Comisión especial de estudo e análise das reformas da política forestal, de prevención e extinción de incendios forestais e do "Plan Forestal de Galicia, avaliando a experiencia acumulada dende 2006 e, especificamente, a extraordinaria vaga de lumes que ven de sufrir Galicia en outubro de 2017"

1. "Comisión especial de estudo e análise das reformas da política
forestal, de prevención e extinción de incendios forestais e do Plan
Forestal de Galicia, avaliando a experiencia acumulada dende 2006 e,
especificamente, a extraordinaria vaga de lumes que ven de sufrir
Galicia en outubro de 2017"
Juan Picos Martín
Parlamento de Galicia – 30 de Xaneiro de 2018

2. O Foro Económico de Galicia é unha plataforma de
transferencia de coñecemento en materia económica
dende as empresas e universidades galegas á
sociedade e aos espazos de decisión pública. A súa
fórmula xurídica é a dunha asociación sen ánimo de
lucro. O Foro naceu en 2010 e integra a profesores e
investigadores, empresarios e directivos
representativos dos diferentes sectores e áreas de
Galicia, e xornalistas galegos de referencia.

3. Propostas para potenciar a economía rural galega
O sector forestal en galicia: problemática
actual e perspectivas futuras
O complexo lácteo galego nun mercado liberalizado
Unha estratexia para a Galicia rural do século XXI
O sector alimentario en Galicia: Desafíos e
oportunidades. Cales deben ser as prioridades?

4. «Blind men and elephant» de Illustrator unknown - From Charles Maurice Stebbins & Mary H.
Coolidge, Golden Treasury Readers: Primer, American Book Co. (New York), p. 89..
“What we observe is not nature itself,
but nature exposed to our method of questioning.”
Werner Heisenberg

5. GALICIA
MEDIO RURAL
MONTE
FORESTAL
FORESTAL
PRODUCTIVO
Produtos %
Madeira para transformación industrial 84,21
Outros produtos forestais 15,79
- Leña / Biomasa 8,28
- Froitos 6,71
- Cogomelos e outras plantas 0,34
- Caza 0,21
- Pesca fluvial 0,25
Total subsector forestal 100,00
Fonte: Elaboración propia a partires dos datos dos Anuarios de Estatísticas Agrarias da
Consellería de Medio Rural e Mar e do MAGRAMA.
Aportación das distintas producións á Produción Final Agraria de orixe Forestal
O monte é unha realidade territorial complexa, parte
doutra realidade complexa como é o propio medio rural
galego. O medio rural, ademais da súa importancia
económica e social, ten funcións medioambientais que se
recoñecen e acrecentan progresivamente.
O uso forestal productivo centrou o informe do Foro
Económico e por tanto esta comparecencia.
Os produtos leñosos supoñen mais do 90% do aporte
forestal a la Produción Final Agraria

6. “O obxecto da Silvicultura
non son as árboles,
se non a xente”
“o seu obxecto son as árbores só cando estes con
capaces de satisfacer as necesidades da xente”
(Westoby, 1967, citado en Leslie, 1987: ix)

7. Carta enviada o Rei Felipe II no 1574
Polo rexente e os alcaldes maiores
do Reino de Galicia
“dhas arboledas crian en heredades propias limitadas y amojonadas como si fusen
huertas o viñas y las benefician curándolas y labrándolas y cortando de ellas de
tantos en tantos años muy amenudo porque la tierra es de tal calidad que
quantomas se cortare, tanto mas naçe y crece y es tanta la arboleda que produce
que tiene necesidad de yrla entresacando todos los años”.
“las tierras no son brauas sino que se ponen y plantan y cultivan y que en dichas
arboleadas hay muchas diferencias de madera”
GALICIA: ¿CUNA DA SILVICULTURA?

