çocuk istismarı nedir

1. z
ÇOCUK İSTİSMAR ve İHMAL
NEDİR?

2. z
Çocuk ihmal ve istismar tanımı toplumdan
topluma farklı algılanmaktadır. Bunun nedeni ne
olabilir?
Çocuğa yönelik ihmal ve istismarın tanımlanması
toplumun kültüründen direkt olarak
etkilenmektedir.
Çocuk ihmali ve istismarı olgusu, herhangi bir
din, kültür, sosyal sınıf ya da ekonomik koşula
bağlı olmamakla birlikte, kültürel değer inanç ve
koşullardan etkilenebilmekte, bazı kültürlerde
çocuk yetiştirme tutumları içinde istismar ve
ihmal sayılan davranışlar bazı kültürlerde doğal
karşılanabilmektedir (Kepenekçi, 2001).

3. z
Yerel kültürün çocuk haklarının uygulamaya
konulmasının etkisi azımsanamayacak kadar
büyüktür (Uğurlu ve Aksoy Gülsen 2014).
Banks’ a göre (2007) azgelişmiş toplumların bu
normları yorumlamalarının ve yasalarına
yansıtmalarında kültürün etkilerinin engelleyici
rol oynadığını belirtmektedir (Uğurlu ve Aksoy
Gülsen 2014).

4. z
Çocuk İstismarının Tanımı?
Dünya Sağlık Örgütü ‘ne (1985) göre; Çocuk
istismarı "Bir yetişkin tarafından bilerek ya da
bilmeyerek yapılan ve çocuğun sağlığını, fizik
gelişimini, psikososyal gelişimini olumsuz yönde
etkileyen davranışlar" olarak tanımlamaktadır.

5. z
Dünya Sağlık Örgütünün yapmış olduğu
tanıma göre, bir çocuğun yaşadığı olumsuz
durumları anlamlandıramayacak yaşta
olması, bu davranışı gerçekleştiren kişinin
farkında olmayarak yani bilinçsiz bir şekilde
yapması bu davranışın istismara yol açtığı
gerçeğini değiştirmeyeceğidir.

6. z
Türk Ceza Hukuku’na göre çocuk istismarı,
çocuğun fiziksel ya da psikolojik gelişimini
olumsuz olarak etkileyen davranışlardır
Çocuk istismarı 18 yaşın altındaki çocukların ya
da ergenlerin ana-babaları, onları bakıp
gözetmek ve eğitmekle görevli öğretmen, usta,
koruyucu aile fertleri, vasi gibi kişiler ya da
yabancı kişiler tarafından yapılan, bedensel ve
ya psikolojik olarak sağlıklarına zarar veren,
fiziksel, duygusal, cinsel ya da zihinsel
gelişimlerini engelleyen tutum ve davranışlardır.

7. z
Oral ve arkadaşları’na (2001) göre ise,
Çocuk istismarını; «Anne, baba ya da
bakıcı gibi bir erişkin tarafından çocuğa
yöneltilen, toplumsal kurallar ve
profesyonel kişilerce uygunsuz ya da
hasar verici olarak nitelendirilen, çocuğun
gelişimini engelleyen ya da kısıtlayan
eylem ve eylemsizliklerin tümü» olarak
tanımlamışlardır.

8. z
Çocuk İhmalinin Tanımı?
Başta anne ve baba olmak üzere, bakmakla
yükümlü kimseler ve diğer yetişkinlerin, çocuğun
beslenme, giyinme, barınma, eğitim, sağlık ve sevgi
gibi temel gereksinimlerini ihmal etmeleri sonucu,
çocuğun bedensel, duygusal, ahlaksal ya da sosyal
gelişiminin engellenmesi olarak tanımlanmaktadır
(Turhan ve ark., 2006).

9. z
Son yıllarda Türkiye de dahil olmak üzere
dünyada çocuk ihmal ve istismar konusu,
gerek tıbbi, gerekse toplumsal açıdan
giderek önem kazanmaya başlamıştır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre
dünyada 1-14 yaş grubundaki 40 milyon
çocuk istismar veya ihmale uğramakta,
desteğe ihtiyaç duymaktadır (Şimşek ve
ark., 2004).

10. z
Son zamanlarda savaşlardan dolayı dünyada
yaşanan göçler , ekonomik krizler refah
yaşam düzeyinin azalması ile birlikte bir
çok sorun ortaya çıkmıştır. En önemlisi de
güç koşullar altındaki çocuklardır.
(Topbaş, 2004).

