Een kijkje in de Romeinse eetgewoonten

1. DE ROMEINSE KEUKEN

2. WELK BEELD HEBBEN JULLIE
OVER DE ROMEINSE KEUKEN EN
EETGEWOONTEN?

3. DE ROMEINSE KEUKEN
1. Antieke bronnen
2. Verschillen met onze keuken
3. Romeinse maaltijden
- rijken
- armen
4. Tafeletiquette
5. Zelf aan de slag

4. 1. A N T I E K E B R O N N E N
Archeologische bronnen:
-kruiken, voorraadpotten, afbeeldingen op
mozaïeken, vondsten in Herculaneum/Pompeii …
Schriftelijke bronnen
- Gaius Marcus Apicius
- Petronius, Satyricon
- vermeldingen over maaltijden, banketten … bij
andere auteurs

5. 1. A N T I E K E B R O N N E N
Romeins kookboek van Marcus Gaius Apicius
- leefde ten tijde van keizer Tiberius
(1ste eeuw n. C.)
- twee boeken over koken
1. een receptenboek: De re coquinaria
2. een boek over sauzen
- overgeleverd via manuscripten uit de
late 4de en vroege 5de eeuw n. C.

6. 1. A N T I E K E B R O N N E N
Cena Trimalchionis in Petronius ‘ Satyricon

7. Gaius Petronius Arbiter (1ste eeuw n. Chr.)
- vertrouweling van keizer Nero en zijn ‘arbiter elegantiae’
(= scheidsrechter in zaken van goede smaak)
- weinig over zijn leven geweten. Tacitus is de enige bron.
- pleegde in 66 n. Chr. zelfmoord om aan een vonnis te
ontkomen.
- Satyricon: avonturenroman
fragmentarisch overgeleverd
Cena Trimalchionis: bekendste en langste
passage uit het werk

8. 2. VERSCHILLEN MET ONZE KEUKEN
Sommige hedendaagse producten ongekend:
- chocolade
- koffie
- aardappelen
- tomaten
- kiwi’s

9. 2. VERSCHILLEN MET ONZE KEUKEN
Basis van de Romeinse keuken:
- olijven
- olijfolie
- varkensvlees / lam / hert/ gevogelte
- vis (duurder)
-> makreel, inktvis, sardienen (kustwateren)
-> snoek, baars en steur (Tiber)

10. 2. VERSCHILLEN MET ONZE KEUKEN
Exotische of vreemde gerechten:
- muizen
- varkensoren
- vissenogen
- baarmoeder en uier van zeugen
- …

11. 2. VERSCHILLEN MET ONZE KEUKEN
Bewaring :
- sterke kruiden
- gebruik van garum (pekel van ingewanden
en koppen van vissen)
- eten roken, drogen of in honing leggen

12. 3 . R O M E I N S E M A A LT I J D E N
Ontbijt (ientaculum)
- Snel : wat brood in melk gedoopt met honing, olijven,
rozijnen, kaas, fruit of noten
- Eventueel onderweg bij de bakker:
honing- of dadelbroodjes, bladerdeeghapjes of krentenbollen
Middageten (prandium)
- tussendoortjes zoals bij het ontbijt
- vaak in de taberna

13. 3 . R O M E I N S E M A A LT I J D E N
Avondeten (cena)
- Belangrijkste maaltijd van de dag
- Armen:
stamppot van granen, bonen of linzen met geroosterd
vlees of gehaktballetjes
- Rijken:
uitgebreid diner vanaf 5 uur tot zonsondergang
drie gangen
1) Gustatio (aperitief): mulsum (aperitiefwijn) en slakken,
paddenstoelen, kleine visjes, olijven en eiergerechten
2) Prima mensa (hoofdgerecht): vlees of vis
3) Secunda mensa (nagerecht): fruit, noten, gebak

14. 4 . TA F E L E T I Q U E T T E

15. 4 . TA F E L E T I Q U E T T E
-Triclinium (eetkamer):
bedden in een U-vorm
gerechten aangebracht op kleine tafels
voor de maaltijd: handen en voeten
wassen

16. 4 . TA F E L E T I Q U E T T E
- Beleefdheid: boeren en winden laten is ongepast
geen verspilling van eten
eten met de handen: vlees is gesneden door slaven
- Tijdens de maaltijd: zangers en danseressen
acrobaten
…

17. 5 . Z E L F A A N D E S L AG
Donderdag 27 maart

19. 1
Van welke schrijver is het Romeins
kookboek ‘De re coquinaria’?

20. 2
Welk stinkend goedje gebruikten
Romeinen om extra smaak te geven
aan hun gerechten?

21. 3
Welke Latijnse term wordt gebruikt
voor het ontbijt?
A. prandium
B. ientaculum
C. gustatio

22. 4
Wat verstaat een Romein onder
mulsum ?
A. aperitiefwijn
B. het dessert
C. het avondeten met drie gangen

23. 5
Wat beschouwden Romeinen als een
ware delicatesse?

25. 1
Van welke schrijver is het Romeins
kookboek ‘De re coquinaria’?
Apicius

26. 2
Welk stinkend goedje gebruikten
Romeinen om extra smaak te geven
aan hun gerechten?
garum

27. 3
Welke Latijnse term wordt gebruikt
voor het ontbijt?
A. prandium
B. ientaculum
C. gustatio
ientaculum

28. 4
Wat verstaat een Romein onder
mulsum ?
A. aperitiefwijn
B. het dessert
C. het avondeten met drie gangen
aperitiefwijn

29. 5
Wat beschouwden Romeinen als een
ware delicatesse?
de uier van een zeug