9. 3,3
3,6
3,0 3,0 2,9
2,5 2,1
3,2
2,5
3,6 3,5
3,8
3,9
2,8
3,1
3,4
3,4
3,4
3,5
3,5
2,4 2,7 2,8 2,8 2,7 2,6 2,7 2,7 2,8
3,0 3,0 3,2 3,7
3,1
3,6
4,2 3,9 4,1 3,7
4,5
0,2 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,4 0,4 0,5 0,4 0,2 0,2 0,2 0,3 0,3 0,3 0,30
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Resto Frondosas Eucalipto Coníferas
Fuente: Elaboración propia En millones de m3
Evolución de las cortas de madera con destino industrial en los montes gallegos
Informe resultados Confemadera Galicia – Universidade de Vigo
+ 1 a 2 Mm3 Leñas

10. mercados
(decenas)
Empresas
Aprovechamiento
Aprovechamientos
anuales
(decenas de miles)
Propietarios Forestales
(cientos de miles)
Parcelas Forestales
(Millones)
104
105
107
102
101 105/6 107/8
referencias consumidores
Empresas
Transformación
(cientos)
Potencias de dez

11. En 2015, en Galicia leváronse a cabo
81.427 cortas de madeira (+14
respecto 2014).
A inmensa maioríra delas
corresponden a ventas de familias e
comunidades de montes que
percibiron rentas netas por valor de
cerca de 300 millons de euros.
A cadea transformadora engade valor
ata os case 2.000 millóns de euros.
Fuente: Elaboración propia a partir de datos de notificaciones, autorizaciones y comunicaciones de corta 2015

12. Confemadera Resultados industria de la madera de Galicia
IGE Analise da Cadea Forestal Madera
Aportación a Economía 1,8 % PIB Gallego (2012)
(3,5% en 2000)
Empleo Directo: 1,3% del Empleo Total Galicia
12% Empleo Industrial Galicia
Empleo Indirecto: 60.000 personas
5,3% del Empleo Total Galicia
Suministrada anualmente por : >50.000 Prop.Forestales
Cadena Forestal-Madera de Galicia

14. Cultivos enerxéticos Silvicultura
Madeira en roloCortizaBiomasa / Leña
Pasta Papel
Taboleiro
Mad.Técnica
aserradoEnerxía de proceso
na industria Forestal
Subprodutos
Madera
Aserrada
Taboleiros
Subprodutos
Pasta
Subproductos
Pellets
Embalaxe MobiliarioCarpintería Papel/ Cartón
Madeira Recuperada Papel Recuperado
Doméstica
E. Industrial (no madeira)
Electricidade a Rede
Calefacción Centralizada
Otros
Usos
Cadea de Valor Forestal-Madeira
Servizos de Apoio (viveiros, fitosanitarios,...)
Novos
Materiais
ContractConstruccion
Cadea de Valor Forestal-Madeira
A cadea de valor Forestal-Madeira en
Galicia e moito máis rica e complexa do
que se mostra nos debates públicos.

15. Cultivos enerxéticos Silvicultura
Madeira en roloCortizaBiomasa / Leña
Pasta Papel
Taboleiro
Mad.Técnica
aserradoEnerxía de proceso
na industria Forestal
Subprodutos
Madera
Aserrada
Taboleiros
Subprodutos
Pasta
Subproductos
Pellets
Embalaxe MobiliarioCarpintería Papel/ Cartón
Madeira Recuperada Papel Recuperado
Doméstica
E. Industrial (no madeira)
Electricidade a Rede
Calefacción Centralizada
Otros
Usos
Cadea de Valor Forestal-Madeira
Servizos de Apoio (viveiros, fitosanitarios,...)
Novos
Materiais
ContractConstruccion

16. Mas de 1/3 de la producción global entra en comercio internacional
Future from fibre – Poyry 2012
Complexidade conectada con moitas outras complexidades
xa que os mercados da madeira e os seus productos están moi globalizados

17. 87,1
65,9
79,4
68,4
90,6
75
79,7
85,8
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Persoas ocupadas Importe neto da
cifra de negocios
Gastos de persoal Inversión bruta en
activos materiais
TOTAL INDUSTRIA GALICIA
Madeira e corcho, papel e artes gráficas (CNAE 16, 17, 18)
Estatística de multilocalización empresarial (IGE)
% Actividade en Galicia das empresas con sede social en Galicia
Por empleo generado
Entre las tres primeras
Mas del 25%
Puesto de la industria de la madera en
actividades industriales por comarcas