11. z
ÇOCUK İSTİSMARININ
NEDENLERİ?
1. Ailesel Faktörler
2. Çocukların İhmal ve İstismara
Riskini Arttıran Özellikleri
3. Toplumsal ve Kurumsal Faktörler
4. Medyanın Etkisi

12. z
1- Ailesel Faktörler
Çocuklukta fiziksel veya seksüel istismar
öyküsü
Ebeveynlerin genç yaşta evlenmesi
Tek ebeveyn
Üvey ebeveyn
Duygusal yetersizlik
Zayıf iletişim yeteneği
Kendine saygı azlığı
Alkol-uyuşturucu bağımlısı ebeveyn
Sosyal destek eksikliği
Aile içi şiddet

13. z
Ailesel yeteneklerin eksikliği
Yeni bebeğe sahip olmanın aşırı stresine
hazırlanma eksikliği
Çok çocuklu aile
Eğitimsizlik
Ailede ruhsal hastalık
İstenmeyen gebelik
Benimsenmeyen çocuk
(Deveci ve Açık, 2013)

14. z
b) Çocukların İhmal ve İstismara Riskini
Arttıran Özellikleri
o Çocuğun bir engele sahip olması
o Gayri meşru çocuk olma
o İstenmeyen çocuk olma
o Üvey çocuk olma
o Çocuğun beklenen cinsiyette olmaması
o Prematüre doğum, düşük doğum ağırlıklı olma,
uzun süre hastanede yatma, kronik hastalığı
olması

15. z
o Aile ilişkilerinde kesinti yaşama: Özellikle
çocuğun evden kaçması, sokakta yaşaması gibi
nedenlerle aileyle ilişkilerinde yaşadığı
kesintiler
(Durmuşoğlu Saltalı, 2015)

16. z
3. Toplumsal ve Kurumsal Faktörler
Cinsiyet ayrımcılığı,
Ekonomik eşitsizlikler,
Yüksek işsizlik oranı,
Yüksek suç oranı,
Yoksulluk ve sosyal servislerin yokluğu
Göç hareketleri (Durmuşoğlu Saltalı, 2015)

17. z
4- Medyanın Etkisi
Medya da yer alan aktiviteler (film, dizi, reklam
ve sosyal medya uygulamaları) çocukların iyi ve
kötüye dair algılarını şekillendirmektedir. Medya
ve iletişim olanaklarının çocuklar tarafından
kontrolsüz bir biçimde kullanılması istismar
eylemlerinin oluşmasını kolaylaştırmaktadır.

18. z
Çocukları, medyanın olumsuz etkilerinden
korumak için aileler neler yapamalıdır?,
o Aileler çocuğun hangi programları izlediğinden
haberdar olmalıdır.
o Televizyon çocuğu oyalamak için
kullanılmamalıdır.
o Televizyonu izlemek istediği belli bir program
için açması çocuğa öğretilmelidir.
o Çocuklarının izlediği programı ailelerde
izlemeli ve programı izlerken çocukla program
hakkında konuşmalı, yaşananlar
anlamlandırılmalıdır.

19. z
o Çocuk seyrettiği şiddet içeren rahatsız edici bir
programdan sonra bunu kendi hayatı ile ilişkilendirebilir.
Bazen kendi güvenliğinden endişe duyabilir. Bu gibi
durumlarda aile çocuğa güvende olduğunu hissettirmelidir.
Çocuklar böyle zamanlarda "bunlar sana olmaz çünkü ..."
gibi kendilerini güvende hissettirecek sözler duymak
isterler.
o Çocukların tanık oldukları şiddet yerine benzer durumlar
için alternatif davranışlar öğrenmelerine yardımcı
olunmalıdır. Bunun için çocuğun kendi deneyimleri
kullanılabilir.
o Çocuğun televizyon seyretme süresi kısıtlanmalıdır.
(Günde 1-2 saat)
o Çocuğa örnek olunmalı ve aile kendi televizyon izleme
zamanını da sınırlandırmalar (Durmuşoğlu Saltalı, 2015)

20. z
Aralıklı
İstismarcı
Sürekli
İstismarcı
Tek Defalık
İstismarcı
3. İSTİSMARCI EBEVEYNLERİN SINIFLANDIRILMASI
İstismarcı ebeveynler istismar uygulama sıklıkları
temel alınarak üç grupta sınıflandırılmaktadır.
(Durmuşoğlu Saltalı, 2015)
Bu sınıflandırmaların dışında kalan birde çocuğun üçgenin
merkezinde kaldığı aile yapısı nevcuttur.

21. z
Oral, R., Can, D., Kaplan, S., Polat, S., Ateş, N., Çetin, G. ve ark. (2001). “Child abuse in Turkey: An
Experience in Overcome Denial and A Description of 50 Cases”, Child Abuse Neglect, 25: 279-290.
Şimşek, F., Ulukol, B., Bingöler, B. (2004). “Çocuk İstismarına Disiplin Penceresinden Bakış”, Adli Bilimler
Dergisi, 3(1): 47-52.
Topbaş, M. (2004). “İnsanlığın Büyük Bir Ayıbı: Çocuk İstismarı”, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 3(4): 76-
80
Turhan, E., Sangün, Ö., İnandı, T. (2006). “Birinci Basamakta Çocuk İstismarı ve Önlenmesi”, Sted, 15:
153- 157.
UĞURLU, Z., ve Aksoy GÜLSEN, İ., (2014). «ÇOCUK HAKLARI VE HUKUKĠ BAĞLAMDA ÇOCUĞUN
ĠHMAL VE ĠSTĠSMARDAN KORUNMASI» International Journal of Social and Educational Sciences
Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi Cilt: 1 Sayı: 1 / Volume: 1 Sayı: 1 2014 - Haziran / 2014 –
June www.ijoses.com