski-Majski w Kustanaju urzędował
delegat polskiego rządu na uchodźstwie. Starał się pomagać okolicz
nym zesłańcom. Gdy armia Andersa wyszła do Iranu, człowiek ten
został aresztowany. Oburzona mama napisała protest do NKWD.
Została z miejsca zatrzymana. Przesłuchiwano ją dwadzieścia cztery
godziny.
- No, Jewgienia Antonowna- usłyszała- jak pani tego prote
stu nie wycofa, to zabierzemy pani córkę. Wyślemy ją do takiego
sierocińca, że już nigdy pani jej nie odnajdzie.
Mama protest wycofała.
Mrozy w Kustanaju dochodziły do minus pięćdziesięciu stopni.
Gdy pojawiały się plamy na twarzy, trzeba było brać śnieg i z całej
siły nacierać. To był jedyny sposób, żeby nie odmrozić sobie skóry.
Zimą z roku 1943 na 1944 doszłyśmy do kresu wytrzymałości.
Mama sprzedała nawet obrączkę. Za bezcen.
Na workach granatów
Tymczasem w Moskwie Wanda Wasilewska i inni komuniści za
łożyli wasalny wobec Stalina Związek Patriotów Polskich. Myśmy
nazywali ich Związkiem Idiotów Polskich. Organizacja ta zaczęła
wkrótce przerzucać Polaków na Zachód.
Trafiłyśmy na Ukrainę. Tym razem do sowchozu. Jaka jest róż
nica między sowchozem a kołchozem? W teorii olbrzymia. Sowchoz
to wspólne gospodarstwo należące rzekorno do chłopów. Kołchoz to
gospodarstwo państwowe. W praktyce niewiele się od siebie różnią.
Jedynym plusem sowchozu było to, że znajdowała się w nim sto
łówka, wktórej dawali nam jeść. Mieszkałyśmy wbaraku. Moja praca

ALINA. NAFTOWA DZIEDZICZKA 123
polegała na zakopywaniu marchwi. A jak nie było pogody, siedzia
łam wstodole i łuskałam kukurydzę. Strasznie od tego bolały ręce.
Po miesiącu postanowiłyśmy uciec. Do Polski było już prze
cież bardzo blisko. Mama dostała gdzieś samogon, jak nazywa się
na wschodzie bimber, za który można było w Sowietach załatwić
wszystko. Wyposażone w ten sposób wyruszyłyśmy na zachód.
Złapałyśmy pociąg towarowy i jechałyśmy na buforze wielkiej
cysterny. Było to skrajnie niebezpieczne - nie dość, że można było
spaść, to za taką jazdę groziła kula włeb. Było mi niewygodnie, bo
mama kazała mi tachać walizkę zdużą fotografią ojca w ciężkiej ra
mie. Bardzo go kochała. W końcu jednak dałyśmy ten portret ko
biecie, która się nad nami zlitowała i nakarmiła nas w jakiejś przy
drożnej wsi. Bardzo się z tego prezentu ucieszyła.
- Taki przystojny mężczyzna - powiedziała i powiesiła portret
taty na ścianie.
Udało się złapać kolejny pociąg - tym razem był to transport
desek. W wagonie zamknął nas kolejarz, u którego ukryłyśmy się
poprzedniej nocy. Taka podróż niosła zsobą ogromne ryzyko, gdyż
był to transport wojskowy.
Ostatni etap podróży przebyłyśmy ukryte na furze siana. Gdy
jechałyśmy przez Podole, usłyszałyśmy kanonadę. Podejrzewały
śmy, że to bolszewicy strzelają do banderowców. Jechałyśmy tam
tędy z duszą na ramieniu.
Wysiadłyśmy w Równem, a więc na terytorium przedwojen
nej Polski. Mama po wyjściu z wagonu uklękła i pocałowała zie
mię. Udałyśmy się prosto do urzędu, ale tam nie urzędowali już
Polacy, tylko bolszewicy. Przyjął nas jakiś żołnierz. Panią, która ra
zem z nami uciekała, zapytał, gdzie mieszkała przed I wojną świa
tową. Gdy odpowiedziała, że w Wiedniu, zaczął z zakłopotaniem
drapać się po głowie.
- A kakoj eto rejon? - pyta urzędnik

Dziewczyny z-syberii

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Księgarnia Grzbiet

More from Księgarnia Grzbiet (20)

Dziewczyny z-syberii