18. 0
50
100
150
200
250
ene.-02
abr.-02
jul.-02
oct.-02
ene.-03
abr.-03
jul.-03
oct.-03
ene.-04
abr.-04
jul.-04
oct.-04
ene.-05
abr.-05
jul.-05
oct.-05
ene.-06
abr.-06
jul.-06
oct.-06
ene.-07
abr.-07
jul.-07
oct.-07
ene.-08
abr.-08
jul.-08
oct.-08
ene.-09
abr.-09
jul.-09
oct.-09
ene.-10
abr.-10
jul.-10
oct.-10
ene.-11
abr.-11
jul.-11
oct.-11
ene.-12
abr.-12
jul.-12
oct.-12
ene.-13
abr.-13
jul.-13
oct.-13
ene.-14
abr.-14
jul.-14
oct.-14
ene.-15
abr.-15
jul.-15
oct.-15
ene.-16
abr.-16
jul.-16
oct.-16
ene.-17
abr.-17
jul.-17
oct.-17
16 Industria da madeira e da cortiza, agás mobles;
17 Industria do papel
31 Fabricación de mobles
Chapa
Fina
Contrachapado
Aserradero
Tableros y Pasta
2006 -> 2016

21. Proxeccións / Prospeccións do Futuro da Industria Forestal Global
Better Practices,
Better Planet
2020 AF&PA
FPI Tech
Roadmap
Agenda 2020
Europe:
Unfold the Future
2050 Low-Carbon
Roadmap
CEPI
Canada:
Vision 2020
FPAC
Europe:
Horizons –
Vision 2030
EU FTP
Europe: Strategic
Research Agenda for
2020 EU FTP
End of Tunnel?
PPI Survey
Future from
Fibre
WBCSD
Facts Trends
Vision 2050
WBCSD
State of the
Pulp Industry
Rod Fisher
Growing
the Future
PWC
Living
Forests
WWF Intl
Environmental
Vision
Envir Paper
Network
Global Trends 2030
Natl Intelligence
Council
Manufacturing
the Future
McKinsey
Vision 2050:
New Agenda for
Business WBCSD
2010 Forest
Products Industry
Technology
Roadmap
CEPI 2050
‘Investment
Roadmap
Canada:
Bio-Pathways
FPAC
“Rovaniemi Action
Plan for the Forest
Sector in a Green.
Economy”
Consenso: Unha industria de/con futuro

22. O Futuro pasa polo bosque e a madeira
Economía baixa en carbono
eficiente enerxéticamente,
socialmente integradora
e ambientalmente responsable.

23. Oportunidade : Biomateriales Forestais nunha Bio Economía Emerxente
A Bioeconomía trata de reemplazar
Negros átomos de carbono fósil por
Verdes átomos de carbono biolóxico
Según estimacións da UE :
Cada euro investido en investigación
en bioeconomía xerará dez veces esa cantidade
a partires de 2025
x 10

25. 25
Annual Wood Removals
WWF Living Forests Model (million cubic meters)
2010 2030 2050
3.401 7.168 – 7.553 1.356 – 13.082
¿ Oportunidade : Disponibilidade de Madeira ?
Prevese un importante déficit de madeira (especialmente en Europa)
¿Ten Galicia condicións para tela de maneira responsable?
¿Poden modelos adaptados de certificación forestal axudar?
Non competencia directa con alimentos

26. O déficit de información existente sobre o sector dificulta a
adecuada toma de decisións e o desenvolvemento de políticas

27. Crecemento Biolóxico
Silvicultores Activos
Potencial aproveitamento sostible
en especies de interese comercial
Sen Restriccións Legais
Sen
Restriccións
Económicas
GALICIA
MEDIO RURAL
MONTE
FORESTAL
FORESTAL
PRODUCTIVO
A disponibilidade de recurso non é exactamente o mesmo que o crecemento biolóxico.

28. O MARCO LEGAL DEBE MELLORARSE
Simplificación
Posibilidade de control/mellora
Responsabilidade
Incentivador da (boa) actividade

30. O 70% da superficie afectada polos lumes entre Coruxo e
Chandebrito é Solo de Protección Arqueolóxica

31. O EFECTO DO CAMBIO CLIMÁTICO (GLOBAL)
-na productividade
-nos riscos

32. 𝑆𝐶𝑄 𝑆𝐶𝑄17
𝑆𝐶𝑄
𝑆𝐶𝑄17

33. 8,75
7,4
ESPECIE IBL (u.b.c.)
EQUIVALENCIA IBL 1 IBL 2
(m3 c.c./ha año) 8,75 7,4
Pino radiata 1 1,5 13,125 11,1
Pino pinaster 1 1 8,75 7,4
Eucalipto 1 2 17,5 14,8
Castaño 1 0,8 7 5,92
Abedul y roble 1 0,2 1,75 1,48
𝑆𝐶𝑄 𝑆𝐶𝑄17
CR=50mm W=25% CR=50mm W=25%
-15%
A Intensidade Bioclimática Libre (correlacionada coa
producción) calculada cos datos do ano 2017 é un 15%
inferior á calculada con medios do periodo 2000 a 2016

34. DEFINIR, ENTENDER E DEFENDER
O MODELO GALEGO
DE XESTIÓN FORESTAL SOSTIBLE

36. Rocha - Uruguay

37. A “silvicultura do aforro”
O balance económico e os riscos dunha explotación forestal (que comece de cero), incluso con
dispoñibilidade do solo, e turnos “relativamente curtos” é, en termos estritamente financeiros,
pouco incentivador. No obstante, as actividades forestais dos silvicultores privados, máis que a un
concepto de “inversión”, obedecen a un conceptos de “aforro”, acumulando recursos a longo prazo
mediante o uso dunha terra que herdaron na maior parte dos casos.
Actualmente o valor en recursos madeireiros acumulado no monte galego produtivo supón unha
cantidade equivalente ao 7-8% dos depósitos bancarios do país. Este aforro está a resultar decisivo
en momentos como o presente, onde as familias deben enfrontarse a situacións económicas
difíciles, como as derivadas do desemprego.

38. O mantemento (e desenvolvemento)
da indústria forestal en Galicia
está vencellado ao que suceda no monte
(e viceversa)

39. Tripla ameaza:
estructura da propiedade
proceso de abandono e
envellecemento demográfico

40. Silvicultor
Activo
semiabandono
Abandono
Reversible
Abandono
irreversible
Absentismo
Abandono Administrativo

41. FOMENTAR A DIVERSIDADE…
…E A RENDIBILIDADE

42. Incumpríronse as previsións de investimento
do Plan Forestal de Galicia 1992
(investimentos entre 17 e 41 M€ /ano inferiores ao previsto)
(se actualizamos coa inflación serían entre 36 e 52 M€ de 2018)

43. A estrutura da Administración Forestal
condiciona o desenvolvemento do sector

44. PROPOSTAS
• Accións de mellora sobre a propiedade
• Desenvolvemento e mellora do coñecemento e
información do sector
• Fomento da Investigación, desenvolvemento e
transferencia ao sector
• Cambios na estrutura da Administración Forestal
• Desenvolvemento de medidas legais e fiscais
innovadoras

45. PROPOSTAS
• Renovación da xestión pública de montes
• Fomento da diversidade da cadea de transformación
e a integración entre os seus elos
• Mellora da competitividade das empresas do sector
• Desenvolvemento das externalidades do sector e os
servizos ecosistémicos

46. Calquera esforzo (político e económico)
que se faga para mellorar, coa perspectiva anterior,
a producción forestal en Galicia:
apoiando e incentivando aos selvicultores, combatendo o abandono, mellorando
a productividade, mellorando a xestión pública de montes, etc
será moi rentable para o país en térmos económicos, de emprego, de
vertebración territorial e pode facerse compatible con aspectos sociais
e medioambientais.
Conclusions (1):

47. Conclusions (2):
A mellora no eido forestal necesita a panca da industria.
Persigamos as oportunidades.
Fagamoslo nós e ao noso xeito.
Desfagamos os nudos.
47

48. Algunhas Fontes complementarias (Todas disponibles on-line):
•UNECE / FAO (2011) European Forest Sector Outlook Study II (2010-2030)
•Instituto Galego de Estatística (2013) Análise da Cadea Forestal-Madeira
•Foro Económico de Galicia (2015) O sector forestal en Galicia: problemática actual
e perspectivas futuras
•European Forest Institute (2015) A new role for forests and the forest sector in the
EU post-2020 climate targets